Stark Earliest, tvinbouw.
m
een veel besproken appelras
MET veel genoegen lezen we altijd „De Boomgaard het maandblad van de Kring Noord Ooslpoldwr
van de F. N. O. In het laatste nummer vonden we een artikel over de Stark Earliest, dat zeker o<Ü
voor de Zeeuwse fruitkwekers de moeite waard is. Immers, de Stark Earliest is een veel besproken
appelras. Een ras dat allerwegen de aandacht trekt. In de Noord Oostpolder, maar ook in Zeeland. In
bedoeld maandblad lezen we over deze appel het v olgende:
DINGEN VAN DE WEEK
ZATERDAG 19 SEPTEMBER 195»
EEN van de gebeurtenissen die in de afgelopen
week onze aandacht trok, was ongetwijfeld de
opening van het nieuwe laboratorium van het Proef
station voor de fruitteelt in de vollegrond te Wil-
helminadorp. Dat was een zeer belangrijke gebeur
tenis. In ons blad is er reeds aandacht aan geschon
ken en een verslag er van kon u vorige week lezen.
ik wil daarom niet in herhaling treden, maar wel
aw aandacht vragen voor iets dat m.i. belangrijk is,
maar veel te weinig gebeurt. Er is namelijk naar
myn mening veel te weinig contact tussen weten
schap en praktijk. Het is toch in feite zo. dat de
wetenschap het van de praktijk moet hebben en
omgekeerd de praktijk het van de wetenschap. De
gewone gemiddelde fruitteler kan de wetenschaps
mens op zijn laboratorium niet volgen in zyn micro
scopisch of chemisch onderzoek. Hij kent wel de
meeste vijanden van zijn bedryf cn tracht ze te be
strijden. maar ziet ze anders dan dc man van de
wetenschap. Dat is ook logisch en verklaarbaar. De
wetenschap kan zelf maar in één enkel onderdeel
zichzich specialiseren, laat staan dat dc fruitkweker
met zijn bedrijf met vele onderdelen, dat ook nog
zou moeten doen. Dat is ten enenmale onmogelijk.
Toch kan dc wetenschap het niet zonder praktijk.
Er zyn van die fruitkwekers, welke in hun bedryf
niets ontgaat. Ze slaan elke dag alles gade. Elke
nieuwe plaag bestuderen ze grond met niets meer
dan een loep, een gezond nadenkend verstand en een
grote liefde voor het vak. Meestal komt hij nooit
verder dan het eigen bedryf, waar hij zelf verder
experimenteert. Waarom zou men het voorleggen
aan de mensen van de wetenschap Volgens de be
haalde wetten klopt het niet met zijn gedachten. Hy
heeft geen behoefte met al die mensen met Dr. cn Ir.
voor hun naam te discussiëren over bepaalde dingen.
Daar voelt hij zich niet bekwaam voor.
Dat is niet goed, zult u zeggen. Inderdaad is dat
waar, maar het kan ook wel de fout zijn van de
wetenschap, die alles heeft uitgeknobbeid en niet
reageert op alle mogelijke verrassingen, die zich in
de natuur afspelen cn het eerst worden opgemerkt
door de waakzame vakman, welke niets ontgaat.
Onze oud-tuinbouwconsulent, thans de directeur-
generaal van de landbouw, heeft het zo kernachtig
gezegd bij de opening in Wilhelminadorp, dat
het wel eens zo zou kunnen zijn, dat we nog maar
aan het begin staan van onze onderzoekingen. Dat
zegt iemand, die in de beginjaren van zijn loop-
haan de praktijk is ingegaan om wetenschap te
vergaren om daarna de opgedane kennis weer te
toetsen in verder onderzoek. We zijn in de laatste
jaren snel vooruitgegaan met ons onderzoek, maar
toch zijn er nog tal van grote problemen, welke
ragen om uitkomst. De steeds maar meerdere
bespuitingen, welke we moeten uitvoeren eu liet
geringe resultaat ervan met de legio aangeboden
middelen. Is dat reeds geen nachtmerrie voor
menig fruitteler Het is te hopen dat het Proef
station met zijn staf van deskundigen goed werk
mag doen. Dat praktijk en wetenschap ten nauwste
mogen samenwerken. Dat de wetenschapsmens de
eenvoudige vakman niet ziet als iemand, welke
er toch niets van weet. Dat zou wel eens tegen kun
nen vallen. Dat ook de fruitkweker de weten
schapsman niet ziet als een ambtenaar die toch
ook aan de kost moet komen, maar als een steun
en een raadsman, die voor de belangen van de
fruitteelt zich met volle overgave geeft. Dan zal
het bedrijfsleven dit nieuwe gebouw in Wilhelmina
dorp zien als een deel van zijn bedrijf, onmisbaar
in de strijd om het bestaan; als iets waar hij ook
graag iets voor zal offeren als hem dat wordt ge
vraagd.
"IETS van geheel andere aard, dat in deze week
onze aandacht vraagt en op de dag dat dit blad
verschijnt haar hoogtepunt zal bereiken, is het
fruitfeest met fruitcorso te Goes.
Dit is ten nauwste verbonden met de fruitteelt,
want het doel ervan is om reclame te maken voor
ons Zeeuwse fruit. Niet iedere fruitkweker loopt
daar warm voor en ziet er wat in. Zeer begrijpelijk
is dit. Van nature is de fruitkweker een rustig
mens die niets liever doet dan werken in zijn be
drijf en met zijn gezin te genieten van het werk
zijner handen.
Nu komt daar het corso, met al zyn tam tam
er om heen geweven, en de fruitkweker wrijft zijn
ogen eens uit en vraagt zich af: is dat nu allemaal
nodig om ons goede fruit aan de man te brengen
Moeten daar nu een fruifee, hofdames cn een hele
boel muziekkorpsen aan te pas komen Moet zo de
aandacht gevestigd worden op ons fruit Of is het
..de stad", die door middel van dit corso de duizen
den zoekt binnen haar poorten te krijgen in de
wetenschap, dat ze er allemaal wel een veertje
laten Of is het de feestlust van velen en er moet
toch een aanleidng z|jn om te feesten Dit zijn
van die vragen en opmerkingen, welke men zoal
hoort in het gewone leven. De waarheid zal wel
zijn, dat er in al die opmerkingen een kern van
waarheid schuilt. De grote vraag echter waar het
om gaat is deze: moeten we reclame maken of niet
Dan zeggen we volmondig: ja. Worden er op andere
terreinen geen miljoenen uitgegeven voor reclame
Denk b.v. eens aan een sigarettenmerk, aan een
nieuw wasmiddel enz. Deze zakenmensen zouden
nooit die uitgaven zich getroosten als men niet over
tuigd was van de noodzaak er van. Zo is het ook
met ons fruit. Onze concurrenten zitten ook niet
stil. Zij zullen alles in het werk stellen om ons te
verdringen. De concurrentie is hard. Daarom zullen
rvE Stark Earliest blijft aller aandacht trekken
en blijft veel omstreden. De een dweept er
mee, de ander scheldt er op. En dat is niet speciaal
in onze omgeving het geval, maar ook landelijk
ligt dat zo."
De teleurgestelden hebben indertijd de over
dreven verhalen over de goede eigenschappen let
terlijk geloofd. Volgens sommige artikelen ontbrak
er niets aan de Stark. Het was de grootste ont
dekking op fruitteeltgebied van deze eeuw. Dat was
natuurlijk voorzichtig uitgedrukt ietwat op
geschroefd. Zo voorgesteld, kon de Stark Earliest
alleen maar teleurstellen. Maar degenen die het ras
wat nuchterder bekeken, zijn er meestal wel te
vreden over. Ze zien het ras als een welkome aan
winst van het sortiment zomerappels.
Over de prijs lezen wc dat de middenprijs van
de Stark Earliest in de Noord Oostpolder dit jaar
lag tussen 75 en 80 cent per kg. Ook elders werd
het ras hoog gewaardeerd. Verpakt bracht het soms
ver boven de gulden per kg op. Overigens moet
worden opgemerkt dat de aanvoer van het ras nog
gering is, zodat het prijsverloop nog niet alles zegt.
Pas over een aantal jaren, bij grote aanvoeren, zal
blijken hoe het zich houdt. Maar toch mag men ver
trouwen dat de Stark het zal winnen van de Yellow
in verband met de veel mooiere kleur, en van de
Perzikappel wegens de betere kwaliteit. De Stark
Earliest is namelijk bijzonder fraai gekleurd, heeft
een mooie vorm, smaakt als vroege appel goed en
is redelijk houdbaar. Vooral om deze redenen mag
de appel gelden als de beste van de vroege rassen.
DE VRUCHTGROOTTE
T"\E klachten over te kleine vruchten houden aan.
Waarschijnlijk is hiervoor in :t bijzonder reden
bij aanplant van sterke onderstammen of als het
tegenloopt, b.v. door droogte.
In de N.O.P., waar de Stark vrijwel uitsluitend
op IX voorkomt, was ook dit seizoen de vrucht
grootte beslist bevredigend. Een teler vertelde b.v.
dat meer dan 90 van zijn Stark boven de 65 mm
kwam. Hij had zelfs een paar kisten boven de
85 mm. Een grove appel is het niet; hij zal nauwe
lijks de grootte van de Cox's halen. Maar op IX
wordt hij in de N.O.P. toch wel voldoende van dikte.
Wellicht dat het later minder gunstig wordt als de
groei uit de bomen raakt
PRODUKT1E
TJET ras is vroeg vruchtbaar. Op het jarige hout
worden volop bloemen gevormd en deze zetten
vrucht. Dat is een belangrijk voordeel. De boom
groeit bovendien flink, ook op IX. We hadden bij
die vroege vruchtbaarheid een zwakkere groei ver
wacht. De takken zijn goed „bekleed" met vrucht
hout. De boom vormt daardoor gemakkelijk.
Nog altijd twijfelen we er aan of het ras werke
lijk produktief is. Het mag o.i. niet worden ver
geleken met een James Grieve of een Golden De
licious. Ook niet met een Perzikrode zomerappel.
Deze zullen het alle in opbrengst winnen. Maar het
meest voor de hand ligt dat we de Stark vergelijken
met de Yellow. En dan wint hij het. De Stark
Earliest groeit vlotter, draagt vroeger en waar
schijnlijk ook meer dan dc Yellow. Op een aantal
bedrijven in de N.O.P. staat de Stark in zijn vierde
groeijaar. De opbrengst van deze bomen bedroeg
we als fruittelers ons niet afzijdig kunnen houden
van een fruitcorso, dat is bedoeld als reclame voor
ons produkt. Het geld dat het vraagt, is maar een
fraktie van de miljoenen, die het Zeeuwse fruit
opbrengt.
Evenwel zullen de organisatoren er rekening mee
moeten houden dat het ook werkelijk een reclame
object voor het fruit moet zijn. Iets, dat het ver
trouwen van de fruitkwekers heeft.
Een evenement, waarbij elke fruitkweker zich
kan thuis voelen en aan meewerken. Dan zullen
vele bezwaren wegvallen, welke er onder fruit
kwekers nog zijn. Men zal in de toekomst er een
parig de schouders onder zetten, want dit feest van
het Zeeuwse ooft moet slagen.
Tot de volgende week.
moeilijk op kleur. Daarom wil men die graag wat
extra lang laten hangen. Maar als de grondkleur
van groen is veranderd in ivoor, duurt het maar
kort of de appels hangen gescheurd en melig aan
de boom.
meestal ca. 8 kg. Tijdens het rijpen leek het meeft
De appels vallen echter zo op door de helderrode
kleyr dat je ze te goed ziet hangen. Bij een Golden
Delicious of een Lombarts haal je nog wel eens een
appel te voorschijn van onder het blad, die tevoren
moeilijk zichtbaar was. Deze meevallers zijn bij de
Stark Earliest schaars.
We verwachten op latere leeftijd geen hoge,
maar wel een bevredigende produktie van b.v.
15.000 tot 20.000 kg per ha. Zou de prijs dan ook
gemiddeld 80 cent per kg blijven Men doet goed
daar niet op te rekenen.
HOUDBAARHEID
T\E houdbaarheid is in de N.O.P. wat tegengevallen.
De appels die wat in de schaduw hangen, komen
De pluk luistert daarom vrij nauw. Regelmatig
doorplukken is nodig. Het is een appel waar dus
tamelijk veel werk aan zit. Dat is trouwens normaal
voor een zomerappel. Ook hier was de tegenvaller
eigenlijk gelegen in het feit dat in de eerste ba-
richten zo hoog werd opgegeven van de houdbaar
heid.
Op tijd geoogst is het ras gezien als zomer
appel vrij lang verhandelbaar.
DE (ONBETROUWBARE) KLEUR
"LTET is erg jammer dat de vruchtkleur zo on-
standvastig is. Wie bomen plant moet er reke
ning mee houden dat een deel ervan gestreepte of
zelfs gele appels voortbrengt in plaats van egaal
rode.
De Stark moet het vooral van de kleur hebben.
Dat zal waarschijnlijk later nog duidelijker blijken
als de aanvoer op de veilingen toeneemt. Selectie
zal hier uitkomst moeten brengen. Er is nu al vrij
veel verschil merkbaar in de afkomst van het plant-
materiaal.
Daarbij is de kans groot dat we aan het selec
teren moeten blijven, omdat het ras vermoedelijk
een sterke neiging tot teruglopen heeft.
TOCH EEN AANWINST
71LS we de opgeblazen verhalen van de eerste
jaren even vergeten en de Stark Earliest ob
jectief bekijken zoals hij is, komen we tot de con
clusie dat het toch een aanwinst is. Vooral in de
N.O.P. lijken de kansen gunstig. De Close en Yellow
komen hier zo laat, dat ze in de volle aanvoer van
de zuidelijke Stark Earliest vallen. Vooral de Yellow
zal het o.i. niet gemakkelijk krijgen, want dat ras
kan het al erg moeilijk tegen de Stark Earliest
opnemen. De Stark Earliest heeft weinig concur
rentie van appels uit het zuiden. Het duurt tot de
James Grieve voor een appel van betere kwaliteit
aan de beurt komt. En die eerste Groene Grieve
uit het zuiden waar men altijd zo in de weer ia
om héél vroeg te zijn is ook niet bepaald een
delicatesse. Voor er werkelijk eetbare James Grieve
aan de markt komt is de laatste Stark geruimd.
Er is dan ook geen reden om de Stark vroeg te
plukken. De laatste geplukte uit de N.O.P. waren
dit jaar de duurste.
Voor de zoveelste keer: de Stark Earliest is niet
de wonder-appel zoals hij eerst werd afgeschilderd
Maar vooral voor de N.O.P., waar men het ras op
IX kan planten, is het een appel die de Yellow
grotendeels in het plantschema kan vervangen."
EN ZEELAND?
■POT zover dit artikel uit het N.O.P. fruitteeltblad,
dat we uitvoerig hebben weergegeven omdat er
ook voor Zeeland veel waardevolle dingen in staan.
Evenals in de N.O.P. is ook de Stark Earliest in
Zeeland ongetwijfeld op haar plaats. Ook hier staan
we voor de vraag hoe de vruchtbaarheid zal zijn en
ook in onze provincie zijn er heel wat telers welke
daar niet zoveel vertrouwen in hebben. Op goede
grond en op de juiste onderstam zal het waarschijn
lijk wel gaan, al moeten we er aan toevoegen dat
er nog niets met zekerheid gezegd kan worden.
Nog maar een poosje en de fruitkweker welke ver
anderingen wil aanbrengen in zijn bedrijf, zal een
beslissing moeten nemen omtrent de vraag met
welke appelrassen hij het zal proberen. Als U nog
geen Stark Earliest hebt, dan lijkt het ons een ras
dat aanbeveling verdient, hoewel we willen waar
schuwen tegen al te grote uitbreiding van de teeïl
van dit ras. Men moet niet overdrijven, zeker niöl
bij een ras als dit, dat nog verschillende vraagtekens
in zich heeft. Dat geldt uiteindelijk echter voot
alle rassen.
