KRACHT DOOR SAMENWERKING
399
Coöperaties en Onderlinge» op Tholen en Sint Philip»land
ZATERDAG 14 JUNI 1958
^HOLEN en Sint Philipsland behoren tot de noordelijke eilanden van Zeeland. We
kunnen eigenlijk niet meer van eilanden spreken, want Sint Philipsland is al
sedert 1884 door de Slaakdam met West-Brabant verbonden en Tholen door een
brug over de Eendracht.
Toch hebben beide gebieden nog in belangrijke mate hun besloten eiland-karakter
behouden, zij het dat geleidelijk aan ook hierin verandering komt. Met het tot
uitvoering komen van de Deltaplannen zal het zgn. openleggen ongetwijfeld aan
merkelijk worden versneld.
TVTOG altijd zijn beide eilanden in de eerste plaats
landbouwgebieden, waar de nadruk vooral ligt
bij de akkerbouw. Daarmee is niet gezegd, dat de
veeteelt geheel zonder betekenis is. De melkvee
houderij en in het bijzonder de rundveemesterij
zijn niet onbelangrijk, en wat de tuinbouw betreft
dient met name St. Annaland en omgeving vermeld
te worden.
Het totale aantal agrarische bedrijven op Tholen
is ruim 1500, met een oppervlakte van in totaai
plm. 11.000 ha. Voor St. Philipsland zijn deze cij
fers respectievelijk rond 100 en ongeveer 1800 ha.
Ook op Tholen en St. Philipsland hebben de
boeren al vroeg begrepen, dat door het samen doen
in de vorm van coöperaties en onderlingen, de
bedrijfsbelangen gediend konden worden. Langs
de lijnen der geleidelijkheid is op beide eilanden
de coöperatieve gedachte in daden omgezet en van
daag aan de dag zien we er de tastbare resultaten
Coöperatieve activi
teiten. De cooperati
ve groenvoederdrogerij
Tholente Scherpe-
nisse.
Een modern bankgebouw op Tholenhet kan
toor van de coöperatieve boerenleenbank van
St. Maartensdijk
van. Hiermee is nog geenszins de eindstreep be
reikt. Er zijn nog volop problemen en wensen,
maar die zullen er in dit ondermaanse wel altijd
blijven. Toch is een metterdaad meedoen van velen
gewenst om voldoende kracht in belang van land
en tuinbouw te verwerven. Moge hieraan ruime
aandacht worden geschonken.
Wij willen trachten heel in het kort, en daar
door onvolledig, u een indruk te geven van de
coöperatieve activiteiten op Tholen en St. Philips
land. Daarbij moeten we de structuur van de
eilanden in gedachten houden. Een zuivelfabriek
treffen we er bijvoorbeeld niet aan, noch particu
lier, noch coöperatief. Wel vinden we op Tholen
de zgn. Melkfederatie, waarin zowel niet-veehou-
ders als melkslijters verenigd zijn. Deze federatie
onderhoudt nauwe betrekkingen met de coöpera
tieve zuivelfabriek in Wouw, die de melk van de
veehouders-leden verwerkt en consumptiemelk en
andere produkten aan de slijters levert.
De boerenleenbanken.
THOLEN telt 6 plaatselijke banken, te weten: in
A Poortvliet, Scherpenisse, St. Annaland, Stave-
nisse. St. Maartensdijk en Tholen (stad), terwijl
St. Philipsland er één heeft in de gemeente van
diezelfde naam. Deze 7 banken zijn alle aange
sloten bij de Coöperatieve Centrale Raiffeisenbank
in Utrecht.
Hoewel het zwaartepunt ligt bij de landbou
wende bevolking, hebben de banken toch het ka
rakter van dorpsbank, waarvan het gehele platte
land gebruik maakt. Ze tellen dan ook honderden
leden en spaarders. Aan spaargelden hadden de
banken eind 1957 in totaal in bezit een bedrag van
f 14 miljoen. Het tegoed van de banken bij hun
cjntrale was meer dan f 8 miljoen groot. Aan gel
den in eigen kring stond een bedrag uit van ruim
f 5 miljoen, terwijl de overige uitzettingen een be
drag van bijna f 3,8 miljoen beliepen. De reserves
waren ongeveer f 600.000,groot. De balanstotalen
lieten een cijfer zien van f 17.8 miljoen.
Zo ergens, dan geldt hier, dat vele kleintjes een
grote maken. De banken bewijzen het platteland
ongetwijfeld vele belangrijke diensten.
De aan- en verkoop.
OEDERT 1935 is in St. Annaland de coöperatieve
aan- en verkoopvereniging gevestigd, welke
zich ten doel stelt de aankoop van bedrijfsmidde
len voor de leden te verzorgen en de afzet van in
het bijzonder granen, zaden en peulvruchten.
De coöperatie heeft het gehele Thoolse gebied
tot haar werkterrein en werkt uiteraard nauw sa
men met de bij haar aangesloten plaatselijke land-
bouwverenigingen.
Ook op St. Philipsland werkt sedert 1931 een
coöperatie op dit vlak en deze activiteit is hier
goed aangeslagen. Het overgrote deel der, boeren
is lid van deze vereniging, die de laatste jaren een
omzet heeft van ruim f 1,5 miljoen en plm. 6500 tcin
goederen. Gelet op de beperkte oppervlakte van
St. Philipsland, is dit een flinke omzet te noemen.
De coöperatie in St. Annaland bereikte de af
gelopen jaren een omzet van rond f 1,8 miljoen
en rond 9.500 ton goederen.
In verband met de aanleg van een nieuwe ha
ven, komt deze vereniging voor belangrijke be
slissingen te staan wat betreft de vestigingsplaats
van haar bedrijfsgebouwen.
Vermeld zij nog, dat beide coöperaties aangè-
sloten zijn bij het Centraal Bureau, de topcoöpe-
ratie voor de aan- en verkoop, te Rotterdam.
De Zeeuwse coöperatieve vee aan- en verkoop
vereniging „Zecova", die sedert kort in combinatie
werkt met de zustervereniging voor Noord- en
Zuid-Holland, kan haar afdeling Tholen/St. Philips
land tot een der grootste rekenen. Deze afdeling
heeft een goede basis, zodat de coöperatieve aan-
en verkoop van voornamelijk mestvee behoorlijk
meetelt. Ook in de genoemde combinatie zal dit
district o.i. een belangrijke rol blijven spelen.
De veilingen.
/~\P Tholen zijn 4 veilingen, namelijk in St. Anna-
land, St. Maartensdijk, Tholen en Stavenisse.
De voornaamste produkten die geveild worden, zijn
vroege aardappelen en uien. In 1957 werd voor
een bedrag van ongeveer f 4 miljoen geveild. De
veiling in St. Annaland is de grootste, met een om
zet in het genoemde jaar van f 1,7 miljoen. Sta
venisse had als kleinste van de 4 veilingen een
omzet van f 270.000,
De vraag kan onmiddellijk rijzen of een con
centratie van de Thoolse veilingen niet gewenst
zou zijn. Toch schijnen er geen plannen in die
richting te bestaan, waaruit geconcludeerd zou
kunnen worden, dat men voorhands nog geen voor
delen in een concentratie ziet.
De groenvoederdrogerij.
TN augustus 1947 kwam in Scherpenisse de coöpe
ratieve groenvoederdrogerij „Tholen" in bedrijf.
De geïnundeerde gronden hadden nl. naast een be
hoefte aan gips ook een gewas als lucerne nodig
om de structuur te herstellen. Om de grote hoe
veelheden lucerne te verwerken, was een drogerij
echter noodzakelijk. Deze had aanvankelijk een
jaarcapaciteit van 1200 ton. Al spoedig bleek deze
te gering, zodat een paar maal uitbreiding moest
plaats vinden. De leden wonen niet alleen op
Tholen en St. Philipsland, maar ook in West-
Brabant en Rilland-Bath. Deze beschikken over
plm. 1200 aandelen. In de financiering droeg ook
de Rijksdienst voor Landbouwherstel bij door mid
del van een renteloze lening, die echter in 10 jaar
afgelost moest worden.
Foto J. C. Kooiman.
De financiële resultaten vertonen jaarlijks nog
al verschillen. In 1956 bijvoorbeeld bracht het
gedroogde produkt goede prijzen op. Omstreeks
medio 1957 trad echter een sterke daling op, ge
paard gaande met een sterke voorraadvorming ten
gevolge van de grote produktie. Deze voorraad is
inmiddels weer grotendeels geruimd. Het produkt
wordt voornamelijk verwerkt in de mengvoeders,
zowel in het binnenland als in West-Duitsland,
België, Zwitserland, Zweden en Noorwegen.
Over het geheel genomen is de lucerneteelt voor
de leden lonend, temeer daar de lucerne een ge
waardeerde voorvrucht is, voornamelijk van bieten.
Onderlingen.
OK de onderlinge verzekeringen in de agrarische
sector zijn op Tholen en St. Philipsland ver
tegenwoordigd. Met name de vee- en hagelver-
zekering. Deze laatste, die beide eilanden tot werk
terrein heeft, telt momenteel plm. 80 leden. De
verzekerde oppervlakte landbouwgewassen beloopt
ruim 2300 ha en het verzekerde kapitaal bedraagt
meer dan f 3,2 miljoen.
Daarnaast heeft de onderlinge fruittelers hagel-
verzekeringsmaatschappij, gevestigd in Goes, in dit
gebied nog enkele leden. Vermelden wij verder
nog, dat de onderlinge verzekeringsmaatschappij
voor motorvoertuigen der Zeeuwse Landbouw
Maatschappij per 1 mei in totaal 384 voertuigen,
te weten 187 auto's, 186 tractoren, 2 motorrijwielen
en 9 bromfietsen van haar leden en begunstigers
cp Tholen en St. Philipsland had verzekerd. Ook
het jonge „Landbouwrisico", afdeling Zeeland, heeft
er een aantal leden, die plm. 400 vrijwillige onge
vallen-, ziekengeld- en wettelijke aansprakelijkheid
verzekeringen hebben afgesloten. Daarnaast heeft
de onderlinge waarborgmij. van de Zeeuwse C.B.
T.B. te Goes, die zich met vele soorten verzeke
ringen bezig houdt, beide eilanden als werkgebied.
Aardappelbewaring.
"T^E coöperatieve aardappelbewaring, zowel van
pootgoed als consumptieaardappelen, is even
eens op beide eilanden te vinden. Voor zover ons
bekend, zijn er drie coöperatieve pootaardappel-
bewaarplaatsen op Tholen en wel twee in Oud-
Vossemeer en één in Tholen. Wat de consumptie
aardappelen betreft is er een bewaarplaats in Sint
Philipsland gevestigd en op Tholen de coöperatie
„Eiland Tholen", die 2 bewaarplaatsen exploiteert,
namelijk een in Scherpenisse en een in St. Anna
land. De opslagcapaciteit bedraagt enkele duizen
den tonnen. Ook uien worden hier bewaard, ter
wijl ze tevens kunnen dienen voor het drogen en
de tijdelijke opslag van granen en zaden.
TVTAAST de coöperaties en onderlingen in het
onderhavige gebied zelf, zijn vele boeren lid
van coöperaties, die elders zijn gevestigd. Zo bijv.
van een coöperatieve suikerfabriek, de vlasfabriek
„Dinteloord", de Eerste Nederlandse Coöperatieve
Kunstmestfabriek te Vlaardingen, terwijl zij ook
gebruik maken van de diensten van het coöpera
tieve boekhoudbureau van de Z.L.M. te Goes en
van het coöperatieve bouwbureau van de land
bouw, dat gevestigd is in Middelburg.
De beperkte ruimte laat ons niet toe wat uit
voeriger op een en ander in te gaan. Wij hopen
echter, dat u toch een indruk hebt gekregen van
de coöperatieve activiteiten op Tholen en St. Phi
lipsland. Wij willen niet beweren, dat alle sec
toren sterk vertegenwoordigd zijn, maar er is on
getwijfeld een goede basis gelegd. Aan land- en
tuinbouw de taak deze te versterken en te ver
breden. Wij wensen coöperatief Tholen en Sint
Philipsland hierbij veel succes.
J. Dij.
