De mechanisatie
op de kleine bedrijven
Verplichte
Trekpaard-Hengstenkeuringen 1961
28
KORTE WENKEN
ZEEUWS LANDBOUWBLAD
Door de veranderde tijdsomstandigheden is ook op het kleine bedrijf een arbeidstekort ontstaan.
Daarnaast kunnen we constateren, dat op deze bedrijven wordt getracht de produktie op te voeren in
verband met de verhoging van de levensstandaard, welke men nastreeft.
De traditionele bedrijfsvoering zal dus moeten worden gewijzigd. Op het kleine bedrijf staat men
voor de taak die bedrijfsvoering na te streven, waar zowel de produktie per man als de produktie per ha
zo hoog mogelijk kunnen worden opgevoerd. Door de beperkte bedrijf soppervlakte van het kleine bedrijf
is dit geen eenvoudige taak. Is dit niet mogelijk, dan zal de betrokken boer de consequenties moeten
dragen. We kunnen reeds constateren, dat bedrijven met een cultuuroppervlakte van kleiner dan 5 ha
en ook reeds grotere, als landbouwbedrijf worden opgegeven. Waar de minimum bedrijfsoppervlakte
ligt is moeilijk te zeggen. Dit minimum zal afhankelijk zijn van de oogstzekerheid van de grond; het
al of niet hebben van produktie-onderdelen welke minder afhankelijk zijn van de grond; de investerings
mogelijkheden van de boer om de noodzakelijke aanpassing uit te voeren en tenslotte de capaciteit
van de boer.
DE ontwikkeling in de landbouw gaat
in de richting van vergroting van
het aantal produktie-eenheden per man
en per produktie-onderdeel van het be
drijf. Dit leidt tot een zekere speciali
satie.
Het kleine bedrijf had veelal een groot
aantal produktie-onderdelen om het ri
sico te verdelen. Deze onderdelen kon
den daardoor echter slechts klein van
omvang zijn. De arbeidsbehoefte per
eenheidsprodukt stijgt naar verhouding
sterk, naarmate het aantal produktie-
eenheden kleiner wordt. Dit was voor
heen geen probleem, omdat op de kleine
bedrijven veelal het arbeidsaanbod de
arbeidsbehoefte overtrof.
Verder zijn daar de prijsverhoudingen. Uit het verleden kunnen we zien,
dat de prijzen van de produkten langzamer stijgen dan de kosten. Voor het
kleine bedrijf betekent dit, dat haar bestaanszekerheid steeds meer wordt be
dreigd. Voor de toekomst zijn moeilijk voorspellingen te doen. Maar voorlopig
moeten we rekening houden met de tendens, dat de druk op het kleine bedrijf
aanwezig blijft.
Aanpassing van het kleine bedrijf
"LJET kleine bedrijf zal dus een produktieplan moeten kiezen, dat aangepast
is aan de veranderde tijdsomstandigheden. Bij de uitvoering van dit pro
duktieplan moet de arbeid rationeel worden besteed met een verantwoorde
mechanisatie.
Velen zijn de gedachten toegedaan, dat de onvermijdelijke mechanisatie een
tendens inhoud van vergroting van de minimale bedrijf soppervlakte. De werk-
tuigkosten zijn een onderdeel van de totale kosten van een landbouwbedrijf.
Deze kosten moeten we zien met betrekking tot de arbeidskosten. De werktuig-
kosten plus de arbeidskosten, ook wel bewerkingskosten genoemd, zullen aan
vankelijk gelijk blijven door de verhoging van de werktuigkosten en een af
name van het aantal arbeidskrachten, maar zullen later stijgen door de hoger
wordende kosten van de arbeid. Er zijn echter vele bedrijven waar de bewer
kingskosten direct reeds gaan stijgen.
Dat kan het geval zijn bij die bedrijfsvoering waarbij de boer een volledige
eigen mechanisatie nastreeft of waar mechanisatie plaats vindt zonder afstoting
yan arbeidskrachten.
Voor deze bedrijven is het noodzakelijk de produktie zeer hoog op
te voeren om het bedrijf rendabel te houden. Het produktieplan
wordt dan veelal te gevoelig om normale bedrijfsrisico's op te van
gen. Een veiliger weg is de mechanisatie ten dele in eigen beheer
en ten dele in combinatie uit te voeren.
Combinatievormen
1?R bestaan vele combinatievormen. Men kent voor eenvoudiger werktuigen
een combinatie van een grote of kleine groep boeren; voor ingewikkelde
werktuigen zijn de loonbedrijven en de werktuigcoöperatie de gebruiksvormen.
Door het gebruik van de juiste combinatievorm voor elk werktuig heeft men
de mogelijkheid tot mechanisch werken zonder dat de totale mechanisatiekosten
belangrijk behoeven te stijgen. Immers bij een gezamelijke exploitatievorm
zullen de werktuigkosten belangrijk lager zijn dan bij een volledig eigen werk
tuigenexploitatie.
Op het kleine bedrijf zijn de bewerkingen met machines en werktuigen van
korte duur, omdat de oppervlakte yan het te bewerken perceel klein is. Dit
feit alleen betekent capaciteitsverlies. Nu zijn de verliezen zeer groot bij zeer
kleine percelen. De boer van het kleine bedrijf zal dus in de toekomst aandacht
moeten besteden aan een minimum perceelsgrootte. Hoe groter de boer zijn
percelen kan maken, des te geringer zijn de capaciteitsverliezen. Een stap in
de goede richting is reeds wanneer de percelen niet kleiner zijn dan 50-75 are.
Bij vele bewerkingen is reeds geconstateerd dat bij deze maat de capaciteitsver
liezen er wel zijn, maar niet meer van doorslaggevende betekenis zijn bij
goede afmetingen van de lengte en breedte van het perceel.
Door het aanpassen van de bedrijfsvoering zijn er voor het kleine bedrijf
mogelijkheden om de mechanisatie op een voor hen verantwoorde wijze uit
te voeren.
Een meer radicale oplossing voor de mechanisatie van het kleine bedrijf
heeft men wel eens genoemd het samenvoegen van enkele kleine bedrijven en
deze als één geheel te exploiteren met een ruime kans tot eigen exploitatie van
werktuigen.
Deze vorm van beheer is niet een oplossing voor het probleem van
de mechanisatie van het kleine bedrijf, maar een oplossing van het
kleine bedrijf als zodanig. Immers bij het combineren van kleine
bedrijven maakt men een groter bedrijf met aanvankelijk meerdere
ondernemers aan de top. In de praktijk zullen deze combinaties
uitgroeien tot een éénhoofdige leiding met meerdere arbeidskrachten.
Deze grotere onderneming zal dan om dezelfde reden als elk ander
bedrijf op een gegeven moment tot het afstoten van arbeidskrachten
moeten komen.
De factor arbeid en de arbeidsbesteding
TMTAAST de mechanisatiemoeilijkheden zal de boer onder de huidige omstan-
digheden met nog meerdere factoren rekening moeten houden bij het
zoeken naar de uitweg voor een verantwoorde bedrijfsvoering.
Eén van de voornaamste factoren is de arbeid. Op het kleine bedrijf waar
dus veelal één arbeidskracht aanwezig zal zijn, zal de boer dus voor zichzelf
voor een verantwoorde arbeidsbesteding moeten zorgen. Het produktieplan
moet derhalve zo zijn, dat de arbeidsbehoefte net gehele jaar zo regelmatig
mogelijk is.
De arbeidsbesteding in de winterperiode dwingt de bedrijfsvoering in de
richting van rundveehouderij. Deze kan bestaan uit melkveehouderij of uit
mestveehouderij. Het aantal eenheden bij deze rundveehouderij moet men
zodanig kiezen, dat de invloed van het kleine getal zo gering mogelijk is.
Bij de rundveehouderij behoort een grotere of kleinere oppervlakte grasland.
De graslandexploitatie moet doelmatig en intensief zijn om de produktie per
ha zo hoog mogelijk op te voeren.
Voor vele kleine bedrijven zal deze intensieve rundveehouderij ingrijpende
veranderingen vragen van de stalling op de boerderij.
Bij de keuze voor de te telen akkerbouwgewassen zal men rekening moeten
houden met een zo groot mogelijke spreiding van de arbeid en daarnaast een
zo groot mogelijke oppervlakte per gewas. De keuze is dus beperkt. Ten dele
kan men zich laten leiden door de marktvooruitzichten voor zo ver de vrucht
opvolging en de oppervlakte dit toelaten.
Voor de granen, zaderijen, peulvruchten en aardappelen is de teelt reeds
zodanig te mechaniseren, dat grote moeilijkheden met de arbeidsbehoefte van
deze gewassen niet te verwachten zijn.
Anders ligt dit met de teelt van bieten. Deze teelt is voor een belangrijk
deel nog niet gemechaniseerd. Vooral de verzorgingsarbeid is nog steeds hand
werk. De hoeveelheid bieten welke in het produktieplan kunnen worden opge
nomen, rpag niet groter zijn dan de beschikbare tijd toelaat. De intensieve gras
landexploitatie mag niet in het gedrang komen.
De rundveehouderij zal op het kleine bedrijf een steeds ruimere plaats gaan
innemen, terwijl de akkerbouw beperkt in omvang, maar vooral ook beperkt in
verscheidenheid zal worden.
De bedrijfsvoering zal dus eenvoudiger worden en daarmede verkrijgt men
tevens het voordeel dat de werktuigkosten worden verlaagd.
Zowel op lichte als zware gronden zien we de kleine bedrijven zich in de
zojuist geschetste richting ontwikkelen.
Op de lichte gronden is de oogstzekerheid de beperkende factor bij het
streven naar een zo hoog mogelijke produktie per ha; daartegenover heeft de
lichte grond het voordeel dat de mechanisatie goedkoper kan zijn. Op de
zwaardere gronden is de oogstzekerheid in het algemeen gunstiger, maar zijn
de werktuigkosten hoger.
Onder de huidige economische verhoudingen is het moge
lijk dat met een aangepaste bedrijfsvoering het kleine be
drijf een redelijke bestaansmogelijkheid biedt voor de boer
en zijn gezin mits hij een verantwoorde mechanisatie toe
past en de arbeid zo rationeel mogelijk aanwendt.
Wageningen, januari 1961.
Instituut voor Landbouwtechniek en Rationalisatie,
Ir. W. P. M. CORSTIAENSEN.
UANWEGE de Koninklijke Vereniging „Het
Nederlandsche Trekpaard" worden ieder jaar
ln de maand januari de verplichte hengsten-
keuringen gehouden. Deze keuringen zijn zeer be
langrijk, omdat zij vrijwel de totale trekpaard-
hengstenstapel omvatten.
Tijdens deze keuringen wordt het mannelijk fok-
materiaal voor het dekseizoen 1961 gekeurd op
exterieur en afstamming en eventueel goedgekeurd
voor dekking en geprimeerd. Vanaf 4-jarige leeftijd
kunnen de hengsten bovendien worden opgenomen
in het Keurstamboek. Bij de oudere hengsten wordt
bij de beoordeling tevens rekening gehouden met
de reeds behaalde fokresultaten. Indien zij ten
minste 3 jaren tevoren in het Keurstamboek zijn
opgenomen, kunnen zij op grond van bijzondere
fokwaarde voor een periode van 4 jaren goed
gekeurd worden.
Het totale aantal aangiften bedraagt 211, waar
van 72 jonge (3-jarigen) die voor 't eerst ter
keuring verschijnen en welke categorie steeds in
het middelpunt der belangstelling staat.
Voor de provincie Zeeland zullen deze keuringen
plaats vinden op dinsdag 17 januari te Oostburg,
woensdag 18 januari te Axel en donderdag 19
januari te Goes.
NU de bietenoogst aan de kant is kan de balans
opgemaakt worden. Wanneer we de land-
bouwwagens bekijken verlangen deze wel naar
een afwasbeurt. Ook zullen er sleutels aan te pas
moeten komen daar de wagens enorm veel gele
den hebben. Haal de wielen er af en maak de
remtrommels schoon, want deze zitten vol mod
der.
r WEEMAAL scheren per dag behoeft U zich
niet te doen, maar elke keer na het melken
de melkmachine reinigen is toch wel noodzake
lijk. Qakteriën zijn met het blote oog onzicht
baar, maar spoedig in grote getale aanwezig. Zij
veroorzaken gemakkelijk allerlei narigheden.
Denk dus juist om die plaatsen, die moeilijk te
reinigen zijn.
