R
©ffa«lca*eajig®
Gras-, Klaver - en Bieienzaden
Wed. P. DEJONGH-Goes
ZEEUWSCH LANDBOUWBLAD
eeds vaak werd de
vraag gesteld of wij
met de boerderij-
bouw wel op de goe
de weg zijn. Als wij door
gaan met deze perfection-
nering, wat zal dan het
einde zijn? Zijn vele on
zer stallen niet mooier
dan menige woonkamer?
En het is het juist, dat
wij het vee in de winter
onderbrengen in „glazen
huisjes". Hoe is het met
de gezondheidstoestand
van het vee over enige
jaren? Gaat de weer
stand tegen natuurlijke
invloeden niet achteruit
als wij doorgaan de
koeien te behandelen als
troetelkindjes. Er is toch
een grote tegenstellihg tussen de winterperiode op
stal en de dagen en nachten welke het vee door
brengt bij guur voor- en najaarsweer.
Wij zouden nog op een tegenstelling willen
wijzen: Onze stallen zijn perfect, maar wat gebeurt
er met de melk als deze de perfecte stallen heeft
verlaten? Toch is voor de boer de opbrengst en
vooral de kwaliteit van de melk het voornaamste.
Bekend is dat hygiënische behandeling en directe
koeling de kwaliteit sterk beïnvloeden. Het zal on
mogelijk zijn alle boerderijen van goede koel
machines e.d. te voorzien, maar is het juist om in
het ene zover te gaan en het andere, even voor
naam, bijna te verwaarlozen? De ideale melkbe-
handeling in Amerika heeft ons zeer getroffen
gedurende een reis door dat land. Qet resultaat van
deze verzorging is een heerlijke smaak met als
gunstig eindresultaat een enorm binnenlands melk
gebruik.
Hetzelfde geldt voor de Skandinavische landen.
Daar, evenals in de Verenigde Staten, is het heel
gewoon, dat de mannen aan de bars in de café-
taria's melk drinken, en wij denken in ons leven
niet zoveel melk te hebben gedronken als in ons
negen weken durende verblijf in de U.S.A.
Wat nu het antwoord op bovenstaande vragen
en de uitwerking van de opmerkingen aangaat,
hiervoor is een samenwerking van deskundigen op
verschillend gebied noodzakelijk. Van de beant
woording dezer vragen zal het voor een groot ge
deelte afhangen welke richting de boerderijbouw
moet inslaan.
Dit zal van grote invloed zijn op de bouwkosten,
een vraagstuk dat ook dringend om een oplossing
vraagt. Iedereen weet immers, dat de bouwkosten
van onze boerderijen veel te hoog liggen. Laten we
enkele cijfers noemen van complete boerderijen,
welke cijfers natuurlijk globaal zijn:
weidebedrijf 25 ha ƒ64.800,
weidebedrijf 10 ha 37.200,
gemengd bedrijf 25 ha 76.000,
gemengd bedrijf 10 ha 40.700,
akkerbouw 50 ha 72.200,
akkerbouw 25 ha 57.400,
Velen zullen deze cijfers erg hoog voorkomen,
maar laten wij niet vergeten, dat de meeste cijfers,
welke men hoort betrekking hebben op de aan
nemingssom. Men spreekt veelal niet over archi-
téctenhonorarium, bouwleges e.d., terwijl zelden
complete en volledig geoutilleerde gebouwen wor
den gebouwd. Wagenbergingen, silo's en kippen
hokken blijven veelal achterwege. Vele boerderijen
De laatste jaren is de ontwikkeling van de boerderijbouw hoofdzakelijk gebaseerd op nieuwe in
zichten opgedaan in de Wieringermeer. Niet alleen dat voorheen in deze polder en thans in de N.O.P.
veel nieuwe bedrijven gekomen zijn, maar de bouwkundige afdeling van genoemde polderdirecties
werd na de rampzalige dagen van 1940 en de bevrijding in 1945 belast met de herbouw van de
verwoeste boerderijen in ons land. Het waren de adviezen en de voorschriften van het Bureau
Wederopbouw Boerderijen, welke toonaangevend waren. Behalve de door oorlogsgeweld vernielde,
werden immers practisch geen boerderijen gebouwd. En de enkeling die nog bouwde, buiten dit bureau
om, meende ook, dat de boerderijen die hij zag verrijzen, de enig goede waren.
Thans is de wederopbouw bijna voltooid en staan in Nederland duizenden mooie maar dure boer
derijen. In zeker opzicht is dit verdedigbaar; de getroffene immers wenste terug te hebben wat hij
had verloren. Hierop werd dan ook de capaciteit gebaseerd. De hogere bouwkosten en zwaardere
technische eisen deden de dure gebouwen ontstaan.
worden uitgevoerd zonder waterleiding. Waar
rekent men nog op een tasruimte van 60 m;{ per ha
bouwland? In de N.O.P. gaat men nog slechts tot
30 m3.
In de loop van de tijd zijn wel pogingen onder
nomen om te komen tot goedkoper boerderijbouw.
Men werd hierbij geleid door de eisen, welke een
moderne en economische bedrijfsvoering stelt.
Tevens ging men uit van de gedachte, dat de vorm
geving in overeenstemming zou moeten zijn met
de eisen, welke de ontwikkeling van de landbouw
techniek stelt. Wij herinneren hier aan onze poging
op de grote landbouwtentoonstelling te Eindhoven
in 1949, waar een laagbouwboerderij voor een klein
bedrijf was gebouwd. Later zijn verschillende van
dit type boerderijen gebouwd; hier en daar bouw
de men open of gedeeltelijk open kapschuren. Dit
alles gaf echter nog geen afdoende oplossing. Een
niet te onderschatten vooruitgang bij deze boerde
rijbouw is, dat het uitwendige een weerspiegeling
is van het inwendige en dat een poging was gedaan
om te breken met het streven een modern bedrijf
te wringen in de verouderde vorm van het tradi
tionele streektype.
Dit streven leeft nog zeer sterk en wordt nog te
vaak gepropageerd. Hebben deze propagandisten
wel eens gedacht aan het inconsequente van hun
standpunt. Zijn zij er zich wel bewust van de on
rendabele financiële top, welke op elke nieuwe
boerderij drukt? Een eenvoudig rekensommetje
mag hun de ogen openen.
Rekening houdende met de thans geldende nor
men voor huurprijs voor woning- en bedrijfsruimte,
krijgt men bij een bedrijf van b.v. 10 ha het vol
gende beeld:
Huurwaarde woning
7,per week 364,p. jaar
Huurwaarde bedrijfsgebouwen
f 20,per ha 200,p. jaar
Totaal ƒ564,p. jaar
Als men nu deze bruto huur stelt op 6 van
het te investeren kapitaal, mag de bouw 1()0/o X
564,9.400,kosten. Een gedeelte van de
onrendabele top drukt op de woning. Wegens de
algemene huurpolitiek, zal men het bedrag van
ƒ9.400,— mogen verhogen met de geldende rijks
premie; deze kan op maximum ƒ4.200,worden
gesteld. De totale bouwkosten zouden dus pl.m.
ƒ13.600,mogen bedragen. Het is duidelijk (zie
de cijfers van het eerste staatje), dat dit slechts een
fractie is van de werkelijke kosten.
Bij de komende huur
verhoging zal het bedrag
van 13.600,iets hoger
komen te liggen, want de
huurwaarde van de wo
ning zal de huurpolitiek
op de voet moeten vol
gen. Hier staat tegen
over, dat een opbrengst
van 6 van het kapitaal,
vooral als met vreemd
geld moet worden ge
werkt, veelal onvoldoen
de zal blijken te zijn.
In een volgend artikel
zullen wij hierop nader
ingaan. Toch meenden
wij dit nu reeds even te
moeten aanroeren, omdat
Nederland doorgaat met
het bouwen van dure
boerderijen. Hierbij den
ken wij vooral aan de nieuw te stichten bedrijven
in ontginningsgebieden, waarvoor de 40 subsidie
regeling geldt. Men vraagt zich met schrik af of
hier ook weer die zware wederopbouw-eisen gelden.
Wij denken als voorbeeld aan. een boerderijtje van
ƒ23.000,waarbij Wederopbouw een eis hand
haafde voor speciale brandbeveiliging van de deu
ren, die de bouwkosten met 270,verhoogde. Dit
gaat lijken op willekeur, want bij een boerderij van
70.000,kon volstaan worden met een eenvou
dige eternitbekleding.
Men wil ook dat de boer (wil hij voor deze sub
sidie in aanmerking komen) een complete boerderij
bouwt. Het zou aanbeveling verdienen de boer
meer vrij te laten; hij moet immers reeds een aan
zienlijk kapitaal investeren in grond, vee, machines
e.d. Bovendien zou men door meer vrijheid toe te
staan het nemen van experimenten kunnen be
vorderen.
Het is ook logisch de boer met het hoogst nood
zakelijke te laten beginnen en hem in de loop der
jaren te laten uitbreiden. Ook kan het voorkomen,
dat hij na enige jaren wil overschakelen van weide
naar akkerbouw of andersom. Wij zouden het har
nas weg willen laten, of als de Nederlanders dan
toch in een harnas moeten leven, dit tenminste
zeer soepel samengesteld willen zien.
Voor Nederland geldt zeker niet in het minst de
noodzaak ook op de landbouwbedrijven zo econo
misch mogelijk te werken en rekening te houden
met de moeilijkheid personeel aan te trekken.
Hiermede, en in verband met reeds genoemde hoge
bouwkosten, zou het zeker aanbeveling verdienen
aan het z.g. open stalsysteem (loose housing)
meer aandacht te besteden. De resultaten in Ame
rika zijn niet onbevredigend en ook in Duitsland,
Oostenrijk en Zwitserland, om maar enkele landen
te noemen, neemt het enthousiasme voor dit
systeem toe. In verband met de grotere en betere
mestopbrengst kan dit systeem voor de bedrijven
op de nieuwe gronden van grote waarde zijn.
Zoals men ziet zijn er vele problemen, die om
een oplossing schreeuwen. In dit artikel zijn er
slechts enkele genoemd. Het is de bedoeling in
volgende artikelen in te gaan zowel op de vraag
stukken, welke we hierboven hebben aangeroerd,
als op andere vraagstukken, welke zich bij het
bouwen van boerderijen voordoen. Mogen allen,
die voor deze vraagstukken belangstelling hebben
ons hun mening niet onthouden.
TH. L. H. SPOELSTRA.
Directeur Bouwbureau voor de Landbouw.
DE HERDENKING VAN HET CO-JARIG
BESTAAN DER RIJKSLANDBOUW-
VVINTERSCHOOL TE GOES.
4
Vrijdag 30 October j.l. was een goede dag voor
de Rijkslandbouwwinterschool te Goes. Ongeveer
300 oud-leerlingen, genodigden en belangstellenden
waren in de „Prins van Oranje" te Goes bijeenge
komen om het 60-jarig bestaan der school te her
denken door het houden van een Ontwikkelingsdag.
De plv. Voorzitter van de Commissie van Toe
zicht, de heer D. W. Lindenbergh, deelde mede, dat
de Voorzitter der Commissie, de heer A. Minder-
houd, wegens ziekte verhinderd was de bijeen
komst te leiden.
Spr. stelde onder instemming der vergadering
voor, een telegram aan de heer Minderhoud te zen
den, waarin hem spoedig herstel van gezondheid
wordt toegewenst.
Vervolgens heette spr. de aanwezigen hartelijk
welkom. Het verheugt hem weer dat zo velen
ook van verre zijn gekomen om deze herdenking
mede te maken en bracht dank aan degenen, die
door het zenden van een bloemstuk aan deze dag
een enigszins feestelijk karakter hadden gegeven.
Nadat de verschillende officiële afgevaardigden,
alsmede ook de aanwezige dames in het bijzonder
zijn welkom geheten, geeft spr. het woord aan de
heer Ir. G. Veenstra, Inspecteur van het Land
bouwonderwijs te 's-Gravenhage, die de Directeur
van het Landbouwonderwijs, Ir. N. van Vliet, die
wegens ziekte niet aanwezig kon zijn, verving.
De heer Veenstra memoreerde het een en ander
uit de geschiedenis van het landbouwonderwijs cn
van de jubilerende school in het bijzonder. Spr. feli
citeerde de Commissie van Toezicht, Directeur,
leraren en overig personeel der school met de be
reikte resultaten en wenste de school een langdurig
en bloeiend bestaan toe in het belang van de land
bouwende stand en het gewest.
Er zal getracht worden dit type onderwijs nog
te verbeteren, niet zo zeer in uitbreiding van het
aantal scholen of van de te behandelen leerstof,
maar meer door de verdieping aan de gemeen
schapszin.
Ook bij het landbouwonderwijs is de mens te veel
verdrongen door de economie. Naar het 'inzicht
van spr. zal men zich nog meer dan tot heden
moeten bezig houden met de persoon van de leer
ling.
Hierna boden verschillende officiële personen
hun gelukwensen aan. terwijl de Secretaris der
Z. L. M. voor de Directeurskamer een fraaie kleu
renets overhandigde.
Vervolgens behandelde een 7-tal sprekers onder
werpen van actuële aard.
Daar alle sprekers zich strikt hielden aan de hen
toegemeten tijd en de discussies op prettige en
vaak humoristische wijze werden gevoerd, kon het
programma vlot en op tijd worden afgewerkt.
De Directeur der school sprak zijn dank uit voor
de waarderende woorden, welke over het onderwijs
aan de school waren geuit. Hij wees er hierbij op,
dat een school slechts goede resultaten kan afwer
pen wanneer het gehele personeel van een goede
samenwerking is doordrongen, iets wat van de
Goese school met recht kan worden gezegd. Hij
bracht hiervoor dank aan het personeel.
Nadat nog een oud-leerling der school, de heer
I. Staal uit Tiel, die van 18991901 op de school
banken had gezeten de suggestie van de Directeur
om het leerplan tot 3 jaren uit te breiden had
ondersteund, sloot de plv.-voorzitter de bijeen
komst met een woord van dank aan allen, die aan
het welslagen van deze dag hadden medegewerkt.
H.H. LANDBOUWERS!
U behoeft er niet naar te raden,
Voor
naar
N.V. ZAADHANDEL BOOMKWEKERIJEN