HET MODERNE KLEINFRUITBEDRIJF dingen van de week
concurrentie op de appelmarkt
TUINBOUW.
ZATERDAG 14 MAART 1959
OP de kleinfruitdag in Kapelle hield ir. B. Roe-
lofsen uit Goes een bijzonder belangwekkende
rede over de structuur van het moderne kleinfruit-
bedrijf. In dit referaat gaf deze deskundige op het
gebied van de kleinfruitteelt een inzicht in dè hui
dige stand van zaken bij het gemiddelde kleinfruit-
bedrijf en gaf hij ook in grote lijnen aan, welke
weg bewandeld moet worden om een gezond klein-
fruitbedrijf te scheppen.
Daarbij ging hij er van uit van het vaststaande
feit dat de ontwikkeling welke zich in de afge
lopen 20 jaar heeft geopenbaard bij het grootfruit,
niet is waar te nemen bij de kleinfruitteelt.
Spreker wees er op dat de aanleg van een perceel
groot fruit een hoge investering vraagt en voordat
de teler zijn geld er in gaat steken, zal hij zich eerst
gaan bezinnen op wat hij gaat doen. Hij moet een
wel overwogen gedragslijn volgen. De aanleg van
een perceel kleinfruit vraagt echter een naar ver
houding veel lagere investering. De keuze van ge
wassen en rassen is veel eenvoudiger. De omstan
digheden dwingen de kleinfruitkweker niet tot die
bezinning, welke nodig is bij de teler van groot
fruit. Hierdoor heeft de kleinfruitkweker ook de
neiging om achter de markt aan te lopen, d.w.z. in
zijn teeltplan die gewassen op te nemen die in het
afgelopen seizoen de hoogste prijzen opbrachten.
Deze ongezonde handelwijze heeft tot gevolg dat
hij gewassen gaat telen die gecombineerd op één
bedrijf niet bij elkaar horen en daardoor spannin
gen veroorzaken. Spanningen die zich vooral doen
voelen bij de oogst. Gedurende 68 weken in de
zomer komt dit het sterkst naar voren en ir. Roe-
lofsen wees er op dat het gevaar aanwezig is dat
de kleinfruitkweker gaat denken dat die spannin
gen normaal zijn. In dit verband wees hij er met
nadruk op dat vele tuinders hebben verzuimd om
maatregelen te treffen bij de opzet van hun teelt
plan, welke een vermindering van de spanning
kunnen opleveren.
Met tal van grafieken toonde ir. Roelofsen aan
dat het vooral de factor arbeid is die in de thans
bestaande bedrijven een gezonde ontwikkeling in
de weg staat. Een wel overwogen bouwplan kan
hierin echter een zeer belangrijke tegemoetkoming
betekenen. De totale post arbeidsuren wordt hier
door niet direct kleiner, maar door een betere
spreiding worden de spanningen weggenomen.
Naar aanleiding van deze opmerkingen kwam
spreker tot het begrip schaalvergroting. Kleine of
onrendabele gewassen zullen afgestoten moeten
worden en bepaalde teelten zullen op groter schaal
geteeld moeten worden.
T^AAR aanleiding hiervan willen wij ook nog iets
weergeven van het schema van een bestaand
bedrijf in Kapelle en van een voorbeeldbedrijf van
dezelfde grootte, opgezet door ir. Roelofsen.
Het bestaande bedrijf, groot 1,1 ha geeft een
combinatie van teelten die vooral in Kapelle en
omgeving zeer dikwijls wordt aangetroffen.
De volgende gewassen worden hier geteeld: 10
are Regina; 30 are Jucunda; 20 are Malling Pro
mise; 10 are bramen; 10 are Jonkheer van Tets;
10 are Wellington XXX; 20 are stamslabonen.
Ons gaat het nu niet direct om de winst welke
van dit bedrijf gemaakt kan worden op grond van
de door het L. E. I. berekende opbrengstcijfers en
kostprijzen en de gemiddelde veilingprijzen. Dat de
winst van een dergelijk bedrijf zich liet becijferen
op ruim 5.000,is natuurlijk wel belangrijk maar
het gaat ons speciaal om de weergave van de grote
spanningen in verband met de factor arbeid die in
een dergelijk bedrijf naar voren komen. Dat begint
al met de Jucunda en de Malling Promise waar
van de oogst voor een groot deel samen valt. Daar
komt dan even later nog eens bij de stamslabonen
welke ook weer geoogst moet worden in een pe
riode dat er zo heel veel ander werk is. Het be
hoeft geen nader betoog dat een dergelijke combi
natie van teelten grote spanningen oproept. Te
recht wees ir. Roelofsen er op dat het gevaar be
staat dat men dergelijke spanningen normaal gaat
vinden en dat is het niet want er zijn nog andere
combinaties mogelijk.
Daartoe had hij een voorbeeld opgesteld van een
bedrijf, eveneens 1,1 ha groot. Dat bedrijf had 30
are Regina; 500 ramen aardbeien; 30 are Malling
Promise; 30 are bramen; 10 are spruitkool en 10
are vroege aardappelen.
Hier is een aanmerkelijk gunstiger verhouding
tussen gewassen en arbeid ontstaan en wat nog be
langrijker is: een dergelijk bedrijf liet een netto
Winst becijferen van 7660,i
In dit schema kwamen geen bessen voor. Zij die
bessen willen telen, zouden vóór 1,1 ha het vol
gende schema kunnen aanhouden:
20 are Regina500 ramen aardbeien20 are Mal
ling Promise; 30 are bramen; 20 are rode bessen;
10 are spruitkool en 10 are vroege aardappelen.
Dergelijke voorbeelden kunnen vanzelfsprekend
niet zonder meer worden overgenomen. Ze zijn ech
ter belangrijk omdat ze aantonen dat er door over
leg heus wel een gunstiger verhouding is te berei
ken tussen beschikbare en gewenste arbeidskrach
ten. De kleinfruitteelt zal zich wel steeds kenmer
ken door het begrip intensief. Het zal voorlopig
wel typisch geschikt blijven voor een z.g. gezins
bedrijf.
Wanneer het echter op moderne wijze wordt op
gezet dan zal er, vanaf begin mei tot eind septem
ber, een extra kracht aangesteld kunnen worden.
Daarnaast zullen de gezinsleden of anderen in
moeten springen maar het is toch veel beter ge
steld dan in het genoemde bestaand bedrijf waar
slechts vanaf 2e helft juni tot le helft augustus
plaats is voor een extra kracht en daarnaast meer
tijdelijke krachten nodig zijn.
Wij zijn er van overtuigd dat over deze arbeids-
bezetting nog veel meer te schrijven zou zijn. Het
lijkt ons echter in de eerste plaats belangrijk om
het advies van ir. Roelofsen door te geven om af
te komen van de verschillende kleine hoekjes met
diverse produkten.
In de tweede plaats blijkt toch wel duidelijk dat
de stamslaboon nu niet direct zulk een aantrek
kelijk gewas is voor het kleinfruitbedrijf. De pluk
valt immers gelijk met de andere produkten.
Veel meer is er te zeggen voor vroege aard
appelen en late spruitkool. Over die spruitkoolteelt
hebben we enkele weken geleden in deze rubriek
reeds uitvoerig geschreven. Nu heeft een klein-
fruitdeskundige er nog eens opnieuw de aandacht
op gevestigd. Er lijkt alles voor te zeggen om te
trachten de mogeli jkheid van deze teelt in de klein-
fruitcentra te onderzoeken. Wanneer er een vol
doende kwantum wordt aangeboden dan zal de
handel ook wel komen om ze te kopen. Het klein
fruitbedrijf kan nu eenmaal niet zonder vrucht-
wisselingsgewas. Tot nu toe wordt hiervoor hoofd
zakelijk de stamslaboon gebruikt.
Dat dit spanningen geeft wat betreft de arbeid-
stop, behoeft geen nader betoog.
WE leven in een wereld die gaat naar nieuwe
verhoudingen. We denken in het bijzonder
aan de Euromarkt. We moeten ook in de klein-
fruitsector rekening houden met toenemende con
currentie. Die zal men de baas kunnen blijven door
verlaging van de kostprijs en verhoging van de
kwaliteit.
Beide factoren kunnen worden verwezenlijkt,
maar dan zal het nodig zijn, dat de Nederlandse
kleinfruitkwekers tijdig orde op zaken stellen.
Daarom is het van zo groot belang dat deskun
digen hiermede druk bezig zijn.
Samen met de praktijk zullen zij ongetwijfeld de
weg vinden die in dezen bewandeld moet worden.
Aan het eind van dit artikel willen we de telers
van kleinfruit gaarne verwijzen naar een nieuwe
uitgave van de N. F. O. over deze teelt, geschreven
door ir. Roelofsen en de heer Schalk. Aan de mo
derne structuur wordt alle aandacht besteed en
REEDS geruime tijd hebben de telers van appels
aangekeken tegen de 15e maart. Op die datum
immers komen de invoerbelemmeringen voor
Italiaanse appelen, welke de voornaamste fruit-
importerende landen van West-Europa hadden ge
troffen, te vervallen. Met ingang van die datum
kan Italië zijn appelen naar vele landen verzenden
en met name denken we daarbij aan West-Duits-
land, maar ook aan Frankrijk en België.
De Nederlandse handelaren zijn bang van de te
verwachten Italiaanse concurrentie en dat is geen
wonder. Als men de berichten hoort over de
enorme voorraad appelen in de Italiaanse bewaar
plaatsen en koelhuizen, dan is het ook inderdaad
om bang van te worden. Enorme kwantums zijn
daar nog opgeslagen. Dikwijls is het fruit niet van
al te beste kwaliteit, maar het is nog aanwezig en
het zal straks op markten te koop zijn waar de
laatste tijd in hoofdzaak Nederlands fruit was om
dat het Italiaanse er niet komen mocht. Zonder
twijfel zal dit van grote invloed zijn op de prijs
vorming in de komende weken. Men rekent er op
dat er een ineenstorting van het prijspeil in West-
Duitsland kan komen en dat kan wel eens ver
schillende weken duren.
De handelaren op West-Duitsland lieten in de
afgelopen week reeds verstek gaan op de Neder
landse fruitveilingen. Zij wilden eerst de kat uit
de boom kijken. Het gevolg was dat de prijzen van
de Jonathan, Golden Delicious en Goudreinetten,
vrij sterk zijn teruggelopen in vergelijking met
enkele weken geleden. Een prijsverschil van on
geveer 10 cent per kg was geen zeldzaamheid. Hoe
het in de komende weken zal gaan valt uiteraard
niet te zeggen maar zeker is wel, dat de verwach
tingen niet al te hoog gespannen moeten worden.
Dan kan het misschien nog een keer meevallen.
Reeds eerder hebben we gewezen op de nood
zakelijkheid dat het aanbod wordt gespreid. Zeker
in een gebied als Zeeland, is het belangrijk dat er
geen gekke dingen worden gedaan bij de aanvoer.
De telers zullen er voor moeten zorgen dat er in
de komende weken regelmatig goed fruit te koop
is. Zij zullen de zaak niet moeten overdrijven, maar
normaal doorgaan en zich vooral niet moeten laten
meeslepen in een soort paniekstemming waarin
men maar gaat ruimen, kost wat het kost.
Behalve de zwarte schaduw van de te verwach
ten Italiaanse appelinvoer in West-Duitsland, zijn
er namelijk ook enkele lichtpuntjes.
In de eerste plaats noemen we daarbij dat er
weer uitvoer van appelen naar België mogelijk is.
Sedert 14 september is de Belgische grens gesloten
geweest voor de Nederlandse appelen. ,Nu is ze
A LEEKKERST iets over (le abnormaal hoge tem-
peraturen van de laatste tijd. We hebben al
onweersbuien gehad of het mei of juni was.
Een oud rijmpje zegt:
Onweer in het dorre hout,
maakt de zomer kil en koud.
Laten we hopen dat het dit jaar niet zo is. Met
dat al is het echter bij de fruitteler aanpakken ge-<
worden. Er zijn er die nog niet klaar zijn met de
snoei en het opruimingswerk. De kunstmest moet
er ook zo vlug mogelijk op. Ook de kleinfruittelers
worden overrompeld door het zachte weer. Aan
bramen en frambozen is veel werk en te laat aan
binden geeft beschadiging en ongemak. Maar laat
u niet van de wjjs brengen. Doe alles goed en
nauwkeurig, want het gaat om een goede oogst.
We willen ook inzonderheid de kleinfruittelers
attent maken op de nieuwe perspectieven voor het
kleinfruitbedrijf n.L bessen aan draad. Vorige week
hebt u hierover een artikel kunnen lezen. Misschien
liggen hierin mogelijkheden voor de kleinfruit
telers. Vooral denken we daarbij aan Kapelle en
omgeving. Het is heel goed mogelijk dat de vei
ling in deze plaats in de toekomst een overwegend
zachtfruit veiling zal worden. De grond wordt
schaars en steeds meer mensen moeten leven van
een klein stukje. Benut daarom uw grond zo in
tensief mogelijk. De kans is er dat de teelt van
bessen aan draad een nieuw lichtpunt is voor de
kleinfruitteelt. We zouden deze groep van mensen
ook de raad willen geven om regelmatig een, be
zoek te brengen aan de proeftuin in Kapelle en de
ontwikkeling nauwkeurig te volgen. We kunnen
niet altijd aardbeien planten op hetzelfde stukje
grond. Öok hiervoor lijkt deze teelt mij interes
sant.
Ons zacht fruit moet prima verzorgd worden.
Het moet in de étalages als het ware de consu
ment doen watertanden. Daarover later nog wel
eens iets meer. Nu allen aan het werk om alles zo
goed mogelijk te verzorgen, zodat het straks een
lust zal zijn om te wandelen door Zeelands boom
gaarden en tuinderijen, die de hoop opwekken van
een goede oogst.
Tot de volgende week.
de grafieken die in Kapelle zijn besproken en zo
uitermate belangrijk zijn, treft men aan in dit
boekje dat 3,kost en dat we hartelijk aan
bevelen.
weer open en er zijn reeds partijen voor dit land
gekocht op onze Zeeuwse veilingen.
Met ingang van volgende week kunnen we ech
ter ook de Italiaanse appelen in België verwach
ten. Hoe dat af zal lopen weten we nog niet. Er zal
wel een grotere concurrentie zijn, maar toch wordt
verwacht dat er voor de beste rassen en de beste
kwaliteiten van ons sortiment wel belangstelling
zal blijven in België.
VERDER valt te verwachten, dat zeer binnen
kort ook de uitvoer van appelen naar Frank
rijk zal kunnen beginnen. De Franse importeurs
hebben reeds hun invoervergunningen moeten aan
vragen en deze zullen waarschijnlijk in de komen
de tijd worden uitgegeven. Ook op de Franse markt
zal er de invoer van Italiaanse appelen zijn, maar
toch wordt verwacht dat er alweer voor de beste
rassen uit ons land, vooral de grote maten, wel be
langstelling zal zijn in Frankrijk tegen bevredigen
de prijzen.
Wanneer we de verwachtingen voor de toekom
stige afzet samenvatten dan lijkt het er op dat er
wel behoorlijke afzetkansen zullen bijven bestaan
voor de beste rassen en daarvan de grote maten.
Met name denken we daarbij aan Golden Delicious,
Winston en Jonathan. Voor de minder gevraagde
rassen en daarbij behoort ook de Goudreinette, ziet
het er echter minder gunstig uit. Het prijspeil is
reeds lager.
Voorspellingen doen over het afzet verloop is al
tijd moeilijk, zo al niet onmogelijk.
Het kan ook nu nog wel anders uitlopen dan
wordt verwacht maar het is wel goed. rekening te
houden met de situatie van het ogenblik.
Het is wel mogelijk dat er na de eerste invoer-
golf van Italiaanse appelen een verbetering zal
komen. Ook het Italiaanse fruit kan immers niet
tot in het oneindige worden bewaard en vele par
tijen zijn de grens van de bewaarheid reeds ge
naderd of hebben deze reeds overschreden.
Wat de Zeeuwse kweker moet doen, kunnen we
hier niet zeggen. Alleen dit: blijf rustig. Zorg er
voor dat de handelaren die naar onze veilingen
komen, niet overrichter zake terug moeten omdat
er geen voldoende aanbod is. En voor onze kwali-
teitsappelen zijn we dan ook weer niet zo erg on
gerust. Het is echter wel mogelijk dat de binnen
landse handel weer de grootste afnemer wordt in
de komende weken. Grote kwantums kunnen hier
steeds worden geplaatst. De sinaasappelen zijn in
de afgelopen weken flink in prijs gedaald en de
concurrentie hiervan wordt groter mar toch blijkt
nog steeds dat er voor goede appels wel vraag
blijft bestaan.
