(^entraal '^Bureau in 1955-56
STICHTING
ermien van der elteide~<Studieiondó.
ZATERDAG 24 NOVEMBER 1956
707
Dl Nationale Coöperatieve Aan- en Verkoopvereniging voor de Landbouw „Centraal Bureau"
G. A. te Rotterdam gaat op 20 december aanstaande te Amsterdam weer haar jaarvergade
ring houden. Daar komen, zoals ieder jaar, de afgevaardigden van een 400-tal plaatselijke coöpe
raties bijeen en zal een stampvolle grote zaal van Krasnapolsky aandachtig luisteren naar de
altijd belangwekkende woorden, die de Voorzitter, de heer H. D. Louwes, over de hoofden van de
aanwezigen richt tot de Nederlandse boerenstand. Het Centraal Bureau, dat in 1899 door enkele
landbouw-voormannen werd opgericht en dat als oorspronkelijke taak de kunstmestvoorziening
en later de veevoederimport had, is uitgegroeid tot een van de belangrijkste commerciële onder
nemingen in ons land. Naast het zakelijke werk, werd en wordt veel aandacht geschonken aan de
algemene landbouwbelangen. Wij herinneren in dit verband aan het Instituut voor moderne vee
voeding „De Schothorst" en het veredelingsbedrijf van landbouwgewassen in de Haarlemmer
meer. Door de samenwerking van tienduizenden boeren en tuinders wordt een grote invloed op
al de betreffende markten uitgeoefend. Het is verheugend, dat de band tussen Centraal Bureau
en standsorganisatie nauw is en de verhoudingen uitstekend. De boerenstand kan er slechts wèl
bij varen en daar gaat het ons allen om.
Het jaarverslag over tiet boekjaar 1955/56 'ver
toont opnieuw gunstige cijfers.
De omzet in geld kon in vergelijking tot het vo
rig boekjaar toenemen tot 355 miljoen gulden, ter
wijl de omzet in tonnage op ongeveer gelijke hoog
te bleef n.l. 1.700.000 ton. De financiële resultaten,
die werden behaald, vertoonden eveneens een zeer
bevredigend beeld. Op de huishoudelijke dienst
werd een overschot gekweekt, dat voldoende ruim
te laat voor een uitkering naar rato van de omzet
aan de aangesloten aankoopcoöperaties. De reser
vefondsen konden na aftrek van de belastingen
met een bedrag van bijna 2% miljoen gulden toe
nemen. De investeringen, die in het afgelopen
boekjaar werden gedaan betroffen hoofdzakelijk
uitbreiding van de technische outillage van de vee
voederfabrieken en nieuwe vestigingen van de
afdelingen aardolieproducten en landbouwwerk
tuigen. De deelnemingen namen toe, doordat be
lang werd genomen bij een drietal nieuwe coöpera
tieve ondernemingen, welke tezamen met de aange
sloten leden worden geëxploiteerd. De debiteuren
positie geeft geen reden tot bijzondere opmerkin
gen; zij was zelfs lager dan in de laatste jaren het
geval was.
De plannen tot de bouw van een nieuw kantoor,
dat zal worden gevestigd in het hart van Rotter
dam, t.w. aan het Hofplein, vond enige vertraging.
In verband met de nieuwe spoorwegplannen bleek
het noodzakelijk een ander terrein aan te wij
zen. Aan de oorspronkelijke bedoeling om in de
loop van 1956 nog met de bouw een aanvang te
kunnen maken, kon dus geen gevolg worden ge
geven.
In grondstoffen voor de veehouderij t.w. import-
graan, veekoeken en voorts binnenlandse granen
werd een zeer hoge omzet behaald. Aan de aan
gesloten verenigingen, de verwerkende industrieën
en ook voor exportdoeleinden vooral brouwgerst
werd door de betrokken afdeling in totaal ca
780.000 ton product, voor een waarde van 212 mil
joen gulden afgezet. Doordat de veestapel in ons
land zich op hetzelfde hoge niveau van de laatste
jaren handhaafde en de veehouderij wederom zeer
intensief werd bedreven, steeg de behoefte aan'
voedermiddelen. Op dit terrein werd een grote
activiteit ontwikkeld. De veevoederfabriek aan
de Rijnhaven heeft gedurende de seizoenmaan
den op volle capaciteit gewerkt en bereikte weder
om een hogere productie. Het bleef bijzonder
moeilijk om voldoende arbeidskrachten aan te trek
ken. De verhoogde omzet in voedermiddelen en in
binnenlandse granen was vooral ook te danken
aan de uitbreiding van de silo- en bewerkingsinstal
laties bij verschillende aangesloten coöperaties.
De kunstmeststoffen gaven een teruggang in
kwantitatieve omzet te zien. De oorzaak hiervan
lag deels in het feit, dat boer en tuinder steeds
meer overgaan van het gebruik van enkelvoudige
meststoffen op dat van mengmeststoffen het
geen een vermindering van de tonnage-omzet ten
gevolge heeft als wel in het grotendeels wegval
len van de omzet in landbouwgips. Nu de structuur
van de door de stormramp getroffen gronden in
hèt zuidwesten des lands vrijwel is hersteld, is
er thans aan dit grondverbeteringsmiddel weinig
behoefte meer.
De werkzaamheden op het gebied van de bin
nenlandse voorziening met zaaizaad en pootgoed
namen in omvang toe en de export in dezfc produc
ten wordt v.oor het Centraal Bureau van steeds gro
ter betekenis. Vooral in dit boekjaar vond veel
export van zaaigranen plaats naar die Westeuro-
pese landen, waar de strenge vorst in februari
grote schade aan gewassen had veroorzaakt. Het
moet overigens worden betreurd, dat de landbouw
coöperatie op dit gebied nog weinig eenheid te zien
geeft, hetgeen de afzetmogelijkheden voor ons
land niet ten goede komt.
De import en groothandel in kolen heeft een
uitermate moeilijk jaar achter de rug. Van de
binnenlandse mijnindustrie konden onvoldoende
hoeveelheden huisbrand- en industriekolen worden
betrokken, zodat in grote mate duurdere en dik
wijls kolen van mindere soort uit het buitenland
moesten worden geïmporteerd. Aan de vraag van
de coöperaties kon door de steeds toenemende
schaarste aan goede soorten op de Europese markt,
slechts ten dele worden voldaan. Niettemin ver
toonde de omzet van de import- en kolengroor-
handel in totaal 117.000 ton een stijging.
Ook de geldomzet van de afdeling bestrijdings
middelen gaf een vooruitgang te zien. Dit moet
echter grotendeels worden verklaard uit hogere
producentenprijzen en voor een deel uit een verde
re stijging van de positie van het Centraal Bureau
op deze markt.
In landbouwwerktuigen werd in het afgelopen
jaar eveneens een aanzienlijk accres geboekt. De
geldelijke meeromzet bedroeg hier zelfs 20 Het
assortiment kon met enkele veelbelovende werk
tuigen worden verrijkt. In samenwerking met de
aangesloten leden kwamen op verschillende plaat
sen in het land nieuwe bedrijfsgebouwen tot stand.
Het is verheugend, dat in de houding van de sme
den ten opzichte van de aankoopcoöperatie een toe
nemende verbetering viel te constateren, waardoor
op vele plaatsen een vruchtbare samenwerking kon
ontstaan. Er viel ook in het algemeen een toene-
Velen van U zullen bij het lezen van de naam
Hermien van der Heide weer terug denken aan
haar, die zoveel voor de ontwikkeling van jonge
vrouwen en meisjes deed. Zij zullen zeker goede
herinneringen hebben en in stilte nog dankbaar
zijn voor hetgeen deze geboren leidster haar mee
gaf.
Voor degenen, die haar niet kenden of niet van
haar hoorden, een korte toelichting.
Hermien van der Heide, geboren in Friesland als
dochter van een predikant, ging na haar volbrach
te studie (school voor Maatschappelijk Werk te
Amsterdam) naar Denemarken, waar zij geduren
de een jaar van Volkshogeschool naar Volkshoge
school trok om dit werk grondig te leren kennen.
Teruggekeerd in ons land hield zij lezingen over
het volkshogeschoolwerk en enige tijd later organi
seerde zij volkshogeschoolcursussen voor meisjes
van het platteland.
Zij kende niet alleen de levensproblemen van het
plattelandsmeisje, maar bestudeerde ook die van
het fabrieksmeisje.
Op bewonderenswaardige wijze wist deze vrouw
de meisjes op te vangen, te leiden en iets mee te
geven.
In 1944 is Hermien van der Heide onder tragi
sche omstandigheden gestorven. Enige jaren later
stelden enige vriendinnen van haar nagelaten ge
schriften een boek samen, hetwelk de sprekende
naam van „Een blij geluid" kreeg.
Om het werk van deze krachtige figuur levend
te houden, werd er een stichting in het leven ge
roepen en de opbrengst van het boek belegd. De
bedoeling was en is van de rente van. deze beleg
ging ieder jaar een paar meisjes van het platte
land of uit fabriekscentra een 4- of 6-weekse cur
sus te laten volgen op een Volkshogeschool of ge
lijksoortige instelling. Voor uitzending komen al
leen die meisjes in aanmerking, die zelf de cursus
niet kunnen bekostigen.
De meisjes, zoals bedoeld, worden gekozen met
behulp van de Provinciale Besturen van de Ned.
Bond van Plattelandsvrouwen.
Te begrijpen valt, dat de voorbereidingen van het
hier voorgenoemde streven enige tijd in beslag na
men. In 1951 kon het eerste meisje worden uitge
zonden, hetwelk werd gekozen uit Scherpenzeel
(Fr.), de plaats waar Hermien van der Heide werd
geboren. Momenteel komt het fonds tot uitzending
mende activiteit van de aankoopcoöperaties op dit
terrein te constateren.
De opbouw van het distributie-apparaat voor de
voorziening van aardolieproducten schreed verder
voort. Een viertal centrale depóts werden in ge
bruik genomen, terwijl de plannen voor nog een
drietal van deze opslagplaatsen op gunstig gelegen
punten werden ontworpen. Het tankwagenpark
werd verder uitgebreid. Het ziet er naar uit, dat
deze afdeling, gezien ook de steeds verder voort
schrijdende mechanisering van de landbouw, nog
een aanzienlijke omzetstijging ten plattelande kan
verwachten. Op dit terrein wordt zowel met de
coöperatieve zuivelindustrie alsook met de ver
bruikscoöperaties nauw samengewerkt.
Hoewel de afgekondigde bouwstop de totstand
koming van vele noodzakelijke vestigingen verhin
derde, heeft haar technische, respectievelijk bouw
kundige, dienst nog vele projecten, zowel voor de
coöperaties als voor de centrale organisatie zelf,
tot uitvoering kunnen brengen. Te constateren
was, dat de aankoopcoöperatie allerwege werkt
aan de vernieuwing en modernisering van haar
bedrijfsapparatuur. Nieuwe maatregelen op be
drijfseconomisch gebied werden voor de gehele
organisatie als zodanig genomen, tengevolge waar
van op verdere bevordering van efficiëncy wordt
gehoopt.
Het veredelingsbedrijf voor landbouwgewassen
te Hoofddorp kan tezamen met de vermeerderings-
bedrijven op een succesvol jaar terugzien. Verschil
lende nieuwe rassen werden beproefd, terwijl enke
le nieuwe rassen officieel werden erkend. De uit
breiding van de werkzaamheden maakte het nood
zakelijk, om over meer cultuurgrond te beschikken.
Daarom werd overgegaan tot aankoop van een be
drijf in de Haarlemmermeer, gelegen in de buurt
van het bestaande, waar men zich vooral toelegt
op de veredeling van suikerbietenzaad.
Tenslotte kan nog vermeld worden, dat in zuid
west Nederland een peulvruchtencentrum tot stand
kwam met als standplaats Middelburg. Goede resul
taten werden hiermede reeds geboekt. In Amster
dam is de afzet van consumptie-aardappelen ter
hand genomen. Vele plaatselijke en regionale
coöperaties gingen over tot vernieuwing en moder
nisering van haar bedrijfsapparatuur.
van 2 a 3 meisjes per jaar. De korte ervaring zegt
het bestuur van het Herm. v. d. Heide-Studiefonds al,
dat hiermede zeer nuttig werk wordt gedaan en het
ls daarom dat het streeft naar uitzending van een
groter aantal meisjes. Hiervoor is echter uitbrei
ding van de bestaande middelen nodig. De Stich
ting „Hermien van der Heide-Studiefonds" vraagt-
daarom de lezeressen (en lezers) van dit artikeltje
om de helpende hand.
Degenen, die ons fonds financieel willen steunen,
kunnen gebruik maken van gironummer 4349 van
Kingsma's Bank te Leeuwarden. Graag met ver
melding „Ten behoeve van rekeningnummer 2217
Herm. v. d. Heide-Studiefonds".
Wij vragen natuurlijk ook uw aandacht voor het
reeds eerder genoemde fooek „Een blij geluid". De
korte verhalen hebben waarde zowel voor ouderen
als voor jongeren en zijn zeer geschikt om voor te
lezen op afdelingsbijeenkomsten. Het boek kost
5,en is te bestellen bij ons secretariaat: Pau
wenlaan 79, Den Haag.
Dit jaar kwamen er wijzigingen in het bestuur
en de Commissie van Toezicht.
Het bestuur wordt nu gevormd door:
Merv. H. J. MansholtPostel, Wassenaar, voor
zitster; mevr. W. v. d. Hoekv. Straalen, Den
Haag, secretaresse; mevr. A. C. WiersrqaRisse-
lada, Leeuwarden, penningmeesteresse; mev. T.
Ellerbroekde Vries, Amsterdam, 2e penningmees
teresse; mevr. G. BurumaKalsbeek, Blaricum.
In de Commissie van Toezicht hebben zitting:
Mejuffr. A. Bos, Aerdenhout; mevr. A. Hoog
stratenSchermerhorn, Wassenaar en mevr. I.
Lastter Haar, Amsterdam.
W. v. d. H.—v. S.
Loopt U met plannen rond om de bedrijfsgebou
wen te vernieuwen of te veranderen? Het is mo
gelijk, dat U denkt aan een koelhuis, een werktui-
genloods, een doelmatige stal voor rundvee of var
kens, of automatische drinkwatervoorziening. Ga
dan eerst praten met mensen, die deze veranderin
gen reeds hebben aangebracht, voor U een defini
tief besluit neemt.
