Nieuwe mogelijkheden tot toepassing van fabriekmatig
vervaardigde onderdelen in de
boerderijbouw
HE
KOESTALLEN
247
Z A T E it D A G 2 5 MAART 1961
Ontleend aan de inleiding van
B. REENKS,
Instituut voor
Landbouw bedrijfsgebouwen
te VVageningen.
JET Instituut voor Landbouwbedrijfsgebouwen heeft sinds enige tijd aandacht besteed aan fabriek
matige vervaardiging, standaardisatie en montagebouw. De eisen die men aan een landbouw
bedrijfsgebouw stelt, veranderen voortdurend. Dit maakt het wenselijk dat bij het ontwerpen van de
gebouwen rekening wordt gehouden met de mogelijkheid dat op eenvoudige wijze en zonder teveel
kosten wijzigingen kunnen worden aangebracht.
Bij een traditionele uitvoering is men meestal genoodzaakt tot afbreken en opnieuw bouwen, het
geen kostbaar is. Het resultaat is dan meestal dat deze noodzakelijke wijzigingen achterwege blijven,
waardoor een rationele bedrijfsvoering wordt belemmerd.
Wanneer men ervan uitgaat dat een landbouvvbedrijfsgebouw een hoge mate van flexibiliteit moet
bezitten, dan biedt de toepassing van gestandaardiseerde onderdelen, zodanig aangebracht dat ze weg-
neembaar zijn, perspectieven.
krachten.
2. De onderdelen moeten
hanteerbaar zijn en kun-
nen tHM* l
zonder dat gebruik be-
hoeft te worden gemaakt BIHraBBBBIiggMiaKiliBlMMHÉref - "r-rf
van hijswerktuigen. Dit
kan belangrijk zijn,
wel bij het installeren
als bij het wijzigen.
3. De vorm en afmetingen
dienen zodanig te worden
gekozen, dat de fabricage
op eenvoudige wijze mo- s
gelijk is. cTr
4. De onderdelen moeten
universeel bruikbaar zijn,
opdat de toepasbaarheid
zq groot mogelijk is.
Aanvankelijk werden ten
behoeve van de stalinrich
ting ontworpen:
Voergoten, gruppen, gier-
goten, vloerplaten, afschei-
dingswanden, voederhekken, trogkleppen, hang- en
sluitwerk etc. Met behulp van deze onderdelen kan
men daarvoor geschikte ruimten inrichten als
rundveestal, jongveestal, varkensstal, kalverstal en
dergelijke. Het is gebleken dat deze onderdelen van
goede kwaliteit gefabriceerd kunnen worden voor
een concurrerende prijs.
HE fabriekmatig vervaardigde produkten
nemen ook in liet bouwbedrijf een be
langrijke plaats in.
Vele onderdelen, die men voorheen liet
maken, zijn thans zonder meer in de handel.
De toepassing hiervan is vrij algemeen en de
ontwikkeling in deze richting zal steeds ver
der gaan, mede door een tekort aan ge
schoolde arbeidskrachten op de bouwplaats.
De produktiviteit kan in de fabriek groter
zijn dan op de bouwplaats. De omstandig
heden die hierbij een rol spelen, zijn de ver
doorgevoerde mechanisatie, de onafhanke
lijkheid van het weer en de betere accomo
date.
Een voorwaarde is dat de fabrieken van
een regelmatige produktie verzekerd zijn,
hetgeen van invloed is op de kostprijs van
het produkt.
Om voldoende onderdelen te kunnen aan
maken, dienen deze te worden gestandaar
diseerd. Verder is het gewenst dat ze voor
meerdere doeleinden bruikbaar zijn.
Montage van buitenwandelementen van fabriekmatig vervaardigde
wandconstructie. Ramen voorzien van ventilatie-openingen.
Daarna is een begin gemaakt met het ontwerpen
van wandconstructies. Ook hier werd rekening ge
houden met de eis van flexibiliteit. De wanden
mogen geen dragende functie hebben, zodat een
willekeurige plaatsing van ramen en deuren moge
lijk is. Momenteel zijn de eerste proefwanden ge
reed.
Ook de hiervoor gebruikte onderdelen zijn han
teerbaar en kunnen worden aangebracht zonder
hijswerktuigen.
De perspectieven van de fabriekmatig vervaar
digde onderdelen en de toepassing hiervan voor
de boerderijbouw zijn:
1. Het uit elementen vervaardigde gebouw bezit
een grotere flexibiliteit.
2. De mogelijkheid van verandering is aanwezig
door het wegnemen of verplaatéen van de onder
delen, waardoor de economische veroudering
minder betekenis krijgt. Indien dit laatste resul
teert in een langere afschrijvingsperiode t.o.v.
de traditionele bouwmethode, is ook dit van
betekenis.
3. Besparing op de uren geschoolde vakarbeid en
een totale arbeidsbesparing op de bouwplaats.
4. De mogelijkheid dat bij het aanbrengen van wij
zigingen gebruik wordt gemaakt van eigen ar
beidskrachten met behulp van een plaatselijke
vakman.
De toepassing van fabriekmatig vervaardigde
onderdelen behoeft geen belemmering te zijn voor
de architect bij het ontwerpen van landbouw
bedrijfsgebouwen. Ondanks het feit dat een en
ander nog in ontwikkeling is en van een algemene
toepassing nog geen sprake kan zijn, lijkt het wen
selijk op deze mogelijkheden de aandacht te vesti
gen.
Schema jongveestal, die tevens kan worden gebruikt als varkensstal of
kalverbox. Be grup kan in het laatste geval worden afgedekt met de rechts
getekende tegel. Bovendien wordt dan een trogafscheiding geplaatst»
Fabriekmatig vervaardigde stalelementen. „Schema rundveestal".
(Vervolg van pagina 246.)
AFVOER GIER
De gier moet zo snel mogelijk uit de stal wor
den verwijderd; dit geldt wel in het bijzonder
voor de melkveestal. Uit de gier ontwijkt n.l. am
moniak, die de lucht in de stal onfris maakt. Een
goede gierafvoer is die met behulp van een apart
gootje van 15 cm doorsnee achterin de groep
tegen de mest.gang aan. Dit gootje wordt afgedekt
met halve trottoirtegels of planken. De groep helt
met 2 cm naar het giergootje af. De gier loopt di-
rekt naar het gootje toe en de groep blijft droog.
Het gootje krijgt een helling van 1 cm per meter
lengte, waardoor de gier goed en snel naar de
gierkelder, mestput of sloot kan worden afge
voerd. Een dergelijke afvoerwijze is goedkoper
dan elke andere methode, daar met één stankaf
sluiter kan worden volstaan. Bij dwarse afvoer is
per 4—6 koeien één stankafsluiter vereist.
STAARTLIJNEN
De staarten moeten opgebonden worden ten
einde te voorkomen dat ze in de mest hangen
wanneer de dieren liggen. Daartoe wordt een ho
rizontale lijn onder de zolder bevestigd, ongeveer
midden boven de groep, iets naar de stand toe.
Met een wartel wordt de staartlijn daaraan beves
tigd. Ter voorkoming van lawaai in de stal make
men de horizontale lijn niet van ijzerdraad. Het
strakhouden van de horizontale lijn met een ge
wicht dat over een katrol loopt voorkomt het op
spannen.
MESTGANG
Deze ligt circa 15 cm lager dan de stand. Een
goede breedte is 1.101.20 m. Er is dan voldoende
ruimte voor het uitmesten en afkalven.
VERLICHTING
I>E totale glasoppervlakte moet 1/15 van de
vloeroppervlakte bedragen. Hiermee wordt
een uitstekende dagverlichting verkregen. Een
goede verlichting voor 's morgens en 's avonds is
één lichtpunt bij 60100 Watt boven de mestgang
en per 8 koeien, 1 lichtpunt boven de voergang.
Het kunstlicht moet uiteraard vakkundig aange
legd worden.
Een goede verlichting in de stal bevordert de
veiligheid op het bedrijf; er kan sneller en pret
tiger gewerkt worden. Een ander direkt voordeel
is dat voorkomende gebreken bij het vee eerder
geconstateerd kunnen worden, waardoor sneller
de nodige maatregelen genomen kunnen worden.
Een indirekt voordeel van een goed verlichte
stal is, dat meer aandacht geschonken wordt aan
het schoonhouden van de stal, wat voor de stal-
hygiëne en daardoor voor de melkkwaliteit een
groot winstpunt is.
VENTILATIE
EEN goede stalventilatie is nodig om een goed
staïklimaat te verkrijgen. Het gaat hier om
twee dingen: de staltemperatuur en de luchtver
versing. Uitvoerig is de stalventilatie besproken
in het Zeeuwse Landbouwblad van 21 januari 1961.
Wij volstaan dan ook hiernaar te verwijzen,
R. L.V. D Goes.
W. P. BALKENENDE.
