pjerverkavelingsgebieden
j Uit de
Hinken op twee gedachten
570 ZEEDWBGH LANDBOUWBLAD.
SANERINGSCURSUS LIEP TEN EINDE
De cursus van acht avonden voor boeren in de polder de Vier Bannen van Duiveland is ten einde.
Op de avond van 3 September werden de resultaten van de bodemkartering medegedeeld door Ir J.
van Kampen, terwijl Ir Eelkema vrij onverwacht een openhartig verhaal hield over een aantal hoofd
zaken van de herverkaveling.
We willen aan beide voordrachten even aandacht schenken, omdat ze van wijder belang zijn dan
het ongeveer 20 personen tellende gezelschap, dat de bewuste avond bijeen was.
BEDRIJFSOMSCHAKELING VALT
GEWELDIG MEE
Dit kon men afleiden uit het betoog van Ir van
Kampen, die aan de hand van een bodemkaart de
percelen aangaf, waarvan geadviseerd moet worden
deze in grasland te leggen, dan wel als kunstweide
te gebruiken. Over de totale oppervlakte zijn wij
niet goed geïnformeerd, doch wel is het ons bekend
dat op een totale oppervlakte van 400 ha in de
meest getroffen hoek van de polder ongeveer 50 ha
kunstweide en omstreeks 13 ha grasland geadviseerd
is. Terwijl diezelfde bedrijven voor de inundatie
toch ook al gemiddeld 14 grasland hadden. De
mate waarin de akkerbouwbedrijven om moeten
schakelen op een gemengd bedrijf, valt dus na de
onheilspellende eerste berichten geweldig mee. Dit
houdt niet in dat er naast de geadviseerde opper
vlakte grasland nog niet meer ingezaaid zal worden.
Doch strikt noodzakelijk is het dus niet. Waardoor
vele boeren, die vanouds akkerbouwer zijn geweest,
verlicht adem zullen halen, omdat ze als een berg
opzagen tegen de hoge investeringen die een ge
mengd bedrijf aan werktuigen, stallen en vee met
zich meebrengt.
Dit betekent niet dat deze cursus voor degenen
die trouw de avonden bezochten, geen stof heeft
geleverd die ze hopelijk straks op het eigen bedrijf
kunnen gaan toepassen. De meeste onderwerpen
waren meer gericht op de vergroting van het bedrijf,
dan de omschakeling op een gemengd bedrijf en het
toepassen van wisselbouw. Wanneer betrokkenen
nog steeds niet weten waar ze precies aan toe zijn,
dan komt dit voor een groot gedeelte voort uit het
nog steeds ontbreken van een financieringsregeling
voor de bouw van de bedrijfsgebouwen. Al hoopt
men allerwege dat die tenminste gelijk zal zijn aan
die, welke in ruilverkavelingsverband gelden voor
boerderijen die verplaatst moeten worden.
De investeringen zullen voor betrokkenen nog
zwaar blijven, daar ook een grond die ondanks het
verlies van de bouwvoor nog voor bouwland wordt
gebfuikt, veel vraagt aan organische en voorraad-
bemesting, voordat ze weer op een behoorlijk peil
gebracht is.
Het zal daarom eerst over enige tijd mogelijk
zijn met voldoende nauwkeurigheid de rentabiliteit
van nieuw te stichten bedrijven te beoordelen.
OP SCHOUWEN 230 GEGADIGDEN
Dat het over een flink aantal gaat, heeft Ir Eel
kema ons wel duidelijk gemaakt, toen hij mede
deelde dat er momenteel nog een 230 gegadigden
voor een te saneren bedrijf op Schouwen over zijn.
De liefhebbers zijn op verschillende factoren uitge
zocht, waarbij o.a. het oude bedrijf in ieder geval
tussen de 2 en 8 ha gelegen moest zijn om in aan
merking te kunnen komen.
Door de vóór de ramp grotendeels uitgevoerde
ruilverkaveling is in de Vier Bannen een tijdwinst
van 4 jaar t.o.v. andere gebieden behaald, waardoor
voor de te saneren bedrijven de percelen al zijn
aangewezen.
De herverkavelingscommissie weet uiteraard nog
niet precies of de 2000 ha die nodig zijn om al deze
bedrijven te saneren, wel beschikbaar zullen komen.
Zodoende kunnen dan ook nog geen definitieve toe
zeggingen worden gedaan. Ook in de andere polders
kan dat niet en moet men het laten bij de vrij vage
toezegging: „Ga daar maar bouwen, dan heb je een
goede kans dat je straks gesaneerd wordt."
Ondanks alles moeten de gegadigden echter
steeds hun rechten blijven behartigen, door het aan
geven van veranderingen bij het kadaster en het
tijdig aanvragen van verlenging der nog lopende
pachtovereenkomsten.
Het zou ons te ver voeren in te gaan op alle
punten die Ir Eelkema heeft aangesneden.
Wel willen we nog vermelden dat hij er op wees,
dat de percelen die geheel zijn omgezet, de nodige
moeilijkheden geven met de afwatering, omdat het
draineren vrij lastig is. Voorlopig kiest men daarom
de grote afstand van 48 meter, waardoor althans in
de hoogst noodzakelijke afvoer van water voorzien
wordt.
Hoe belangrijk dit wel is, kan men afmeten aan
de vele gronden waar met de dragline het zand
ondergespit moet worden om het kwijt te geraken.
Daarnaast zijn nu ook in de Vier Bannen de eerste
pogingen in het werk gesteld om door diepploegen
tot een diepte van ongeveer 1.50 m betere grond
naar boven te brengen op percelen die de bouwvoor
verloren hebben. Ook woelen kan z'n waarde heb
ben op percelen die een dun laagje zand in het
profiel hebben. Een dergelijk zandlaagje houdt de
wortels tegen, evenals de waterbeweging in de
grond, zodat het zandlaagje buitengewoon storend
kan werken.
In al deze gevallen tracht Landbouwherstel het
herstel van de grond zo goed mogelijk uit te voeren,
ook al vergen deze vormen van grondverbetering
grote bedragen.
Wanneer het zodoende mogelijk is de grond te
maken tot een redelijke akkerbouwgrond, menen
we te mogen zeggen dat alleen al uit hoofde van
het terzijde stellen van andere investeringen, die
het gevolg zijn van de omschakeling op het ge
mengde bedrijf, het op deze wijze in de grond
gestoken geld zeker z'n rente af zal werpen.
B.
SPREEKUUR HERVERKAVELING WAARDE
Teneinde de belanghebbenden in het herver-
kavelingsgebied Waarde op de hoogte te stellen van
de werkzaamheden zullen met ingang van 15 Sep
tember a.s. op elke Woensdagmiddag van 2 tot 4 uur
in Café Kloet te Waarde inlichtingen worden ver
strekt door het Bureau van Uitvoering.
Men zal hier kunnen vragen welke gronden in
de toekomst door de herverkavelingswerkzaamheden
in beslag worden genomen, welke -schadevergoedin
gen hieruit voortvloeien, op welke gronden het
beter is niet te zaaien, kortom naar alle problemen
die de Herverkaveling nu eenmaal voor de land
bouwer met zich meebrengt.
AANVANG VAN DE WERKEN IN WAARDE
Op de vorige week gehouden vergadering van
de Agrarische Subcommissie Waarde, die weer onder
voorzitterschap stond van de heer C. Philipse, kon
het Bureau van Uitvoering mededelen dat het werk
aan verscheidene grote objecten is begonnen.
De belangrijkste werken zijn de verbetering van
de gronden langs de Krabbendijkse Vliet. In het
N.W.-deel is de Fa. Janse uit Kloetinge met haar
materieel gearriveerd. Het werk is aanbesteed voor
f 346.600,Het Z.O.-deel wordt uitgevoerd door
de Fa. van Herk uit Nieuwerkerk a.d. IJssel voor
f315.200,—.
De Krabbendijkse Vliet is een oude kreek, die
als een slingerende strook lage drassige grasland-
gronden in het landschap ligt. De oppervlakte van
het gehele complex is plm. 100 ha% De hoge, z.g.
stroomruggronden, die aan beide zijden van de Vliet
liggen, zullen worden verwerkt in de lage gedeelten.
De Vliet zal als nieuwe waterleiding blijven bestaan
met een lengte van 2000 m en dan beter aan zijn
doel van waterlozing beantwoorden dan tot dus
verre. Door de werken zullen aan beide zijden van
de oude kreek bouwlandgronden ontstaan. De op
pervlakte bouwland in Waarde zal op deze wijze
een welkome vergroting ondergaan. Dit grote egali
satie-complex, met een totaal grondverzet van ruim
250.000 m3, waarbij ook wordt voorzien in drainage
tot een totale lengte van 21.000 m en dempen van
oude kavelsloten, is het eerste dat in de Herver
kaveling Zeeland in zijn geheel is aanbesteed.
Ook in de kringen van aannemers begint men
een steeds grotere belangstelling voor dit soort
cultuurtechnische werken te tonen. Het stemt tot
voldoening dat men in Waarde nu ervaring kan
opdoen.
Ook in de Westveerpolder zijn de werken be
gonnen. De Fa. Janse uit Kloetinge gaat hier voor
f 82.950,verwerken. De reeds aangelegde nieuwe
weg dient aansluiting te verkrijgen aan de percelen
in hun nieuwe vorm. Ophoging van karrevelden en
onderlinge verbinding van oude percelen is nodig.
Een nieuw stelsel van kavelsloten zal worden ge
graven. Er wordt 35 ha verbeterd met een totaal
grondverzet van plm. 34.700 m3.
Het werk aan de hoofdwaterlopen in Waarde is
gegund aan de N.V. v.h. Hillen en Roosen uit Am
sterdam voor f 149.500,Er moet 5.9 km leiding
worden gegraven waarbij 75.000 m3 grond wordt
verzet. Sloten en lage terreinsgedeelten worden op
gevuld. Benodigde duikers zullen gelegd worden.
Nu het afwateringsstelsel van de polder Waarde
is gewijzigd, is een nieuwe afsluitbare duiker in de
Westveerpolderdijk nodig. Deze zal door de N.V.
Mabuwat uit Dordrecht worden gebouwd voor
f 22.900,Dit werk zal dezer dagen beginnen.
Alles bijeen zal er dus deze winter een grote
bedrijvigheid heersen in het gewoonlijk zo rustige
Waarde.
Hoe sneller men echter kan werken, des te eerder
zijn we door de Herverkavelings-„perikelen" heen
De Herverkavelingscommissie Zeeland over
weegt de mogelijkheid om per herverkavelingsge-
bied 2 of 3 gezinnen in de gelegenheid te stellen
,,op proef" te emigreren. Het staat er erg voor
zichtig uitgedrukt, doch ondanks dat houdt deze
proefneming een experiment in, dat niet zonder
bedenkingen is. Laten we eens proberen dit vraag
stuk van alle kanten te bezien.
In de herverkavelingsgebieden moet zoveel mo
gelijk ruimte worden gemaakt om de kleine be
drijven te kunnen vergroten. Die ruimte kan
slechts gedeeltelijk in eigen land worden gevon
den, omdat de vrij geringe jaarlijkse landwinst in
een land dat een groot gebrek aan grond heeft, zo
rechtmatig mogelijk over de verschillende groepen
verdeeld moet worden.
Het ligt dan ook voor de hand dat de Her
verkavelingscommissie reeds vrij spoedig heeft
aangeknoopt bij de toezegging van de Nederlandse
Emigratiedienst dat in de rampgebieden de moge
lijkheid geschapen zou worden bij emigratie de
bezittingen in geld van het nieuwe land om te
zetten.
Voor de herverkavelingsgebieden betekent dit
dat de bedrijven die aan de Stichting tot het Be
heren van Landbouwgronden (S.B.L.) verkocht
worden, naast de andere bezittingen en vergoe
dingen in het geld van het land dat men gekozen
heeft, omgezet kan worden.
De belangstelling voor deze mogelijkheid is niet
overweldigend, daar eerst onlangs de eerste emi
grant vertrokken is. Bovendien betreft het een
geval dat in zekere zin hier buiten staat, omdat
bedoelde persoon reeds over de nodige buiten
landse ervaring beschikte en ook wel zonder her
verkaveling vertrokken zou zijn.
Is er wel voldoende voorlichting over deze zaak
gegeven Men heeft het kunnen lezen in dag
bladen en landbouwbladen en er voorlichtings
bijeenkomsten gehouden. Misschien niet genoeg,
doch stelt U zich dan ook even in de plaats van de
voorlichter, die uiteindelijk ook geen propagandist
voor emigratie is en na het wegblijven van ieder
verder contact na voorlichtingsavonden z'n tijd
beter meent te kunnen besteden.
Het nieuwe voorstel van de Herverkavelings
commissie heeft ongetwijfeld aantrekkelijke zijden.
Een tijdlang rondkijken en werken in Canada of
Nieuw Zeeland is een belevenis apart, vooral als
terugkeer in het oude milieu mogelijk blijft. Toch
zit er iets in dat het wezen van de emigratie ge
heel vreemd is. De normale emigrant die op de
boot naar zijn nieuwe vaderland zit, heeft de
schepen achter zich verbrand en zich los gemaakt
van zijn oude milieu en familiekring. Hij weet
dat er geen weg terug is en zal zich in het nieuwe
vaderland er op in moeten stellen dat hij moet
slagen. Juist deze noodzaak doet de emigrant de
moed opbrengen door te zetten in de eerste moei
lijke jaren. Die des te moeilijker zijn, naarmate de
voorbereiding minder geweest is.
De meeste emigranten komen door deze moei
lijke jaren heen en slechts een paar procent keert
naar het geboorteland terug, om het daar nogmaals
te proberen. Velen van deze groep behoren tot
avonturiers die het nergens kunnen vinden en
overal hun geluk beproeven om telkens weer wat
anders aan te pakken.
De emigrant die uit het goede hout gesneden
is, zal zich in vrijwel alle gevallen een toekomst
op kunnen bouwen, die beter voor het gehele gezin
is, dan ooit in Nederland mogelijk geweest zou
zijn. De voornaamste voorwaarden hiervoor zijn
doorzettingsvermogen en aanpassingsvermogen
aan de geheel nieuwe omgeving.
De Herverkavelingscommissie Zeeland nu wil
degene „voor wie het niet doenlijk zou zijn in de
vreemde een nieuw bestaan te vinden", in de ge
legenheid stellen terug te keren. Het is duidelijk
dat waar boeren in alle emigratielanden met open
armen worden ontvangen, deze zinsnede niet slaat
op de mogelijkheid een geschikt bedrijf te vinden.
Het gaat hier meer over twijfel aan de emigratie
geschiktheid van de candidaat. Deze is in Neder
land inderdaad vrij moeilijk te bepalen, doch het
is wel merkwaardig, dat bij een indertijd door
Ir. Tuinman in Canada gehouden enquête bleek
dat bijna 90 van de Nederlanders het gerooid
had en niet meer terug wilde. Dit percentage zou,
wanneer betrokkenen na een paar maanden of
een jaar de gelegenheid kregen hun oude werk
weer op te vatten, veel hoger zijn.
In dit licht gezien gaan we aan de waarde van
een dergelijk proefobject twijfelen, omdat één van
de belangrijkste voorwaarden voor het slagen
het niet meer terug kunnen komen ontbreekt.
Terwijl de beslissing over het al dan niet terug
keren genomen moet worden op een tijdstip dat de
moeilijke beginperiode zeker nog niet achter de
rug is en het trekken van een conclusie zeker
voorbarig zou zijn. Op deze manier zouden deze
proef emigranten steeds op twee gedachten blijven
hinken, wat voor hun toekomot niet goed is.
Aan de andere kant krijgen we de laatste jaren
steeds meer te maken met een vorm van proef-
emigratie die goede mogelijkheden biedt ook voor
gezinnen. Eén of meerdere zoons die zelfstandig
genoeg zijn om ze een paar jaar er alleen op uit te
sturen, gaan emigreren en laten hun familie later
overkomen, nadat ze goed hebben uitgekeken en
zich in het nieuwe vaderland wat thuis voelen.
(Zie verder pag. 571)
