622
UIT DE INHOUD
Zeeuws Deltaplan.
ZEEUWS LANDBOUWBLAD
georganiseerd door de Stichting voor de Landbouw
en de Nederlandse Watenschapsbond. Wij herinne
ren ons nog heel goed, dat wij toen in een Overzicht
enthousiast waren over zijn denkbeeld. Zou nu na
8 jaren het gezonde verstand toch nog zegevieren?
Natuurlijk dient afgewacht te worden, hoe de
nieuwe Minister van Landbouw komt er ooit
nog een? zal reageren op dit voorstel van het
Landbouwschap. Wij kunnen ons niet goed voorstel
len, dat hij zonder slag of stoot aan deze wens tege
moet komt. Haar echter te stellen is juist gezien.
En wie weet, als de nieuwe bewindsman nu eens
dezelfde is als de oude, herinnert hij zich dan een
zekere zomerdag in Kampen
Een tweede belangrijke nota, die het bestuur van
het Landbouwschap aanvaardde, was
de waardering van de bedrijfsleiding
in de kostprijsberekeningen. Uitgegaan wordt van
de gedachte, dat de boer drieërlei functie in zijn
bedrijf vervult. Hij verricht handenarbeid, voor
zover hij zelve meewerkt; hij heeft de leiding over
zijn bedrijf en hij is ondernemer.
Ten aanzien van de handenarbeid kan worden
opgemerkt, dat deze werkzaamheid in de kostprijs
berekeningen gewaardeerd wordt tegen het loon
van de landarbeider. Voor dit punt geldt, dat het
loon van de landarbeider achter ligt bij het loon
voor gelijkwaardige arbeid in andere bedrijfstak
ken ten plattelande. Wij wijzen in dit verband op
het feit, dat in het overgrote deel van de bedrijfs
takken een 6 loonsverhoging is goedgekeurd
plus 4 vakantietoeslag. In de landbouw is 3
goedgekeurd en 2 vakantietoeslag. De financiële
gevolgen van een aanpassing zouden 90 miljoen
gulden bedragen. Daarnaast speelt nog de kwestie
van een eventueel invoeren van werkclassificatie
in de landbouw. Doch hiervoor zijn nog onvoldoen
de gegevens beschikbaar.
De ondernemersfunctie omvat het dragen van
de financiële risico's, welke aan de exploitatie van
het bedrijf verbonden zijn en het nemen van de
voornaamste beleidsbeslissingen zoals met betrek
king tot het beginnen, voortzetten en stopzetten
van het bedrijf, het aanbrengen van wijzigingen n
bedrijfsgrootte en bedrijfstype, het opstellen van
het bouwplan, de financiering, het doen van investe
ringen ten opzichte van mechanisatie en verbete
ring en de verkoop van de produkten. Voor het
vervullen van al deze zaken, voor het uitoefenen
van deze ondernemersfunctie wordt in de kostprijs
berekeningen niets opgenomen. De beloning voor
deze werkzaamheden ontvangt de boer in de vorm
van ondernemerswinst. Of deze groot, klein of zelfs
negatief is, is zijn ondernemersrisico. Daarvoor is
hij een zelfstandige ondernemer.
De bedrijfsleiding.
De bedrijfsleiding is de dagelijkse leiding van het
bedrijf en het toezicht op hen, die de beslissingen
moeten uitvoeren. Nu is het altijd moeilijk twee
functies uit elkaar te houden, die door één man uit
geoefend worden. Om het verschil tussen de onder
nemer en de bedrijfsleider eenvoudig te zeggen, wil
len wij stellen, dat de bedrijfsleider moet zorgen,
dat de beslissingen die de ondernemer getroffen
heeft, goed worden uitgevoerd. Zo gaat het bijvoor
beeld ook op de staatslandbouwbedrijven in de
Wieringermeer en in de N. O. Polder.
Het is begrijpelijk, dat het Landbouwschap, zoe-
kostprijzen ingecalculeerd te krijgen, juist het oog
kende naar normen om deze bedrijfsleiding in de
richtte op de lonen van de bedrijfsleiders op deze
staatslandbouwbedrijven.
Vóór 1953 ontbrak de post „beloning voor be
drijfsleiding" in de kostprijsberekeningen. De be
hoefte er aan was toen ook niet zo groot, omdat in
Overzicht
Zeeuws Deltaplan
Let op de uitbreidingsplannen
Weeroverzicht over de maand september 1956
Uit de Kringen en Afdelingen
Zitdagen Z. V. V. Z. V. B. Adviesbureau
voor oorlogs- en rampschade Landbouw-
risico.
Van voorbeelddorp tot streekverbeteringsplan
Allerhande
Bedrijfseconomie XXXVIII
Korte Berichten
Het rundvee te Zierikz.ee
De fokveedag te Oostburg
Onder de Tuinbouwlantaarn
Korte wenken
De Boerenjeugd
Bram uit de Slikhoek
Marktberichten
ADVERTENTIETARIEF: Per mm 18 cent;
minimum per advertentie 2,70. Incasso
kosten 0,20.
Regelabonnementen tegen speciaal tarief.
Inzending van advertentiën uiterlijk Dinsdag
avond aan de Uitgeefster N.V. v/h Firma
P. J. VAN DE SANDE te Terneuzen.
Redactie:
Secretariaat der Z. L. M.
Tel. K. 1100—2345.
Vorige week hebben we in de dagbladen kennis
kunnen nemen 'van de Zeeuwse verlangens inzake
het Deltaplan, welke door de werkgroep Delta
zaken Zeeland, onder goedkeuring van het Provin
ciaal Bestuur, zijn geformuleerd.
We durven zonder meer te stellen dat we er
gelukkig mee zijn, dat het Zeeuwse Deltabureau
snel en met behoorlijke opzet werkt en dat ook
het Provinciaal Bestuur niet geschroomd heeft een
duidelijk werkschema te formuleren. Het is nodig,
dat er niet achter hele of halve vaagheden gelopen
wordt, maar dat men in den lande weet, waar
men met het Zeeuwse standpunt aan toe is. Een en
ander wil echter ook niet zeggen, dat er nu niets
meer te vragen zou overblijven.
Uit het op de persconferentie door de Commis
saris der Koningin bekend gemaakte studiepro
gramma blijkt o.a., dat men een Centrale weg wenst
tussen de „Dammenweg" en de „Zoomse weg".
Deze weg kan, komende van Rotterdam, over de
Grevelingendam naar Zierikzee lopen en vervol
gens over een te leggen vaste dam van Schouwen-
Duiveland naar Noord-Beveland.
Op de tevens gepubliceerde kaart van de Pla
nologische Dienst ziet men deze centrale weg dan
op Noord-Beveland vertakken, enerzijds langs Goes,
richting Terneuzen, en anderzijds langs Veere,
richting MiddelburgVlissingen, dus naar beide
geprojecteerde grote industrie- en havenbekkens.
Het zal nog wel een kluif worden, welke rich
ting men voorrang moet geven. Het is bekend dat
van Walcherse gemeentelijke zijde men daar een
voorlopig rustpunt voor deze centrale weg ziet,
welke dan tevens doorgangspunt moet betekenen,
richting België, Noord-Frankrijk en Parijs, welke
laatste stad westelijker dan Cadzand ligt.
De sceptici stellen daartegenover dat men er
evengoed een doorgangspunt naar Spanje in kan
zienhetgeen gemakkelijk zou zijn voor Sinterklaas.
En vervolgens begint de discussie over visie. Het
komt ons vooralsnog voor, dat het bestaande
zwaartepunt, de kanaalzone Terneuzen-Sas van
Gent, in dit opzicht geen krimp behoeft te geven,
doch we zouden het betreuren indien de provincie
zelf een onverkwikkelijk en in wezen onvruchtbaar
gébouwtrek om een nog te veroveren wegtracé zou
ontstaan. Waar het om gaat, is het definitief in
voegen in de plannen van een dam van Colijnsplaat
naar Schouw en-Duiv eland, en men zorge ervoor de
eventuele tegenstand niet de motieven in handen
te spelen, dat er in Zeeland gekrakeel is over de
aansluiting en men er zelf niet uit kan komen.
Een ander opmerkelijk punt was de kwestie van
de mogelijke Schelde-Rijnverbinding door middel
van het Eendrachtskanaal, het zgn. plan-van Ko
nijnenburg. Overigens werd deze zaak zeer zuiver
gesteld. Het provinciaal Bestuur wilde zich in geen
enkel opzicht mengen in de Belgisch-Nederlandse
discussie over de Schelde-Rijnverbinding, maar
wilde alleen vaststellen, dat, wanneer er een kanaal
komt, Zeeland met het oog op zijn eigen belangen,
het Eendrachtskanaal prefereert.
Tegen een zodanige stelling lijken geen over
wegende bezware te bestaan. Overigens zal de
provincie verstandig doen en dat zal ook wel
zo zijn niet al te veel energie in deze kwestie te
verspillen. Wij houden het ervoor, dat er toch geen
Moerdijkkanaal gaat komen. Het is moeilijk in te
zien, dat de sne'ïe motorschepen van thans, die
straks, na uitvoering van het Deltaplan, alleen een
stukje Wester-Schelde nog op vrij water hebben af
te leggen, de vaart op een kanaal zullen gaan ver
kiezen, waar slechts een snelheid van enkele kilo
meters mogelijk zal zijn. Overigens moeten we van
een Moerdijkkanaal niets hebben. Zeeland zou dan
pas met recht een afgesneden gebied worden
trouwens west Noord-Brabant erbij en meer dan
ooit ontsluiting via het Deltaplan naar het noorden
nodig hebben.
Een derde kwestie, die de aandacht trekt, is de
formulering over de oeververbinding met Zeeuwsch-
Vlaanderen. Daaruit blijkt, dat het idee van de
vaste oeververbinding (Langbrug spreekt men van)
verschoven is van het oosten meer uaar het westen.
D.w.z. wel een oeververbinding Land van Saeftinge-
Noord-Brabant, maar niet noodzakelijk vast; wel
een vaste verbinding over de Wester-Schelde noord-
zuid, maar dap. meer centraal, dus een werkelijk
Zeeuwse verbinding
Er blijven over de provinciale opzet nog vragen
genoeg over. We hebben die niet kunnen stellen,
want het Zeeuws Landbouwblad was, bij ons weten,
niet uitgenodigd voor de persconferentie. In de 12
of 15 hoofdpunten komt het woord verzilting niet
voor. We hebben dat zo begrepen, dat deze zoveel
punten zaken betreffen die in 't huidige Deltaplan
schema niet opgenomen zijn, of onvoldoende gere
geld konden worden. Men heeft waarschijnlijk aan
genomen dat het met het tegengaan van die ver
zilting vanzelf wel in orde zou komen. Maar als
men een wegenschema buiten de centrale weg bij
deze punten opneemt, realiseert men zich dan wel
dat de ontzïltingswerken, die straks de waterschap
pen in Zeeland zullen moeten uitvoeren, van een
soortgelijke orde zijn
Een uitspraak over de toekomstige financiering
ontbreekt nog. Het is begrijpelijk, dat men daar
in dit stadium nog niet aan toe is, maar wil men
niet teveel „ins Blaue hinein", dan zal men niet om
deze kant van de zaak heen mogen gaan.
Tenslotte zullen we moeten zorgen, dat we niet
blijven steken in de visie. We hebben met het plan-
Lange en dit waardevolle plan, gezien ook het arti
kel in het E.S.B., voorlopig genoeg aan visie. Het
gaat nu vanaf heden om het evenwicht tussen visie
en daadkracht en ook met dit laatste wensen we
onze provincie alle goeds tge.
A.
de eerste na-oorlogse jaren voor de belangrijkste
lar.dbouwprodukten vaste prijzen golden, waarin
een opslag van gemiddeld 20 was opgenomen als
ondernemersbeloning. Deze 20 werd geacht mede
een vergoeding voor de bedrijfsleiding te omvatten.
Bij de overgang naar een stelsel van minimum
garantieprijzen (waarin geen winstmarge begrepen
is) werd aanvankelijk de kostprijs met 10 ver
hoogd, als beloning voor de bedrijfsleiding. Nader
hand werd het echter gewenst geacht de bedrijfislei-
ding als kostenelement in de kostprijsberekeningen
op te nemen. De hoogte van dit kostenbestanddeel
werd vastgelegd in een afspraak dienaangaande
tussen de Minister van Landbouw en de Stichting
voor de Landbouw. Krachtens deze afspraak wordt
sinds 1953 in de kostprijsberekeningen van het
L. E. I. per ha gewas of (bij de veesoorten) per dier
een bepaald bedrag genomen alls beloning voor be
drijfsleiding, welke bedragen in de loop der jaren
zijn gewijzigd in evenredigheid met de veranderin
gen in het basisuurloon van de landarbeider.
Genoemde beloningsnormen per ha gewas of per
dier zijn destijds voorlopig en min of meer intuï
tief bepaald, in afwachting van de resultaten van
een werk classificatie-onderzoek naar de functie van
de bedrijfsleider.
Daar er ernstige twijfel is gerezen of de thans
in de kostprijsberekeningen opgenomen bedragen
nog juist zijn, past het deze te herzien.
Wij laten hier ter oriëntering de bedragen volgen
per ha gewas en per dierisoort, zoals die in de be
rekeningen 1955/'56 zijn ingerekend als beloning
voor de bedrijfsleiding.
Granen
Aardappelen
Suikerbieten
Melk
Bacon
Eieren
Bedrijfstype
Akkerbouw:
Veehouderij:
Gemengd:
Produkt
Granen
Aardappelen
Suikerbieten
Melk
Granen
Aardappelen
Melk
Bacon
Eieren
Voorgestelde
normen
100,—
200.—
170,—
110,—
60,—
105,—
105—
10,-
1.50
76,per ha
129,per ha
117,per ha
58,per ha grasland (bij vee
bezetting 1,25 stuks
per ha)
6,20 per varken
1,per leghen
Het zou ons in het kader van dit Overzicht te ver
voeren, alle berekeningen op te nemen, die het
secretariaat van het Landbouwschap heeft uitge
voerd om te komen tot verantwoorde nieuwe
voorstellen aan de Overheid. Volstaan kan worden,
dat men vergelijkingen is gaan treffen met de be
drijfsleidersvergoedingen op de staatslandbouwbe
drijven voor verschillende typen van bedrijven.
Men komt dan tot de volgende bedragen, die billijk
lijken:
Het Landbouwschap is tenslotte van oordeel, dat
de voorgestelde bedragen per ha. respectievelijk per
dier in de loop van de jaren dienen te variëren met
de veranderingen in het algemene loonpeil in Neder
land.
Afwachten de boodschap.
Deze herwaardering van de bedrijfsleiding bete
kent 'bij verwerkelijking ongeveer 60 miljoen gul
den.
Indien de voorstellen van het Landbouwschap
door de nieuwe regering ongewijzigd zouden wor
den overgenomen en de opbrengstprijzen van de
producten zouden niet stijgen, dan betekent dit,
dat uit 't Landbouw-Egalisatiefonds 200 -f- 90 -f- 60
350 miljoen gulden zou moeten worden bijgepast.
Natuurlijk kan de regering besluiten de gevolgen
wel door te berekenen aan de consument voor de
tarwe, suiker en consumptiemelk. Ook dan blijft
er nog een nadelig verschil van 230 miljoen gulden
over voor het LandbouwTSgalisatie Fonds.
Wij zullen nu voorlopig even moeten afwachten
hoe een nieuwe Minister van Landbouw tegenover
deze voorstellen staat. En wat nog belangrijker is,
hoe zijn toekomstige ambtgenoten van Financiën
en van Economische Zaken een en ander zullen be
oordelen. Want men behoeft werkelijk geen inge
wijde te zijn in het huidige ingewikkelde economi
sche bestel van ons land, om te kunnen overzien,
dat deze ruk aan de bel van de landbouw bij succes
invloed zal hebben op het gehele prijs- en loonbe-
leid in ons land en zeker gevolgen heeft voor de
export-positie. Is het daarom al te pessimistisch,
wanneer Uw Overzichtschrijver vooralsnog liever
afwacht, wat uit de bus zal komen, dan voorbarige
juichtonen aan te heffen. Het werk van het Land
bouwschap verdient echter de dank van de gehele
landbouw en tevens ons aller wens op succes.
S.
