Enkele speciale machines
voor het zaaien van bieten
rti
R1
A1
D1
Voorzover mij bekemi
ZATERDAG 80 JANUARI 1960
EEDS jarenlang zoekt men, zowel van de zijde van de fabrikanten als van de zijde
van de boer. naar een speciale bietenzaaimachine. Verwonderlijk is dit eigenlijk
niet. Bij het zaaien wordt een veel te groot aantal zaadjes in de grond gebracht. Aan
nemende dat het grootste gedeelte hiervan opkomt, moeten daarvan ook weer het
grootste deel weggehakt worden om uiteindelijk een aantal van 65.000 a 70.000 alleen
staande planten per ha over te houden. Zij die beweren dat men veel te veel kilo's ver-
zaaid, wat dus geld kost. hebben in feite geliik. Da-ar komt bovendien nog bij dat om
het te veel aan planten weg te krijgen, zeer veel arbeid moet worden verricht. En dit kost
nog veel meer dan die enkele kilos zaad die bespaard zouden kunnen worden.
Naar aanleiding; van de belangstelling die
de precisiezaaimachines op de Landbouw
werktuigen ten toons tel ling in de R. A. I. trok
ken, vonden wij de heer J. G. van Liere be
reid zijn visie op de mogelijkheden, de na
delen en de te verwachten l»ehoefte van deze
mac hines te geven. Tevens bespreekt de heer
Van Uiere in bijgaand artikel enkele van de
merken, die momenteel de aandacht vragen.
RED.
WAAROM maakt men deze extra kosten en
haalt men zich dat vele werk op de hals?
Wel, dit is zeer eenvoudig en iedere boer weet
dit ook wel. De grondsoort, de structuur daarvan,
de weersomstandigheden tijdens kiemen en op
komst, diepte van zaaien, kiemkracht van het
zaad e.d. spelen een dusdanige rol tijdens en kort
na het zaaien dat risico's van een ongeregelde
opkomst niet denkbeeldig zijn. Om dit risico zo
veel mogelijk te omzeilen,' zaait men een hoeveel
heid zaad. dat in vergelijking met het werkelijk
benodigde veel te veel is. En ook dan zijn misluk
kingen niet uitgesloten.
Twee faktoren die bij dit alles nog genoemd
moeten worden zijn het zaad zelf en het verdelen
van dat zaad in de rij.
Elk zaadbolletje bestaat uit een kluwen van
zaadjes. Wanneer enige kiemen daarvan opko
men heeft men zonder meer al een bosje, dus
planten te veel. Sinds enkele jaren beschikt men
t.-i.c: xn utpci^ie mate over éénkiemigzaad,
het z.g.n. monogerm of M-zaad. Hoewel zulks
niet voor honderd procent het geval is, is dit
zaad voor een groot deel éénkiemig. Wanneer
we de reeds eerder genoemde faktoren zouden
kunnen uitschakelen, dan zou het mogelijk zijn
op de gewenste afstand van elkaar in de rij een
éénkiemig zaadje te deponeren. Het doorslaan
en opéén zetten zou daarmee overbodig worden.
De praktische boer weet dat dit niet te verwezen
lijken is zonder zeer grote risico's. Verschillende
uitvinders of ontwerpers van precisie-zaaimachi-
nes hebben zich echter wel door deze gedachte
laten leiden en hebben natuurlijk daarvan de
teleurstellingen ondervonden.
NEEMT men nu in de rij zeer korte afstanden
van 23 of 4 cm tussen de zaadjes onder
ling, dan is daar toch mee te bereiken dat met
alleen doorslaan kan worden volstaan. Ook dit
is weer enigszins theorie, omdat dan de verdeling
in de rij om de hoek komt kijken. De zaadjes
moeten daartoe per stuk in de grond worden ge
bracht. Onze normale bekende systemen zaaima-
chines zijn daar moeilijk toe in staat, ofschoon
met een minder aantal kg per ha toch wel wat
te bereiken is.
In het algemeen zijn de systemen niet ge
schikt om per zaadje te zaaien. Daar komt
nog bij dat de afstand die de zaadjes vanaf
het zaaimechanisme naar de grond af moeten
leggen, lang is. Mede door de bewegingen van
de zaadpijp en de mogelijkheid dat ze naar
elkaar toe rollen in het getrokken zaaivoortje,
vangen de zaadjes elkaar a.h.w., waardoor het
aantal eenlingen relatief klein is. In vergelij-.
king met normaal zaad ligt dit aantal wel vrij
hoog.
Ook het onregelmatig diep zaaien is van in
vloed op een meer of minder geregelde op-
komst en latere stand van het gewas.
De lieer Midavaine in druk gesprek met een belangstellende over zijn
uitvinding op de R.A. I. te Amsterdam.
Schema zaaimechanisme
(L deze bezwaren en moeilijkheden zijn er
aanleiding toe geweest dat gezocht is naar
een machine waarbij deze bezwaren niet gelden.
Heel wat merken en systemen zijn in de laatste
10 a 15 jaren in de praktijk beproefd. Bij ver
schillende daarvan zat het erin maar het kwam
er net niet uit. Dit is dan ook de reden dat men
nog maar zeer weinige precisie-zaaimachines in
gebruik ziet. Momenteel staan er wel enkele in
de publieke belangstelling. In hoeverre zij een
vaste plaats op het landbouwbedrijf zullen gaan
innemen, is met geen mogelijkheid te zeggen.
Opgemerkt moet worden dat de mogelijkheden
en de prijs van de machines daarbij niet altijd
van doorslaggevende aard behoeven te zijn.
MOGELIJKHEDEN PRECISIE-
ZAAIMACHINES
AANNEMENDE dat een precisiezaaimachine
in staat is de zaadjes voor een zeer belang
rijk percentage per stuk in de grond te brengen,
kan daarmee een zeer goede verdeling in de rij
worden verkregen. Dit komt doordat de machines
meestal als elementen worden gemaakt, waarin
het zaad zeer laag bij de grond wordt losgelaten.
Elkaar vangen komt dus vrijwel niet voor, even
min als naar elkaar toe rollen. Voor zover de
zaadjes niet méérkiemig zijn en er geen twee
zaadjes tegelijk zijn gezaaid, krijgt men dus uit
sluitend éénlingen.
De praktijk leert dan
ook dat het percen
tage éénlingen vrij
hoog ligt. Bij het
onderzoek naar de
zaaizaadverdeling
van bietezaad in 1959
op Noord-Beveland,
waar nog later op
terug wordt geko
men, kwamen per
centages éénlingen
van 65 voor.
De diepte kan naar
willekeur ingesteld
worden. Door het ta
melijk hoge gewicht
van elk element is
het resultaat op ge
lijke diepte van zaai
en beter dan bij de
normale zaaimachi-
nes. Verder zit achter
het zaaipijpje vrijwel
altijd een toestrijker
en/of drukrol. Het
zaad wordt daardoor
toegedekt en met de
grond wat aange
drukt, wat vooral on
der wat drogende
omstandigheden een regelmatiger opkomst kart
bevorderen.
Die elementen kunnen soms aan de zaadpij pen
van een gewone zaaimachine bevestigd worden.
Meestal vindt dit echter plaats aan een daartoe
gemaakt frame of toolbar. Het aantal elementen,
kan naar verkiezing worden genomen.
NADELEN VAN PRECISIE-
ZAAIMACHINES
zijn er momenteel nog
geen machines in de handel
die volledig aan de gestelde
eisen voldoen. Wel zijn er
enkele die deze eisen tamelijk
dicht benaderen. Een precisie
zaaimachine betekent ook
weer een werktuig naast de
bestaande zaaimachines. Het
is n.l. niet mogelijk er andere
produkten mee te verzaaLm.
Ook de prijs is een belang
rijke factor.
p^r element ligt die al gauw
tussen de drie a vier honderd
v gulden. Het geringe aantal
werkuren per l>edrijf is er
oorzaak van dat de kosten
omgerekend per uur. hoog
zullen komen te liggen. Dit
kan enkel door zaaizaad en
arbeidsbesparing terug ge
wonnen worden. De besparing
aan zaaizaad speelt daarbij
overigens een zeer onderge-,
schikte rol.
DE BEHOEFTE AAN PRECISIE-
ZAAIMACHINES
PR bestaat alleen behoefte aan precisie-zaaima-
chines voor het zaaien van bieten, mogelijk
voor blauwmaanzaad en eventueel voor bruine
bonen. De noodzaak voor deze twee laatste is
echter niet groot omdat in blauwmaanzaad met eg
gen en rijendun- en wiedmachines veel bereikt
kan worden. Voor bonen is het enkel maar be
langrijk dat ze regelmatig verdeeld worden. Alle
overige produkten kunnen door de bestaande ma
chines met een zeer bevredigend resultaat gezaaid
worden.
In feite blijven dus alleen de bieten over. De
oppervlakten per bedrijf zijn klein in verhouding-
tot de andere gewassen en de capaciteiten van
de machines groot.
Kan men beschikken over geschikt zaad en een
prima machine, dan zal men, voor een zo renda
bel mogelijk gebruik, moeten combineren. In de
meeste dorpen zal een aantal machines van 4 a
5 of zelfs nog minder voldoende zijh. Mogelijk dat,
als het eens zover komt hier een taak voor de
loonwerker is weggelegd.
De illusie die sommige uitvinders op dit gebied
koesteren, als zouden na het op de markt komen
van hun universele precisiezaaimachine, alle an
dere zaaimachines van de bedrijven verdwijnen,
kunnen zij m.i. voorlopig het beste laten varen.
Zo n machine is er nog niet en de behoefte eraan
is zeer gering, tenzij het een grote verbetering
voor een lagere prijs zou betekenen.
Wonderlijk is dat vrij veel boeren een sterk ge
loof hechten aan geruchten of publicaties in dag
bladen. Zolang de landbouwbladen nergens mel
ding van maken, de betreffende instituten of door
de voorlichting er nog geen mededelingen over
zijn gedaan en er nog geen machine in de han
del kan worden aangeboden, is er hoogstens nog
maar sprake van een prototype. En meestal duurt
het nog vrij lange tijd voordat het apparaat voor
de praktijk geschikt is.
ENKELE MERKEN PRECISIEZAAIMACHINES
DIE MOMENTEEL DE AANDACHT VRAGEN
Monodrill
\E Monodrill is een Duitse machine die door
de N.V. O.B.B. te Oosterbeek. en de fa.
Houben te Heerlen worden geïmporteerd. Het
zaad, uiteraard monogerm, komt vanuit een
zaadbakje met een inhoud van 2 kg, via een
afstrijkrol in een vertikaal bevestigd zaaiwiel. In
dit zaaiwiel zitten uithollingen, waarin precies
één zaadje past. Het zaadje moet aangepast zijn
aan de grootte van de uitholling in het wiel, of
andersom. In het zaadpijpje, vlak bij de grond,
wordt het zaadje losgelaten en in de grond ge
bracht. Er kunnen twee verschillende hoeveelhe
den per ha mee gezaaid worden. De verstelling
daarvan is erg eenvoudig. Op Noord-Beveland
maakte deze machine een gunstige indruk.
(Zie verder pag. 851.
