an ket luit e
DE VROUW VAN
VROEGER EN NU
48*
'htergebleven gebied
reclame-auto van Wessanen
ZATERDAG 17 JUNI 1961
Oud en nieuw tezamen
TJTET vele werk, dat de bestuursleden van de Noordbevelandse Plattelandsvrouwen moeten verzetten, wil
onze stand op de Z. L. M.-tentoonstelling slagen, brengt mij er toe enige woorden te wijden aan de
vrouw van vroeger.
Als jong meisje heb ik gezien hoe 50 jaar geleden de vrouw werkte en zorgde. In gedachten neem ik
u even mee naar het landbouwbedrijf van de heer S. J. van Langeraad te Kamperland, waar destijds
mijn grootouders woonden. De vrouw bracht toen een groot gedeelte van haar tijd door in de bakkeet,
die op een tiental meters van de eigenlijke woning stond. De bakkeet deed zijn naam eer aan, want
1 maal per week bakte de boerin zelf het brood, een voorraad van 10 tot 12 vierpondsbroden tegelijk.
Het brood was bijzonder lekker, droogde niet vlug uit doordat het met karnemelk gekneed werd. Er
moest gezorgd, worden voor het inwonend personeel, dat bestond uit vier boerenknechts en een dienst
bode. Met de gezinsleden zaten deze mensen viermaal daags aan tafel, dus u begrijpt, dat er nogal het
één en ander nodig was. Zo moest er ook vaak worden geslacht en het bewaren van de slacht was
uiterst primitief. De grote stukken werden gedroogd, doch daar de zomers (misschien alleen in mijn her
innering) warmer waren dan thans, bracht dit narigheid mee, want de insekten lieten de slacht niet
ongemoeid.
f>E bakkeet was 's zomers geen prettig verblijf. Het was er heel warm door de altijd brandende kachel
en op bakdag nog extra heet door de hitte van de bakoven. De kachel kon niet worden gemist,
want elektriciteit of flessengas waren niet aanwezig. Dagelijk was er veel warm water nodig om het
melkgerei schoon te maken. De melk van een groot aantal koeien ging in ongeveer 40 roodstenen
teilen de kelder in. De volgende dag werd de room er afgeschept en tot boter verwerkt Dag in dag uit
werden de teilen gevuld en de room afgeschept. Wat later kwamen de melk-ontromers, hetgeen een
grote werkbesparing betekende.
Er waren 2 honden op de boerderij, die bij het karnen werden ingeschakeld. Als er gekarnd moest
worden werd één der honden in een groot wiel gezet, dat aan een muur bevestigd was en waar de room-
ton mee in verbinding stond. Het lag aan de hond of de karn vlug af was, want soms had het dier helemaal
geen zin het geval draaiende te houden. U ziet, dat de vrouw een allesbehalve gemakkelijk leven had.
iIET de watervoorziening was het nog erger gesteld. De verschrikkelijke uaftp van' 1953 was nodig
L om de Noordbevelanders aansluiting op de waterleiding te bezorgen. Deze is echter zo doeltreffend,
ngepakt, dat elk huis en iedere boerderij op de waterleiding is aangesloten. Ondanks al deze ver
teringen loopt het inwonertal van Noord-Beveland toch voortdurend achteruit. Bedroeg het aantal in
40 nog 7383, momenteel zijn er maar 6700 inwoners meer. Vele gezinnen vertrekken er naar de stad,
ar de man in fabriek of aan de havens gaat werken.
E vaste oeververbinding brengt mee, dat het pendelen een stuk gemakkelijker is geworden. Niet
alleen mannen, maar ook meisjes gaan via een pendeldienst in de fabrieken werken, zoals b.v. de Hero-
}riek. In het najaar kunnen ze bovendien heel goed terecht in de boomgaarden voor het plukken van
t fruit. Er worden lonen betaald waar een huisvrouw niet tegen op bieden kan. Dat de fabrieks-
!isjes door de vrij lange reisduur meer uren gebonden zijn, wordt vaak niet meegeteld. Dit alles
udt in, dat ook bij ons een steeds groter tekort aan huishoudelijk personeel komt.
Colijnsplaat is nu een mooie vissershaven met vismijn rijker geworden. Natuurlijk betekent dit voor
dorp en niet in het minst voor de middenstand een hele aanwinst. Vermoedelijk zullen er in de
Ikomst wel vissersgezinnen uit Arnemuiden in Colijnsplaat komen wonen.
Dus alles bij elkaar genomen is er de laatste jaren op Noord-Beveland veel veranderd
izal er in de toekomst met nog grotere veranderingen rekening moeten worden gehouden.
J. C. DAVIDSE-v. d. MOERE.
TNE kleding was somber, de woning donker ge-
stoffeerd, meest rood-zwart en de zwart trij
pen stoelzittingen konden geen enkele zonnestraal
verdragen. De vrouwen kwamen maar weinig van
het erf af. Wel gingen zij trouw naar de kerk en de
meesten kwamen tweemaal per jaar in de stad
om boodschappen te doen. Voor Kamperland was
die stad ..Middelburg". Het reizen was allesbehalve
comfortabel. Een vaste afvaart was er niet bij Kam
perland. Als men overgezet wilde worden, moest
men een mand ophalen, die met een touw aan een
hoge paal bengelde. Had men het geluk, dat veer
man Gerrit Schippers dit vlug zag, dan ging men
na een flink uur wachten in de boot.
Omsteeks 1920 begon de thans overleden mej.
Kome op Wissenkerke met haar eerste huishoud-
lessen. Hiervoor bestond grote belangstelling en er
werd al gauw een. andere bereidingswijze "van de
maaltijden ingevoerd. Ook werden deze voortaan
niet meer zo eenzijdig samengesteld. De inmaak
onderging eveneens verandering, doordat de weck
flessen hun intrede deden.
QINDSDIEN is er heel wat veranderd. Vele
boerinnen hebben een eigen diepvriesinstallatie
en op Kamperland is er een coöperatieve diepvries-
kluis, die tot grote tevredenheid werkt.
De oprichting van de afdeling Noord-Beveland
van de Nederlandse Bond van Plattelandsvrouwen
heeft er toe bijgedragen, dat de vrouwen zich voor
verschillende zaken gingen interesseren en er is
dan ook heel wat tot stand gebracht.
De vrouw, die eertijds nauwelijks buiten het
eiland kwam, werd nu o.a. in de gelegenheid ge
steld het jaarlijks reisje van de afdeling mee te
maken. Verschillende fabrieken werden in de loop
der jaren bezocht en zodoende werd kennis ver
gaard omtrent de produkten, die deze afleveren.
Ook tijdens de driedaagse bondsreizen werden con
tacten gelegd met andere afdelingen.
Ook de huishoudelijke voorlichting ten platte-
lande heeft goed werk verricht. De. vrouw van
thans woont in een prettige woning vol licht en
kleur, waar de zon vrij spel heeft zonder dat de
stoffering hierdoor wordt geschaad. Wij hebben
veel te danken aan het woningadviesbureau van
onze Bond. Hier wordt ons de weg gewezen hoe wij
ons interieur zoveel mogelijk kleurecht kunnen in
richten. Bij elke verandering of vernieuwing staat
men ons met raad en daad terzijde. Veel vrouweh
in Noord-Beveland zijn in het bezit van een hyper
moderne keuken. De vrouw van thans bewoont
haar gehele huis. Zij denkt er niet meer aan het
wonen alleen tot de keuken te beperken.
Het domein van grootmoeder strekte zich niet
veel verder uit dan de bakkeet, doch de vrouw
van thans gaat waar ze wil, zij bestuurt haar
auto en is in een ogenblik waar ze wezen wil,
dank zy onze onvolprezen Zandkreekdam.
A. N. HANSON-WISSE,
Colijnsplaat.
- Ml&04
Imam
>-V-
Moderne keuken ook op Noord-Beveland
(Adv.)
Wanneer U de Z. L. M.-tentoonstelling te
Kamperland bezoekt op 22, 23 of 24 juni a.s.
vergeet dan niet even aan te lopen bij de
WORMERVEEE.
U kunt namelijk mooie prijzen winnen,
door mee te doen aan een „RAADT MEE"
wedstrijd, waarbij het gezamelijk gewicht
geraden kan worden van een aantal biggen,
die -met SPLITS gemest worden.
Deelnamekaarten zijn verkrijgbaar bij de
reclame-auto van Wessanen.
