Verhoging van de arbeidsproductiviteit
in de landbouw
erverkavelingsgebieden
Uit de
I. WAAR HET OM GAAT
B.
557
H
DE HERVERKAVELINGSCOMMISSIE
ZEELAND VERGADERDE.
De hoofdmoot bestond uit de ter goedkeuring
voorgelegde plannen voor het komende seizoen.
Als men ziet welke .'bedragen gemoeid zijn met de
Herverkavelingswerken, is het: duidelijk, dat men
alvorens een beslissing te nemen de opzet van de
werken grondig bestudeert. De Bureaux van Uit-
vioering in de vier gebieden stellen met behulp van
deskundigen van cultuurmaatschappijen en in-
genieursbureaux een werkplan imet begroting op.
De agrarische subcommissie uit het betrokken
gebied geeft haar advies over zo'n plan.
Nadat aldus het plan is voorbereid, wordt het aan
de voltallige Herverkavelingscommissie ter goed
keuring ivoorgedragen. Grote projecten dienen
door de Minister nog te worden bezien alvorens
men tot uitvoering overgaat.
Om een indruk te krijgen van de bedragen
waarom het hier gaat geven wij dit overzicht van
de ter vergadering goedgekeurde opdrachten.
Tholen regie 625.210
Aanbesteed 81.000
Totaal Tholen
Schouwen-Duiveland regie 4182.000
Aanbesteed 771.172
Totaal Schouwen-Duiveland
Waarde aanbesteed
706.210
4953.172
962.732
Goedgekeurde projecten tot een bedrag
van 6586.114
De koimende maanden zullen dus werken in uit
voering komen die een gezamenlijk bedrag van
ruim 3V> millioen gulden kosten.
De vergadering besloot, dat er naar zal worden
gestreefd zoveel als doenlijk is, in de toekomst
tot aanbesteding van complexwerken over te gaan.
Verder werden in de vergadering aan de orde
gesteld de provinciale weg van Tholen naar
Scherpenisse en de rentevergoeding aan belang
hebbenden die hun gronden en bezittingen aan de
Stichting tot het Beheren van Landbouwgronden
verkopen. Er zal, zo werd besloten, rente vergoed
worden over de kioops'om tot 3 indien de datum
van uitbetaling niet samenvalt met de datum- van
aanvaarding van het gekochte.
VASTSTELLING VAN NORMEN.
In bovenstaande vergadering is nog gesproken
over inormen.
Voor het geval grond braak moet blijven tenge
volge van door de herverkaveling uit te voeren
werkzaamheden, bestaat de mogelijkheid om in
een bepaald jaar 2% maal de pachtwaarde te ver
goeden. Deze pachtwaarde is thans vastgesteld en
wel op ƒ160,voor bouwland en ƒ130,voor
grasland, met de mogelijkheid om in bijzondere
omstandigheden hierop een toeslag toe te kennen
van ten hoogste 25
Reeds eerder werd een Imorm vastgesteld voor
het in gebruik nemen van grasland in de maand
Juli. Thans is bepaald dat later in het jaar de ver
goeding lager zal zijn; de vaststelling daarvan zal
geval voor geval geschieden door het; Bureau van
Uitvoering in overleg met de agrarische subcom
missie.
DE 1500-GEMETENPOLDER AAN
DE BEERT.
De grondgebruikers in de 1500-gemetenpolder ten
Zuiden van de straatweg TholeiniPoortvliet wor
den er 'bij deze op gewezen, dat ook zij geadviseerd
worden voorlopig te wachten met het uitzaaien
van wintergewassen en met de aankoop van zaai-
iof pootgoed van intensieve gewassien. Van de
zijde van het Bureau van Uitvoering zullen zo
spoedig mogelijk nadere richtlijnen volgen.
WIJZIGING VAN DE BLOKGRENS OP THOLEN.
De niet-agrarische gedeelten van de dorpskernen
op Tholen zullen, na Ministeriële goedkeuring,
buiten het Herverkavelingsblok komen te vallen.
Uiteraard zullen deze gedeelten t.z.t. nauwkeurig
worden omschreven en bekend gemaakt.
Voor de betrokkenen, die geen enkel belang bij
de herverkavelingsprocedure hebben, betekent
deze maatregel een verbetering.
Zij behoeven nu voortaan niet meer officieel m
het herverkayelingsweirk te worden gekend.
De administratie en het kadaster worden van
veel arbeid, die betrekkelijk zonder zin was, ver
lost.
SANERING EN PROEFEMIGRATIE.
;De voor een goede toedeling na de herverkave
ling zo noodzakelijke sanering hangt voor een groot
We hebben ons in de landbouw eerlijk gezegd
nooit zo erg bekommerd om de productiviteit van
de arbeid. Des te meer zijn we er altijd op uit
geweest te kijken naar de opbrengst die we van
een bepaalde oppervlakte wisten te halen. Zo kon
het dan gebeuren dat in Nederland de produeti-
viteitsvraagstukken rondom de methoden die ge
bruikt worden in de landbouw, eerst na de laatste
wereldoorlog de belangstelling gekregen hebben
die ze verdienen. Er zit in deze ontwikkelingsgang
ongetwijfeld een sterke samenhang met de mecha
nisatie en motorisatie, die we na de oorlog met ras
se schreden veld hebben zien winnen.
De handarbeid werd meer en meer vervangen
door machinale arbeid en de boer die begint met
een machine aan te schaffen weet niet altijd precies
hoe hij er het voordeligst mee kan werken. Heeft
men eenmaal een machine gekocht, dan kan men
vaak nog volgens verschillende methoden werken.
Al is het natuurlijk ook wel zó dat de machine vaak
eerst dan gekozen kan worden, als men de beste
methode meent gevonden te hebben. Als men een
kopschoffel heeft aangeschaft is het logische ge
volg hiervan dat er ook een lichter zal moeten ko
men. De aanschaf van de kopschoffel is nu eenmaal
een gevolg van de keuze van een zeer speciale rooi-
methode.
VROEGER DEED HET ER WEINIG TOE.
Dat er verschillende arbeidsmethoden toegepast
konden worden wist men vroeger ook wel. De keu
ze van een bepaalde methode is doorgaans sterk
aan de streek gebonden. Zolang de handmethoden
nog de boventoon voerden, deed het er weinig toe
hoe het gebeurde. En degenen die de arbeiders er
van wilden overtuigen dat het werk op een andere
manier vlugger en beter verricht kon worden,
moest maar al te vaak merken, dat deze mensen er
weinig voor voelen het opeens anders te gaan
doen. Een dergelijke nieuwlichterij heeft nooit veel
opgang kunnen maken en doet het heden ten dage
nog niet. Al wordt de tarwe met de zelfbinder er af
gehaald of gemaaidorst, de kanten worden in het
Zuid Westen nog doorgaans omslachtig afgesneden
met de sikkel, terwijl de beter voor dit doel geschik
te zicht, die zojuist nog in de erwten is gebruikt,
in de schuur hangt te verroesten.
Dit verschijnsel is zeer begrijpelijk. De landarbei
ders in Nederland hebben nooit een scholing gehad
en leerden de handgrepen die ze in het boerenbe
drijf nodig hebben en dat zijn er heel wat van
hun vaders of andere arbeiders op het bedrijf waar
ze na de lagere school jaren terecht kwamen. Zo is
deel af van de mogelijkheid die kunnen worden
geboden voor vestiging van bedrijven elders. Tot
dusverre gaat de belangstelling van het deel van
de landbouwende bevolking, dat hun geboortegrond
wel wenst te verlaten, in de eerste plaats uit naar
de nieuwe gebieden in Noord-Oostpolder en Braak
man. De neiging tot emigratie is tot dusverre zeer
gering gebleken. Dit moet wellicht worden toege
schreven aan de voorkeur die wordt gegeven aan
een nieuw bedrijf binnen onze: landsgrenzen.
Het :is echter zeer wel mogelijk, dat straks de
kansen op een vestiging in de Noord-Oostpolder
steeds geringer zullen worden. Wellicht zal dan
mlede na goede voorlichting voor velen de nood
zakelijkheid duidelijk worden dat' een grotere stap
moet worden gedaan en dat ook aan de andere zij
de van de Oceaan goede mogelijkheden liggen voor
mensen met ondernemingslust en werkkracht.
Teneinde dit te stimuleren beraadt men zich in
tussen op de mogelijkheid om per gebied 2 a 3
gezinnen in de gelegenheid te stellen om „op
proef" te emigreren. Dus met de mogelijkheid om
- uiteraard binnen bepaalde tijd terug te ko
men als het inderdaad in deini vreemde niet moge
lijk zou ,zijn een nieuw bestaan te vinden.
LIGHT EN WATER.
Op zeer korte termijn zullen besprekingen wor
den geopend met de betrekken openbare nuts
bedrijven om te komen tot een schema voor aan-
tsluiting van bedrijven in de herverkaivelingsgebie-
den aan waterleiding- en electriciteitsnett'efn. In de
laatste vergadering van de Herverkavelingscom
missie gingen reeds stemmen op om onmiddellijk
met de werkzaamheden te doen beginnen. Het is
echter wel raadzaam, dat vooraf toch een indruk
wordt verkregen van de mogelijkheden en vani de
kosten die dit met 2ich zal meebrengen.
het te begrijpen dat nieuwe methoden maar heel
moeilijk de weg vonden in de praktijk.
De in verhouding hogere lonen na de laatste oor
log en de schaarste aan arbeidskrachten hebben een
radicale omkeer gebracht in de arbeidsmethoden.
De hoge loonkosten hebben de interesse van de
landbouwer in mogelijke vereenvoudigingen en het
werken met zo weinig mogelijk personeel, al dan
niet gedwongen, doen toenemen.
De praktijk is het onderzoek noodgedwongen bij
deze omschakeling wel eens vóór geweest, wanneer
het er om ging de best geschikte methode voor het
werken te vinden. We zijn ondertussen wat beter in
de mechanisatie gegroeid en daarmee ook in de ar
beidsmethoden, die hiermee verband houden. Het
Instituut voor Landbouwtechniek en Rationalisatie
in Wageningen heeft nu een aparte afdeling, die on
der leiding van Ir A. Moens baanbrekend werk op
dit terrein verricht. Nu er onlangs een internatio
naal congres over dit onderwerp te Wageningen is
gehouden, leek het ons gewenst de aandacht op dit
onderdeel van het landbouwbedrijf te vestigen. We
zijn met de mechanisatie van de landbouw spoedig
aan een einde, al zoeken we nog naar machines
voor het oogsten van een aantal belangrijke land
bouwgewassen. Het wordt daarom des te belangrij
ker te gaan zoeken naar die methoden waarbij we
met zo min mogelijk arbeid met deze machines eer»
goed product voort kunnen brengen, dat aan alle
te stellen kwaliteitseisen kan voldoen. Weliswaar
is een hoge arbeidsproductiviteit geen maatstaf
voor een hoog ondernemersinkomen, maar toch is
dit we] een voorwaarde als men wil spreken van
een bedrijf dat rendabel is. Als zodanig is het zeker
de moeite waard er eens wat over te publiceren.
Ook al zal iedere boer steeds voor z'n eigen bedrijf
na moeten gaan wat de mogelijkheden zijn.
BEDRIJFSGROOTTE VAN BELANG.
Op zichzelf is het goed verklaarbaar dat de ar
beidsproductiviteit op kleine bedrijven geringer is
dan op grotere bedrijven. De tijden van voorberei
ding, nawerk en transport drukken des te zwaar
der, de percelen zijn doorgaans veel kleiner, terwijl
alleen kleinere machines en trekkracht van een
kleiner vermogen toegepast kunnen worden. Daar
om is een rationele mechanisatie op deze bedrijven
ook zo moeilijk door te voeren. De voordelen van de
mechanisatie kunnen derhalve alleen worden ge
plukt als gezamenlijk de nodige machines worden
aangeschaft. Dit neemt echter het arbeidsoverschot
dat veelal op deze kleine bedrijven bestaat niet weg,
doch vergroot het veeleer. Deze studie moet daarom
steeds gecombineerd worden met een onderzoek
naar de mogelijkheid het bedrijf te intensiveren of
de overtollig geworden uren elders productief te
besteden.
Daarnaast blijven vooral de vele bedrijven die ge
heel of gedeeltelijk met vreemde arbeidskrachten
werken, eem welkom object 'voor de studie van de
arbeidsproductiviteit en arbeidsmethoden. Bij de
studie van defe methoden wat in de industrie,
waar het onderzoek gemakkelijker gedaan kan wor
den, reeds lang is ingeburgerd gaat het er om
een aantal richtlijnen in het oog te houden. We
noemen hier een aantal van deze grondregels:
le. Spaar zo mogelijk bewerkingen uit, waar
door tijd en inspanning bespaard worden.
2e. Breng het werk zo dicht mogelijk bij de ar
beider.
3e. Gebruik werktuigen die goede kwaliteit werk
leveren en toch weinig inspanning vereisen.
4e. Maak zoveel mogelijk gebruik van de zwaar
tekracht en gebruik bij het transport wagens.
5e. Zorg voor rhytmische lichaamsbewegingen,
waarbij zoveel mogelijk beide handen worden
gebruikt.
6e. Houdt de vermoeidheid tegen door het werk
zoveel mogelijk zittend te laten doen en de
nodige rustpauzen in te lassen.
Nog niet zo lang geleden kwamen we op een be
drijf het volgende voorbeeld tegen, dat als illustra
tie kan dienen. Het vlas moest geschelfd worden en
het weer liet zich niet al te best aanzien. Door de
regen die reeds gevallen was. kon het vlas niet ge
heel droog worden genoemd. Onze verwondering
was daarom des te groter toen er van dit aan kwa
liteitsverlies blootstaande vlas grote schelven wer
den gezet, waardoor de schoven over grote afstand
moesten worden aangesleept. Op onze vraag waar
om de schelven niet wat kleiner werden gemaakt
om de kwaliteit zo goed mogelijk te houden en het
werk mogelijk nog vóór de regen klaar te krijgen,
kregen we het antwoord dat deze methode toch zo
gemakkelijk was bij het mennen. Daarbij werd over
het hoofd gezien dat de vele uren, die met het sle
pen van de vlasschovem over grote afstanden ver
loren gingen, niet weer door het wat minder vaak
verzetten van de wagen worden goedgemaakt.
Het is een bewijs uit de practijk dat op dit gebied
nog meer voorlichting over de te gebruiken werk
wijze gegeven zou moeten worden.