ONTWIKKELINGEN OP HET WESTDUITSE PLATTELAND
781
II. Tien meter braakland vormen een belangrijke grens
E1
UIT DE INHOUD
''EN tien meter brede, braakliggende strook loopt dwars door een groot gedeelte van Duitsland.
J Het is de landbouwkundige uitvoering van het ijzeren gordijn, dat oost en west scheidt. Slechts
waar een rivier of andere waterscheiding ontbreekt, wordt deze strook aangevuld door prikkeldraad
versperringen. Voor het oog is het slechts een scheiding van politieke betekenis. Doch wie wat verder
doordringt in deze zaak, bemerkt de menselijke tragiek die achter deze 10 meter brede strook schuil
Op het eerste gezicht is er weinig verschil te zien tussen de wijze waarop aan deze en gene zijde
van die grens wordt gewerkt. Ook aan de oostzijde werken veel vrouwen op het land en sjokken
de trekkoeien voor de boerenwagen. Alleen een paar politiemannen in het grauwe uniform van
hun communistische gebieders, herinneren er aan, dat het hier ook gaat om een scheiding des geestes.
Een scheiding tussen het westen dat de Europese gedachte aanhangt, en het oosten dat zich voor ons
verbergt achter nevelen, die hangen over dit deel van Oost-Europa en Azië tot aan Peking.
Dank zij een lezing die we op een Westduitse volkshogeschool bij konden wonen, zijn deze nevelen
wat voor ons opgetrokken. De inleider had tot voor kort in Oost-Duitsland gewoond en kon dus uit
eigen ervaring spreken. Overigens kunnen vele Duitsers dat in meerdere of mindere mate, omdat
het opvallend is hoeveel Duitsers uit de oostzone men, vooral in leidinggevende functies, in West-
Duitsland aantreft.
Families zijn gescheiden en vrienden hebben alle contact verloren sedert die 10 meter strook
van braak land de scheiding tussen twee werelden is geworden. Keurig aangeharkt laat die strook
iedere voetstap achter. Wie het desondanks waagt deze grens te overschrijden, mag blij zijn als
hij de volgende hindernis van prikkeldraadversperring of rivier levend, doch zonder bezittingen,
weet te nemen.
HET BEGON MET TERREUR
Doch laten we de inleider op de Volkshogeschool
eerst eens vertellen over de veranderingen die zich
na 1945 hebben voorgedaan. De eerste weken na de
oorlog werden gekenmerkt door terreur, omdat de
Russen in de veronderstelling verkeerden dat er
direct een derde wereldoorlog zou uitbreken. Daar
om werd de bevolking ontzag ingeboezemd en de
industrie werd afgebroken en weggevoerd. Deze
stappen worden nu betreurd, omdat ze de om
schakeling van de bevolking des te moeilijker heb
ben gemaakt. Die omschakeling bestond uit een
verandering van de economie, doch ook uit een
ideologische omvorming van de mensen.
De grens tussen Oost en West trekt als een braakliggende strook
dwars door Duitsland.
uit komen. Deze klasse van kleine boeren was een
goed middel om tot verder gaande hervormingen
te komen. Dat de machthebbers het daar ook bewust
naar gemaakt hebben, bewijst de verder gaande
ontwikkeling wel.
Ook de landbouw kreeg in 1948 te maken met
normen, de z.g. afleveringsnormen. In de oorlog
hebben we het systeem gekend, dat geleverd moest
worden naar de taxatie van het gewas. In Oost-
Duitsland moet geteeld worden naargelang van de
opgelegde afleveringsnorm. Dat dit niet altijd mo
gelijk is, begrijpt men als men hoort hoe ook de
normen steeds hoger werden opgeschroefd en hoe
vooral op de bedrijven boven de 20 ha de hoogste
levering per ha werd gelegd. Wie
niet genoeg teelde, moest maar
bij gaan kopen in de vrije win
kels. Een ei, dat bij inlevering
7 ct. waard was, kostte in een
dergelijke winkel echter f 2,Er
was al vrij spoedig sprake van
hongersnood op het platteland.
Ondanks het gebrek aan arbeids
krachten kon niet geëxtensiveerd
worden, vanwege de afleverings
normen en niet gemechaniseerd
wegens het gebrek aan trekkers
en machines. Vooral de grotere
bedrijven werden op deze wijze
wel gedwongen een gedeelte van
hun land af te staan.
De volgende stap werd gezet
door het vormen van de machine-
en trekkerstations, waarin de
weinige aanwezige trekkers en
machines werden ondergebracht.
Wat een macht heeft de beheerder
van een dergelijk station, als de
individuele boer niet over trek
kracht beschikt, behoudens zijn
eigen melkkoeien.
EN EINDIGDE BIJ DE
Het eerste voltrok zich al vrij spoedig, doordat
de industrie tot gemeenschappelijk bezit werd ver
klaard voor zover men meer dan 20 arbeiders in
dienst had. de Oostduitse arbeiders kregen aan
vankelijk meer voedsel en kleding dan hun col
lega's in West-Duitsland. In 1948 werd echter het
systeem van het progressieve loon naar prestatie
ingevoerd, waardoor de arbeiders aanvankelijk veel
konden verdienen. Doch door de steeds weder
kerende verhoging van de normen, werden ze op
gezweept tot prestaties die hen tot slaven van het
werk maakten. De onlusten die de laatste jaren
zijn uitgebroken, berusten vaak op protesten van de
arbeiders, wanneer door de regering ingestelde com
missies de normen opnieuw verhoogden en daardoor
in feite het loon weer verlaagden.
Een bódemhervorming werd ingevoerd, door de
grond tot gemeenschappelijk eigendom te verklaren,
voor zover deze behoorde tot bedrijven van groter
dan 100 ha. Als men weet dat de grote bedrijven
vóór 1945 in hoofdzaak in het oosten voorkwamen,
valt het te begrijpen hoe ingrijpend deze maatregel,
waarvan alleen het bezit van de kerk werd vrij
gesteld, wel was.
DE GROND WORDT OPNIEUW VERDEELD
Die vrijkomende grond werd verdeeld onder
kleine boeren, arbeiders en jongeren die op de boer
derij waren opgegroeid. Zo ontstond een geheel
nieuwe stand van ongeveer 500.000 kleine boerèn,
allen met een oppervlakte van 5 a 7 ha. De nieuwe
boerenstand werd door het communistisch regiem
ingesteld als een toekomstige bron van ontevreden
heid en revolutie, omdat men wel wist dat op deze
oppervlakte land geen volwaardig bestaan te vin
den zou zijn.
De revolutie in boerenkringen moest van binnen
PRODUKTIEGEMEENSCHAPPEN
Weer iets verder komt men bij de dorpsgemeen
schappen, die in 1949 werden opgericht om de oogst
gemeenschappelijk te verwerken. Spoedig daarop
volgden de produktiegemeenschappen (L. D. G
waarbij alles bewerkt en geoogst moest worden
door dit gemeenschappelijke lichaam. Aan het einde
van het jaar komen de belanghebbende boeren vol
verwachting bij elkaar om de pot te verdelen.
In 1953 was het nog zo, dat 80% van de in
komsten van de gemeenschap werden verdeeld naar
gelang van het aandeel dat een ieder in de grond
had, terwijl de' resterende 20 werd verdeeld naar
het aandeel dat ieder gezin heeft gehad in het werk.
De grote boeren kregen toen dus nog redelijk naar
bedrijfsgrootte uitbetaald.
In 1955 was het systeem echter reeds zover ver
anderd, dat 80 van de inkomsten werden ver
deeld naar gelang van de geleverde arbeid en slechts
20 werd verdeeld aan de hand van de grond die
werd ingebracht. Toen had het helemaal geen zin
meer om grote boer te zijn. Momenteel is ongeveer
V:( van het land in het bezit van deze produktie
gemeenschappen. De kleinere bedrijven vallen er
in de regel nog buiten.
GEESTELIJKE OMSCHAKELING
Het systeem is sedert 1945 dus heel wat keren
veranderd. Toch is er één ding hetzelfde gebleven.
Men wil de mensen in een geheel andere richting
vormen. Met de oudere garde lukt dat niet zo best.
Daarom heeft men deze categorie in feite afgeschre
ven en zich geheel op de jeugd geworpen, die met
alle mogelijke middleen voor het systeem gewonnen
wordt. De jeugdige industriearbeider krijgt de ge
legenheid motor te rijden en te zweefvliegen, al
zal hij het voertuig of toestel nooit het zijne kunnen
noemen. Hij krijgt de gelegenheid te studeren en
zo goede posities op te bouwen. De burgemeester
van een belangrijke stad als Leipzig is nog maar
23 jaar oud, terwijl de gemiddelde leeftijd van de
bewoners van Stalinstadt een industriestad die
uit de grond werd gestampt slechts 27 jaar is.
De leraren van de oude tijd zijn alle vervangen
en de schoolbesturen bestaan uit jonge mensen, die
gemiddeld 29 jaar oud zijn. Men moet daarom wel
sterk in de schoenen staan om aan dergelijke ver
leidingen weerstand te bieden.
De beheerder van een coöperatie, die ons ver
telde hoe hij was aangewezen als cementarbeider,
had het niet moeilijk toen hij de beslissing tussen
oost en west moest nemen. Maar voor de jeugdige
Duitser, die met goede arbeidsvoorwaarden en vrij
stelling van dienstplicht naar het oosten wordt ge
lokt of er wordt vastgehouden, ligt deze zaak wel
heel anders. Wie zal deze jeugd het tegengif geven,
nadat ze jarenlang op straat bewerkt is door aan
plakbiljetten en schallende luidsprekers Het is een
uitdaging aan het westen, die het westen in feite
niet aan kan.
FEESTDAG MET PROBLEMEN
Er wordt druk gesproken over de hereniging van
oost en west en men krijgt wel eens de indruk dat
dit de grootste feestdag zal worden die voor Oost
en West-Duitsland maar mogelijk is. De Duitsers
die wat verder kijken dan hun neus lang is, weten
echter wel anders.
Straks zullen er twee soorten van eigenaren zijn
van de grond. Naast de 500.000 nieuwe boeren op de
kleine bedrijven zullen zich weer 20.000 eigenaren
van verdeelde grote bedrijven aanmelden. Hun be
wijsstukken zijn verdwenen, maar hun rechten zul
len ze niet op willen geven. Wie weet een oplossing
voor dit vraagstuk, dat het leven en bestaan van
honderdduizenden raakt
Vele van de gevluchte boeren uit het oosten
hebben in West-Duitsland een bedrijf gekregen,
dank zij het feit dat de vluchtelingenpartij een
strategische positie in het politieke leven wist in
te nemen en daardoor veel wist te bereiken. Zo
doende is het vraagstuk van de vluchtelingen sterk
in de gevoelssfeer terechtgekomen. Anders zou men
niet de vluchtelingen die in de industrie gaan wer
ken, toch nog een stukje -grond geven van 5-12Vz are.
In deze geest moet men ook de uitspraak bezien
van de minister van landbouw van Hessen, die er
tijdens een toespraak op wees dat de bodem niet
alleen een bron van arbeid en voedsel is, maar ook
van de vrijheid. Want eerst hij die deze vrijheid
moet missen, weet haar ten volle naar waarde te
schatten.
B.
„En toen zij het gezien hadden
Notulen van de Algemene Vergadering der
Z. L. M.
Openingsrede van de Voorzitter der Z. L. M.
Ir. M. A. Geuze
Vakopleiding voor landarbeid
De Vlasteelt, nationaal en internationaal
Jaaroverzicht
Discussieforum gehouden op de Algemene Ver
gadering der Z. L. M.
Zuid-Beveland het werkterrein der C. Z. A. V.
Ontwikkelingen op het Westduitse platte
land II
Onder de Tuinbouwlantaarn
Bram uit de Slikhoek
De Boerenjeugd
De Veehouderij in Zweden
Zitdagen van het Boekhoudbureau der Z. L. M.
Zitdagen Z. V. V. Z. V. B. Adviesbureau
voor oorlogs- en rampschade Landbouw-
risico
Het werk van de Z. L. M. in 195(5
De loonadministratie en de invoering van de
Algemene Ouderdomswet (A. O. W.)
Radio
Paard en Paardensport
Let op de Uitbreidingsplannen
Kort verslag van de vergadering van de Gew.
Raad van het Landbouwschap
Uit de Kringen en Afdelingen
Marktberichten ,f
Verzekeringszaken
ADVERTENTIETARIEF: Per mm 18 cent;
minimum per advertentie 2,70. Incasso
kosten 0,20.
Regelabonnementen tegen speciaal tarief.
Redactie:
Secretariaat der Z. L. M.
Tel. K. 1100—2345.
