Bedrij fsorganisatie
op het gemengde bedrijf
20
ZATERDAG 14 JANUARI 1961
IEDERE ondernemer heeft de taak om de verschillende bedrijfsonderde
len harmonisch in elkaar te passen. Ook voor de ondernemer op onze
kleinere landbouwbedrijven is dit een belangrijke taak. Door de sterke sei
zoengebondenheid en de verscheidenheid van produkten en produktiemetho-
den is dit geen gemakkelijke opgave. Hij moet zich bij elke handeling afvra
gen welke invloed deze heeft op de verschillende bedrijfsonderdelen.
De keuze van de beste combinatie van zijn pro-
duktiefaktoren is dan ook een kwestie van den
ken, rekenen en ervaring.
Alleen degenen die nauwkeurig en doelbewust
denkt en dan doet of laat doenbrengt het ver in
zijn bedrijf.
De produktiefaktoren waarmee hij moet reke
nen, zijn
1. de beschikbare arbeid;
2. de bedrijfsoppervlakte;
3. het beschikbare kapitaal.
ARBEID
DE industrie streeft naar arbeidsverkorting en
hogere produktie per man. De landbouw zal
niet achter kunnen blijven; ook daar moet de
arbeid aantrekkelijk zijn met hogere produktie
per man. Doelmatige aanwending van de arbeid
is noodzakelijk.
Ons streven moet er op gericht zijn om alle
arbeid te verrichten in de kortst mogelijke tijd
met de minste inspanning van geest en lichaam.
Verspilling van krachten, tijd en geld moet zoveel
mogelijk voorkomen worden.
De arbeid die in het bedrijf besteed wordt, moet
volledig gehonoreerd worden, ook al wordt deze
door de boer zelf of zijn gezinsleden gedaan. Wan
neer b.v. vader en zoon op een bedrijf werken
met een arbeidsinkomen van 8.000,—, dan bete
kent dit dat er per man een jaar inkomen van
ƒ4.000,verworven wordt. In de meeste gevallen
wordt daarbij te weinig rekening gehouden met
de naar verhouding sterke stijging van de lonen
wat blijkt uit onderstaand staatje waarbij het
jaar 1950 op 100 is gesteld.
jaar inkomen kosten arbeidsloon
1950 100 100 100
1958 125 125 185
De kostenstijging houdt dus gelijke tred met de
inkomstenstijging, terwijl de stijging van het loon
daar ver bovenuitgaat. Hieruit is zonder meer af
te lezen dat de arbeid duur geworden is vergeleken
met 8 jaar geleden. Vandaar dat we by alle werk
dat we verrichten ons af moeten vragen of dit op
een andere manier, zonder extra inspanning, niet
vlugger of beter kan.
DOELMATIG WERKEN IS BELANGRIJK
BESPARING op arbeid is mogelijk door een
goede bedrijfsorganisatie waarbij de volgen
de punten aandacht verdienen:
a. een goed overwogen bouwplan met verant
woorde eenheden;
b. doelmatige arbeidsmethoden;
c. verantwoorde mechanisatie.
Een goed overwogen bouwplan betekent: niet
meer gewassen verbouwen dan voor de vrucht
wisseling en de arbeidsverdeling noodzakelijk is,
b.v. één graan in de vorm van wintertarwe of zo-
mergerst. Versnippering in te veel gewassen geeft
te veel onrendabele uren en geen mogelijkheid
om voldoende mechanisch te werken ook niet
door tussenkomst van de loonwerker.
Nemen we als voorbeeld een bedrijf van 15 ha
met 9 ha bouwland en 6 ha grasland, dan zou het
volgende bouwplan kunnen gelden;
3 ha wintertarwe
2 ha erwten
2 ha aardappelen
1.50 ha suikerbieten
0A0 ha voederbieten.
- ..77:a;wMgmmm w<w
Iedere koe kan een arbeidsinkomen van f 500,—
geven.
Veestapel
12 melkkoeien
5 pinken
5 kalveren
De beschikbare arbeid
bepaalt de mogelijkheid
om meer of minder ar
beidsintensieve gewas
sen te verbouwen. Mo
menteel rekent men per
arbeidskracht 10—12 ha akkerbouw. Bij intensieve
teelten zal dit wat minder zijn. Bij een vader-zoon
bedrijf zal in de leeftijd waarin beiden vrijwel
volwaardige arbeidskracht leveren, meer arbeid
vragende gewassen verbouwd moeten worden,
anders krijgen ze geen redelijk arbeidsinkomen.
Op vrij veel bedrijven leeft men in die periode
dan ten koste van de zoon die straks het bedrijf
over moet nemen.
Bij onze gemengde bedrijven mag men rekenen
op 500,— arbeidsinkomen per koe, 1214
melkkoeien geven een inkomen voor een vol
waardige arbeidskracht.
Verantwoorde eenheden zijn in de veehouderij-
sektor zeker niet minder belangrijk dan in de ak
kerbouw. Versnippering is hier eveneens fout.
Naast melkvee ook nog mestvee houden is op
de kleinere gemengde bedrijven niet rendabel.
Mestvee geeft geen arbeidsinkomen van beteke
nis en past alleen op de grotere bedrijven en dan
liefst in loop3tallen met zelfvoedering.
Een verantwoorde eenheid is voor onze om
standigheden minimaal 810 melkkoeien. Dan is
een melkmachine rendabel te maken en kan er
sneller en aangenamer gewerkt worden. Wanneer
op het bedrijf 15 melkkoeien gehouden kunnen
worden, is een doorloopstal of -wagen aan te be
vélen,
VOEDING
BIJ de stalvoedering moet men met het opber
gen van het voer rekening houden met de
looplij nen.
Bieten, kuilvoer, hooi, stro en krachtvoer zo
dicht mogelijk bij de stal. Verder gebruik maken
van een voerkar op luchtbanden. Het rantsoen
toedienen in een zo gering mogelijk aantal keren
b.v. per dag één keer kuil, één keer bieten, één
keer hooi, enz. Een bietenreiniger kan ook heel
wat werk besparen.
HET MESTEN
DIT kan met mestbak en lier of geheel auto
matisch. De laatst genoemde methode vraagt
een vrij hoge investering.
DE VOEDERWINNING
HET kuilen van gras kan gemakkelijk en goed
door middel van een maaikneuzer met daar
voor ingerichte wagens, uitgevoerd door een loon
werker. Hierbij slaagt de kuil het beste bij droog
en niet te jong gras. Men werkt zonder toevoe
ging-
De gemakkelijkste periode voor het winnen van
wintervoer ligt tussen de verzorging en de oogst
van de gewassen, zo ongeveer van 10 juni tot 10
juli. Voor het winnen van goed hooi is dit een
geschikte tijd. Door het voorweiden van de per
celen die voor hooi bestemd zijn, kan men in die
tijd een hoogwaardig produkt krijgen. Een weinig
arbeidvragende hooimethode is: het gras elke
dag schudden en bij een droge stof gehalte van
65 Inschuren (dat is iets droger dan geruiterd
kan worden) en verder nadrogen met koude lucht
door middel van een ventilator met een passend
lucht verdeelsysteem.
Vereenvoudiging van het werk kan men verder
krijgen door combinatie van werkzaamheden, b.v,
zaaien en ineggen, weidesiepen en kunstmest-
strooien, andere vereenvoudigingen zijn:
normaliseren van de rijenafstand, bij het oog
sten van erwten gebruik maken var een erwten
schoffel, bietenrooien met kopschoffél en rooi-
tang of lichter enz., enz.
VERANTWOORDE MECHANISATIE
Op onze kleinere gemengde bedrijven alle werk
voldoende mechaniseren, zoals op de grote be
drijven, is alleen mogelijk door het inschakelen
van een loonwerker, of wanneer er enkele bedrij
ven willen samenwerken, b.v. 4 bedrijven van 15
ha die in combinatie de nodige machines aan
schaffen. Een goede afspraak is dan noodzake
lijk om conflicten te voorkomen.
Veel bedrijven van genoemde grootte zijn nu
voor een groot gedeelte zelf gemechaniseerd met
veel te hoge investeringen per ha. Deze verspil
ling betekent een lager inkomen.
Het is goed te weten dat gebleken is dat een
melkmachine vlugger rendabel is op onze klei*
nere bedrijven dan het vervangen van de paarden
door een trekker.
Om de arbeidsvoorwaarden op het platteland
niet te ver bij de industrie achter te laten komen,
is het gewenst dat men aandacht schenkt aan
de mogelijkheid van samenwerking op het gebied
van de rundveehouderij, om daardoor regelmatig
over een vrije zaterdag en zondag te kunnen be
schikken.
Enkele punten ter overweging zijn:
1. enkele bedrijven hebben samen een vaste ar
beider die zo nu en dan ook zaterdags en zon*
dags het vee verzorgt.
2. Twee bedrijven die dicht bij elkaar liggen,
spreken af om bij toerbeurt zaterdags en zon
dags 2 veestapels te verzorgen.
3. Enkele bedrijven bouwen gemeenschappelijk
een rundveestal en verzorgen bij toerbeurt
(ook op zaterdag en zondag) het vee. Indien
er op de bedriiven te veel werk is kunnen zij
voor gezamenlijke rekening 'n veeverzorger in
dienst nemen. Hierdoor behoeft ieder b.v.
maar één weekend per maand te werken.
Hooiventllatie vraagt minder arbeid en geeft een
beter produkt.
SAMENVATTING
1. Het gaat er om met de aanwezige produktie-
middelen een zo hoog mogelijk inkomen te
krijgen. Vooral het doelmatig aanwenden van
arbeid en kapitaal is een eis van de eerste
orde.
2. Een hulpmiddel om zwakke plekken in de
economie van het bedrijf op te sporen, is het
maken van een bedrijfsbegroting waarbij de
bedrijfsvoorllchters willen helpen.
3. Het bouwplan zal zo eenvoudig mogelijk ge
houden moeten worden en aangepast aan het
arbeidsaanbod-op het bedrijf.
4. Bij de rundveehouderij geen versnippering in
melk- en mestvee.
5. Alle werk zal kritisch bekeken moeten worden
of het niet overbodig is of eenvoudiger of ge
makkelijker kan. Arbeid is duur, ook van de
boer zelf.
6. Voorzichtig zijn met mechaniseren in verband
met de hoge investering die dit meebrengt.
7. Een goede organisator zal alle bedrijfsfacto
ren in de juiste combiiatie gebruiken en zich
vlug aanpassen aan de snel veranderende om
standigheden van deze tijd.
F. DE RONDE.
R.L.V.D., Goes.
