Steun aan landbouw en industrie
HET was de heer Mertens, voorzitter van de K. N. B. T. B., die er onlangs nog eens
op wees, dat niet alleen de landbouw wordt gesteund. Kennelijk was deze op
merking geïnspireerd door de in onze pers regelmatig verschijnende berichten, dat de
landbouw jaarlijks vele miljoenen uit Rijkskas in de vorm van steun ontvangt. Er rijzen
direkt twee vragen. Waarom ontvangt de landbouw steun en ontvangen andere be
drijfstakken bijvoorbeeld onze industrie dan geen steun? Hetzij in direkte hetzij
in indirekte vorm?
DANKDAG
No, 2«#5 Frankering by abonnement: Terneuzen ZATERDAG 11 NOVEMBER 1961
4®e Jaargang
Z€ UWS
lANÖBOÜWBlAÖ
OVERHEID EN CONSUMENT
HET WAAROM.
DIJ het woord,steun moeten v/e toch onmiddellijk aan het waarom denken. Welnu, wij zien de land-
bouwbescherming vooral als een stelsel van economische maatregelen met een sociaal doel: een
redelijk inkomen voor de werkers in de landbouw te verschaffen. Hierbij zijn naast het sociale motief
nog wel andere motieven te- noemen. Wij willen echter niet tc veel uitwijden over de betekenis van
dc landbouw voor onze samenleving en nationale economie.
De landbouw is blijkbaar niet in staat de eigen boontjes te doppen. Dat is toch niet omdat onze
boeren zulke slechte vakmensen zijn of omdat klimaat cn grond ongeschikt zijn. Ook niet omdat
we zo'n achterstand in de mechanisatie hebben of de verkaveling van de bedrijpen zo bedroevend
is. Integendeel, maar de landbouw is nu eenmaal een bedrijfstak, waarin het zowel nationaal als
internationaal bijzonder moeilijk is om de produk tie, lees het aanbod, aan de vraag aan te passen.
'Van nature klimatologische faktoren beïnvloeden de ha-opbrengsten sterk en vanwege het feit,
dat het aanbod gebaseerd is °P beslissingen van een zeer groot aantal individuele ondernemers (de
areaal-grootte van de diverse produkten). Die beslissingsbevoegdheid kunnen we wel beïnvloeden,
maar willen we toch niet ontnemen! De term beheerst bouwplan moge dan ingang gevonden heb
ben, daarmee wordt het vraagstuk slechts zeer ten dele opgelost. Tegenstanders van landbouwsteun in
de huidige vorm en omvang wijzen er veelal op, dat bescherming tot gevolg heeft, dat de produktie-
omvang wordt vergroot. Hierdoor zouden steeds grotere steunbedragen nodig zijn.
CONSUMENT IN HET GEDING.
|\[T brengt ons op een ander punt, n.l. dat van de inelastische vraag naar veie van onze landbouw-
produkten. Een ruime oogst resulteert meestal in een sterke prijsval, die niet in een vroeger sta
dium wordt afgeremd door een toenemende vraag. Denken we slechts aan het produkt aardappelen.
Daarmee willen we niet zeggen, dat het vraagstuk van de omvang en de in-clasticiteit van het
aanbod niet meer de aandacht verdient dan lot nu toe. Niet alleen nationale, maar ook internatio
naal, zeker in E.E. G.verband. Want juist de internationale factoren spelen hierbij met name van
wege onze exportbelangen een grote rol. Het is niet voor niets, dat ieder land een eigen land
bouwpolitiek voert. Dv. problemen worden er alleen maar groter door. Het is bovendien een
reden temeer onze eigen landbouw te steunen. Zonder dat zou de bedrijfstak uitgehold worden, zou
de concurrentiekracht sterk verzwakken, omdat investeringen ter opvoering van de produktiviteit
gèheel achterwege bleven. Wij zijn er heus wel van overtuigd, dat bescherming zijn nadelen heeft,
maar de voordelen biijvèn ons inziens vooralsnog prevaleren. We zullen alles in het werk moeten
blijven stellen om in economische zin bij te blijven: produkten van hoge kwaliteit tegen lage kostprijs.
Helaas resulteert dit meestal tevens in een grotere produktie.' Hiermee is het
dilemma wel kompleet maar de weg van afnemende steunmaatregelen dient
zeer voorzichtig bewandeld te worden. De sub-marginale bedrijven raakt
dit slechts ten dele. Bij de L.E.I.-kostprijsberekeningen spelen zij niet mee.
Overigens blijft de betekenis van de landbouw-protectie niet tot deze ene
bedrijfstak beperkt. De gehele plattelandsgemeenschap is er mee gebaat en
zeer speciaal ook de toeleverings- en verwerkingsbedrijven alsmede de han
delsschakels. De uitdrukking pauvre paysans, pauvrc royaume is ook thans
nog actueel.
Het is duidelijk, dat bij het bestrijden van de landbouwsteun naast de be
langen van dc schatkist die van de consumenten in het geding zijn.
Het zou bijzonder interessant zyn de invloed van de protectie op de
consumenten-prijzen te meten. Gesteld dat dit mogelijk zou zijn, hetgeen
wij voorshands betwijfelen. Maar een benaderingscijfer zou al een aardige
indicatie geven. Wij hebben overigens het gevoel, dat dit per hoofd van
de bevolking een zeer bescheiden bedrag zou zijn. "Velen brengen een of
fertje voor weinigen. Geldt hetzelfde niet ten aanzien van steun uil de
schatkist?
DOET DE LANDBOUW DAN NIETS?
MATUURLIJK wel, maar de mogelijkheden zijn
nu eenmaal beperkter. Om een voorbeeld le
noemen: de samenwerking in de coöperaties heeft
wel een grote vlucht genomen, maar omvat slechts
zelden de gehele bedrijfstak. Zoveel hooiden, zo
veel zinnen geldt zeker voor zo vele boeren-onder-
nemers. En zelfs in het geval, dat de verwerking
van een bepaall produkt neem melk voor
een groot deel -coöperatief gebeurt, vinlt dc af/.et
van de eindprodukten via te veel kanalen plaats.
Natuurlijk mogen we ons niet bij deze situatie
neerleggen. De discussie-nota van het landbouw
schap spreekt in deze ook een duidelijke taal. Gro--
tere, bredere samenwerking en concentratie van
de coöperatieve afzet en verwerking zijn in de
landbouw inderdaad actuele vraagstukken. Dit
neemt echter niet weg, dat het elkaar vinden moei
lijker ligt dan in vele andere bedrijfstakken. In dit
licht gezien betreuren wij het in hoge mate, dat er
voorstellen zijn om het fiscale regime voor de
coöperaties ongunstiger te maken. Het eigen boon
tjes doppen door de landbouw zal er ongetwijfeld
door bemoeilijkt worden.
Wij houden er ons van overtuigd, dat de zelfbe
scherming die de industrie toepast, gevoegd bij de
indirekte overheidssteun de consumenten in ster
kere mate beïnvloedt dan alle landbouwsteun. De
afstand tussen kostprijs en opbrengstprijs is onge
twijfeld in de landbouw veel kleiner.
Er wordt meerdere malen gesteld, dat het
levensmiddelenpakket goedkoop dient te zijn, waar
bij het gaat om nationale belangen. Toegegeven,
maar de landbouw levert hiervoor grotendeels de
grondstoffen. Waarbij het voortdurend opvalt, dat
lagere grondstoffenprijzen niet of bijna niet in de
verbruikersprijzen doorwerken. Ook dit verschijn
sel verdient speciaal de aandacht. De overige
schakels beschikken blijkbaar over middelen om
de vcordeeltjes aan zichzelf en niet aan de ver
bruikers ten goede te laten komen. Overigens krij
gen vele nlet-landbouwproducten ook steeds meer
't predicaat: noodzakelijke levensbhoeften. De- wel
vaart is daaraan vooral debet. En de afwenteling
op de consument gaat bij beheersing van de pro-
duktie-omvang en een elastisch aanbod gemak
kelijker. De dividend- en reserveringspolitiek van
(Zie verder pag. 831.)
HOE LIGT HET NU IN DE ANDERE BEDRIJFSTAKKEN?
ANDER WIJS, onderzoek en voorlichting zijn ook hier voor een deel over-
heidszaak. De belastinggelden worden dus ook voor andere bedrijf slak-
kén gebruikt. Laten we ons overigens beperken tot de Industrie, wel wetende
dat deze vele takken kent.
Over steun aan de industrie wordt weinig of niet geschreven. Dit kan ver
schillende oorzaken hebben. Of wel de industrie kent geen overheidsprotectie
dan wel ze is niet spectaculair en treedt miet naar bulten. Invoerrechten en
contingenteringen zijn in vele branches geen onbekende klanken. Indirekte
overheidssteun, die ongetwijfeld prijsverhogend voor de verbruikers kan wer
ken. De afbraak van de tolmuren binnen de E.E.G. wijst er op, dat de schut
ting voor de buitenlandse concurrenten een realiteit isr. Veel belangrijker is
ons inziens echter de zelfbescherming, die de industrie weet toe te passen. De
rvloed hiervan op de consumenten-prijzen valt hierbij niet te ontkennen.
De grotere mogelijkheden ten aanzien van het» beheersen van de produktie-
omvang zijn hier groter en de vraag-elasticiteit is veelal gunstiger. Het aan
tal ondernemingen is kleiner en aan de produktiviteitseisen is gemakkelijker
te voldoen.
Ziehier een aantal ingrediënten, d:'e een goede basis vormen voor zelf
bescherming. Marktrcgulaties en -beïnvloeding soms -beheersing
allemaal tenderen ze naar een sterkere marktpositie. De lijst van fusies,
kartel-regelingen en allerlei andere vormen van samenwerking in de
brede zin van het woord is werkelijk indrukwekkend. Daarentegen staat
de boer op de markten zwak.
ZIJN er veel zinsneden in de Schrift te vinden, die ons op het eerste
gezicht zoveel moeite opleveren als het: „Weest niet bezorgd voor
de d g van morgen" Zeker moet dat gelden voor de plattelander, de
boer. Wat doet die anders dan zorgen voor de dag van morgen, op het
land, voor het vee, in de gewassen, bij de voorraden Is dat niet zijn taak
Gaat het niet over een van de beste menselijke eigenschappen, de voor
zorg Is de Hoeve „Voorzorg" dan geen goede naamgeving Hebben we
er niet goed aan gedaan ons voor deze oogst weer dag aan dag in te span
nen en mogen we het nu niet op de Dankdag aan laten komen
TI/E weten het natuurlijk wel, dat het Evangelie spreekt van de vogels
die niet zaaien en niet maaien en God voedt ze. Doch het leven is
meer dan het voedsel. Laat dat, nu er weer een herfstige Dankdag nadert,
op U inwerken. Het betekent immers dat in de eerste plaats gezocht moet
worden naar het Koninkrijk Gods en dat dan alle andere dingen toege
worpen zullen worden. Het is voor ons, gewone mensen, eigenlijk een
averechtse zaak. We zorgen in de eerste plaats i amers voor onszelf. De
zorg voor het eigen behoud, de zorg voor de toekomst van het gezin cn
van het bedrijf winnen het. En toch blijkt duidelijk dat het niet genoeg is
in de tweede plaats naar het Koninkrijk Gods te zoeken. God vraagt men
sen die zó geloven, dat ze het wagen willen de gewone en buitengewone
dagelijkse zorg op dc tweede plaats te schuiven. Geloven wil zeggen: ver
trouwen en wagen
T X/IE gelooft, weet dat het dan niet om een onberaden waagstuk gaat.
W God heeft lief; God regeert, en daarbij: God zorgt. Wij kunnen voor
het leven niet zelf werkelijk zorgen. Christus is voor ons gestorven en de
last is op Hemde „zorgen" heeft de Zoon der mensen op Zich genomen.
Zijn verlossing houdt verlossing van de „zorg" der mensen in.
Daarom is de Dankdag méér dan de Dankdag alleen voor het gewas.
Het is steeds een Dankdag voor iaat God ons in Christus gegeven heeft en
ziet alle andere dingen, ook de oogst onzer inspanningen, waarvoor u>e
van jaar tot jaar in de weer zijn, zullen ons toegeworpen worden.
G.
