Nieuws uit de vlasserswereld
1020
INGEZONDEN
f 25 miljoen voor voorschotten gemengde zandbedrijven
SUPPLETOIRE BEGROTING 1962 BIJ TWEEDE KAMER INGEDIEND
ZEEUWS LANDBOUWBLAD
/«SIIOJ
HET vlas, één der cultuurgewassen van onze landbouw, vooral in de kleigebieden, neemt een belangrijke
plaats in by de vruchtwisseling, en is bij vele telers een geliefd gewas. Aangenaam doet het aan het
goud-gele vlasgewas met z\jn witte bloemkroon te zien tussen onze graan- en bietenvelden en wanneer de
geldelijke opbrengsten dit toelaten is het voor vele van onze telers een gewas dat gaarne in hun teeltplan
wordt opgenomen. Een belangrijke factor die hierin meespreekt! is dat Nederland, België en Noord-Frank
rijk wat klimaat en structuur voor de vlasteelt betreft in hun kustgebieden over de beste vlasgronden
van West-Europa beschikken.
Reeds in de grijze oudheid kende men de vlasteelt en na bacteriologisch te zijn geroot werd de na bewer
king verkregen vlasvezel meest in gezinsverband tot garen versponnen en met de hand tot linnen geweven
en het is dit vlaslinnen, geroemd om zijn sterkte en duurzaamheid, dat een belangrijke rol heeft gespeeld
in het gezinsleven van onze voorvaderen.
Op het platteland treft men heden ten dage nog werktuigen aan die bij de vlasbewerking in die tijd een
belangrijke rol speelden en ook de spinmolen waarmede de vrouwen het vlas tot garen sponnen wordt
nog aangetroffen, maar de handweefgetouwen waarop het linnen geweven werd zijn verdwenen. Het is dan
ook in de tijd dat de vleesvezel de voornaamste vezel van West-Europa was, dat de vlasteelt en de vlasbe
werking een tijdperk van grote bloei doormaakte. In de Middeleeuwen was het verbond van linnenwevers
in Vlaanderen niet alleen een economische maar ook een grote politieke macht. De komst van de katoen in
onze gewesten betekende voor onze vlasnijverheid het begin van verval. Deze in de tropen met slaven
arbeiders gewonnen vezel was zeer goedkoop en verdrong geleidelijk het sterkere en duurzamere vlaslin
nen. Zuiver vlaslinnen werd daardoor een artikel voor de beter gesitueerden en voor het platteland, waar
men in gezinsverband vlas bleef weven voor eigen gebruik. Ook met de intrede van de machinale spin- en
weefmachines was het voor het vlas niet mogelijk het verloren terrein in te halen. De achteruitgang bleef
bestendig. Het vlas deelde niet in de gestegen welvaart van de 19e en 20e eeuw en had moeite om zich
op het oude niveau te handhaven, terwijl de katoen een ongekende vlucht nam. Verschillende oorzaken zijn
hiervoor aan te wijzen, maar het linnen was en bleef te duur tegenover de goedkope katoenen stoffen.
b. Door het mechaniseren van de Franse methode
van het dauwroten van het vlas met het zaad eraan.
Op het veld heeft men een grote vereenvoudiging van
bewerken van het vlas verkregen. Deze methode
geeft een zeer grote besparing aan arbeidsloon. Blijkt
het onmogelijk een ongeveer gelijksoortige besparing
bij het roten in warm water toe te passen dan is
deze methode ten dode opgeschreven. Door deze be
sparingen is N. O. V. I. vlas voorbijgestreefd. Heeft
Frankrijk zich door grote premies en contingenterin-
gen een eigen vlasindustrie opgebouwd om zijn spin-
nijverheid in oorlogstijd veilig te stellen, nu het in
E. E. G. verband verplicht zal worden zijn contingen-
tering en premiestelsel geleidelijk te laten vervallen.
Het zal door de mechanisering van zijn dauwroot-
methode aan iedere concurrentie op het gebied van
vlasbewerking het hoofd kunnen bieden. Het bestaan
van een vlasindustrie in Kortrijk gebaseerd op de
gemechaniseerde dauwrootmethode is funest voor de
Kortrijkse industrie omdat zij verstoken zullen blij
ven van het Franse strovlas, zo noodzakelijk voor
hun te groot geworden produktie-apparaat.
Terwijl deze ontwikkeling tussen Frankrijk en de
Kortrijkse streek zich voltrok zwoer ambtelijk Ne
derland bij N. O. V. I. vlas welke als ei van Colum
bus de redding op het gebied van de vlasbewerking
zou brengen. En men gaf aan de Belgen de gelegen
heid om in Nedeidand strovlas aan te kopen en als
bijen op de honing kwamen zij hierop af en zij
kochten en kopen het strovlas op tegen prijzen die
voor onze Nederlandse vlassers funest zijn.
HET zou mij te ver voeren hierop in te gaan, maar
om het zuivere linnen nog meer afbreuk te
doen, gingen de katoenwevers er toe over om katoen
met vlasgaren te weven en onder de naam van half
linnen te verkopen. Men schrok er ook niet voor
terug katoenen lakens onder de misleidende bena
ming van graslinnen te verkopen. Wel heeft het vlas
tijdelijk tijden van opleving gekend en het was
vooral in oorlogstijd of oorlogsdreiging dat er meer
vraag kwam naar de sterke en duurzame vlaspro-
dukten, maar zodra deze periodes weer achter de
rug waren, kwam het vlas opnieuw in verval.
KUNSTVEZEL OP DE MARKT
Het bleek onmogelijk de sterke, lange vlasvezel zo
goedkoop te bewerken als katoen, wel probeerde men
de vlasvezel in andere produkten te verwerken, maar
dan verviel men in goedkopere artikelen ter vervan
ging van hennip en jute, maar de pogingen om vlas
tot modestoffen te verwerken faalden door de kreuk-
baaxheid der vlasvezels.
Na de le wereldoorlog verscheen ook de kunstvezel
op de markt en heeft zich sedert die tijd een belang
rijk afzetgebied veroverd; in die mate zelfs dat na
de tweede wereldoorlog men sprak over een strijd
tussen wol, katoen en kunstvezel, met de vraag wie
van hen het grootste aandeel zou kunnen bemachti
gen om in de behoefte van de mens aan textielgoc-
deren te voox*zien. Maar het is enigszins anders uit
gekomen. Amerika, het land met de hoogste levens
standaard en één van de grootste katoenproducenten,
nam proeven voor het mengen van katoen met kunst
vezels en is daarin geslaagd. Op het ogenblik ver
schijnen stoffen van uiteenlopend mengsel op de
markt en ook vlas wordt met succes met kunstvezels
en andere vezels gemengd. Om de hier-boven ge
schetste evolutie en zijn invloed op het vlas te kun
nen volgen, wil ik iets mededelen over de evolutie
in het vlas geduiende de laatste 40 jaren.
Frankrijk, België en Nederland zijn steeds het
voornaamste teeltgebied van West-Europa voor het
vlas geweest en België was het voornaamste bewer-
kingsgebied. In het stioomgebied van do Lcije rond
Korti-ijk werd het vlas voornamelijk afkomstig uit
Zuid-België en Noord-Frankrijk in de Leije geroot
en verder bewerkt. Het bewerkte vlas werd uitge
voerd naar Frankrijk en Engeland. In Noord-Belgïë
was in het Land van Waes, gedeelte van Oost-Vlaan
deren en in het Meetjesland in West-Vlaanderen,
beide liggende aan de Zeeuws-Vlaamse grens, een
vlasbewerkingsgebied ontstaan waar het vlas uit
Noord-Belgiö en Nederland werd gedauwroot door
het op sprei leggen op de daar aanwezige slechte
gronden en verder bewerkt en uitgevoerd naar
Frankrijk en Engeland. Er bestond een levendige
handel in bewerkt vlas in deze streken met als cen
traal punt Kortrijk. Deze plaats was het centrum
van de gehele vlashandel van West-Europa. Tegen
over België was de vlasbewerking in Frankrijk en
Nederland van geen grote betekenis. Wel was in
Noord-Frankx-ijk een belangrijk centrum van vlas
spinnerij ontstaan.
HOOI-VLAS
70 was de toestand na de eerste wereldoorlog. In
de periode tussen de twee wereldoorlogen ont
stond in België de zwingelturbine voor het bewer
ken van het gerote vlas en stapte men in de Kort
rijkse streek van de Leije roting over naar de roting
met warm water in betonnen bakken. Het was ook
in deze tijd dat Frankrijk, om zijn spinnijverheid
minder afhankelijk te maken van invoer uit het bui
tenland, zich met. het toekennen van belangrijke
premies voor het bewerken en afleveren van vlas
aan de Franse spinners, een eigen vlasindustrie ves
tigde.
Na nog een kontingentex ing voor de uitvoer van
slrovias te hebben ingevoerd is Frankrijk in zijn
opzet volkomen geslaagd en zou in tijden van oorlog
de Franse vlasspinnerij zich in eigen land van grond
stof kunnen vooreien. Door de Fx-anse maatregelen
was de Kortrijkse vlasindustrie van een groot deel
van zijn voorziening aan strovlas afgesloten voor zijn
te groot geworden produktie-apparaat.
In Nederland had zich een andere evolutie vol
trokken. Het vezelinstituut te Delft had een me
thode van bewex-king van strovlas aan de lopende
band tot voorgaren ontworpen. Van dit voorgaren
zou men scheikundig de pectinestof die de scheven
met de vezel verbindt, oplossen en het vlas was ge
reed om versponnen te worden. Deze methode voor
vlasbewerking was zoveel goedkoper dat men meen
de het ei van Columbus ontdekt te hebben. Geheel
ambtelijk vaderland zwoer bij N. O. V. I.-vlas als de
enige mogelijkheid om het vlas te handhaven.
Maar in dezelfde lijd dat N. O. V. I. vlas in zijn
proefstadium was, werd de vlasspinnijverheid gemo
derniseerd met nieuwe machines, die het produktie-
proces veel goedkoper maakten en uit lager kwali
teitsvlas een beter garen maakten dan voorheen. Het
gevolg was een veel goedkoper produktieproces zo
wel bij de vlasser als bü de spinner.
Bovendien had in dezelfde periode Frankrijk zijn
systeem van dauwroten op het veld met het zaad er
aan bij het oogsten gemechaniseerd, welke methode
zoveel besparing aan arbeidsloon geeft dat het meer
dere risico en het verlies aan zaad niet meetelt.
Door dit alles is N. O. V. I. vlas xeeds belangrijk
voorbij gestreefd. Uitgaande van de veel goedkopere
mogelijkheden voor bewerking en het verspinnen van
de vlasvezel en het mengen van vlas met andere
natuur- en kunstvezels heeft het vlas op een veel ge
zonder basis gebracht in de behoeften aan textiel
voor de mens.
DRASTISCHE VERANDERINGEN
fN Frankrijk is men reeds op vrij ruime schaal be-
I gonnen de vlasvezel door te snijden om gemengd
versponnen te kunnen worden, waardoor men de
kreukbaax-heid van het vlas kan wegwerken en de
mogelijkheid open ligt om vlas op vrij grote schaal
in modestoffen te ver-werken. Resumerend moeten
wij de volgende drastische veranderingen in de ma
nier van het bewerken en verspinnen van het vlas
vaststellen:
a. Door de modernisering van de spinnijverheid is
er een constante gi'ote vraag naar lage vlassen, die
in de vlasserij goedkoper bewerkt kuxxnen worden.
VLAS KERNGEZOND
BIJ tientallen hebben onze vlassers hun bedrijf
moeten staken en onze verwerking aan stro
vlas is tot minder dan de helft gereduceerd! En dat
door maatregelen van onze Minister van Landbouw
wiens departement in de boezem der Regering met
zoveel klem bepleit heeft dat de vlasbewerking in
Nederland tot het ambtsgebied van het Ministerie
'van Landbouw moest behoren en niet tot het Ministe
rie van Economische Zaken. Daarom zouik onze mi
nister van Landbouw, die zijn boeren met honderden
miljoenen guldens steunt in de vorm van heffingen
en toeslagen de vraag willen stellen welk groot
landsbelang hem er toe bracht onze eigen vlasbewer
king tegen te werken terwille van de Kortrijkse vlas-
industrie, die in Frankrijk belet wordt zich van grond
stoffen te voorzien. Wanneer Frankrijk ten koste van
zeer grote offers een vlasbewerkende industxie heeft
opgebouwd, en deze in E. E. G. verband wil behou
den, kan men zich dan de weelde veroor
loven met een zo belangrijk teeltgebied voor vlas
de E. E. G. in te gaan zonder vlasbewerkende indu
strie? Het vlas is ondanks de lage prijs als artikel
kerngezond en heeft zelfs de hennepteelt in het arme
Italië verdrongen. Bovendien wil men in België een
verwerkingspremie invoeren om zeker te zijn de
Nederlandse markt voor strovlas te overheersen. Men
heeft onze vlassers in een oneerlijke en ongelijke
concurrentiestrijd aan hun lot overgelaten! Daarom
zou ik de Minister van Landbouw willen verzoeken
alle deskundigen van zijn departement die hem ad
viseren, die in deze tijd van geleide economie het
bedrijfsleven kunnen maken en breken, om deze man
nen te laten onderzoeken wat er voor de vlassers ge
daan moet worden, willen wij met een tot concur
rentie in staat zijnde vlasbewerkende industrie de
E. E. G. in gaan. Onze Minister van Landbouw heeft
in deze een groot verzuim goed te maken! De Belg
kan voor het vlas 5 ct meer betalen en de Belgische
regering steunt op onopvallende wijze met geld en
belastingfaciliteiten.
R. v. A.
St Jansteen.
7OALS uit de inmiddels bij de Tweede Kamer
ting 1962 van het ministerie van Landbouw en
formele totstandkoming van het „Ontwikkelings
den te kunnen beschikken voor de uitkering van de
drijven in uitzicht zijn gesteld. Vooralsnog is 25 m
departementale budget voor het lopende jaar.
Teneinde geen tijd te verliezen heeft mixiister
Marijnen zo deelt hij mede in de memorie van
toelichting bij het wetsontwerp het administra
tieve apparaat reeds aanstonds in werking gesteld.
Zo spoedig mogelijk nadat de machtiging van de
Staten-Generaal is verkregen, kan dan tot uitbe
taling van de voorschotten worden overgegaan.
Het aangevraagde bedrag van 25 miljoen dient
niet als een absoluut gegeven te worden be
schouwd. Indien op grond van de gestelde nor
men een aantal aanvragen zou binnenkomen, gx*o-
ter dan met liet bedrag zou kunnen worden ge
honoreerd, zal niettemin aan al deze aanvragen
worden voldaan.
PÜNTENREGELING
PÉN van de normen voor het verkrijgen van
een voorschot is, zoals reeds werd bekendge-
der Staten-Generaal* ingediende suppletoire begro-
Visserij blijkt, wacht minister Marijnen niet op de
en Saneringsfonds voor de Landbouw" om over gel
voorschotten, die aan de gemengde agrarische be-
iljoen op de normale wijze ondergebracht in het
maakt, dat de aanvrager zijn hoofdberoep in de
landbouw moet hebben, waarbij het bedrijf een
zodanige intensiteit moet bezitten, dat de exploi
tant hierop voor tenminste de helft van een nor
maal aantal arbeidsuren produktieve arbeid ver
richt. Dit is het geval indien de aanvrager op
grond van de volgende puntenschaal tenminste 75
punten behaalt:
1
ha bouwland
20
punten
1
ha tuinbouw
(open grond, incl. boo mg.)
50
punten
1
ha tuinbouw onder glas
300
punten
1
melk- en kalfkoe
(incl. grasland vrzorging)
20
punten
1
varken
1
punt
100
kippen
5
punten
