De Zeeuwse landbouw in een veelbewogen tijdvak
382
ZEEUWSCH LANDBOUWBLAD.
der dan 30.000ha, in Zeeland onder de herverkave
ling werd gebracht. Het is merkwaardig, en eigen
lijk toch weer niet, dat de uitvoering van de ge
noemde grote werken hun eigenlijke oorzaak von
den in buitengewone oorzaken, n.l. oorlog en ramp,
die Zeeland teisterden.
Wanneer deze grote werken binnen een jaar of
zes gereed zullen zijn, zullen grote delen van Zee
land, wat de verkaveling en ontsluiting betreft,
een geheel ander aanzien hebben gekregen en
meer geschikt zijn voor een moderne bedrijfsvoe
ring, dan voorheen het geval was.
VERDERE GEVOLGEN VAN DE RAMP.
Maar de ramp van 1 Februari heeft, naar wij
met stelligheid mogen verwachten, nog grotere
consequenties dan de genoemde ruil- en herverka
velingen, n.l. het tot uitvoering komen van het z.g.
Drie-eilanden en het Deltaplan.
Het is nog niet zo heel lang geleden, dat degene,
die op de kaart langs de kust een lijn trok van
Zeeuwsch-Vlaanderen naar Hoek van Holland
om op deze wijze aan te duiden dat de zeegaten
moesten worden afgesloten voor een fantast
werd versleten. En terecht, omdat de technische
mogelijkheid ontbrak. Thans is deze afsluiting
geen fantasie meer. De voortgeschreden techniek,
en niet in het minst de stormramp van 1 Februari,
zijn aanleiding dat de plannen die men in een
nog ver verwijderde toekomst eerst verwezenlijkt
meende te zullen zien als de voortekenen niet
bedriegen, ip de volgende vijf en twintig jaren
werkelijkheid zullen worden.
Zoals de Friezen in vroegere eeuwen een halt
toeriepen aan de oude Middelzee, die ver in Fries
land doordrong, en wij nog in deze eeuw een halt
toeriepen aan de Zuiderzee, zo zal thans een dam
worden opgeworpen tegen de Noordzee, die thans
tweemaal per dag de zeegaten in en uit stroomt,
zonder tegenmaatregelen van de mens steeds gro
ter kommen vormend en onze oeververdediging
ondermijnend. De verdediger van het land, de
mens, zal thans op een korte maar vooruitgescho
ven linie, de strijd gaan voeren, met de oude stel
ling als tweede linie.
Het Drie-eilandenplan, «dat, zoals bekend, beoogt
Noord-Beveland met Walcheren en Zuid:Beveland
te verbinden door twee dammen één in de buurt
van Vrouwenpolder naar. Noord-Beveland, en één in
de omgeving van het Katse Veer naar een tegen
overliggend punt van Zuid-Beveland is in wezen
op één lijn te stellen met de reeds in vroeger jaren
gebouwde Sloe-, Sloote en Kreekkrakdam, die
eveneens eilanden met de z.g. vaste wal verbonden.
Wij zouden ons Zeeland zonder de laatste verbin
dingen niet meer kunnen voorstellen. En toch is
het zo geweest en in vroegere eeuwen was het nog
wel erger, toen Zeeland als het ware een archipel
van eilanden vormde, zoals op de' afbeelding dui
delijk blijkt.
Wanneer over "enkele jaren Ir Dibbits noem
de het jaar 1960 de dammen gereed zullen zijn,
zal het aantal werkelijke Zeeuwse eilanden weer
met één verminderd zijn.
Het reeds jaren actieve brugcomité van Noord-
Beveland ziet haar streven werkelijkheid worden,
vermoedelijk veel eerder dan werd verwacht. Waar
bij het er weinig toe doet of de vaste verbinding
niet uit een brug, maar uit een dam, zelfs twee
dammen, zal bestaan.
Wanneer deze dammen gereed zullen zijn, treedt
in de Zandkreek uiteraard een geheel nieuwe situ
atie op. De getijbeweging behoort dan tot het ver
leden, met gunstige gevolgen voor de oeverver
dediging der aanliggende polders. De afgesloten
Zandkreek zal uiteraard een eigen peil hebben,
waarbij de hoogte van het peil mede zal beslissen,
welke oppervlakten droog zullen vallen en om-
kaad kunnen werden.
21 IJ, die gedurende de laatste vijf en twintig jaren de gebeurtenissen, die zich in of rondom
ions van oordeel zijn, dat zich in deze periode den, hebben beleefd of gadegeslagen, zullen met
het landbouwbedrijf in onze provincie voorde welhaast rigoureuze veranderingen hebben vol
trokken.
Overigens deden grote wijzigingen zich niet alleen in de landbouw of alleep in Zeeland voor.
Voor ons gehele volk, welhaast voor de gehele wereld, is de door ons genoemde periode een tijd
van enorme veranderingen op velerlei gebied. Wij zullen ons in dit artikel uitsluitend bepalen tot
het agrarisch bedrijf in onze provincie en dan komen wij tot de conelustie, dat er in de geschiede
nis wel geen periode is geweest, waarin zich zulke grote veranderingen hebben voltrokken of zich
aankondigden, dan juist in de afgelopen kwart eeuw.
In een bonte rij hebben al deze gebeurtenissen, die een grote invloed hadden op het boerenbe
drijf, en niet te vergeten de boeren zelve, zich aangemeld. In talloze bijeenkomsten v,an de boeren-
organisaties werden de problemen bestudeerd en besproken. Aan stof om over te spreken heeft
het de landbouwvoormannen in deze periode dan ook niet ontbroken. Het is een gelukkige om
standigheid, dat de boer over een behoorlijke organisatie en deskundige voormannen beschikte om
over al deze problemen, die zo nauw met zijn bedrijf zijn verbonden, zich een oordeel te vormen.
BEMOEIING VAN DE OVERHEID.
Na de crisis der dertiger jaren, die vele bedrij
ven aan de rand van de afgrond bracht, volgde,
mede door de actie der boerenorganisaties, hulp
van de zijde der Overheid, door het treffen van
een reeks z.g. crisismaatregelen, te beginnen met
tot ontwikkeling te brengen, die hij niet meer
vermag te beheersen.
LANDAANWINNING EN VERKAVELING.
Het grondgebied van Zeeland werd vergroot
door inpolderingen van het Zuid-Sloe en de Braak-
De ,,zak" van
Zuid-Beveland in de
tijd van
Jacoba van Beiereu
CLICHE WELWILLEND
AFGESTAAN DOOR DE
N. F. O. IN ZEELAND
het product tarwe, doch eindigend met maatrege
len voor nagenoeg alle producten van land- en
tuinbouw. Deze maatregelen waren op zichzelf
reeds belangrijk, omdat ze een einde maakten aan
een periode, waarin bemoeiing van de Overheid
met het individuele bedrijf nagenoeg niet voor
kwam. Na de inval van de Duitsers en de daarop
volgende bezetting, kwam een periode van dikwijls
ontzaggelijk veel persoonlijk leed, ellende en mate
riële schade; een teveel aan ergernis, doch een
tekort aan nagenoeg alles. Zouden wij allen de
eigenlijke betekenis van het wbord vrijheid ooit te
voren beter hebben begrepen, dan in die dagen?
STORMACHTIGE ONTWIKKELING NA
DE OORLOG.
Na deze oorlog, waaruit onze provincie wel
uiterst zwaar gehavend te voorschijn kwam, volg
de een tijd van wederopbouw van alles wat ge
durende deze oorlog werd verwoest en aanvulling
van datgene, wat tijdens de oorlog versleten was
of niet kon worden aangevuld. Een wederopbouw,
die leidde tot een mechanisatie en motorisatie van
de bedrijven in een welhaast stormachtig tempo.
In vrijwel alle delen van Zeeland kwamen be
waarplaatsen voor granen, aardappelen, uien, fruit
enz. tot stand, vooral door samenwerking der boe
ren, maar ook door particulieren. Het zijn vooral
de graansilo's, die in de meeste delen van Zeeland
werden opgericht, die door hun hoge- bouw, te
zamen met de vele kerktorens, het landschapsbeeld
in Zeeland beheersen, en welhaast een symbool
zijn van de Godsvrucht en de dadendrang van de
Zeeuwse boerenstand na de oorlog.
Op organisatorisch gebied voltrokken zich, in het
bijzonder na de oorlog, grote veranderingen door
het optreden van de Stichting voor de Landbouw,
sinds kort gevolgd door een publiekrechterlijke be
drijfsorganisatie. Een Gezondheidsdienst voor die
ren kwam tot stand en het vrijworden van onze
veestapel van de rundertuberculose is reeds een
feit geworden.
Nog op een ander punt voltrokken zich na deze
oorlog grote wijzigingen, n.l. in het gebruik van
chemische bestrijdingsmiddelen in land- en tuin
bouw, die, in velerlei vorm en benaming, en in
steeds grotere hoeveelheden toepassing vinden. Er
is geen boer of fruitkweker meer, die er geen 1 ge
bruik van maakt. Soms, wanneer men, staande
in een gewas, meer de geuren van een ziekenhuis
dan die van een frisse natuur inademt, vraagt men
zich af hoe vorige geslachten toch nog een oogst
konden krijgen.
En op het gebied van de chemische onkruidbe-
strijding is de ontwikkeling nog in volle gang
zo niet de mens zichzelf vernietigt door krachten
man. Zonder internationale verwikkelingen zou
nu, in het nog ontoegankelijke schorrengebied, het
land van Saeftinge, mogelijk reeds oogst te velde
hebben gestaan.
Vóór de oorlog had de ruilverkaveling ondanks
alle moeilijkheden, die er voor de betrokkenen tij
delijk aan zijn verbonden, een uiterst belangrijke
maatregel om tot verdere rationalisatie van de be
drijven te komen behoudens enkele voorbereidin
gen van uitvoering in Zeeland, nog geen toepas-
sing gevonden.
De oorlog bracht ook hierin grondige verande
ring. Kort na de oorlog volgde, rechtstreeks ten
gevolge van inundatie, een ruilverkaveling van de
polder Kruiningen, en de overstroming van Wal
cheren, veroorzaakt door het stuk bombarderen
van de dijken, had een herverkaveling van nage
noeg het eiland tengevolge. Een herverkaveling,
gepaard met een sanering van de bedrijven, welke
uniek was in de geschiedenis van de verkaveling
in Nederland.
De stormramp van 1 Februari van het vorige
jaar, die grote delen van Zeeland zo zwaar trof,
waarbij honderden het leven verloren en onnoem
lijk veel aan waarden verloren ging, was aanlei
ding dat opnieuw een oppervlakte, thans niet min-
De ,,zak" van
Zuid-Beveland in de
tijd van Prins
Willem van Oranje
CLICHÉ WELWILLEND
AFGESTAAN DOOR DE
N. F. O IN ZEELAND
