Bedrijfseconomie
Rassenlijst voor Landbouwgewassen 1955
776
ZEEUWSCH LANDBOUWBLAD.
(XVII).
Vóór- en nadelen van het Taylorstelsel.
F. W. Taylor was een man die alle rangen van
het maatschappelijk leven had doorlopen. Oor
spronkelijk werd hij opgeleid voor advocaat, maar
door zijn slechte ogen was deze studie hem te
zwaar. Hij ging nu als hulparbeider werken bij de
Midvale Steel Company. Achtereenvolgens was
hij arbeider, tijdschrijver, draaier, baas, assistent
bedrijfsleider en tenslotte hoofdingenieur. Met
zijn zwakke ogen schijnt het toch nogal meegeval
len te zijn, want in 8 jaar tijds,' welke hij bij de
M. S. C. werkte behaalde hij met studie in de
avonduren het diploma werktuigbouwkundig in
genieur. In 1889 ging hij op 33-jarige leeftijd over
in dienst van de Bethlehem Steel Company en
vestigde hij zich als adviseur.
Bij deze B. S. C. heeft Taylor zijn vermaarde
stelsel opgebouwd. Men heeft wel eens opge
merkt, dat het Taylorstelsel eigenlijk veel meer is
dan een systeem van loonbepaling, daar het de
gehele organisatie van het arbeidsproces omvat.
Dit is stellig juist, maar niettemin is de loonbepa
ling het centrale deel ervan.
Nu heeft Taylor's wetenschappelijke analyse
van de met de arbeid samenhangende bedrijfs-
problemen zeer grote voordelen. De vele door hem
aangebrachte verbeteringen in de arbeidsmetihoden
zowel voor de uitvoerende als voor de controleren
de arbeid moeten met ere worden genoemd.. In
een tweetal publicaties heeft Taylor zijn methoden
wereldkundig gemaakt.
Zijn uitgangspunt was, lage productiekosten en
hoge lonen. Wil men dit bereiken dan moet de
arbeid zo efficiënt mogelijk worden verricht.
Langs wetenschappelijke weg moet worden vast
gesteld hoe elke arbeid moet worden verricht en
hoelang deze duren mag.
De arbeidsontleding werd tot in de perfectie
doorgevoerd. Taylor liet zijn waarnemers, gewa
pend met een stopwatch die tot op één tiende
seconde nauwkeurig werkten, de arbeiders obser
veren. Elke weifeling, elke onnodige beweging
werd feilloos geregistreerd. De arbeider die een
hem hinderende mug of vlieg wegslaat, verricht
een handeling, welke voor de productie niet dien
stig en dus onnodig is. Door langdurige waar
nemingen kwam Taylor nu tot zijn ideale arbeider.
Als deze arbeider zich nu geheel naar de plan
verdeling schikt en zijn tijd goed benut dan krijgt
hij het hoge loon. Wijkt hij hiervan af, dan moet
hij de nadelen daarvan maar voelen.
Op een z.g. instructiekaart wordt de arbeider
aangegeven hoe en hoelang hij werken moet en
welke gereedschappen hij moet gebruiken. Hersen
werk wordt van hem niet gevraagd, slechts blin
delings de handleiding volgen. Reeds de andere
morgen wordt hem bekend gemaakt, hoveeel hij
de vorige dag presteerde en wat hij verdiende. De
fouten van de vorige dag liggen dan nog vers in
het geheugen van de arbeider.
Met ijzeren consequentie paste Taylor zijn
sysffeern toe. Dit betrof niet alleen ingewikkelde
werkzaamheden, maar ook zeer eenvoudig werk.
Zo bestudeerde hij het versjouwen van ijzer. Men
is geneigd te vragen hoe men nu dit zeer eenvou
dig werk wetenschappelijk bestuderen en ontleden
kan. Taylor deed het en met verrassend resul
taat. Bij de B. S. C. wist men, dat de gemiddelde
arbeider per dag 12% ton ijzer kon verplaatsen.
Taylor bestuurde nu een man die ijzer op een lor
rie laden moest. Hij kwam daarbij tot de ontle
ding van de arbeid in de volgende elementen:
1. het opnemen van het ijzer van de grond, 2. het
tegen de helling lopen naar de lorrie, 3. het neer
gooien van het ijzer, 4. het goed neerleggen, op
de hoop, 5. het ledig teruglopen om een nieuwe
vracht.
Deze studie voerde Taylor tot de conclusie, dat
élke goede arbeider niet 12% ton, maar 48 ton zou
kunnen versjouwen.
Taylor zocht nu een der beste en gewilligste
•arbeiders uit en nam nu hiermede zijn proef. Deze
zou het hoogste loon ontvangen, indien hij precies
uitvoerde wat ce opzichter hem zou opdragen.
Taylor heeft ons in zijn geschriften nagelaten hoe
deze man (proefkonijn) werd toegesproken. Het is
niet onaardig dit hier op te nemen.
De toespraak luidde als volgt:
„Als gij dus een eerste klas kracht zijt, dan zult
„ge morgen precies doen wat deze man U zegt,
„en wel van 's morgehs tot 's avonds. Als hij zegt,
„ge moet een stuk ruw ijzer optillen en er mee
„voort gaan, dan tilt ge het op en gaat er mee
„voort! Als hij zegt dat ge moet gaan zitten uit
rusten, dan gaat ge zitten! Dat doet ge behoorlijk
„den gansen dag. En wat er ook bijkomt, geen
„tegenspraak! Een eerste klas arbeider is een
„arbeider, die precies doet wat hem gezegd wordt,
„en niet tegenspreekt. Begrijpt gij mij?
„Als deze man U zegt: lopen, dan loopt ge en
„als hij zegt: zitten gaan, dan gaat ge zitten en ge
„spreekt hem niet tegen".
Dit werd doorgevoerd en met werkelijk verras
send resultaat. Het aantal arbeiders van de B. S. C.
dat met sjouwwerk belast was liep tot op ongeveer
terug. De prestatie liep zelfs op tot 59 ton per
dag, terwijl het loon met ruim 60 steeg.
De Rijkscommissie voor de Samenstelling van de
Rassenlijst voor Landbouwgewassen maakt met
betrekking tot de zomergewassen bekend:
1. Op de Rassenlijst zullen o.a. voor het eerst
worden geplaatst de rassen:
VOEDERBIETEN EN KOOLRAPEN.
Nemova voederbiet K en V: Nederl. Elite
zaad Maatschappij N.V., Hillegom. V: Duvekot's
Graanhandel, Goes.
Korte, ovale tot iets kegelvormige voedersuiker
biet. Vrij goede tot goede drogestofopbrengst.
Gronem voederbiet K en V: Nederl. Elite
zaad Maatschappij N.V., Hillegom. V: Duvekot's
Graanhandel, Goes.
Hooggehaltige Jaapjes groenkraag met een
goede drogestofopbrengst.
Koolraap C. I. V. (voorlopige naam) K: Stich
ting Kweekbedrijf C. I. V., Veghel en Ottersum. V:
C. I. V., Rotterdam.
Witvlezige ovaalronde, forse raap. Vormt een
lange hals met zeer veel loof. Geeft vooral op dro
gere gronden een goede opbrengst.
KLAVERS.
Hege's Hohenheimér rode klaver K: Saat-
zuchtwirtschaft Hans Hege, Hohebuch-Walden-
burg., Württ., Duitsland. V: Selectiebedrijf „Lui-
denburg", Groningen.
Een vroeg bloeiende rode klaver, die voor ver
bouw als hoofdgewas en als stoppelgewas in aan
merking komt.
Himsballe II rode klaver K: Fröavlscentret
Hunsballe A. S. Holstebro, Denemarken. VSelec
tiebedrijf „Luidenburg", Groningen.
Heeft als late rode klaver een goede indruk ge
maakt.
Pajbjerg Mil ka witte klaver K: Pajbjerfon-
den Forsögsgaard, Börkop, Denemarken. V: Se
lectiebedrijf „Luidenburg", Groningen.
Productieve, goed wintervaste cultuurklaver.
Matig blauwzuurgehalte.
GRASSEN.
Engels raaigras vroeg hooitype Barenza K en
V: Barenburg's Zaadhandel N.V., Arnhem.
Middenvroeg tot vroeg doorschietende, vrij blad-
rijke selectie. Is vrij goed tot goed wintervast.
Mommersteeg's Engels raaigras Vroeg hooitype
K en V: N.V. H. Mommersteeg, Vlijmen.
Vroeg doorschietende, goed wintervaste selectie.
Kruipend Struisgras Brabant ia K en VGebr.
van Engelen's Zaadselectiebedrijf, 's-Hertogen-
bosch.
Heeft voor kruipend struisgras een vrij donker
groene kleur. Zeer geschikt voor de aanleg van
gazons. Vormt een zeer dichte zode.
Uitlopervormend roodzwenkgras Brabantia
K en V: Gebr. van Engelen's Zaadselectiebedrijf,
's-Hertogenbosch.
Zeer geschikt voor de aanleg van sportvelden,
vliegvelden en gazons. Vormt een dichte zode.
Gewoon roodzwenkgras Brabantia K en V:
Gebr. van Engelen's Zaadselectiebedrijf, 's-Herto
genbosch.
Fijnbladige, lichtgroene selectie. Zeer geschikt
voor de aanleg van gazons.
I
GRANEN.
Minerva zomergerst (voorheen L. G. 51) K:
Stchting „Fonds ter Bevordering van de Verede
ling van Landbouwgewassen", Wageningen. V: Mij
„De Wilhelminapoider" bij Goes en de Zaaizaadver.
Z. A. P., Anna Paulowna.
Tweerijige, productieve voergerst met vrij kort,
middelmatig stevig stro. Weinig vatbaar voor
meeldauw en matig vatbaar voor roest. Rijpt vrij
laat. Grote goed gevulde korrel.
Zandster haver (voorheen C. I. V. 229) K:
Stichting Kweekbedrijf C. I. V., Veghel en Otter
sum. V: C. I. V., Rotterdam.
Vroegrijpe, witte haver met een goede korrel-
kwaliteit. Komt in aanmerking voor verbouw
op minder goede zandgronden.
Matador mals (voorheen C. B. 32) K en V:
Centraal Bureau, Rotterdam.
Vroegrijpende maïs. Op goede gronden produc
tief ras. Is in het voorjaar wat gevoelig voor natte
koude grond en zeer gevoelig voor magnesium-
Bij zijn studie lette Taylor zeer scherp op het
gebruik van de juiste hulpmiddelen. Bij eenvou
dige arbeid, zoals het verplaatsen van zand en
grint werd er op gelet welke schop de beste was
in verband met de hoogte waarop het materiaal
moest worden gebracht.
Indien Taylor op onze Zeeuwse of Brabantse
landbouwbedrijven zijn studie gericht had zou hij
stellig hebben nagegaan of men voor het laden
van suikerbieten een vijftandige of een zestandige
'biétengriep zou moeten gebruiken. Stellig zou
hem1 de overgang van de hogere landbouwwagen
naar de lagere bandenwagen niet ontgaan zijn.
Nu spreekt het vanzelf, dat een dergelijk systeem
gevaren inhoudt, maar daarover 'n volgende maal.
M.
gebrek. Middelmatige lengte en stevigheid. Heeft
een mooie, niet te grote korrel.
Prior maïs (voorheen C. I. V. 2) K: Stichting
Kweekbedrijf C. I. V., Veghel en Ottersum. V
C. I. V., Rotterdam.
Middenvroeg rijpende maïs. Iets vroeger, maar
iets minder stevig dan Goudster.- Evenals dit ras
een zeer goede opbrengst en een grote, ronde kor
rel. In het voorjaar zeer geringe gevoeligheid
voor koude.
Foliant maïs (voorheen C. I. V. 6) K: Stich
ting Kweekbedrijf C. I. V., Veghel en Ottersum.
V: C. I. V„ Rotterdam.
Midden laat rijpende maïs. Fors, bladrijk, tame
lijk stevig gewas. Komt in de eerste plaats in aan
merking voor verbouw als korrelmaïs op minder
vruchtbare gronden en voor de teelt van snijmaïs.
Productief ras. De ronde korrel is groot en geel
rood van kleur. In het voorjaar zeer geringe ge
voeligheid voor koude.
PEULVRUCHTEN.
Virtus ronde groene erwt (voorheen C. B. 4218)
K en V: Centraal Bureau, Rotterdam.
Productief ras met een goede resistentie tegen
topvergeling (voetziekte). Is wel vatbaar voor de
Amerikaanse vaatziekte. Vrij fijnbladig, hoog op
groeiend gewas. Erwt wat groter dan van Rondo
C. B., maar iets minder rond.
Koroza rozijnerwt K: Proefstation voor de
Groenteteelt in de Vollegrond, Alkmaar: V: Coöp.
Zaaizaad vereniging „West-Friesland", Wijdenes.
Kort, tamelijk stevig gewas; is zeer geschikt
voor gronden die veel stro leveren. Vrij goede
resistentie tegen topvergeling (voetziekte) en on
vatbaar voor de Amerikaanse vaatziekte. Heeft bij
de beproeving goede opbrengsten gegeven. Het
zaad. is middengroot en bezit een vrij goede con
sumptiekwaliteit.
Eroïca rozijnerwt K: Proefstation voor de
Groenteteelt in de Vollegrond, Alkmaar. V: Coöp.
Zaaizaadvereniging „West-Friesland", Wijdenes.
Vrij lang, bladrijk, laat rijpend gewas. Komt in
aanmerking ter vervanging van de vroeger in
Noord-Holland op tuinbouwbedrijven als landras
geteelde N.-Hollandse langstro rozijnerwt. Heeft
een zeer goede consumptiekwaliteit en geeft hogere
opbrengsten1 dan het landras.
Voor de teelt in het groot op de normale land
bouwbedrijven is Eroïca minder geschikt. Geeft
daarvoor in vergelijking met de overige rassen te
lage opbrengsten en is riskanter in de teelt.
Wierboon N. E. M- (voorlopige naam) K en V:
Nederl. Elitezaad Mij N. V., Hillegom. V: Duve
kot's Graanhandel, Goes.
Komt in hoofdzaak met de overige wierbonen-
rassen overeen. De boon is iets gevulder.
AARDAPPELS.
Prefect aardappel (voorheen Stol 4415)
K en VL. D. Stol, Baflo.
Middenvroege consumptie-aardappel, die wat op
brengst en consumptiekwaliteit betreft op de
veenkoloniale gronden een goede indruk heeft ge
maakt.
Tedria aardappel (voorheen C. I.V. T lila) K:
Stichting Kweekbedrijf C. I. V., Veghel en Otter
sum. V: C. I. V., Rotterdam.
Middenlate, productieve aardappel. Is zeer wei
nig vatbaar voor Phytophthora in het loof; soms
komt deze ziekte in de knol voor. Kan beproefd
worden als consumptie- en voeraardappel op zand
grond en als exportaardappel.
Maritta aardappel K: F. von Zwehl, Edels-
hausenOberarnbach, Duitsland. V: Centraal Bu
reau, Rotterdam.
Iets na Voran rijpend ras. Gaf bij de beproeving
op alle grondsoorten goede knolopbrengsten en een
hoog zetmeélgehalte. De consumptiekwaliteit is
vrij goed, maar de knol is niet mooi van vorm en
diepogig. Zeer weinig vatbaar voor Phytophthora
in loof en knol.
Climax aardappel (voorheen Brust 4888)
K en VAardappelkweekbedrijf Brust, Sappemeer.
Met Bintje rijpende exportaardappel. Gaf ibij de
beproeving hogere opbrengsten dan Bintje en heeft
evenals dit ras een mooie ovale knolvorm. Het
drogestofgehalte is wat lager. In het loof even
vatbaar voor Phytophthora, maar wordt in de knol
minder aangetast.
CICHOREI.
Onverwacht cichorei K en V: C. Bosland,
Ouddorp.
Smouter, die een goede indruk heeft gemaakt.
2. Op de Bijlage „Uitsluitend voor uitvoer be
stemde rassen" zal worden geplaatst:
Carlsberg zomergerst K: C. A. Qvade en Co.,
Maribo, Denemarken. V: Centraal Bureau, Rot
terdam.
Laatrijpende, tweerijige brouwgerst. Grote kor
rel. Vrij slap stro.
Voor eventuele opname van andere rassen, in het
bijzonder bij suikerbieten, wordt verwezen naar de
30e Beschrijvende Rassenlijst voor Landbouw
gewassen 1955, die eind December bij N.V. Leiter
Nypels te Maastricht verschijnt. In deze Rassen
lijst wordt een volledige beschrijving van de ras
sen gegeven.
