GRAAN8EWARING
op hei
458
In Zeeuwsch-Vlaanderen vinden we verschillende manieren
van graanopslag en -bewaren
ZEEUWS LANDBOUWBLAD
Op verschillende grote landbouwbedrijven wordt de laatste jaren meer en meer overgegaan tot het
opslaan van los graan op het eigen bedrijf. In het hierna volgende worden de gangbare methoden
van opslag en conditioneren behandeld aan de hand van de opgedane ervaringen.
Tijdens de maaidorsperiode en ook dadelijk na de oogst worden altijd nog grote hoeveelheden graan
verkocht, hetgeen een nadelige invloed op de prijs uitoefent, vooral in natte jaren. Bewaring van
graan, om het op een gunstiger tijdstip af te zetten, biedt daarom wel perspectieven, speciaal bij
tarwe waarvoor op een vaste staffel gerekend kan worden.
In veel gevallen is het graan na het maaidorsen, vanwege een te hoog vochtgehalte, zonder meer
moeilijk houdbaar. De houdbaarheid hangt af van diverse factoren o.a.:
Vochtgehalte.
Graan met een vochtgehalte beneden de 15 is onbeperkt houdbaar. Naarmate het vochtgehalte
toeneemt, neemt de bewaarbaarheid af.
Bewaar temperatuu r.
Wanneer de temperatuur van het graan gaat dalen, dan neemt de houdbaarheid toe (tabel I).
Rijpheid.
Graan dat onvoldoende rijp geoogst is- gaat eerder broeiverschijnselen vertonen („zweten") dan
rijp geoogst graan met hetzelfde vochtgehalte.
Korrelbeschadiging.
Treedt tijdens het dorsen of transport beschadiging op, dan gaat de houdbaarheid achteruit. Het
is dan ook een vereiste dat de maaidorsers goed afgesteld zijn.
Bij het gebruik van een vijzel voor graantransport moet de voorraadbak steeds goed gevuld zijn
om eventuele beschadiging zoveel mogelijk te voorkomen.
Verontreiniging.
Deze kunnen in verschillende vormen in het graan voorkomen, o.a. onkruidzaden, groene korrels,
plantendelen etc. Deze verontreinigingen kunnen broeiverschijnselen veroorzaken waardoor de
temperatuur gaat stijgen. Het is dan ook gewenst om het graan eerst te reinigen voor het opgeslagen
wordt bijvoorbeeld door middel van een eenvoudige voorschoner.
Om vochtig graan op het boerenbedrijf te bewaren zijn er twee mogelijkheden, namelijk koelen of
drogen.
DOOR de R. L. V. D. te Axel zijn de gang
bare methoden van opslag en conditio
neren van losgraan op eigen bedrijf en de op
gedane ervaringen hiermede in Zeeuwsch-
Vlaanderen verzameld.
Ir. W. J. Seholtens, J. Bolland (specialist
boerderijenbouw) en K. Malcorps (rayon
assistent) hebben deze gegevens gepubli
ceerd en wij ontlenen daaraan dit eerste arti
kel. De volgende week volgt het tweede ge
deelte.
HET KOELEN VAN GRAAN.
KOELEN is hier vooropgesteld omreden dat in
Zeeuwsch-Vlaanderen voor zover er graan be
waard wordt, in slechts een enkel geval op het be
drijf zelf gedroogd kan worden. Koelen is de
hoofdzaak. In 1960 is hier op deze wijze 2500
ton tarwe met behulp van ventilatie bewaard.
Bewaartemperatüur
WANNEER
WORDEN?
1.
MOET ER GEVENTILEERD
2.
Dadelijk na het vullen van de bewaarplaats!!
Hou er rekening mee dat tijdens het dorsen
en transport over het algemeen de tempera
tuur van het graan iets stijgt. Elke vorm van
warmte dient zo vlug mogelijk te worden af
gevoerd.
Wanneer de buitentemperatuur lager is dan de
temperatuur van het graan. In de praktijk zal
men vooral hiervan gebruik moeten maken
(tabel 1).
Vochtgehalte
20° C
15° C
10° C
5° C
korrel in
Aantal
dagen
26
2,5
5
7
11
24
3
6
8
14
22
5
9
12
23
20
8
15
20
42
IS
15
25
35
80
17
22
36
51
onb.
16
35
55
onb.
onb.
15
100
onb.
onb.
onb.
14
onb.
onb.
onb.
onb.
onb. onbeperkt.
Uit deze tabel blijkt dus duidelijk de invloed van
koelen en van drogen op de bewaarbaarheid. Het
aantal dagen dat aangegeven is geldt alleen wan
neer de temperatuur of het vochtgehalte geduren
de deze dagen niet verandert.
3. Wanneer de relatieve luchtvochtigheid gunstig
is (tabel 2).
Tabel 2.
Hoogst toelaatbare relatieve luchtvochtigheid van
de voor ventilatie te gebruiken lucht bij verschil
lende vochtgehalten van het graan.
Hoogst toelaatbare lucht-
Vochtgehalte graan luchtvochtigheid
14 65
15 70
16 75
17 80
19 85
21 90
25 95
Is de temperatuur van de geventileerde lucht be
langrijk hoger dan die van het graan dan treedt er
condensatie op.
In de winter zal het vochtgehalte van het graan
wel iets toenemen, doch als de bewaartemperatuur
laag is laat het produkt zich vrij gemakkelijk be
waren.
I.
Tabel 1.
Aantal dagen dat het graan zonder bederf kan
worden bewaard bij verschillende vochtgehalten en
verschillende bewaartemperaturen van het pro
dukt.
J^ONDE silo's met in het midden een geperfo
reerde buis.
Een centrifugaalventilator perst de lucht door
de perforaties in de buis.
De buitenwand van de silo kan bestaan uit hout
voorzien van zaagsneden of uit een geraamte van
bouwstaal waartegen fijn gaas of jute is aange
bracht. De aangevoerde
lucht verlaat de silo via de
buitenwand.
Nadeel van deze silo's is,
dat de droging niet regel
matig verloopt. Uit onze
proefnemingen is namelijk
gebleken dat de binnenste
laag graan tegen de gepex'-
foreerde buis vrij stei'k in
droogt terwijl het buitenste
gedeelte van het graan,
wat een relatief groot ge
deelte van het totale ge
wicht uitmaakt, vrij voch
tig blijft. Verschillen in
vochtgehalten van 4a 5
kwamen naar voren.
In één silo kwam koek-
vorming voor. De kans op
gedeeltelijk bederf is dan
vrij groot als men het
graan niet tijdig om kan
laten lopen.
Het koelen met deze silo's
levert moeilijkheden op
daar de lucht 3--5° C woidt
verwarmd. Ze zijn dus al
leen goed te gebruiken
wanneer men de inhoud tij
dig kan laten omlopen,
anders is de kans enerzijds
op bederf anderzijds op
gi'aan met een te laag
vochtgehalte bij het afle
veren zeer groot.
Silo:
inhoud 22Ys ton ƒ1.460,—
blazer 1.725,—
nog niet aangesloten is op het elektriciteitsnet,
heeft een goedkope variatie o£ dit systeem ontwik
keld en zelf uitgevoerd. Als krachtbron is hierbij
gebruik gemaakt van een motor van een oude
maaidorser. Door middel van V-snaren wordt een
centrifugaalventilator aangedreven welke de lucht
in de geperforeerde binnenbuis perst. De silo's zijn
op een zolder geplaatst en gemaakt van bouw
staal (7x7 cm) waartegen zich fijn gaas of jute*
bevindt. Jute is goedkoper in aanschaf en. heeft
verder het voordeel dat het zeer eenvoudig te ver
wijderen is, zodat het bouwstaal gemakkelijk ï'oest-
vrij is te houden. Aantasting van de jute door mui
zen is nog niet voorgekomen.
De totale kosten van de installatie bedragen:
Bouwstaal 150,—
Jute 50,
Binnenbuis 100,
ƒ300,per silo van 20 ton
In totaal 3 silo's
Krachtbron
Centrifugaalventilator
Totaal
Nog bij te bouwen 3 silo's van 20 ton
900,—
100,—
1.100,—
2.100,—
900,—
Graansilo van bouwstaal en jute op een bedryf te Stavenis.se.
Totaal 3.185,—
Een landbouwer in West
Zeeuwsch-Vlaanderen, die
Totale inhoud 120 ton voor 3.000,—
Rekening houdend met een reseiwe silo (in ver
band met omlopen) en een post. algemene kosten
van een paar honderd gulden, kost de investéring
3Vz cent per netto kilogram graan.
Voordeel van dit systeem is, dat door middel
van een aantal schuiven zowel met warme- als
met koude lucht geventileerd kan worden. De
warmte, welke de ki'achtbix>n levert, kan worden
afgezogen waardoor een temperatuursverhoging
van 11—13° C ontstaat. Dit is zeer gunstig wan
neer er gedroogd moet worden. Door het verstel
len van de schuiven woidt de lucht naar believen
door de silo's naar binnen gezogen of naar buiten
geperst, zodat er een homogener produkt verkre
gen kan worden. De resultaten in het afgelopen
jaar waren zeer gunstig. Het losse graan wordt in
een stortput gestort en met behulp van genoemde
ventilator bij een bepaalde stand van de schuiven
in de silo's geblazen. Het omlopen van het graan
kan via een aftapsysteem aan deze op een beton
nen zolder geplaatste silo's op eenvoudige wijze
plaatsvinden.
