Cijfers rondom
herverkavelingsplannen
«Ibi*n
„SHELL"
Onkruidbestrijdingsmiddel W
GEBR» DE JONGH - GOES Postbus 35
By een beslissing: over een herverkaveling spelen
vele factoren een rol die niet meetbaar zijn of in
cüfers weergegeven kunnen worden.
De mentaliteit van de bevolking, de vakbe
kwaamheid, de arbeidsvoorziening, de aard en de
omvang der schade, de mate van werkloosheid,
de financiële zijde en de kans op een vlotte uitvoe
ring, ze spelen allemaal mee bij de beslissing of
een gebied al dan niet herverkaveld zal worden.
En wat weten we er van?
Toch blijven er nog voldoende factoren over die
wel te meten zijn en het is dan ook een goede ge
dachte van de afdeling streekonderzoek van het
L.E.I. geweest om zoveel mogelijk cijfers rondom
deze plannen te verzamelen. Deze hebben dan
betrekking op bedrijf ^grootte, bedrijfstype, ar-
beidstype, arbeidsbehoefte, arbeidsaanbod en
a'rbeidseffect. Verder is ook een tabel opgenomen
van het aantal kavels, dat per bedrijfsklasse ge
middeld bewerkt moet worden. Al deze cijfers zijn
uitermate belangrijk voor een sanering, één der
belangrijkste onderdelen van een herverkaveling.
Uit het uitvoerige materiaal lichten we de belang
rijkste cyfers. Tevens meenden we er goed aan
te doen de vergelijkbare cyfers van Walcheren
over de bed'ryfsgrootte te vermelden, teneinde al
thans gedeelteiyk na te kunnen gaan in hoeverre
de problemen van dit in behandeling zijnde eiland
overeenkomen met die van andere streken, waar
de plannen nog in de maak zijn.
We beginnen met de
BEDRIJFSGROOTTE.
Hoofdberoep Landbouwer.
15 ha
van
totaal
Aantal
gem. bedrijfs
grootte m ha
N.-Beveland
33
118
19.7
Z.-Beveland
48
906
12.5
Z.-Beveland (zak)
51
408
10.7
Schouwen-Duiveland
33
358
15.8
Duiveland (afz.)
42
268
13.4
Tholen en St. Philipsl. 59
674
10.5
Walcheren
33
520
9.4
Het probleem der kleine bedrijven is dus vooral
te vinden in de zak van Zuid-Beveland, op Duive
land en op Tholen. In al deze gebieden blijkt het
percentage kleine bedrijven dus nog aanzienlijk
boven dat van Walcheren te liggen, al is het aantal
in de zak van Zuid-Beveland en Duiveland dan ook
wat kleiner.
Bekijkt men de dorpen nog eens afzonderlijk,
dan vallen er onderling weer opmerkelijke ver
schillen te constateren.
Tholen en St. Philipsland
Hoofdberoep Landbouwer.
1-
3 ha
3-
5 ha
Gem.
Aantal
Percen
tage
Aantal
Percen
tage
bedrijfs
grootte
in ha
Tholen 29
Oud-Vossemeer 41
Poortvliet 55
Scherpenisse 45
St. Maartensdijk 82
Stavenisse 64
St. Annaland 147
29
37
34
34
43
43
61
16
17
26
24
27
27
46
16
15
16
18
14
19
19
17.2
15,8
9.6
6.9
10.0
7.0
6.0
St. Philipsland 21
30
7
10
24.5
vraagt Uw handelaar
HOOIHARKEN EN
ZWADKEERDERS
Doch een eerste vereiste voor het welslagen van
een dergelijk plan is wel dat de afzet gekanali
seerd wordt, opdat de aardappelen onder scherpe
controle en aan de hand van voorschriften gesor.
teërd. worden op ras, grootte en kwaliteit.
In aansluiting hierop moet de consument be
werkt worden om de aardappel met garantie, al is
deze wat duurder dan normaal, af te nemen.
Advertentie-campagnes als opgezet door het
Nederlands Zuivelbureau „Neem per man drie
kwart kan" kunnen bij een dergelijk streven
niet gemist worden. Het is de moeite waard. Want
het gaat er om, dat de teler verzekerd is van de
afzet van een product dat aan kwaliteitseisen Vol
doet en dat de consument de betere kwaliteit leert
waarderen en zich niet met allerlei afval van aard
appelen laat afschepen.
BOS.
Duiveland
Bruinisse
17
29
5
9
13,4
Oosterland
58
37
24
15
9.2
Ouwerkerk
9
18
5
10
16.9
Nieuwerkërk
26
21
18
14
11.6
Zierikzee
34
30
13
11
11.6
Dréischor
25
29
16
19
14.5
Noordgouwe
12
23
6
11
16.9
Zuid-Bevel, (zak)
's Gravenpolder 21
38
8
14
10.4
Hoedekenskerke
33
42
10
12
9.6
Baarland
9
17
9
17
13.4
Ellewoutsdijk
12
34
7
20
11.8
Oudelande
29
43
11
16
8.6
Driewegen
21
44
11
23
8.8
Borssele
22
22
19
19
13.2
Ovezande
42
38
15
13
10.3
Nisse
9
18
8
15
14.0
's Pleerenhoek
18
33
8
15
12.4
Pleinkenszand
60
42
26
18
8.4
Op Tholen springt St. Annaland met zijn hoge
percentage er direct tussen uit, terwijl St. Philips
land duidelijk tot een geheel andere groep behoort,
mede gezien de gemiddelde bedrijfsgrootte aldaar.
Op Duiveland komen de meeste kleine bedrijven
voor rond Oosterland. Het percentage is hier wel
wat lager dan op Tholen, terwijl ook de gemiddelde
bedrijfsgrootte wat hoger ligt.
Het Zuid-Bevelandse kleine bedrijf is vrij regel
matig in de Zak verspreid, behalve in Nisse, Baar
land en Borssele, waar vooral de percentages van
het bedrijf van 13 ha gering zijn. De gemiddel
de bedrijfsgrootte is bovendien laag.
Het nagaan van de bedrijfsgroottes alleen is
echter niet voldoende, daar de aard van het bedrijf
ook een grote rol speelt. Het is immers goed
mogelijk een bestaan te vinden op een klein akker
bouwbedrijf waar intensieve gewassen als uien,
wijnpeen e.d. geteeld worden, terwijl op een bedrijf
van dezelfde grootte met eèn bouwplan waarin
hakvruchten en granen de boventoon voeren, geen
droog brood te verdienen valt. Zo berekende
onlangs Dr. Ir. C. W. C. van Beekom, dat op een
klein bedrijf van 3.31 ha over 1952 5424 aan inko
men werd genoten, dank zij het intensieve bouw
plan. Een nader onderzoek leert, dat op Tholen
twee derde gedeelte, op Duiveland drie vierde ge
deelte en in de Zak van ZuidrBeveland drie vijfde
gedeelte van de cultuurgrond door bouwland
wordt ingenomen.
Ongeveer 20 van de cultuurgrond wordt ge
middeld door grasland ingenomen; dit percentage
is het laagst op de kleine bedrijven. Het percentage
tuingrond is op deze bedrijven weer veel groter
en bedraagt 25—30 in de klasse 13 ha en
20 in de klasse 35 ha.
Vooral de zaaiuien en daarnaast ook fruit (Z.-
Beveland), warmoezerijgewassen (Duiveland), zil
veruien, vroege aardappelen en wortelen (Tholen)
zijn speciale teelten voor deze gebieden.
Zodoende onderscheiden de kleine1 bedrijven zich
sterk van de grotere. Het gaat dan ook niet aan
de arbeidsbehoefte van deze bedrijven per ha zon
der meer te vergelijken met grotere bedrijven uit
de omgeving.
Bij de berekening van de arbeidsbehoefte wordt
gebruik gemaakt van zekere normen, die gevonden
zijn op het goed> geleide bedrijf. Het arbeidsaanbod
is berekend door alle arbeidskrachten om te reke
nen op volwaardige arbeidskrachten, zodat de
tijdsduur en de leeftijd verder geen invloed meer
hebben.
Door de intensieve teelten is de arbeidsbehoefte
per ha op het bedrijf, kleiner dan 5 ha, tweemaal
zo groot als op het bedrijf boven de 20 ha.
Op de bedrijven onder de 5 ha wordt gedeelte
van het arbeidsaanbod geleverd door het gezin;
de rest wordt geleverd door vreemde arbeids
krachten.
Nu wordt er op gerekend, dat per volwaardige
arbeidskracht 2600 a 2900 standaarduren bereikt
kunnen worden. Onderstaande tabel laat zien, dat
de minimum-norm van 2600 uur niet in alle geval
len wordt gehaald bij het bestaande bouwplan.
A'rbeidseffect in standaarduren per volwassen
arbeidskracht.
Tholen en St. Philipsland j Schouwen-Duiveland
1— 3 ha
2187
2199
3— 5 ha
2576
2618
5—10 ha
2469
2605
10—20 ha
2710
2613
20 ha
2940
2642
De cijfers zijn voor Zuid-Beveland niet beschik
baar voor de afzonderlijke grootte-klassen; gezien
de gunstige cijfers van de gemeenten in dit gebied,
vermoeden wij echter, dat ze hoger zullen liggen.
Wanneer tenslotte dan de verkavelingstoestand
onder ogen wordt gezien, kan deze het beste wor
den uitgedrukt in het aantal kavels per bedrijf en
de gemiddelde kavelgrootte,
Gem. kavel
grootte
Aantal kavels
per bedrijf in procenten
Tholen en
St. Philipsland
lof 2
3-5
6-8
9-11
>12
1—3 ha
3-5
5-10..
10-20
0.66 ha
0.96
1.36
2,00
45
23
13
9
52
56
42
27
3
18
35
33
0
3
10
21
10
Schouwen
en Duiveland
1-3 ha
3-5
5-10.,
10-20,,
0.80
1.07
1.29
2.03
64
30
12
5
34
53
40
29
2
16
37
34
0
11
23
0
9
Zak van
Zuid-Beveland
Alle bedrijven
boven 1 ha
1,94
60
26
10
3
1
De situatie op Duiveland en
op Tholen is
zeer
ongunstig wat het aantal kavels betreft. In eerst
genoemd gebied was overigens reeds een ruilver
kaveling in uitvoering, die aan de vele verspreide
kavels een einde gemaakt zou hebben, indien de
ramp niet dit werk zo plotseling had stopgezet.
Ook de situatie in de beide andere gebieden is
verre van ideaal.
Hoewel de hier aangeduide gegevens nog geen
definitief oordeel toestaan, kan toch wel op grond
van de vele kleine bedrijven verdeeld over een te
groot aantal kavels en het veelal te geringe
arbeidseffect geconcludeerd worden, dat een her
verkaveling met daarbij behorende sanering een
grote verbetering zou betekenen voor Schouwen,
Tholen en de Zak van Zuid-Beveland. Voor de Zak
van Zuid-Beveland is deze conclusie minder gefun
deerd dan voor de andere gebieden. Hier zijn
immers de individuele verschillen tussen de dorpen
veel groter, waardoor het trekken van een grens
veel moeilijker wordt. Ook is het hier nog de
vraag in hoeverre de boomgaarden zich nog van
de inundatie zullen herstellen, wat in verband met
een sanering van fundamenteel belang is.
Het rapport door het L.E.I. samengesteld, meent,
dat de minimumgrootte van een éénmansbedrijf
globaal gesteld moet worden op 3 a 4 ha en op
Schouwen op 4 ha i.v.m. een andere gewassen-
keuze.
Op grond hiervan kan berekend worden dat
bij een sanering tot 4 ha of 5 ha de volgende opper
vlakten grond nodig zouden zijn.
Sanering tot:
4 ha
5 ha
Schouwen-Duiveland
500
ba
1000
ha-
TholenSt. Philipsland
1000
ha
2000
ha
Zak van Zuid-Beveland
1000
•ha
1000
ha
Totaal
2500
ha
4000
ha
Wij zouden aan deze getallen vooral niet te veel
vast willen houden. Het is immers sanering, tot
een minimumgrootte en het bestaan op een der
gelijk bedrijfje kan op verschillende wijzen onder
het minimum dalen:
1°. Doordat in een tijdi van neergaande conjunc
tuur met dalende prijzen ondanks een voldoend
aantal uren het inkomen niet groot genoeg is.
2°. Wegens een slechte afzet van de producten
van dit bedrijfstype. Verschillende van de
intensieve teelten zijn zeer kwetsbaar in de
afzet en overschakeling op extensieve gewas
sen geeft inkomstenderving.
3°. Wanneer het aantal uren dat productief ge
maakt kan worden op andere bedrijven daalt,
doordat b.v. de arbeidsbehoefte op deze bedrij
ven afneemt (mechanisatie).
Wanneer men toch tot een ingrijpende sanering
overgaat, moet er geen half werk worden geleverd.
De hoge kosten van uitvoering rechtvaardigen ten
volle de beschikbaarstelling van enkele duizenden
ha's Zuiderzeegronden. Er moet een klein bedrijf
worden geschapen, dat o.ok onder minder gunstige
omstandigheden niet direct op hulp van anderen
is aangewezen.
Overigens past het hierbij niet om steeds
scherpe grenzen te trekken. Een niet bekwaam
bedrijfsleider gaat land onderverpachten als hij
gesaneerd wordt, terwijl een ander best nog wat
meer land zou kunnen bewerken.
Wanneer over enige tijd de herverkavelingwet
van Walcheren van toepassing zal worden ver
klaard op andere gebieden, bij K. B. aan te wijzen,
is het zaak, dat de belanghebbenden zich reeds een
oordeel hebben gevormd. De standsorganisaties
zullen deze gedachtenwisseling hebben te stimule
ren, omdat het hier gaat over beslissingen van
vérstrekkende betekenis.
BOS.
Bij onkruidbestrijding in FLAKKEESE WIJNPEEN
heeft U prima resultaten met
