Bedrijfseconomie
erverkavelingsgebieden
Utt de
De Herverkavelingscommissie Zeeland vergaderde.
ZBEUWSCH LANDBOUWBLAD.
(XIII)
DL BELONING VAN DE A^S2fl).
Het Loon.
Het onderwerp, waarmee we in deze schets aan
vangen, is uitermate belangrijk. Haast op ieder
levensterrein heelt men er mee te maken. Wij be
zien het loon van de bedrijfseconomische zijde.
Hierop moet nadrukkelijk gewezen worden, daar
anders uit deze schetsen zeer wel onjuiste conclu
sies zouden kunnen worden getrokken.
De arbeid en de arbeidsmogelijkheid zijn een grote
zegen, ook in maatschappelijke zin. Wat zou het
leven in de tegenwoordige maatschappij ontzag
lijk leeg zijn als we niet moesten of mochten wer
ken. Of dit altijd* en in voldoende mate ingezien
wordt, is een andere vraag, maar het feit ligt er.
Toch werken we niet alleen omdat de arbeid zo
mooi is, maar ook om de vergoeding, het loon.
Hiertoe dwingen veelal de maatschappelijke om
standigheden.
Het is hieruit alleszins te verklaren, dat het loon
en het loonvraagstuk reeds sedert overoude tijden
hi het middelpunt der belangstelling hebben ge
staan en nog staan.
We willen daarom in enkele achtereenvolgende
schetsen het loonvraagstuk bespreken.
Loonbepaling.
We beginnen met na te gaan, op welke wijze
de loonbepaling, de loonvaststelling plaats heeft.
In de eerste plaats zullen we daarbij letten op
het loon als kostenfactor, waarbij wij voorzoveel
nodig ook aandacht zullen schenken aan de wijze
van ïoonberekening.
Op welke wijze bepalen wij het loon?
Er zijn verschillende systemen, welke we meesta?
als loonstelseis zien aangeduid.
We onderscheiden:
a. tijdloon;
b. stukloon;
c. premieloonstelsels.
In deze loonstelseis zijn de criteria de tijd en de
prestatie. Bij tijdloon is de tijd het enige element,
bij stukloon de prestatie, terwijl bij de premieloon
stelsels van een combinatie van beide sprake is.
Bij het tijdloon is de enige maatstaf voor de loon
bepaling, de arbeidstijd die de arbeider beschikbaar
stelt. Wat hij gedurende die tijd presteert is stellig
belangrijk, maar speelt gè'êti^hirecte rol bij de wast-
stelling van het loon.
Dit tijdloon is zeker de oudste vorm van loonbe
paling. Vormen hiervan zijn maand-, week-, dag- en
uurloon. De loonbepaling is bij het tijdloon zeer
eenvoudig, nJL arbeidstijd overeengekomen loon
Dit is stellig een voordeel, maar er staat tegenover,
dat de berekening van de arbeidskosten bij tijdloon
zeer zeker moeilijkheden geeft.
Of de arbeider in tijdloon snel of langzaam werkt
geeft voor de Ïoonberekening geen verschil.
Geheel anders is dit echter met de arbeidskosten
voor de werkgever. Het zal zonder meer duidelijk
zijn, dat een vlijtig arbeider die 1,per uur ver
dient, goedkoper is dan een luie arbeider met het
zelfde uurloon. De prodüctie van de vlijtige arbei
der ligt veel hoger dan die van de trage en is dus
voordeliger voor de producent. Bij de trage arbei
der gaan werkeenheden teloor, en komt minder
product gereed.
Hier doet zich een probleem voor, dat nog veel
vuldig over "het hoofd werdt gezien en waarop we
in No. VI van deze schetsenreeks reeds de aandacht
hebben gevestigd.
De arbeidskosten vormen n.l. een bestanddeel van
de kostprijs, maar alleen voorzover ze werkelijk
kosten zijn. De verloren werkeenheden van de
trage arbeider vormen echter geen kosten, maar
verspilling.
Een eenvoudig voorbeeld ter toelichting.
Boer A. heeft 2 arbeiders in zijn dienst. Beide
werken in tijdloon bij het bietenrooien. Arbeider 1
rooit 300 m2 bieten, arbeider II rooit 500 m2 bieten.
Aannemende dat 500 m2 een normale arbeidspre
statie is voor een valide gemiddelde arbeider, be
nut arbeider I maar 60 van zijn arbeidscapaciteit
en 40 zijner werkeenheden gaat dus verloren,
wordt verspild.
Stel nu voor, dat het dagloon in bietentijd be
draagt 15,Boer A. lijdt dan een verlies op ar
beider I van 6,per dag.
Ten onrechte wordt nu veelal beweerd, dat de
arbeidskosten door het traag werken van arbei
der I leidt tot !n verhoging der arbeidskosten. Deze
verloren gegane werkeenheden zijn een verspilling,
vormen geen kosten, maar een ondernemersveiv
Bes.
Als boer A. de kostprijs van een ha bieten wil
berekenen zal hij als rooikosten moeten opnemen
10.000 x 3 ct. ƒ300,Indien arbeider II een ha
rooit zal hij immers 20 dagen werken. Kosten dan
20 X ƒ15,— ƒ300,—.
Arbeider I presteert het echter om over deze ha
333/3 dag te werken. Zijn loon bedraagt dus
333/3 X 15,— 500,Deze 500,— loon be
staat nu 300,arbeidskosten en 200,ver
spilling.
VOOR ƒ880.000 AANBESTEED.
In de afgelopen maand werden wederom vier
bela'ngrijke werken aanbesteed en gegund voor een
totaal van ongeveer ƒ880.000,Het betreft hier:
Het aanleggen van ong. 4.900 m verharde weg,
met bijbehorende kunstwerken, in de polder
Waarde.
Drainage en egalisatie van ongeveer 210 ha in
de polder Scherpenisse op Tholen.
Het bouwen van een gemaal voor het midden
gebied van Schouwen-Duiveland.
Het aanleggen en verbeteren van de Tureluur-
weg en de Klapweg (Duivendijkseweg) op Schou
wen.
VELE PLANNEN IN"DE MAAK.
Omtrent bestaande plannen kan nog worden
medegedeeld, dat besloten is de Kuijerdamseweg
en de Beerenweg op Schouwen te doen uitvoeren
als landbouwweg A, inplaats van als landbouw-
weg B.
Bestekken voor het aanleggen van rondwegen
buiten de bebouwde kommen van St. Maartens
dijk en Scherpenisse op Tholen zijn binnenkort te
verwachten.
Voorts is in studie de kwestie van de aandrijving
van de bemaling voor Schouwen. Gemengde aan
drijving, dus deels electrisch en deels diesel, is
weliswaar iets duurder, doch biedt meer bedrijfs,-
zekerheid.
In principe zal de Herverkavelingscommissie
medewerken aan het tot standkomen van een
proefbedrijf, uitgaande van de Stichting Proef -
boerderijen, in het „platte" van Schouwen.
IN DE VIER BANNEN WORDEN 47
BEDRIJVEN GESTICHT.
In de polder „Vier Bannen" van Duiveland, waar
reeds voor de ramp de Ruilverkaveling ver was
gevorderd, is door de Herverkavelingscommissie
in 47 gevallen toestemming gegeven tot het stich
ten van bedrijfsgebouwen op „gesaneerde" be
drijven.
In het algemeen is voor alle mutaties inzake
grondrechten en pacht in herverkavelingsgebieden
steeds de toestemming van de Commissie nodig.
Een dergelijke toestemming wordt, indien de mu
tatie geen afbreuk doet aan de plannen, als regel
snel verleend. Wordt echter niet overgegaan tot
het afgeven van een verklaring van „geen be-
Dit voorbeeld toont duidelijk aan, dat bij tijdloon
het betaalde loonbedrag per tijdseenheid gelijk is
n.l. 15,per dag, maar dat de arbeidskosten uit
eenlopen met de prestaties welke per tijdseenheid
worden geleverd.
Immers als de normale prestatie 500 m2 per dag
bedraagt, zijn de arbeidskosten per m2 3 ct. en zou
de normale arbeidsprestatie maar 300 m2 per dag
bedragen, dan zouden de arbeidskosten bedragen
5 ct. per m2.
Met een eenvoudige tekening kunnen we het ver
schil tussen de begrippen loon, arbeidskosten en
verspilling nog nader toelichten.
We nemen ons voorbeeld van het bietenrooien.
Normale dagproductie 500 m2. Bezien we nu een
theoretisch geval, n.l. van 6 arbeiders, die elk
15,per dag verdienen en resp. rooien 500, 400,
300, 200, 100 en C m2.
DAGLOON
loonbedrag
100 200 300
dagproductie in cmj
5CO
zwaar" dan kunnen betrokkenen aannemen, dat
hun verzoek weliswaar in ernstige overweging is
geweest, doch dat er inderdaad zodanige belangen
op het spel staan, dat daaraan niet kan worden
voldaan.
VERTREK NAAR ELDERS.
De oproep van gegadigden uit de herverkave
lingsgebieden voor een bedrijf in de Noord-Oost
polder, de Quarlespolder en de Braakman, werd be
antwoord door 219 grondgebruikers, waarvan 113
uit Schouwen en Duiveland, 46 uit Tholen, 41 uit
de Zak van Zuid-Beveland en 19 uit Waarde.
In dit verband komt het gewenst voor erop te
wijzen, dat in de Quarlespolder uitstekende gron
den zijn gereserveerd voor de fruitteelt.
Fruitkwekers in de herverkavelingsgebieden zul
len goed doen te bedenken, dat hier een kans ge
boden wordt die niet zo spoedig meer zal terug
keren.
BETALING S. B. L. BEDRIJVEN.
Ten aanzien van de betaling van door de Stich
ting Beheer Landbouwgronden overgenomen be
drijven werden verzoeken ontvangen .om de afwik
keling meer te bespoedigen. Dit is voor de Her
verkavelingscommissie aanleiding geweest een
onderzoek naar de trage afwikkeling in te stellen.
Overal waar mogelijk zal, zo spoedig als dat kan,
betaling volgen, zodat uitsluitend die gevallen,
waarin ingewikkelde verhoudingen uitbetaling niet
mogelijk maken nog enige tijd zullen moeten blij
ven wachten.
V
DE BETALING VAN BEDRIJVEN DIE DOOR
DE S. B. L. ZIJN OVERGENOMEN.
Op 12 Maart 1954 tekenden 35 landbouwers, die
een bedrijf in de N.O.P. zijn toegewezen, de ver
klaring van afstand van hun oude bedrijven. Door
de S. B. L. werden hiervan 29 bedrijven aange
kocht. De afwikkeling van deze transacties vergt
echter veel tijd. Speciaal in gevallen, waarbij de
te verkopen goederen bezwaard zijn met hypotheek,
is aan de afwikkeling meer tijd verbonden. Eerst
moeten de nodige kadastrale recherches worden
verricht, hetgeen uiteraard enige tijd vergt. De
aldus verzamelde gegevens werden daarna aan de
inkopers verzonden, die op grond daarvan de aan
koopsommen berekenden, waarna overleg volgde
met de verkopers. Nadat voorlopige overeenstem
ming werd bereikt moest een voorlopige koopacte
worden opgemaakt, welke daarna ter tekening
werd verzonden aan de verkoper. Na terugont
vangst van de voorlopige koopactes moest door de
S. B. L. in de gevallen van bezwaring met hypo
theek aan de betrokken notarissen worden ver
zocht over te gaan tot aflossing en royement van
de hypotheek, ook dit veroorzaakt vanzelfsprekend
oponthoud.
Tenslotte zij vermeld, dat de verkopers, welke
hun eigendommen onbezwaard aan de S. B. L. over
droegen de kooppennningen reeds hebben ontvan
gen. Ook voor de overigen zal echter gestreefd
worden naar een zo spoedig mogelijke afwikkeling,
zodat de betaling niet lang op zich zal laten wach
ten.
Totale aankoopsom 1.674.059,93
Betaald door S. B. L. ƒ250.386,12
15 aankopen voorschot
voor afl. hypotheek 323.592,50
573.978,62
1.100.081,31
Aan deze 15 nog te be
talen 611.419,51
waarvan spoedig beta-
li Dg wordt verwacht 503.780,50
596.300,81
Het resterende bedrag ad 596.300,81 zal in ver
band met royering der hypotheken en eventuele
oorloges"' - voor betaling nog wel even op zich
ten wachten.
Het Iconbedrag kan nu als volgt worden gesplitst.
Dagproductie Arbeidskosten Verspilling
500 m2 15,— nihil
400 m2 12, 3,—
300 m2 9,6,
200 m2 6,— 9,—
100 m2 3,„12,
0 m2 nihil 15,
Vanzelf is dit voorbeeld van theoretisch belang,
maar het zal naar wij vertrouwen het verschil tus
sen de bestanddelen arbeidskosten en verspilling
wel duidelijk hebben gemaakt.
In een volgende schets hierover nog nader.
M.
De Ministers van Landbouw en van Sociale
Zaken en Volksgezondheid hebben, gelet op het
toenemende gebruik van chemische middelen ter
bestrijding van ziekten en plagen in ,de land- en
tuinbouw en op het gevaar, dat dit gebruik in
houdt voor de gezondheid van mens en dier, twee
commissies ingesteld, t.w. de Bestrijdingsmiddelen
commissie cn de Commissie voor Phytopharmacie.
De Bestrijdingsmiddelencommissie heeft tot taak
zich te beraden over de bezwaren, die aan het ge
bruik van bestrijdingsmiddelen zijn verbonden,
eventueel onder bijvoeging van voorstellen ter
voorkoming of vermindering van deze bezwaren.^
De Commissie voor Phytopharmacie zal de Mi
nisters van advies dienen over de toegepast-weten-
schappelijke vraagstukken, liggende op het gebied
van de bestrijdingsmiddelen.
