Enkele opmerkingen over de teelt van
blauwmaanzaad
NOURY&S LANDE s
ZATERDAG 19 MAART 1955
301
Men verwacht algemeen, dat in 1955 de zaad-
teeltgewassen een ruime plaats in het bouwplan
zal worden toegedacht. Voor een deel is deze ver
wachting gebaseerd op het feit, dat de oppervlakte
van in 1954 uitgezaaide wintergranen betrekkelijk
klein is, voor een deel ook op de voor enkele ge
wassen duidelijk toenemende belangstelling.
Het lijdt geen twijfel of ook de teelt van blauw
maanzaad zal zich dit jaar weer uitbreiden. De
hoge beursprijzèn hebben de verbouw aantrekke
lijk gemaakt.
Wij stellen het zeer op prijs de adspirant-verbou-
vvers van blauwmaanzaad te wijzen op enkele ver
schijnselen, waarmee zij rekening dienen te hou
den, willen zij aan het einde van dit jaar terug
kunnen zien op een voor hen bevredigende gang
van zaken.
De verwerking van een groot aantal opbrengst-
gegevens over de laatste tientallen jaren heeft
bewezen, dat de ha-opbrengst van vóór de tweede
wereldoorlog vergeleken met die van er na ge
middeld 300 kg hoger ligt.
Hiernaast laten de exporteurs van blauwmaan
zaad de laatste tijd steeds meer klachten horen
over een achteruitgang van de exportwaarde. De
partijen zijn minder homogeen, kleur, grofheid,
reuk en smaak laten soms zeer te wensen over,
kortom: onze zeer goede Nederlandse naam op
.de wereldmarkt (er is een belangrijke export naar
Amerika en Oostenrijk) kan in het geding komen,
wanneer niet méér gelet wordt op verbetering van
de zaadkwaliteit.
Voor een verklaring van de feiten, moet in de
eerste plaats worden vastgesteld, dat de algemeen
geconstateerde achteruitgang voor een zeer be
langrijk deel wordt bepaald door een tekort aan
goede zorgen, die een gewas als blauwmaanzaad
nu eenmaal behoeft. Wij komen hierop straks nog
terug.
Hiernaast bestaat een complex van factoren, die
opbrengst en kwaliteit zeer zeker beïnvloeden,
maar waarover men nog niet voldoende geïnfor
meerd is.
Voor de bestudering er van is door de Stichting
voor Oliehoudende Zaden kort geleden een werk
groep geïnstalleerd, die voor gelijke delen door het
bedrijfsleven en door het Rijk wordt gefinancierd
en die zich in een drie-jaren-prcgramma tot taak
heeft gesteld de volgende problemen te bestuderen
a. het opheffen van de onzekerheid over de aard
van plantenziekten en parasieten, die naar
men vermoedt de opbrengst van blauw
maanzaad nadelig beïnvloeden en de bestrij
ding er van;
b. het vaststellen van de optimale zaaidatum,
de zaaizaadhoeveelheid en de ontsmetting, de
methode van zaaien, de verpleging (o.a. che
mische onkruidbestrijding), de oogsttijd en
-methodiek;
c. de verbetering en eventuele uitbreiding van
het rassensortiment.
We zijn er van overtuigd, dat met een lagere
zaadopbrengst in het algemeen een verslechtering
van de kwaliteit gepaard gaat. Verbetering van
het één zal dus ongetwijfeld vooruitgang van het
andere inhouden. Wij veronderstellen, dat de teler
dit weet en bovendien er van doordrongen is, dat
hij door een juiste rassenkeuze en door het nemen
van de gewenste cultuurmaatregelen op de gang
van zaken invloed ten goede kan uitoefenen.
Wij laten nu hieronder enkele aanwijzingen vol
gen, waarvan wij met zekerheid weten, dat zij voor
het welslagen van de teelt van het grootste be
lang zijn.
Wij beperken ons daarbij voorlopig tot enkele
korte opmerkingen, die in het begin van het sei
zoen het zwaarst wegen.
1. Rassenkeuze.
Niet ten onrechte is het ras Nobel in de Rassen-
lijst 1955 een belangrijker plaats toebedeeld dan
voorheen het geval was. De opbrengst en de ste
vigheid komen nu overeen met die van het ras
Emmabloem, dat in 1954 nog 62 '/o van het areaal
in beslag nam.
De kweker is er in geslaagd deze belangrijke
eigenschappen in de loop van de laatste jaren te
verbeteren. De zaadkwaliteit is bijzonder goed.
Een goede partij Nobel blauwmaanzaad vindt zijn
weerga op de wereldmarkt niet.
De belangstelling voor het ras Noordster loopt
terug. De gevoeligheid voor verschillende aantas
tingen is groter, de opbrengsten zfjn wisselvalliger.
Bovendien heeft het zaad voor export minder ge
wenste eigenschappen (kleur en grofheid).
2. Het zaaien.
Blauwmaanzaad moet op tijd gezaaid worden.
Practijkervaringen en enkele proeven tonen aan,
dat de opbrengsten en de kwaliteit bij zaaien na de
2e helft van April teruglopen. De beste zaaitijd is
eind Maartbegin April. Als noodgewas wordt
het nog wel in Mei gezaaid en onder gunstige voor
waarden de aanslag Is heel belangrijk kan
de teelt dan nog renderen. De bloeiaanleg heeft
plaats, wanneer de daglengte tot een bepaald aan
tal uren is gevorderd. Hoe langer nu de periode
tussen opkomst en de datum van bloemaanleg is,
des te meer gelegenheid heeft de plant gehad om
zich behoorlijk in het blad te zetten, waardoor de
kans op een betere zaadopbrengst toeneemt.
Kort samengevat kan men zich als volgt uit
drukken: laat niet de verbouw van blauwmaan
zaad afhangen van een zekere gemoedsstemming,
die er op gericht is de teelt te beschouwen als
sluitpost in het bouwplan. Het gewas verdraagt
dit niet en wordt bij velerlei omstandigheden bij
gevolg het kind van de rekening.
Aan het zaaibed worden hoge eisen gesteld.
Blauwmaanzaad kiemt het best en het snelst in
land, dat op dezelfde wijze als voor vlas is klaar
gemaakt. Het mislukken van de teelt moet, voor
al bij latere zaai als noodgewas, maar al te vaak
worden toegeschreven aan een volkomen onge
schikt zaaibed.
Het is verder bekend, dat nog onvoldoende aan
dacht wordt besteed aan de zaaizaadontsmetting:.
Er zijn enkele schimmels bekend, die met het zaad
overgaan en een behandeling met 3 tot 4 gram
van een kwik of T.M.T.D. bevattend middel per kg
zaad is beslist aanbevelenswaardig.
Met de in de practijk gebruikte zaaizaadhoeveel-
heden lopen de ervaringen ver uiteen. Zij variëren
van een half tot vijf kg per ha. Wij krijgen sterk
de indruk, dat doorgaans te veel wordt verzaaid.
Een te dichte stand van het gewas resulteert in
opbrengstderving. Heeft men een goed zaaibed
dan lijkt gebruik van meer dan 2 kg/ha bij een rij
afstand van 33 of 40 cm niet juist.
Wij wijzen er hier tenslotte op, dat de kiem-
kracht van het in 1954 gewonnen zaaizaad niet
bijzonder goed was.
De teler doet er goed aan bij de vaststelling
van zijn zaaizaadbehoefte hiermee terdege reke
ning te houden. De handelaar is verplicht bij ver
koop aan de teler van de gebruikswaarde melding
te maken.
Ir E. VAN ROON.
Centraal Instituut voor Landbouwkundig
Onderzoek.
voor zaadbehandeling
tegen Ritnaalden
voor afdoende
Emelten-bestrijding
EXPLOITATIE MAATSCHAPPIJ - DEVENTER
(Advertentie.lt
Verkrijgbaar bij Jebo-Depots, Verdugt-Agenten en Plaatselijke Coöperaties.
OPBRENGSTEN PROEFVELDEN
Gemiddeld
RASSEN
1954
1950—1954
kg/are
relatief
VROEGE GELE RONDE
42.0 (2)
55.6 (25)
102
C.B. 32 (MATADOR)
38.0 (2)
58.4 (20)
107
GOUDSTER R
60.2 5)
110
GOUDSTER P
39.1 (2)
57.6 (35)
105
33.3 (1)
53.0 1)
97
50.0 3)
92
C.I.V. 1
38.5 (2)
58.2 2)
107
C.I.V. 2 (PRIOR)
42.0 (2)
60.0 5)
110
C.B. 415
37.0 (1)
56.7 1)
104
C.I.V. 5
43.7 (2)
59.2 (13)
108
C.B. 41
58.1 5)
106
WISCONSIN 240
30.8 (2)
53.0 (36)
97
C.I.V. 6 (Foliant)
35.5 (2)
58.7 (18)
108
C.B. 416
42.0 (2)
61.7 2)
113
S.M. 37
31.5 (1)
51.2 1)
94
S.M. 27
35.3 (1)
55.0 1)
101
C.I.V. K.B. 89
37.6 (1)
57.3 1)
105
C.B. 42
35.2 (1)
54.9 1)
101
C.B. 421
35.7 (1)
55.4 1)
101
31.2 (1)
50.9 1)
93
C.I.V. K.B. 92
38.1 (1)
57.8 1)
106
36.8 (2)
55.3 (32)
101
36.5 (1)
51.5 (31)
94
RAYMAKERS 777
43.3 5)
79
NODAK 301
33.0 (1)
52.5 (31)
9G
C.B. 33
57.8 3)
106
PIONEER 396
30.1 (2)
53.0 (17)
97
C.B. 44
33.7 (1)
53.4 1)
98
WISCONSIN 255
54.6 (33)
100
WISCONSIN 1604
20.3 (1)
40.0 1)
73
WISCONSIN 1602
13.7 (1)
48.9 4)
90
100 54.6 kg
Bij het opstellen van de tabel is er naar gestreefd de rassen in volgorde
van vroegrijpheid te plaatsen. De eerstgenoemde rijpen het vlugst.
Het jaar 1954 kenmerkte zich voor de maïs als een zeer slecht jaar.
De zaaitijd was normaal, de opkomst en eerste ontwikkeling behoorlijk goed.
In Juni begon echter een periode met veel regen, welke de gehele zomer door
geduurd heeft. Dit is de ontwikkeling der maïs niet ten goede gekomen. Het
gewas was zeker 10 dagen later in bloei dan andere jaren.
Ook de afrijping verliep zeer traag. Eind September waren de vroegste
rassen pas rijp. Enkele nieuwe rassen, namelijk Wisconsin 1602 en 1604, zijn
op één proefveld niet helemaal rijp geworden.
De in Nederland gekweekte hybriden bleken ook dit jaar weer beter In
het Nederlandse klimaat te passen dan de buitenlandse rassen. Ook in 1954
werden van deze rassen de hoogste opbrengsten verkregen.
Enkele zijn in 1955 voor het eerst in de rassenlijst opgenomen, en wel:
C.B. 32 onder de naam Matador, C.I.V. 2 onder de naam Prior en C.I.V. 0
onder de naam Foliant.
Vroeg" Gele Ronde is geen hybride, doch blijkt in productiviteit weinig
voor de hybridenrassen onder te doen. Dit ras rijpt het vroegste van alle
rassen. Het stro is vrij kort en matig stevig. De kolfaanzetting is laag. Er
werden zeer veel zijscheuten gevormd.
Matador (C.B. 32) rijpt ongeveer gelijk met Vroege Gele Ronde en komt
als gewas hier veel mee overeen. De stevigheid is iets beter, terwijl er wat
minder zij scheuten gevormd worden. Het ras stelt vrij hoge eisen aan de
grond. De opbrengst is hoger dan van Vroege Gele Ronde.
Goudster kenmerkt zieh als een oogstzeker ras met gemiddeld zeer goede
opbrengsten. Het is een week later rijp dan voornoemde rassen. In het
voorjaar is dit ras minder gevoelig voor kou dan de meeste andere hybriden.
Er worden minder zijscheuten gevormd. Ook de stevigheid is beter dan van
Matador en Vroege Gele Ronde.
Prior heeft, in de twee jaren dat dit ras beproefd is, de hoogste opbrengst
gegeven. In stevigheid en strolengte komt dit ras veel met Goudster overeen.
In rijping is het iets vóór Goudster. De kolfaanzetting is wat lager, wat voor
machinaal oogsten bezwaarlijk kan zijn.
Wisconsin 240 wordt nog wel wat verbouwd, doch blijft in opbrengst be
neden voornoemde rassen. Overigens een aantrekkelijk ras met verschillende
goede eigenschappen.
Foliant (C.I.V. 6) rijpt iets later dan voornoemde rassen. Het zaad van dit
ras heeft een geel-rode kleur en is vrij grof. Het is vrij fors met lang, stevig
stro. Moet niet te dicht gezaaid worden. Er worden weinig zijscheuten ge
vormd. Met Wisconsin 240 is het, van de in dit bestek genoemde rassen, het
beste resistent tegen ziekten als stengelrot en kolfsteel- en spilrot.
Van de overige niet genoemde rassen blijken verschillende C.I.V.- en C.B.-
nummers zeer productief te zijn. De meeste van deze rassen zijn echter pas
kort in beproeving.
De latere rassen blijken minder productief te zijn. Over het algemeen zijn
het zeer stevige rassen met een hoge kolfaanzetting. Wel zijn ze vrij gevoelig
voor kou in het voorjaar. Van deze late rassen bleken K.E. 3 en C.B. 33 da
hoogste opbrengsten te geven.
R.L.V.D. VOOR ZEELAND EN WESTELIJK N.-BRABANT,
