Diverse opslag mogelijkheden van
de graanoogst
100
W": men een volledige mechanisatie van de graanoogst doorvoeren, dan zal men moeten zorgen dat
de organisatie of de inrichting van de ontvangst van het graan in orde is. Dat kan zijn bij de
koöperatie of de handel of op het eigen bedrijf. Voor het laatste bestaat tegenwoordig Veel belang
stelling. Aan de ontvangst wordt bijna altijd de bewaring verbonden.
Ie.
2e.
HET KISTENSYSTEEM
le. Eenvoud van transport
2e. De opslag
3e. De droging
4e. Investering
ZEEUWS LANDBOUWBLAD
Ir. J. MINDERHOUD
Directeur der Kon. MU
„De Wilhelminapolder"
Het goed bewaren van graan vraagt veel voorbereiding, zorg en vakkennis en er worden hoge eisen
gesteld aan een goede bewaring. Deze eisen liggen voornamelijk op het terrein van de temperatuur en
het vochtgehalte. Des te lager de temperatuur en het vochtgehalte, des te eenvoudiger is de bewaring.
Een eerste vereiste voor een goede kontróle zijn dus een goede thermometer en een behoorlijke
.voehtmeter.
De eenvoudigste wijze van het ontvangen van losgestort graan is de van ouds bekende methode van
storten op b.v. een betonvloer. Ten aanzien van de ontvangst is dit wel zeer eenvoudig, omdat men
b.v. met een kipwagen zeer snel kan lossen. Ook het bewaren op een dergelijke betonvloer gaat zeer
goed, indien de gestorte laag niet te dik is. Men kan zelfs een ventilatiesysteem op de grond leggen en
met warme of koude lucht het graan drogen. Het terugladen op een wagen of vrachtauto kan bijvoor
beeld met een voorlader op een trekker gebeuren of met een vijzel. Het voordeel van dit systeem is de
geringe investering, die er voor nodig is. Het nadeel is de grote vloeroppervlakte, die vereist wordt.
Verder zijn de partijen moeilijk gescheiden te houden terwijl ook ratten, muizen en vogels moeilijk
te weren zijn. Voor korte opslag zitten hierin toch wel mogelijkheden.
Het nadeel van de grote vloeroppervlakte geldt niet voor bewaring in een silo met cellen, omdat men
hier gebruik maakt van de hoogte, die beschikbaar is.
worden gemaakt. Het vraagt geen onderhoud en
kan, indien nodig, als buitenmuur worden gebruikt,
terwijl bij een silo, die niet in een schuur komt, op
holle baksteenmuren gemakkelijk een dakkon-
struktie kan worden gemaakt. Het is geen duur
materiaal. De berekening van het bewapenings
ijzer wordt door de fabrikant gemaakt.
Holle betonsteen is m.i. alleen bruikbaar, indien
buiten gebouwd moet worden. Door de grote af
metingen zijn ze moeilijk te hanteren. Er slaat
echter niet gemakkelijk regen door.
Hout heeft de plezierige eigenschap dat het ge
makkelijk verwerkt, zo zelfs dat een deel van het
werk door eigen personeel kan worden verricht,
waardoor de kosten kunnen worden gedrukt. Hou
ten cellen moeten in verband met de sterkte van
het materiaal bij voorkeur rond worden gemaakt.
IJzeren banden rondom kunnen dan de benodigde
extra versteviging geven. Het hout moet weinig
kwasten hebhen en vooral droog zijn. Wanneer hét
namelijk tee veel krimpt, ontstaan er naden, waarin
zich vuil en ongedierte kan verzamelen. Wanneer
er van hout vierkante cellen moeten worden ge
bouwd, dan moeten trekstangen worden aange
bracht voor de benodigde versterking. Deze lopen
INDIEN men plannen heeft om in zijn schuur
een graansilo te bouwen, vragen vele pro
blemen een oplossing, voordat met het bouwen kan
worden begonnen.
De voornaamste zijn:
le. Wat moet de bewaarkapaciteit zijn en over
hoeveel cellen verdeeld?
2e. Welke vorm moeten de cellen hebben en hoe
worden ze opgesteld?
3e. Welk bouwmateriaal moet worden gebruikt?
4e. Welk transportsysteem moet worden gebruikt?
5e. Op welke wijze wordt het graan op het juiste
vochtgehalte en de juiste temperatuur ge-
bracht?
DE GROOTTE EN HET AANTAL CELLEN
I\E grootte wordt uiteraard bepaald door de
oppervlakte graan en eventueel peulvruchten,
die men denkt te verbouwen. Uitgaande van een
mogelijke opbrengst aan graan van 5500 kg per
ha, is ±7% m:t bewaarruimte per ha nodig.
Het aantal cellen, dat men nodig heeft, wordt
uiteraard ook door de totale hoeveelheid bepaald,
maar ook door het aantal graangewassen en/of
rassen, dat men verbouwt.
Men moet er echter rekening mee houden dat
elke silo een zgn. foutvulling heeft van wel 25 a
'30%. Een foutvulling betekent dat men de cellen
nooit allemaal tot de top kan vullen. In de eerste
plaats is er altijd één cel nodig om het graan rond
te kunnen draaien. Verder kloppen de totale op
brengsten nooit met de inhoud van de cellen. Wan
neer b.v. 10 ha tarwe met een totale opbrengst van
55 ton in twee cellen van bijvoorbeeld 40 ton moet
worden geborgen, dan is er nog een cel voor 25 ton
ruimte over.
Men kan dus zeggen dat de totale bewaarkapa
citeit 25 groter moet zijn dan de totale hoe
veelheid te bewaren graan. In het algemeen werkt
het gemakkelijker om met meerdere kleine cellen
te werken dan met enkele grote, ook al omdat dan
de foutvulling geringer wordt.
WELKE VORM EN OPSTELLING?
IN de Zeeuwse schuren valt het over het alge-
meen niet mee om een silo neer te zetten van
wege de vele binten in de schuur. Mocht dit zo
zijn, dan is een oplossing zoals in de schuur van
hofstede „Schenge", waar enkele binten door
Nemakospanten werden vervangen, zeer efficiënt.
Wanneer men slechts een beperkte ruimte ter
beschikking heeft, diene men goed te overwegen
of men ronde of vierkante cellen zal bouwen. Ron
de cellen zijn goedkoper te bouwen, maar vragen
25 meer ruimte. In een ronde cel met 3 m
middellijn kan men per m hoogte 4950 kg gerst
opslaan. In een vierkante cel van 3 bij 3 m kan
men per m hoogte 6300 kg gerst opslaan.
De eenvoudigste opstelling van 5 of 6 cellen is
rondom een centrale stortput. Vijf vierkante cellen
geven hier ongeveer evenveel opslagruimte als 6
ronde. Indien men meer dan 5 of 6 cellen wenst
©f nodig heeft, zal een rij of een dubbele rij cellen
moeten worden gezet. In het eerste geval zal één
elevator voldoende zijn om alle transport van het
graan in de silo uit te voeren. In het laatste geval
zal ook horizontaal transport nodig zijn.
3c. BOUWMATERIALEN
ER zijn vele bouwmaterialen die gebruikt kun
nen worden om op het boerenbedrijf silo
dus door de cel van de ene zijde naar de andere
cellen te maken. Onder invloed van hét Mansholt- ziJde. Voor het gebruik leveren ze geen bezwaar op-
systeem en Kongskilde wordt in Zuid-Beveland
veel aan hout gedacht. In Zeeuws-Vlaanderen
wordt daar veel met board tegen een raamwerk
van hout gewerkt. Er zijn echter nog veel meer
mogelijkheden, die bij het plannen maken zeker
moeten worden overwogen. Cellen kunnen ge
maakt worden van;
holle baksteen
beton
holle betonsteen
hout
hardboard
karton
geprofileerde plaat
geperforeerde plaat
ursusgaas
bouwstaal
IIOLLE baksteen is een zeer geëigend materiaal
om vierkante cellen van te maken. Het kan
-door middel van vvapening voldoende sterk
Board op een raamwerk van hout is praktisch
alleen bruikbaar voor vierkante cellen. Het is niet
veel voordeliger dan hout. Wel is het een voordeel
dat het glad is en dus niet gemakkelijk stof vast
houdt.
IN Frankrijk zag ik ronde kartonnen cellen. De
benedenhelft was gemaakt van 2 cm dik kar
ton. De bovenhelft met 1 cm dik karton. De ver
steviging werd verkregen door ijzeren band. Het
lijkt mij dat in ons land in deze richting ook een
goedkope oplossing mogelijk moet zijn.
In Engeland en ook in Frankrijk wordt veel ge
profileerde plaat gebruikt. Deze platen zijn gegal
vaniseerd of geverfd. Het voordeel van dit mate
riaal is dat men het zelf in elkaar kan zetten, wat
(Zie verder volgende pagina, onderaan.)
Eén systeem, zo besloot ir. Minderhoud het laatste gedeelte van zijn inleiding, heeft mijn bij-
zondere belangstelling, n.l. het bewaren van graan in grote kisten. Om verschillende redenen werd
besloten om dit systeem op ons bedrijf te gaan invoeren. Het kistensysteem heeft echter ook voor
andere bedrijven mogelijkheden.
Een kist, zoals wij van plan zijn te gebruiken, heeft de volgende afmetingende oppervlakte is
1 bij 1.20 m, de hoogte 1 m. De kist kan dus 750 kg gerst bevatten. Dergelijke kisten zijn hier
en daar al in gebruik voor aardappelen.
De hoofdredenen dat deze kisten in gebruik worden genomen zijn:
DEZE kisten kunnen met een voorlader van een trekker als Ford, Nuffield, Ferguson 65 e.d. op
en af een wagen worden gezet. Op het type wagen, dat hier in Zeeland in gebruik is, kunnen
6 kisten worden geplaatst. Het graan uit een maaidorser met graantank kan hierin meteen worden
gelost. De wagens behoeven dan dus niet te worden gewijzigd. De volle kisten kunnen overal wor
den neergezet.
DE volle kisten kunnen zonder verdere handeling worden gebruikt voor opslag. Hiervoor is elke
overdekte ruimte geschikt, mits deze maar voor een trekker met voorlader te bereiken is. In
ieder geval kunnen twee kisten op elkaar worden gezet, waarschijnUjk drie. Dit geeft respektievelijk
een opslag van 1250 of 1875 kg per m2 vloer oppervlakte.
In de toekomst zal, gezien de plannen van bijv. de Coöperatie, het mogelijk moeten zijn om het
graan in kisten af te leveren. Een probleem is nog wanneer men op het eigen bedrijf op moet zakken.
Dan moet er een kantelinstallatie worden gemaakt, wat overigens vrij eenvoudig te verwezenijken
valt.
/NDIEN u dergelijke kisten naast elkaar zet, zullen de balkjes onder de kisten samen twee lucht-
kanalen vormen. Door deze kisten aan te sluiten op een luchtkanaal met ventilator, kan het
graan dus op eenvoudige wijze worden geventileerd, eventueel met warme lucht gedroogd. Wel is
het een probleem op welke wijze de kieren tussen de kisten luchtdicht moeten worden afgesloten.
In Hummelo, waar deze kisten op kleine schaal voor drogen in gebruik zijn, gebruikt men hiervoor
oppompbare luchtslang. Bij dit systeem is de laagdikte dus slechts 90 cm. Onze verwachting is dat
men met de ventilatoren van een aardappelkoelhuis al heel wat kan bereiken.
~p EN dergelijke kist komt op ongeveer J 65,dat wil dus zeggen per 750 kg. Per ton is dit dus
f87,50. Met de apparatuur, die verder nodig is, komt men al gauw op f 125,per ton. Dit
is meer dan bijv. voor Mansholtsilo. Het grote voordeel is echter gelegen in het feit dat de kisten
ten dele ook gebruikt kunnen ivorden voor aardappelen, de onderliggende pallets voor zakgoed,
kunstmest etc. De voorlader is het gehele jaar op de boerderij onmisbaar, terwijl het ventilatie
systeem ook voor andere produkten bruikbaar is. De investering kan dus over meer produkten wor
den uitgesmeerd. Hierin zit het grote voordeel. Het is natuurlijk niet zo dat alle kisten voor aard
appelen kunnen worden gebruikt. Men kan dus niet de gehele investering in kisten op twee ge
wassen afschrijven.
Ingaan op de diverse technische problemen, die zich bij de graanontvangst voordoen, is niet
mogelijk. Ieder, die tot bewaring van graan op zijn bedrijf over wil gaan, kan de volgende raad
gegeven worden: Stel u eerst op de hoogte van de voorwaarden, die nodig zijn om graan te bewaren.
Maak dan plannen voor uw eigen bedrijf en reken het uit en dan het belangrijksteleg uw plan voor
aan iedereen, die u denkt dat er verstand van heeft of er interesse voor heeft. Praat met de
Voorlichtingsdienst, het I. B. V. L., uw collega's of met de direkteur van de Coöperatie, als u het
maar een paar maanden lang om en om draait in uw gedachten. Kunt u daarna geen verbetering
meer vinden of fouten er uithalen, investeer dan.
