LAADKOSTEN in de LANDBOUW
434
ZEECJWS LANDBOUWBLAD
GESCHIEDENIS
nE eerste grote laadkisten (ook voorraadkisten genoemd) zijn rond 1950
in Nieuw Zeeland gebruikt in het fruitteeltbedrijf van de kweker M. J.
Williams te Motinka. Van hieruit is het systeem snel overgenomen door telers
en transportondernemingen in de Verenigde Staten en Canada. De voordelen
van dit systeem lijken van dien aard dat men al gauw ook in andere sec
toren van de landbouw is gaan denken over de mogelijkheden welke deze
methode zou kunnen bieden.
Zo is men ook in Nederland de laatste jaren gekomen tot het gebruik van
laadkisten voor de verwerking van de aardappeloogst, zij het dan dat men,
anders dan bij het fruit, nog niet toe is aan het oogsten in kisten.
HET SYSTEEM BIJ HET AARDAPPEL-
TRANSPORT
IN het algemeen maakt men gebruik van kisten
met een inhoud van 100 tot 140 mud, dat is dus
700 tot 1000 kg. Het is duidelijk dat deze kisten, in
dien gevuld, slechts mechanisch zijn te verplaatsen
terwijl door de afmetingen en het eigen gewicht
het transport van lége kisten met de hand ondoel
matig is. Men verplaatst deze kisten dan ook in
het algemeen met een vorkheftruck. Dit werktuig
is speciaal gebouwd voor het verplaatsen en sta
pelen van goederen in magazijnen. Het heeft daar
om geringe afmetingen, een korte draaicirkel en
zoals de naam reeds aangeeft een vork die, als het
platvorm van een zakkenheffer, omhoog en om
laag gebracht kan worden.
De laadkisten nu zijn voorzien van een dubbele
bodem waartussen de vorktanden van de heftruck
gereden kunnen worden. Rijden en heffen tegelijk
is mogelijk zodat de kisten snel gestapeld of op
een wagen gezet kunnen worden.
Om het product uit de kist te krijgen worden
twee mogelijkheden gebruikt. In het ene geval
plaatst men de kist met de heftruck in een kante
laar waarmee men heel gemakkelijk de kist kan
leegstorten. Het is echter ook mogelijk de onder
helft van een van de zijwanden scharnierend aan
de bovenhelft te bevestigen, waardoor de kist zon
der kantelaar is te ledigen zij het dan dat wel enige
kunstgrepen moeten worden toegepast om de kist
geheel leeg te krijgen.
DE MOGELIJKHEDEN
!\E mogelijkheden van het gebruik van laad-
kisten zijn .vrijwel onbeperkt. Het mooiste is
natuurlijk wanneer zoveel mogelijk schakels tus
sen producent en consument met kisten en hef
trucks werken zodat als het ware geen kg product
meer met de hand behoeft te worden verzet, maar
dit is nog (verre?) toekomst.
In grote lijnen en terwille van de duidelijkheid
moet men echter onderscheiden de mogelijkheid
van bewaren èn transporteren in kisten of alleen
transporteren. Heeft men in een centrale bewaar-
en sorteerinrichting eenmaal aanvoer in kisten dan
is het hèt eenvoudigst de aardappels ook in de
kist te bewaren. Dit is echter zeer kostbaar. Be
halve het gebouw heeft men dan immers zeer veel
kisten nodig en deze kisten kosten per kg inhoud
toch al gauw 7 cent. Hier staat tegenover dat men
het gebouw aanzienlijk goedkoper kan houden
doordat de wanden niet meer aan de druk van
losgestorte aardappelen onderhevig zijn, terwijl
stapeld worden. Ten aanzien van deze bewaring
in kisten kan men samenvattend stellen dat deze
duur is maar wel economisch mogelijk wanneer
men te maken heeft met veel kleine partijen en het
gebouw eenvoudiger kan worden gezet doordat
afzonderlijke ruimten niet nodig zijn en de wanden
slechts een isolerende functie vervullen.
IIET transport is dus ongetwijfeld voor Zeeuwse
omstandigheden het belangrijkst. Om een
beeld te geven van de mogelijkheden zullen wij als
uitgangspunt de centrale bewaar- en sorteerinrich
ting nemen. Hier komen dagelijks grote hoeveel
heden aardappels aan om gesorteerd te worden.
Gebeurt dit in zakken dan wordt de wagen direct
op de sorteerder gelost. Is dit gebeurt dan moet
de sorteerder worden leeggedraaid, de wagen ver
plaatst en een andere wagen voorgebracht. Hierin
zitten wachttijden voor de boer en. financieel veel
ernstiger, stoptijden van de sorteerder.
Het afnemen van een kist met behulp van een
vorkheftruck
Werkt men met kisten dan is hel betrekkelijk
eenvoudig grote partijen van een leverancier in
kisten te ontvangen en een hele partij van één
boer ineens af te werken.
Voert de boer zijn aardappels aan uit de eigen
schuur dan is het direct mogelijk in kisten te le
veren. Men plaatst deze leeg op de wagen en vult
ze met behulp van een transporteur. Dit gaat snel-
bovendien alle afzonderlijke cellen kunnen ver-jiialar.ïdan opzakken.:en -slechts-; ietqiiangzamer dan
.vallen. Men kan immers bij het gebruik van kis-ïov lcsoop/d&fwageri barengjeiieHij!de.Centrale bewaar-
ten verschillende partijen toch gescheiden hou- plaats worden deze kisten dus afgenomen door de
den. Vooral in gebieden met veel kleine partijen vorkheftruck en bewaard tot een grotere hoeveel-
(pootgoedteelt) is dit systeem aanvaardbaar. De heid ineens over de sorteerder kan. Levert de boer
koel technische problemen welke zich bij bewaring direct in zakken dan kan hij direct gereedstaande
in kisten voordoen schijnen wel oplosbaar. kisten vullen.
HET ROOIEN IN KISTEN
|\E vraag rijst nu of het niet mogelijk is in kis-
ten te rooien. Dit kan inderdaad maar eigen
lijk alleen in die gevallen dat een verzamelrooier
wordt gebruikt welke ineens de kisten op een mee
rijdende wagen vult. Zodra een wagen gevuld is
moet ermee naar de centrale bewaarplaats ge
reden worden, de gevulde kisten vervangen door
lege en weer terug. Dit is alleen mogelijk als op
het bedrijf:
1. de afstand niet te groot is.
2. een verzamelrooier aanwezig is.
3. niet zelf bewaard wordt.
4. minstens drie trekkers aanwezig rijn.
Het behoeft echter geen betoog dat door een
grote mate van samenwerking tussen verschillen
de bedrijven aan een en ander wel voldaan kan
worden.
Bovendien is het mogelijk op een trekker een
vorkhefinstallatie aan te brengen zodat de kisten
op het perceel van de wagen kunnen worden ge
lost en tijdelijk op het perceel kunnen blijven.
In de centrale sorteerinrichting kan de heftruck
de uit de sorteerder opgezakte aardappelen, indien
deze op laadborden zijn geplaatst, afvoeren en op
slaan. Zodra geleverd moet worden wordt een laad-
bord met 20 zakken tegelijk op een vrachtwagen
De kist wordt door de vorkheftruck in de kantelaar
geplaatst om leeggestort te worden in een ver
zamelbak vóór de sorteerder
Een nadelig punt is nog dat men vooral door de
dubbele bodem 20 ruimte verliest, waarbij nog
geen rekening is gehouden met de openingen tus
sen de kisten. De kisten kunnen immers ongetwij
feld niet hermetisch tegen elkaar aangesloten ge
MEN beweert wel eens dat een landbouw-
bedrijf een transportonderneming is
en dat is niet geheel ten onrechte. Berekent
men van een landbouwbedrijf wat er alle
maal vervoerd wordt en over welke afstan
den vaak en ten koste van hoeveel man- en
trekkeruren, dan kan men deze bewering
grotendeels onderschrijven. Veelal is het im
mers zo dat een product niet éénmaal wordt
getransporteerd maar eerst naar de schuur
gereden en later naar de afnemer. Hier zij
dan meteen opgemerkt dat vooral het Zeeuw
se bedrijf zich kenmerkt door veel weg
transport. Andere bedrijf sty pen kennen dit
veel minder terwijl men bij vergelijkbare be
drijven elders toch ook vaak ziet dat weg
transport veel meer is uitbesteed.
IÏÏTVÖERIG onderzoek naar betere en
practischer oplossingen bij dit transport
is en wordt voortdurend verricht. De ont
wikkeling van de mechanisatie op onze be
drijven de laatste tientallen jaren brengt
immers met zich mee dat het transport een
verhoudingsgewijs belangrijker plaats gaat
innemen. Was vroeger het transport van de
granen een kleinigheid in verhouding tot de
tele uren welke het oogsten vergde, bij ge
bruik van combine en pick-up pers bijvoor
beeld is het aantal arbeidsuren aan het
transport besteed van dezelfde orde van
grootte als het gehele oogstproees vergt.
Hetzelfde zien wij bij het gebruik van de
zakken rooier. Halverwege een goede rooidag
moet men stoppen om met man en macht
de bijkans onafzienbare hoeveelheden opge
zakte aardappelen naar huis te brengen en
op te slaan.
UET grote belang van de ontwikkeling
van dit „Interne transport" in de land
bouw deed het Dagelijks Bestuur van de
Zeeuwse Landbouw Maatschappij besluiten
een commissie in te stellen ter nadere bestu
dering van één van de nieuwste middelen van
intern transport, de laadkist. Genoemde
commissie heeft inmiddels verslag uitge
bracht en bijgaand artikel geeft een over
zicht van de bevindingen van deze commis
sie. Hierbij zij opgemerkt dat vastgesteld
wordt dat nog veel onderzoek gedaan moet
worden.
gezet. Ook aan de afvoerzijde is dus een aanzien
lijke besparing aan arbeid te verkrijgen. Wordt
ook in kisten geleverd dan is dit nog wel eenvou
diger.
DE KOSTEN
I\E investering in heftruck kisten en kantelaar
is zeer hoog en beloopt afhankelijk van ca
paciteit en hoeveelheid al gauw 30.000 tot 50.000
gulden. De exploitatiekosten zijn in dit stadium
moeilijk vast te stellen maar zullen niet meer dan
rond 20 van dit bedrag zijn. Bij een besparing
van twee arbeidskrachten gedurende de acht maan
den dat de sorteerder werkt weegt de besparing
reeds tegen de kosten op nog afgezien van de
voordelen welke de boer lieeft
DE VERWACHTINGEN
AFGEZIEN van deze voordelen menen wij dat
een bestudering van deze mogelijkheden voor
iedere bewaar- en sorteerinrichting een gebie
dende eis is. Dit temeer wanneer men met ons van
mening is dat de verhoudingsgewijs grote arbeids
intensiteit van het interne transport op den duur
ruime oplossingen eist. Wij twijfelen er niet aan
of het gebruik van vorkheftrucks en laadkisten zal
toenemen. Men hoeft maar even de vlotheid van
werken bij de Coöperatie in Kortgene te zien om
deze overtuiging te krijgen. De bij dit artikel ge
plaatste foto's die wij dank zij de bereidheid van
deze Coöperatie mochten nemen maken het beeld
wat wij trachten te schetsen misschien wat scher
per.
BEDE N'KZINNETJE
Wij zijn er ons van bewust veel mo
gelijkheden niet te hebben genoemd en
veel bezwaren niet ontzenuwd. Aanvul
lingen uit de praktijk en opmerkingen in
het algemeen zullen daarom zeer wel
kom zijn.
Het is van bijzonder belang dit pro
bleem van heftruck en laadkisten niet te
eng te zien maar het gehele interne
transport van het landbouwbedrijf in
ogenschouw te nemen.
W.
