gevaren
442
bij het gebruik van bestrijdingsmiddelen
en door mechanisatie
ZEEUWS LANDBOUWBLAD
FOSFORESTERS
DITMAAL dan iets over de ook in de landbouw
veelgebruikte en zeer effectieve insekticiden op
basis van fosforverbindingen. Zo effectief, dat velen
deze middelen niet uit hun bestrijdingsschema zou
den willen missen. Het aantal van deze middelen
Is daardoor een hele rij geworden.
Het meest bekende prototype is parathion; ver
der zijn te noemen T.E.P., H.E.T.P., Ompa, E.P.N.,
amiton, sulfosept, phenkapton, chloortion. Zij wor
den hier genoemd omdat iedere fabrikant zijn pro-
dukt een bpaalde naam geeft. De lezer kan nu zien
©f het door hem gebruikte middel hierbij hoort.
Onder deze groep zijn ook te rekenen de zogenaam
de systeeminsekticiden, die via het wortelgestel door
de plant circuleren. De bekende zijn systox en
metasystox. De werkingsduur als bestrijdingsmiddel
Is verschillend in verband met de meer of minder
snelle ontleding. Systox b.v. is zeer bestendig, wordt
door koken niet omgezet en circuleert dus lang
ook in het menselijk lichaam. Parathion, wel een
van de meest gebruikte, wordt door water en zuren
zeer langzaam ontleed, sneller door alkali als soda,
loog en zeep. Bij een korte werkingsduur is er een
6nellere ontleding; dit zegt niets over de mindere
giftigheid, het gaat om de hoeveelheid die in het
lichaam gekomen is.
Zonder te willen vermoeien met cijfers over de
gevaarlijke dosis voor al deze middelen apart, een
paar voorbeelden over hoe weinig het gaan kan:
1. Een kleine druppel T.E.P. in het oog was
dodelijk.
2. Een Duits chemicus stierf nadat hij bij een ex
periment 120 mgr H.E.T.P. naar binnen ge
kregen had.
Dit zijn dus wel kleine hoeveelheden. Als de
minst giftige moet Ompa beschouwd worden; laat
U echter niet verleiden om bij dit en ook andere
als minder giftig opgegeven middelen de bescher
ming te verwaarlozen.
HOE WERKEN NU DEZE FOSFORESTERS
ZIJ verstoren de functie van het zenuwstelsel, met
als gevolg hiervan ook de spierarbeid. Zo een
voudig mogelijk voorgesteld gebeurt het volgende.
Een spiervezel kan zich alleen samentrekken via een
prikkel die door een zenuwvezel overgebracht
wordt. Bij die spiersamentrekking ontstaat een
giftig stofwisselingsprodukt, het aedylcholine (A.C.),
normaal wordt dit door een z.g. enzym, de choleste-
rinase (C.E.) in minder dan één honderdste seconde
afgebroken in twee onschadelijke stoffen. Alle fos-
Het mestvee
op de Z. L. M.-tentoonstelling
"LJET was een kleine maar selecte groep mest-
vee, die op deze tentoonstelling werd voor
gebracht. Er waren 24 M.R.Y.-ossen, 2 M.R.Y.-
vaarzen en slechts één zwartbonte vaars. Het is
tekenend dat het M.R.Y.-vee in deze afdeling zo
overheerst. Toch vragen wij ons af of dit juist is.
Een goedsoortige zwartbonte os of vaars kan ook
prima vlees leveren; dit veeslag heeft bovendien
het voordeel van grotere groeikracht en een lagere
prijs bij aankoop.
De kwaliteit van de voorgebrachte dieren was
•uitstekend. Tholen bezit een aantal mesters, die
blijk geven van vakmanschap en liefde voor een
goed vleesdier.
Het beste voorgebrachte dier was de vaars met
twee brede tanden van G. M. Geluk, St. Maartens
dijk. Een dier van nagenoeg ideale verhoudingen
en extra bevleesd. Deze vaars is als algeheel kam
pioene van deze afdeling te beschouwen.
Bij het kampioenschap van de ossen werd de
ere-palm weggehaald door de os (4 brede tanden)
met fraaie manieren van M. Polderman, Oud-Vos-
semeer.
Dit dier ondervond zware concurrentie van de
Os zonder brede tanden van J. L. M. Geluk, St.
Maartensdijk. Een extra vlezig dier, dat evenwel
even stier-achtig aandeed. Deze os werd reserve
kampioen.
1 De verdere le prijswinnaars zijn:
In de rubriek ossen met 4 brede tanden lb J. L.
M. Geluk, St. Maartensdijk; lb van de ossen met
2 brede tanden werd een dier, eveneens van J. L.
M. Geluk. St. Maartensdijk. In de rubriek ossen
j' zonder brede tanden werden niet minder dan 4
i eerste prijzen toegekend. Naast de reserve-kam
pioen waren dit lb: os van G. M. Geluk; lc os van
J. L. M. Geluk en ld os van C. M. Geluk, allen te
St. Maartensdijk.
De vaars zonder brede tanden van G. M. Geluk,
St. Maartensdijk, behaalde ook een eerste prijs.
C. DEN ENGELSEN.
foresters hebben nu de eigenschap deze enzym
werking te verminderen, of als ze in voldoende
hoeveelheid aanwezig zijn, op te heffen. Het logische
gevolg hiervan is een overgevoeligheid in het ze
nuwstelsel en verstoring van de normale spier
arbeid, ook in die van de vaten en bronchiën.
WANNEER TREEDT VERGIFTIGING OP
^FOLANG nog 10 a 15 van de C.E. aanwezig is,
treden er geen verschijnselen op; komt dit lager,
dan wel. Wanneer de E.C. weer stijgt tot 20 a 25
dan verdwijnen deze verschijnselen weer. Hierin
schuilt begrijpelijkerwijze een groot gevaar. Ge
durende het werken kan een groot deel van de C.E.
verdwenen zijn zonder dat men wat merkt.
Door de langzame afbraak van de C.E. in het
lichaam is bij langer achtereen werken met fosfor-
ester extra oppassen geboden, omdat men niet kan
weten hoe dicht de fatale grens genaderd is.
Het is daarom aan te raden wanneer lang achter
elkaar gespoten moet worden, b.v. een loonspuiter,
het personeel te laten wisselen. Er komt nog een
andere factor bij, en wel deze: het herstel van de
C.E. in het lichaam gaat langzaam, het herstel
van het bloedplasma duurt 3 weken, van de £ode
bloedlichaampjes en van het weefsel 3 maanden.
Zolang het herstel van de C.E. niet volledig is, blijft
er bovendien een overgevoeligheid bestaan.
Dit betekent dat ook na geringe ziekteverschijn
selen en ogenschijnlijk volledig herstel men binnen
die tijdsduur niet weer met fosforesters moet gaan
werken. Als een voorbeeld van de noodzakelijkheid
hiervan het volgende: Iemand had met parathion
gewerkt; hij werd een paar dagen ongesteld (misse
lijk, braken en diarrhee); na 3 dagen weer wat
onwel, waarvoor hij 2 dagen absent was; hij werkte
weer 3 dagen, waarvan de laatste dag 6 uur; 8 uur
na het ziek worden was hij overleden. Blijkbaar had
zijn C.E.-gehalte wat geschommeld onder en boven
de drempelwaarde van 15 Inplaats van te wach
ten tot een volledig herstel van het gehalte, was
hier afgegaan op het niet meer ziek-zijn, terwijl het
C.E.-gehalte misschien maar 20 was.
ER IS GEEN DIRECTE WAARSCHUWING
Dit wil zeggen dat men niets merkt van huid-
irritatie die als waarschuwing zou kunnen dienen;
evenmin is er enige prikkeling van de ademhalings
organen.
VERGIFTIGINGSVERSCHIJNSELEN
HLS eerste verschijnselen van opgetreden ver-
giftiging zijn te noemen hoofdpijn, misselijk
heid, duizeligheid, beklemd gevoel op de borst en
al gauw ook slecht zien. Dit laatste berust o.m. op
nauwe pupillen, zij zijn dikwijls maar zo groot als
een speldepunt en kan dus ook voor de leek
dienen als een herkenningsteken van vergiftiging.
Toenemen van de verschijnselen gaat gepaard met
erge buikkrampen, sterk zweten, speekselvloed, tril
lingen en krampen in de spieren, het eerst in de
oogleden en de tong; door dit laatste is er dikke
spraak. Daarnaast is er bemoeilijkte ademhaling
door vochtophoping in de longen, waardoor zuur
stofgebrek ontstaat. De dood komt meestal onder
verwardheid en algemenekrampen.
Het verloop van deze verschijnselen kan dikwijls
zeer snel zijn en gaat niet altijd in genoemde volg
orde. Vooral bij warm weer is ook hier, evenals bij
D.N.C. extra voorzichtigheid geboden. Wisselen van
middel heeft geen zin; is er b.v. met parathion ge
spoten, dan is er een overgevoeligheid b.v. voor
H.E.T.P., en omgekeerd.
Nog een opmerking die van belang is. Middelen
niet behorend tot de fosforestergroep kunnen toch
een C.E.-remmende werking hebben. Een dergelijk
middel is Primin Isolan. Deze carbamaatverbin-
ding is dus even gftig als een fosforester.
HOE VINDT DE VERGIFTIGING PLAATS?
Door inslikken, dus bij vergissing, of doordat
b.v. bij onvoorzichtige bereiding spatten op de
lippen of in de mond komen. Er wordt wel op
gegeven om bij vergiftiging door inslikken melk te
geven als tegengift. Bij fosforesters mag absoluut
geen melk gegeven worden, omdat fosfor oplost in
melk; hetzelfde geldt voor koper en D.D.T.
De opname door de huid is van groot belang.
Bij nicotine kan het snel gaan. Denk aan het voor
beeld van de jongen met de jampot met nicotine.
Bij fosforesters gaat het 3 a 5 maal zo snel. Visr
de ademhalingsorganen en de slijmvliezen van het
oog kan ook snel vergiftiging optreden.
BESCHERMING
"DIJ het juiste toepassen van de in de „Techniek
van de bescherming", dus vooral van de huid
en ademhalingsorganen genoemde voorschriften, en
wanneer daarbij geen domme fouten gemaakt wor
den, dan is er geen enkel gevaar om met fosfor
esters, zelfs met Systox te spuiten, wat niet alleen
een persoonlijke mening is, maar op ervaring be
rust. Is er door morsen toch wat op de huid ge
komen, reinig dan direct de huid met water en
zeep, werk eerst niet nog wat door. Hoe nodig dit
reinigen is, bewijst volgend voorbeeld. Een voerman
en zijn helper werden bespat met parathion, de
voerman liet wel zijn helper zich reinigen met water
en zeep, maar vond dat voor zichzelf blijkbaar niet
nodig. De helper bleef gezond, de voerman werd de
volgende dag ziek en was 21 uur na het ongeval
overleden.
Reinig bok de spuitkleding na gebruik met water
en zeep of soda. Neem zelf na het spuiten een bad
of douche en gebruik daar ruim zeep bij. Wees
met warm weer extra voorzichtig.
WAT TE DOEN ALS ER VERGIFTIGING
IS OPGETREDEN?
Bij ieder begin van een van de reeds genoemde
verschijnselen moet direct het werk gestaakt wor
den en moet tevens zo snel mogelijk een arts ge
waarschuwd worden. Verzuim vooral niet hierbij op
te laten geven om welke vergiftiging het gaat. Bij
fosforestervergiftiging is er nl. een behoorlijk wer
kend tegengift. Omdat dit op zichzelf ook een sterk
gift is, heeft alleen een arts dit voorradig in de
vorm van ampullen, direct klaar om in te kunnen
spuiten.
Dit tegengift is dikwijls levensreddend en het
dient zo snel mogelijk ingespoten te worden.
WAT DE LEEK VERDER KAN DOEN:
^FORGEN voor zowel lichamelijke als geestelijke
rust. De patient dus niet laten lopen of fietsen,
gemakkelijk neerleggen en alleen liggend vervoeren.
Geestlijke rust betekent geen zenuwachtig gedoe
om de patient heen, maar rustig en doelbewust
handelen, dat stelt de patient gerust. Deze maat
regelen zijn nodig om de hartactie en het zuurstof-
gebruik zo laag mogelijk te houden.
Verontreinigde kleren moeten uitgetrokken wor
den en besmette huid met water en zeep worden
gereinigd.
Is het gift in het oog gekomen, dan moet dit
op de eerder beschreven manier zo snel mogelijk
ruim schoongespoeld worden.
Is er bemoeilijkte ademhaling of is de gelaats
kleur wat blauw, dan moet, indien een zuurstof
koffer aanwezig is, zuurstof toegediend worden.
Dek verder de patient toe.
Tenslotte nog een opmerking ter zijde.Deze
bespuitingen zijn ook zeer giftig voor de bijen.
Het is soms droevig te zien hoeveel van deze nijvere
beestjes op één dag als slachtoffer vallen. Zij be
wijzen, alleen al in het koolzaad, grote diensten bij
de vruchtzetting. Als tegenprestatie lijkt het mij
niet onredelijk dat, wanneer men weet dat er in de
buurt bijenhouders zijn, de imker intijds, dus vóór
de bijen uitvliegen, te waarschuwen wanneer er
gespoten zal worden.
Het veelvuldig gebruik van deze bestrijdings
middelen die ongaarne gemist zouden worden en die,
zoals gezegd, bij. juiste toepassing van de bescher
ming dat ook niet behoeven, rechtvaardigt o.i. deze
wat Uitgebreide uiteenzetting.
MEDICUS.
Kaligeforek
bij AARDAPPELEN
In het maandblad Landbouwvoorlichting
(mei 1958) lezen wij een artikel over kaligebrek
bij aardappeen van de hand van ir. J. Prummel,
Instituut voor Bodemvruchtbaarheid te Gronin
gen. De samenvatting van dit artikel laten wij
hieronder onverkort volgen.
"DIJ ernstig door droogte in de hand gewerkt
-L' kaligebrek in aardappelen bleek herstel door
middel van overbemesting in vaste vorm of be
spuiting zeer snel (na een week) merkbaar te
zijn. De opbrengstvermeerdering bedroeg hierbij
op één van de proefvelden bij rijp gerooide
aardappelen 35
Een bespuiting met 60 a 90 kg/ha KaO (met
oplossingen van 7, resp. 10% zwavelzure kali en
met 5,9, resp. 8,4 kalizout 60 gaf een hogere
opbrengst dan een ongeveer even grote hoeveel
heid toegediend aan de grond.
Kalizout 60 gaf bij bespuiting iets meer ver
branding en iets grotere daling van het onder
watergewicht dan zwavelzure kali. Aan de laatst
genoemde meststof zal daarom misschien enige
voorkeur moeten worden gegeven, vooral bij ver
bouw van aardappelen voor de zetmeelproduk-
tie. Kalizout 60 is echter goedkoper (ongeveer
van de prijs van zwavelzure kali) en gemakke
lijker verkrijgbaar.
Bij minder ernstig gebrek trad na een inge
treden regenperiode herstel op, ook zonder late
bemesting.
Voor genezing van kaligebrek bij aardappelen
verdient een overbemesting op de grond of een
bespuiting in een laat stadium vooral bij rijp
te rooien aardappelen de aandacht van de
praktijk. Bij tijdig onderkennen van de gebreks
verschijnselen zal een late bemesting op de
grond in aanmerking komen wegens de eenvou
dige uitvoerbaarheid. Nader onderzoek zal moe
ten uitmaken of bespuiting misschien onder be
paalde omstandigheden de voorkeur heeft. Wij
denken hierbij aan langdurige droogteperioden
of ver gevorderd seizoen.
