Aanpassen in nieuwe stijl
P. J. G.
SAMEN WERKINGSVORMEN
Zf
JONGERENAKTIVITEITEN
NAAR „MY FAIR LADY"
DEELNEMERS(STERS) AAN DE
A. O. W.-DAG OP 19 JANUARI a.s.
VB IJ DAG 18 JANUARI 1963
Hieronder volgt een gedeeltelijke overname
uit het kern-artikel uit „kern en keur" no. 17,
van maart 1962.
Wij nemen het artikel om tweeërlei
redenen in ons blad op:
1. Het geeft u een indruk van stijl, inhoud
en onderwerpenkeuze van het P.J.G.N.-
kaderblad „kern en keur" (redactie adres:
P.J.G.N.-secretariaat, Oude kijk in 't jat
straat 55, Groningen).
N.B. Ook belangstellende Z.L.M.- en/of
plattelandsvrouwen-afdelingen kunnen zich
abonneren.
2. Het onderwerp in dit nummer behandeld,
is urgent of zal dat in bepaalde streken
zeker worden. Ook bij ons
Kiest u dit fragment eens; in ieder
geval zal het stof tot overdenken en dis
cussie geven
Natuurlijk zijn er al zeer veel methoden en ma
chines uitgedacht, om het werk te verlichten. Maar
de meeste hebben het bezwaar, dat ze handen vol
geld kosten. Hoever mag men hiermee gaan Hiel
en daar hoort men al spreken over ovcr-mechani-
satie.
In 1958 werd door de directeur Akker- en Weide-
bouw van het Ministerie van Landbouw Ir. H. T.
Tjallema, een commissie in het leven geroepen, die
tot taak kreeg een rapport uit te brengen over
„Samenwerkingsvormen in de landbouw". In dit
rapport vraagt men zich af, in hoeverre concentratie
(t.a.v. arbeid en het gebruik van werktuigen) een
oplossing kan geven. Het succes hangt helemaal af
van de noodzaak, maar vooral ook van de mentali
teit en van de wil tot samenwerking van de leden
van de combinatie. Een bezwaar is, dat afspraken
vaak niet, of onvoldoende worden vastgelegd.
Als remmende factoren worden genoemd:
1. de vrees van de boer zijn zelfstandigheid te
verliezen.
2. gebrek aan verantwoordelijkheidsgevoel bij ge
meenschappelijk bezit.
3. de nog onvoldoende gemeenschapszin (in de
praktijk meent men hierin al wel kentering te
bespeuren).
Belangrijk is, dat men heel goed onderzoekt
welke samenwerkingsvorm (coöperatie, maatschap,
firma of n.v.) het voordeligst is, zowel uit het oog
punt van de belasting, als ook voor de bedrijfsop
volging.
In „de Nieuwe Veldbode" geeft de heer Seven-
ster uit Bennekom commentaar op dit rapport. Hij
noemt het een gedegen stuk arbeid, echter zonder
nieuwe gezichtspunten. Deze mag men van een com
missie ook niet verwachten, want nieuwe ideeën
zijn als regel het resultaat van persoonlijke over
denking en invallen.
Volgens de schrijver is er in 1953 al een plan
voorgelegd aan de Directie Wieringermeer-N.O.P.-
werken, om het eens te proberen met een samen
werking van 6 a 8 pachters, die per kavel één ge
was telen en vruchtwisseling toepassen.
Op gebouwen en inventaris kan drastisch be
zuinigd worden. Er is de mogelijkheid van taak
verdeling en specialisatie.
Problemen van vervanging bij ziekte en vakantie
<zijn opgelost.
rT,OT zover de heer Sevenster. Het grote bezwaar
-1 bij dit systeem is echter, dat bij iedereen het
eigen bedrijf en de eigen oogst toch het naast aan
het hart liggen en het zwaarst wegen. Daarom
menen wij, dat het nodig is nog een stapje verder
te gaan en de bedrijven volledig te combineren tot
één groot bedrijf, onder gezamenlijk beheer.
Wie over dit onderwerp begint te praten wordt
onmiddellijk met termen als „staatsbedrijf, kolchoz
e.d." om de oren geslagen. Toch moet men zich daar
niet blind op staren. In Israël kent men de kib
boets", ook een soort coöperatieve landbouwonder
neming, maar aangepast aan de behoeften en moge
lijkheden van dezé nieuwe staat. Zo moet het ook
mogelijk zijn een samenwerkingsvorm te vinden, die
past bij onze aard en onze samenleving.
Hier halen we nog even weer de heer Sevenster
aan. „Als het moet, kan er veel. Maar zonder de
juiste instelling van de deelnemers zal het niet
gaan. Die van de boer, die koning is op eigen erf
moet het hier afleggen. De ouderen kunnen er dan
ook maar beter niet aan beginnen. Bij de jongeren
zijn er wel veranderingen merkbaar, zij het ten
dele ongemerkt"
KONING op eigen erf" is de boer eigenlijk al
leen maar geweest in de tijd van de com
plete zelfverzorging wanneer hij tenminste eige
naar was van het bedrijf. Wie de hooggeroemde
„vrijheid" eens kritisch bekijkt, zal moeten toegeven,
dat er niet zo heel veel van overblijft. Laten we
eens een paar factoren noemen: Allereerst is de boer
afhankelijk van het landbouwbeleid. Op de prijzen
van veel produkten heeft hij weinig invloed meer.
Voor inkoop, verwerking en afzet van zijn produk
ten is hij meestal aangewezen op de hulp van
derden. N.A.K.-keuring van gewassen, bestrijding
van aardappelmoeheid, t.b.c., mond- en klauwzeer
werken zeer zeker allemaal in het belang van de
boer, maar beknotten hem tevens in z'n vrijheid.
Dit is maar een greep. Laten we ook even de con
tractteelt noemen, die momenteel veel opgang
maakt. Hiermee wordt ook weer een stuk verant
woordelijkheid overgenomen door de industrie.
Wat er uiteindelijk voor de boer resteert, dat is
de arbeid en het risico en deze zal men juist beide
moeten zien te verminderen. Juister is het dus te
spreken van .arbeider op eigen erf", terwijl in
sommige gevallen het woord „slaaf" nog beter op
z'n plaats zou zijn.
CONCENTRATIE
In allerlei bedrijfstakken zien we nieuwe sa
menwerkingsvormen ontstaan. De kleine ambachts
man verdwijnt. Bakkers betrekken hun brood van
een broodfabriek, melkboeren saneren de melk-
wijken. Textielzaken hebben een gezamenlijke in
koopcentrale. Kruideniers stichten supermarkets en
C zo maar door.
Zelfs de dokter, de advocaat en de ingenieur, de
accountant en de architect gaan zich al associëren.
(In dit verband is het misschien wel aardig te
weten, dat er in ons land nog rond 180.000 midden
standszaken bestaan en in heel Amerika maar plm.
50.000).
Ook bij de verwerking van agrarische produk
ten zien we deze concentratie ontreden; grote
slachterijen aardannelsorteerbedrijven samen
voeging van zuivelfabrieken eierringen. Ieder
kan de voorbeelden gemakkelijk opnoemen.
Dat hierbij soms revolutionaire veranderingen
moeten plaats vinden, waarvan men voordien nog
niet gedroomd zou hebben, bliikt uit de meningen
van Mr. A. C. F. Hendrikse en Ir. Y. de Boer (op de
algemene vergadering van het „Centraal Bureau"
eind 1961), over de toekomstige landbouwpolitiek en
de taak van de coöperatie in deze.
COMBINEREN
H^T combineren van bedrijven zal ook weer z'n
speciale moeilijkheden meebrengen. Het team
samenwerkende boeren moet met, zorg gekozen wor
den en dan nóg zal er veel van het aannassinesver-
mogen gevraagd worden. Er moet een taakverdeling
komen. Men moet het eens worden over de leiding
èn over de vorm. Natuurlijk moet er ook een water
dicht contract zijn.
Er zal nog heel wat geëxnerimenteerd en gestu
deerd moeten worden, voor all^s in kannen en krui
ken is. Niettemin zien we in dit plan toch een reële
mogelijkheid.
DE VOORDELEN VAN COMBINEREN
le. Aanzienlijk minder „kopzorgen" per individu.
2e. Veel minder investering (in gebouwen en
•machines).
3e. Lagere vaste lasten.
4e. Een goede uitrusting, die ook op tijd vervangen
en gemoderniseerd kan worden.
5e. Mogelijkheid voor studie en specialisatie.
6e. Het bedrijf wordt flexibeler, d.w.z. kan sneller
aangenast worden aan veranderende omstan
digheden.
7e. Invoeren van een vijfdaagse werkweek is mo
gelijk. Er komt ruimte voor vakantie.
Dit komt het gezinsleven ten goede.
8e. Er blijft tijd over voor deelname aan het maat
schappelijk leven, organisaties e.d.
9e. Minder opvolgingsmoeilijkheden, kinderen kun-
nen rustig hun opleiding voltooien.
10e. Wanneer men nog arbeiders kan aantrekken
(mecaniciën. selecteur b.v.) kan men deze qua
loon, arbeidstijd en verzorging een betere po
sitie aanbieden.
11e. Zowel boer als arbeider zouden in de dorpen
kunnen wonen, wanneer ze dit prefereren.
Z. L. M./L. J. G. OUDELANDE
Hierbij nodigen wij u uit tot het bijwonen van
onze jaarlijkse uitvoering te houden op zaterdag
26 januari 1963 in „Het Dorpshuis" te Oudelande.
Deze avond wordt verzorgd door de Z. P. M. en
P.J. G. Krniningen. Opgevoerd zal worden hel
toneelstuk in drie bedrijven: ,,'t Hing in de lucht",
door Bart Peets. Medewerking Verleent het orkestje
„Jong Zeeland", uit Borssele, onder leiding van
Europees kampioene Willie Bierens. Tussendoor
het duo „Willie enr Annet". Aanvang 7 uur. Entree
Namens de Z. P. M. afd. Oudelande
sec^N. J. DE BESTE
Oudelande.
I\E streek West Zeeuws-Vlaanderen der L. J. G.
organiseert een cursus bedrijfseconomie.
Duur: 5 middagen. Opgaven vóór 23 januari a.s. bij
de heer C. Smit, Torenweg 6, Groede. Tel. 01173-344.
DE afdeling Oostburg der P. J. G. geeft 19 jan.
a.s. een uitvoering. Aanvang 19.00 uur. Hét
programma omvat: Muziek, spel met de zaal, ver
loting tijdens de pauze en het toneelspel „Polly
Perkins".
DE afdeling Middelburg der P. J. G. organiseert
op vrijdag 25 januari haar jaarlijkse feest
avond in „De Gouden Poorte", Wagenaarstraat 12,
te Middelburg. Aanvang 19.30 uur.
U ziet en hoort een schitterende show, verzorgd
door het P. J. G.-orkest Tholen, met muziek, revue
en cabaret. Tevens grote verloting. Dit mag u niet
missen! Ook leden van de Z. L. M. van harte wel
kom.
DE afdeling Groede van de L. J. G. en Z. P. M.
geeft een uitvoering:
Op dinsdag 22 jan. a.s. in de „Stadsherberg" te
Nieuwvliet (voor donateurs en leden van de Z. L.
M. aldaar). Aanvang 20.15 uur.
In hotel „De Drie Koningen" te Groede op vrij
dag 8 februari a.s. (voor donateurs en leden van
de Z. L. M. aldaar) en op zaterdag 9 februari a.s.
voor niet-leden. Toegang 1,50.
Voor de pauze zal opgevoerd worden de revue:
„Droom". I^a de pauze het toneelstuk: „Een meisje
om te stelen".
De streek West Zeeuws-Vlaanderen der P. J. G.
gaat naar de musical „My fair lady" te Antwerpen
op zaterdag 2 februari. Kosten 12,50 per per
soon.
Opgave t/m woensdag 23 januari bij J. Becu,
Nieuwvlietseweg 12, Groede. Tel. 01171-412.
Ten overvloede zij hier vermeld dat wie zich
heeft opgegeven voor deze dag de volledige en
treeprijs betaalt, ook al is hij of zij niet aanwezig.
E.e.a. om een vaste ont vangstenzij de van de balans
op te maken en om evt. teleurstellingen te voorko
men. Als deze dag in verband met het weer wordt
uitgesteld hoort u hier nog nader van en geldt het
bovenstaande niet.
U een zeer prettige dag toewensend.
O- EN O-DAG THOLEN
op zaterdag 2 februari in hotel „De Gouden
Leeuw" te Scherpenisse. De Plattelands Jongeren
Gemeenschap Tholen in samenwerking met de
streekverbeteringscommissie Tholen organiseert
's middags half drie voor jongens:
„De betekenis van een goede boekhouding". In
leiding door de heer B. Meyers, direkteur van het
Boekhoudbureau der Z. L. M.
„Is de ontwikkeling van de tuinbouw belangrijk
voor de ontwikkeling van Tholen?" inleiding door
de heer Ir. L. Vellekoop, adjunkt Rijkstuinbouw-
consulent in Zeeland. Nabespreking en nadere be
studering van beide inleidingen.
De meisjes komen om half zes naar O. en O. en
verzorgen een broodmaaltijd voor de jongens.
's Avonds zes uur: gezamenlijke broodmaaltijd,
verzorgd door de meisjes.
Avondprogramma
lialf zeven:
Ongeorganiseerde versiering van de zaal. (Slin
gers, groen, bloemen enz.) meegebracht en geza
menlijk maakt men de zaal klaar voor de gezellige
avond.
Zeven uur:
Kort inleidend woord door de heer Ir. M. A.
Geuze. Daarna afwisselend: optreden van „The
Skylights". Dit orkestje bestaat uit enkele leden
van het L. J. G.-orkest Tholen,
Quiz. Quizmaster is de heer I. Hage. Dia-wedstrijd
„Ken uw streek", verzorgd door de heer J. Mar-
kusse.
Traktaties.
ZATERDAG 26 JANUARI
algemene contactdag
te
MIDDELBURG
Het staat reeds in uw agenda;
grif het nu in uw geheugen.
