^Oatckeren aló coöp&rati&-&ila.ncl
385
ZATERDAG 16 JUNI 15 6
Bo
ven
Gebouwen Eiland Walcheren"
toonzaal en magazijn werktuigen. Beneden: aardappelkoelhuis.
C)P Walcheren heeft de coöperatie goed wortel geschoten. Zowel in de breedte als
w in de diepte. In de breedte, omdat vele coöperatieve activiteiten in de loop der ja
ren tot ontwikkeling zijn gekomen.
Denken we slechts aan de aan- en verkoop, de boerenleenbanken, de zuivel, het veiling
wezen, de onderlinge verzekering van roerende en onroerende goederen tegen brand, van
vee en tegen hagelschade aan de gewassen.
Ook willen wij nog noemen de landbouwwerktuigen exploiterende verenigingen en
combinaties, de aardappelbewaring, de kolen verenigingen en weegbruggen. En dan zijn
we ongetwijfeld nog niet volledig. Daarnaast draagt Walcheren een flink steentje bij in
de coöperatieve suikerindustrie, de aan- .en verkoop van vee, de kunstmestproduktie, de
onderlinge levensverzekering en motorvoertuigenverzekering.
Hier hebben we te maken met coöperatie-vormen, welke niet uitsluitend aangelegen
heden van Walcheren zijn, maar waarbij de land- en tuinbouw op Walcheren wel geïn
teresseerd is.
Ook mogen we niet onvermeld laten, dat Walcheren mede belanghebbende is in de
coöp. silovereniging, welke te Middelburg haar voornaamste bedrijfsgebouwen heeft.
Tenslotte is daar tevens sedert kort gevestigd het coöperatieve peulvruchtencentrum,
waarin Walcheren eveneens aandeel heeft.
Overzien we zo de vele coöperatieve activi teiten, dan is hier sprake van coöperatie over
een flinke breedte.
OOK VERDIEPING.
Ook aan verdieping heeft het op Walcheren niet ontbroken. We noe
men als voorbeelden de aan- en verkoop, de boerenleenbanken en de
zuivel. Dit zijn bloeiende sectoren, welke over een flink ledental be
schikken en van grote betekenis zijn voor de land- en tuinbouw op dit
eiland.
Deze verdieping komt niet alleen tot uiting in ledental en zakelijke
omvang, maar ook op organisatorisch gebied. De Walcherse boer en
tuinder heeft over 't algemeen veel belangstelling voor z'n coöperaties
en leeft er geheel in mee. Zij beperken zich niet uitsluitend tot hun eigen
eiland. De belangstelling strekt zich uit tot de coöperatieve activiteit,
welke ook elders word ontplooid. Ze zijn daarbij dikwijls tot grote steun.
Toch willen we niet beweren, dat op Walcheren nu alles t.a.v. de coö
peratie koek en ei was en is. Wij willen in dit verband gaarne ver
wijzen naar de beschrijving van de coöperaties op Walcheren, welke bij
het jaarverslag van het Landbouw Coöperatie Centrum voor zuid-weste
lijk Nederland over 1953 werd opgenomen.
Neen, wanneer we de geschiedenis van de coöpe
raties op Walcheren nagaan, heeft 't zeer zeker
niet aan moeilijkheden ontbroken. En ook heden
ten dage komen ze uiteraard voor problemen te
staan. Maar als we dan zien hoe Walcheren tot nu
toe de geselingen van de rampen, welke het eiland
troffen, te boven gekomen is, dan lijdt het geen
twijfel of ook coöperatief zal steeds opnieuw de
dadendrang zegevieren en tot goede resultaten lei
den. Coöperatief Nederland en in 't bijzonder coö
peratief Zeeland, mag trots zijn op Walcheren als
coöperatieve gemeenschap, als eiland van vertrou
wen. Het is juist dat vertrouwen, dat ook op, Wal
cheren de onmisbare basis vormt ter stimulering
van de samenwerking in 't kader van de coöperatie.
Wij willen thans trachten heel in het kort de be
tekenis van de voornaamste coöperatievormen aan
de hand van enkele cijfers te schetsen.
DE BOERENLEENBANKEN.
De eerste boerenleenbank op Walcheren werd
in 1909 te Koudekerke opgericht. Thans beschikt
het eiland over 11 banken. Ze werken nauw samen
met de Centrale Raiffeisenbank te Utrecht. Het
gezamenlijke ledental der banken bedraagt onge
veer 2700 leden. Wanneer we nu weten, dat op Wal-
De coöp. zuivelfabriek in Middelburg
cheren ongeveer 1800 land- en tuinbouwers zijn, dan
blijkt zonneklaar, dat de banken zich niet beperken
tot de agrarische bevolking, maar in belangrijke
mate dorpsbanken zijn. De spaargelden welke bij
de banken worden ondergebracht, schommelen
rond de twintig miljoen gulden.
Uit dit cijfer spreekt alweer het grote vertrou
wen, dat de bevolking op Walcheren in deze coöpe
raties heeft. De totale omzet der banken bedroeg
over 1954 62.5 miljoen, terwijl het balanstotaal
ongeveer ƒ22 miljoen groot was.
DE COÖPERATIEVE AAN- EN VERKOOP.
Evenals elders treffen we ook op Walcheren aan
vankelijk de eenvoudige bestelvereniging op prac-
tisch ieder dorp aan. Deze bestelverenigingen zijn
op Walcheren vooral in de negentiger jaren van de
vorige eeuw tot stand gekomen.
In de loop der jaren werd steeds meer de be
hoefte aan centralisatie van deze activiteit gevoeld.
Het duurde echter tot 1916 voordat de Coöp. land-
boüwvereniging Eiland Walcheren" tot stand
kwam. De promotor tot deze centralisatie is vooral
wijlen de heer C. Zwagerman* rijksveeteelt- ert zui-
velconsulent, geweest. „Eiland Walcheren" telt
thans ruim 900 leden. De omzet van deze vereniging
bedroeg over het boekjaar 1954/'55 ruim 21.000 ton
goederen, met een geldomzet van meer dan 5.3
miljoen.
Naast de aankoop van bedrijfsmiddelen voor de
leden en de afzet van door de leden geteelde pro-
dukten is de vereniging ook werkzaam op het ter
rein van de dienstverlening, waarbij we o.m. den
ken aan schonen, drogen, aardappelbewaring en
reparatie van landbouwmachines.
DE COÖPERATIEVE VEILING.
Deze is evenals „Eiland Walcheren" in Middel
burg gevestigd. De vereniging werd in 1906 opge
richt. Tengevolge van meerdere tractoren is de
ontwikkeling van de Walcherse tuinbouw in 't bij
zonder na de tweede wereldoorlog niet meegekomen.
Uiteraard ondervindt ook de veiling de gevolgen
hiervan. Over 1953, 1954 en 1955 was de omzet der
veiling resp. ruim 1.3, 1.5 en 1.6 miljoen.
De produkten worden vaak aan de kleinhandel
afgezet, zodat een groot deel der produkten op het
eiland zelf wordt geconsumeerd, waarbij vooral
Middelburg en Vlissingen belangrijk zijn.
DE COÖPERATIEVE ZUIVELSECTOR.
Walcheren beschikt over één coöperatieve zuivel
fabriek, tevens melkinrichting. Deze is ook in Mid
delburg gevestigd en dateert van 1916. Ook aan
deze vereniging is de figuur van wijlen de heer
Zwagerman weer nauw verbonden. Met haar 764
leden verwerkte de fabriek in 1955 ongeveer 17 mil
joen kg melk met een gemiddelde vetgehalte van
3.81 De totale omzet van melk en melkproduk-
ten bedroeg dat jaar ongeveer 5.4 miljoen.
De financiële positie van deze vereniging is zeer
gunstig. Ze oefent daardoor een gunstige invloed
uit op de financiële resultaten der melkveehouderij.
DE ONDERLINGE VERZEKERING.
„Helpt Elkander" en „Onderlinge Steun" zijn twee
onderlingen op het terrein van de schade- en brand
verzekering, waarvan de eerste zich beweegt op
het vlak van de roerende en de tweede op dat der
onroerende goederen.
„Helpt Elkander" werd opgericht in 1901 en heeft
zich, volgens de gegevens van 1952, geleidelijk aan
ontwikkeld tot een onderlinge met ruim 2000 deel
nemers en een verzekerd kapitaal van 32 miljoen.
„Onderlinge Steun" kwam in 1913 tot stand en
startte met 4 leden en een verrekend bedrag van
ruim 67.000. Thans heeft deze onderlinge ver over
de 1000 leden en bedroeg het verrekende kapitaal
in 1952 reeds meer dan 30 miljoen. Ze heeft een
re-assurantie-contract lopen en heeft tevens een zg.
ledenrekening ingevoerd, waarop bv. in 1951 40
van de door de leden betaalde voorschotpremie
werd bijgeschreven. Deze onderlinge heeft bewe
zen dat verzekeren niet altijd duur behoeft te zijn.
Volledigheidshalve vermelden wij nog, dat op
Walcheren nog enkele onderlingen voorkomen,
welke zich bewegen op het terrein van de schade
tengevolge van sterfte onder het vee. Ze hebben
meestal een plaatselijk karakter en worden in de
wandeling doorgaans vee- en vleesfondsen ge
noemd. Daarnaast is er nog de onderlinge hagel-
verzekering. welke in 1938 op initiatief van de
kring Walcheren der Z. L. M. werd opgericht. De
verzekerde oppervlakte beslaat ongeveer 1000 ha.
De gebouwen van de coöp. veiling te Middelburg
Wat betreft de onderlinge levensverzekerings mij.
zij nog vermeld, dat het Onderling Boerenverzeke-
ringsfonds met een verzekerd bedrag op Walche
ren van rond 1 miljoen hier vaste voet heeft ge
kregen.
Zo hebben we heel in 't kort een uitstapje ge
maakt door coöperatief Walcheren. Er zijn resul
taten geboekt. Deze kwamen niet vanzelf. Integen
deel, soms leek het er wel eens op of alle werk zin
loos was. Door taaie volharding is echter een hecht
coöperatief bouwwerk ontstaan. Aan 't huidige en
toekomstige geslacht op Walcheren de taak verder
te bouwen in het belang van de gehele land- en
tuinbouw op dit geslagen maar niet verslagen
eiland.
Drs. J. DIJKGRAAF,
Secretaris van het L. C. C.
LANDBOUWTECHNIEK EN
LANDBOUWONDERWIJS.
(Vervolg van pagina 383.)
De kans al is die langs een zware weg geko
men is er dan nu. En we mogen wel zeggen:
dank zij het vele onderwijs is vooral de jonge Wal
cherse boer rijp voor verbeteringen.
Wég is veel natuurschoon maar wég waren
ook vele aftandse stallen. Nieuwe, doelmatige ver
rezen! Wég is het onproduktieve en dikwijls zieke
vee. Beste dieren worden ingevoerd en ziektenbe-
strijding krachtig ter hand genomen. De boterbe-
reiding op de boerderij verdwijnt de coöperatieve
melkfabriek krijgt de plaats, die haar toekomt.
Nieuwe wegen, nieuwe bedrijven, goede verkave
ling, goede ontwatering. Op vele bedrijven goede
beweiding dank zij ook de elektrische afraste
ring: goed drinkwater voor mens en dier.
Naast de theoretische voorlichting krijgt de land
bouw nu ook de praktische: de mannen van de
voorlichtingsdienst kwijten zich uitnemend van
hun taak, overal- waar dit nodig is. Wel geeft de
meester nog lessen over het paard gelukkig ook
nog nodig in Walcheren maar op de cursusavon
den hoor je de jongelui nu toch meer over motoren
en tractoren! De cursussen voor mechanisatie van
de bedrijven zijn dan ook hard nodig.
De landbouwonderwijzer moet zijn leerstof ge
heel omwerken en vooral ook de fiscale en economi
sche zijde van de landbouw belichten. Ook bij de
rassenkeuze en moderne bestrijdingsmiddelen van
plantenziekten kan hij zijn boekje van vóór 25 jaar
wel opbergen.
Zo moet het ook blijven: theorie en praktijk gaan
hand aan hand.
Meliskrikr,
iBBUKSLMAN.
