SCHOUWEN -DUIVELAND
en toch er is niets nieuws onder de zon
393
9er is mets nieuws
onder de zon99
Er zijn vele streken en gebieden in de wereld,
die de laatste 30 jaar zwaar zijn geteisterd en die
enorme veranderingen hebben ondergaan. In dit
verband denken we aan de hevige en ernstige
natuurverschijnselen als aardbevingen, uitbarstin
gen van vulkanen en overstromingen. Maar ook
aan de verschrikkingen van oorlogen en aan de
gevolgen van crises, overbevolking en armoede.
Nu Schouwen-Duiveland in 1957 de landbouw-
dagen van de Z. L. M. organiseert, gaan vanzelf
sprekend de gedachten vaakterug naar de ten
toonstellingen van 1928 en 1937.
Het waren beide jaren, die reeds spoedig gevolgd
werden door zeer bewogen perioden, terwijl het
4-jarig tijdvak, dat voorafgaat aan dit tentoon-
stellifigsjaar, ons het diepst heeft beroerd.
Tussen de jaren 1928 en 1957 is immers ook
Schouwen-Duiveland in zeer ernstige mate be
proefd door de crisis van de 30-er jaren, door de
grote wereldoorlog, met evacuatie en inundatie en
in het bijzonder door de overstromingsramp van
1 februari 1953.
We overdrijven niet, als we zeggen dat van de
laatste 30 boeren jaren er zeker 15 abnormaal
waren, in die zin dat er bijzondere moeilijkheden
en teleurstellingen overwonnen en bijzonder grote
offers gebracht moesten worden.
GESLAGEN, MAAR NIET VERSLAGEN.
Onze vaderlandse geschiedenis leert ons dat
Ouwerkerk gesloten op 6 november 1953
nederlagen en rampen, onheil en verdrukking, uit
eindelijk leiden tot een vergroting van de weerstand
en een streven naar vooruitgang. Juist op. deze
wijze kon een algehele opbloei ontstaan, een
„Gouden Eeuw."
Waren het ook hier deze krachten, die de gehele
bevolking soms bewust, soms onbewust, na de
ramp van '53 stuwden naar een groots en alles
omvattend herstel? Is het, achteraf gezien, niet
opmerkelijk, dat op enkele van die mistige dagen
in maart 1953, toen de mensen elkaar verslag uit
brachten van hun wedervaren, al gesproken werd
over herverkaveling met sanering, grond-aanvra-
gen in de N.-O. Polder, concentratie van polders
en waterschappen, en dat hoe groot ook de
twijfel was aan het slagen van de pogingen om
de dijken te dichten deze gedachten gemeengoed
werden en in verzonden brieven en verzoeken vorm
kregen?
Daarnaast werd, gezien het enorme belang van
een rampschadewet voor dit eiland, reeds vroeg
tijdig gepleit voor de belangen en in weerwil
van de afhankelijke positie gestreden voor
rechtvaardige vergoedingsnormen.
HULP BIJ HET HERSTEL.
Uiteindelijk zijn het deze twee wetten, de Her-
verkavelingswet Noodgebieden en de Rampschade
wet, geweest die Schouwen-Duiveland „van bin
nen" konden doen herrijzen, terwijl de Noodwet
Dijkherstel reeds zeer spoedig een basis gaf voor
het dichten en herstellen van de dijken.
Bovenal vormde de vele verleende hulp een
niet te onderschatten factor voor het herstel.
Met dankbaarheid denkt dit eiland terüg aan
de hulp en belangstelling van de leden van ons
Koninklijk Pluis. Oók zullen wij nooit; de morele
steun en de waardevolle geschenken vergeten van
de collegae boeren, van het Nederlandse volk, van
het Roode Kruis en van onze vrienden in de wereld.
Pas in de loop van 1954 kon men zeggen, dat
men het herstel en de wederopbouw behoorlijk op
gang had gebracht. Radicaal is van toen-af het
mes gezet in de oude toestand.
VERNIEUWING MET ZWARE LASTEN.
Nieuwe waterlopen zijn gegraven, nieuwe wegen
aangelegd, nieuwe gemalen zijn gebouwd, of zijn
nog in aanbouw. Duizenden hectaren worden ge
ëgaliseerd en gedraineerd. Complex na complex
wordt aangepakt. Telkens ^eer op een andere
plaats ziet men de lange armen vande draglines
met bakken yol de aarde wegslingeren. De zware
vrachtauto's, volgeladen met grond, dreunen met
al hun wielen over de wegen. De nieuwe draineer-
machines vreten langzaam rechte rijen in de
rechthoekige kavels.
Tientallen nieuwe boerderijen zijn ieder jaar
gebouwd. Ze zijn voorzien van doelmatige stallen,
en vaak ook zijn ze ingericht met aardappelkoel
huizen. Er staan er veel op een andere plaats. De
gezinnen moeten zich aanpassen aan hun nieuwe
omgeving; de boer aan zijn kavel, de vrouw aan
haar nieuwe woning, de kinderen soms aan andere
scholen.
Als de dragline in de buurt komt, komt tegelijk
de onrust in het boerenhart. Wanneer zo'n ding
gaat graven in je grond, geeft dat altijd een
natuurlijk verzet; daaraan ont
komt eigenlijk geen enkele boer.
Pas later, en nog gemakkelijker
.bij een ander, ontdekt men. de
verbetering.
Voor deze verbeteringen moet
zwaar worden betaald. Op Schou
wen-Duiveland bedraagt de ge
middelde herverkavelingsrente
alleen al ongeveer 35,per ha,
terwijl bij aansluiting op electri-
citeit en waterleiding deze kos
ten aanzienlijk hoger worden.
Komen daarbij ook nog de lasten,
die moeten worden afgelost in
dien de gebouwen zijn vergroot,
vernieuwd of verplaatst, en die,
welke drukken op een vernieuw
de inventaris, dan is de start ze
ker in deze tijd zwaar en moei
lijk.
Overal op dit eiland treft de
bezoeker de verandering en ver
nieuwing, die zo opeens tot stand
moest komen. U ziet niet alleen
nieuwe boerderijen, nieuwe we
gen, nieuwe kavels, U ziet óók de
nieuwe woningen in de dorpen, de nieuwe Groene
Kruis-gebouwen, de verenigingslokalen, de sport
velden. Het nieuwe Roode Kruis ziekenhuis impo
neert evenals de silo.
WAT ZAL DE TOEKOMST BIEDEN?
Soms beangstigt ons al dit nieuwe wel eens en
we vragen" ons af of wij dit allemaal wel aan kun
nen, zowel in geestelijk als materieel opzicht.
Bovendien ging zo veel van het oude verloren,
veel van wat ons vertrouwd was, waar we aan
gewend waren.
Thans wordt deze streek, die eerst zo in de ellen
de zat, en die zomeer van alle kanten werd ge
holpen, weer (volledig) zélf voor de feiten gesteld.
Wij ervaren dit als noodzakelijk, maar indien dit
onvermijdelijke juist komt als het de landbouw
minder goed gaat en de oogsten nog lang niet
normaal zijn, dan moet er wel veel vertrouwen
worden opgebracht om verder te gaan.
Dit geldt wel in het bijzonder t.a.v. vele bedrij
ven, die binnen afzienbare tijd voor de keus wor
den gesteld om te vergroten.
Het verlangen is, om begrijpelijke redenen, groot
naar het klaar komen van het cultuurtechnische
werk. We hopen, dat dit in 1960 toch zeker het
geval zal zijn. We zijn de chirurgen en de heel
meesters, tdie deze operatie verrichten, dankbaar
voor hun gevoel voor de situatie en voor hun
deskundigheid. Als straks de patiënt Schouwen-
Duiveland nu maar niet meer behoeft te kreperen
of krukken nodig heeft om te lopen, maar werke
lijk gezond wordt waaraan hijzelf heus hard
meewerkt dan is hier inderdaad iets groots ver
richt.
Bij de keuze van de landbouwwerktuigen en hel
vee heeft de boer geprofiteerd van deskundige
voorlichting en van de nieuwe mogelijkheden.
Vooral t.a.v. het vee zijn de goede resultaten van
de centrale aankoop van veel stamboekvee in Fries
land opmerkelijk. Helaas is het voor sommige ge
bieden nog zó, dat de werktuigen-inventaris wel is
berekend op een oogst, doch de oogst nog niet op
de inventaris!
Gelukkig valt ieder jaar aanzienlijke vooruit
gang waar te nemen en langzamerhand komt er
een meer normaal bouwplan, in plaats van „alles
maar met gerst."
OORDEELT ZELF OVER HETGEEN
REEDS TOT STAND KWAM.
Het is dus zó, dat Schouwen-Duiveland deze
landbouwdagen organiseert op een moment dat
de sporen yan het rampgebeuren zeker nog niet
zijn uitgewist, maar óók op een tijdstip, dat de
bezoeker zal verrassen over wat al tot stand is
gebracht.
Zeer velen bezochten reeds deze streek, steeds
weer opnieuw komen groepen belangstellenden
van heinde en ver. Juist deze landbouwtentoon
stelling met rijtoer - biedt een geschikte kans
„tot lering en vermaak." Evenals in 1846, want in
de „Zierikzeesche Courant" van 12 juni 1846 staal
o.a. te lezen:
„ZIERIKZEE, DEN 12 JUNI 1846.
Maandag of eerste feestavond was toegewijd
„aan een algemene vergadering der leden van de
Vereniging van de Mij. tot bevordering van
„Landbouw-V eeteelt in Zeeland.
„De zaamgevloeide menigte uit Zeeland en an-
„dere oordenwaaronder vele der eerste staats-
„magten en andere bezoekers van onderscheiding,
„gaf luister aan deze voor ieder gewenschte verga
dering.
„De tweede dag, door het schoonste weder be-
„gunstigd, had niet minder dan de vorige, een
„feestelijk aanzien. Muziek verhoogde de genoe-
„gens van het samenzijnen gulle vrolijkheid
„heerschte alom, door geen enkele wanorde ge
stoord. Nimmer zag men, volgens velen, eene
meer uitmuntende verzameling van vee, waar
onder ook schoone paarden werden opgemerkt.
„De derde dag was tot den verkoop der voor-
„werpen bestemd, welke evenwel met weinig ge-
„volg bekroond werd.
„Zo eindigde dit feest van landbouw en vee-
„teelt, ieder was vergenoegd en tevreden, met
„blijdschap zag men de sporen van het goede
„reeds door de Mij. gewrocht.
„Lang, zeer lang zal het genot dezer dagen in
„het aandenken van velen blijven".
Inderdaad:
A. M. GELUK.
Schuddebeurs.
Ook op deze wijze
kunnen polders worden samengevoegd.
(Foto Ned, Heide Mij.)
