't Was zeldzaem smerig weer. Koud en ievallig.
D'r lag een voet sneeuw of meer. Ermoeë gin
gebrek. Eén van de barre oorlogswinters. En lang
dureVreed. Nie een winter van weken, mae
van maenden. De guus ao allang gin plezier mi an
de sneeuw en van schessen-rieë was a sedert weken
gin spraeke mi. d'Arigheid was t'r af. Stik zunig
mie de kolen, netuurlijk. En nie best van de kost.
In de stad was 't glad erg.
In Goes, in Bouwplan III, in een van die
Blomme-straeten, liep een veint mie een notisie-
boekje in z'n 'anden, die blauw zagge van de
kouwe. Ie keek 'r is eventjes in en stak 't toen
diepe in z'n binnenzak. Stekkerden nog 'n endje
deur de bergen sneeuw, twint dat 'n in z'n 'anden
liep te vrieven. Z'n polsmoffen 'ielpe mae weinig.
Ie zetten z'n bol'oedje wat vaster op z'n 'ood
en douwden z'n ulebril vaster tegen z'n neus-
brugge. 't Was een kerdaat veintje en ie was
bepaeld wat van plan. Ie liep nie zömae een bitje
te keuren. Dat kos je wê zieë. Dae stak een diep-
gaende beslissing achter z'n brilleglasjes in z'n
grieze oogen. Zö kon Jan Koppestok gekeken
toen 'n van plan was Den Briel kedo te doeën an
de Waetergeuzen.
Resoluut draaiden ie een 'ekje binnen. Boter
bloemstraat 27. 't Was ontegenzeggelijk een nette
deure. Mie een mannelijke vastberaeden'eid liet 'n
't illektrische belletje rienkele. Ondertussen nam
'n de stand van de girraniums voe de raemen is op:
ze stoenge d'r best voe! As 't naemborretje nie
loog, most ier een mevrouw Sienke weune, die
'art voe d'r blommetjes ao. As 't naemborretje nie
loog, was t'r alle kans op, dat dat noe mevrouw
Sienke was, die de gerdienen opzieë dee om te
kieken wie t'r gebeld ao.
Ja, zö binne de mensen. Dan gae ze eest kieke
of t'r werkelijk één staet, naedat 'r gebeld is.
Ik dienke aol z'n leven, da die kwaejongens wê
vreed vee belle-deurtje gespeeld motten om 'eel
oons volk zö achterdochtig te maeken. Bol'oed
boog een eeindje in z'n 'eupen. Bol'oed pakten nae
z'n bol'oed en liet z'n aer is kieke an mevrouw
Sienke. Iedereen kon zieë, dat Bol'oed een net
opgevoede jongen was, die nie deur de gerdienen
stoeng te schumen, want ie draaiden z'n eigen
keurig een 'alve slag om, toen z'n 'oedje wee vast
op z'n knikker stoeng. Ie trok is ferm an de
revèrs van z'n overjas om z'n krage in medel te
kriegen en om een bitje extra wermte op te doeën.
Toen zeid 'n is fief Bch, Bch, Bch, twint dat z'n
kaeken bibberden. En van z'n ge-Bch-Bch sloeg
de wermen aesem mie forsie vanonder z'n Iengels
snorretje in de blauwe vrieslucht.
Mevrouw Sienke was ok nie van gistere, want
ze stierden de dienstbode om de onder'andeliengen
te openen.
't Misje dee de deure open en z' oefden nie
eens te vraegen wat 'r an 't 'andje was, want
Bol'oed zei z'n lesje a op:
Dag Juffrouw. Wilt u Mevrouw even zeggen,
dat er een meneer is van de Voedselvoorziening,
die haar graag even persoonlijk enkele vragen
wou stellen
Ondertussen stoeng Bol'oed a op de bere-matte
van 't halletje. Mie z'n opschriefboekje in z'n
eenen 'and en z'n 'oed in z'n aren.
'k Za is kieke, zei 't kind, glad uut d'r even
wicht.
Dat kieken duurden noga lange. Mae dae was
Bol'oed bliekbaer an gewoon. Ie zetten kalmpjes
z'n 'oed wee op en gieng andachtig de diengetjes
an de muur bekieke. Dat was een tegel van gips
mie een soldate-helm, een afgeschote denneboom,
vee oranje en groen, en daeonder „HULDE AAN
HEN DIE VIELEN"; vanboven stoeng: „10-14 Mei
1940"; op een lint dat in fantastische kroenkels
dwas over de tegel lag, kos je leze: „GREBBE-
BERG".
An d' andere muur 'ieng een splinter van een
boom mie een bitje bast en vee fernis. Opschrift:
„OZO".
Bol'oed was t'r bliekbaer nie ontevreje over en
begon mie een zekere wellust zich te verdiepen
in nummer drieë, waevan 't opvallendste deel een
Nederlandse vlagge besloeg en nog een opschrift
dat 'n nie uut kost leze, want de glaeze deure nae
't halletje begost te piepen. In 'oogst-eige persoon
kwam dae Meneer Sienke an, naedat 'n mie z'n
vrouwe schiet vier, blaes assie de valse bonne-
kaarten wiggestoken ao; op d'r dood da ze wazze
dat 'r een soort huiszoeking stoeng te gebeuren.
En, meneer, wat wenst u zei meneer
Sienke, die docht, as 't dan toch gebeure mot, dan
mae ineens.
Meneer Sienke vroeg Bol'oed.
Daar spreekt u mee, zei Sienke zonder om
wegen.
Juist meneer, zei Bol'oed. Ik wilde even
met u spreken over de voedselvoorziening. U kent
me zeker wel
Sienke stoeng aol z'n 'eimelijke zonden op te
tellen mie een snel'eid daera gineen telmesjiene
bie 'aele kon. Het zoemden in z'n 'ood. Ie zou
begunne mie te zeggen da ze gin kaarten ao, da
ze persies van d'r rantsoentje rond moste komme.
En as 't de veint onangenaem wier en de extra
kaarten op de proppen kwaeme, dan zou 'n zegge
dé ze van z'n schoonmoeder waere. Die kwam nog
vee over de vloer en bleef noga is ete
Nee, meneer, ik ken u niet, zeid 'n.
Nu misschien infermeerden Bol'oed. En
ie' dee z'n oed wee af en liet zieë dat 'n peper-en-
zout 'aer ao, mie een pracht van een scheidienge.
Neen meneer
Zo misschien vroeg Bol'oed twint dat 'n
vadder gieng mie z'n eigen uut te kleeën; want
ie stoeng ondertussen mie zó'n latte van z'n ule
bril in z'n anden en liet 'eel het apperaat voe z'n
buuk zwiengele. Zelf keek 'n vol verwachting
deur U. Semak
De persoonen die in dit stikje voorkomme,
ae nooit bestae. Trouwens, eel 't verkeTs
nooit in Goes gewist.
I.
Sienke an, mie zö'n innemend lachje dat die de
verzinsels over z'n schoonmoeder uut z'n gedachten
schoof en werkelijk nieuwsgierig wier.
Neen meneer*!
Vee konversatie zat 'r nie in; dat mö je toegeve.
Mae ik kan 't alleene mae vertelle zó as 't ge
beurden. Je mot 't mien nie kwalijk neme as 't
saai wordt.
Kom meneer, zei Bol'oed opgewekt, weet u
niet dat ik destijds 's nachts om een uur of vier
bij uw vrouw in de keuken koffie heb zitten
drinken En z'n fien lachje was van een groote
vertrouwelijk'eid.
Meneer,... bij m ij n vrouw 's Nachts
Om vier uur vroeg Sienke mie een ongeloovig-
heid in z'n stemme die een Thomas ere angedaeë
zou
Ja meneer. Denkt u eens na, drong Bol'oed
an. Kom, dat weet u wel. Verleden winter. Wat
is hier achter toen gebeurd
Mie z'n schalkse oogjes keek 'n Sienke ver
trouwelijk an. Net as één die een goeie mop ver
teld eit en die nog eventjes, nog 'eel eventjes af
wacht tot den aren 'm snapt.
U weet, meneer, 'ielp Bol'oed gedienstig nog
een leste stapje, toen u op uw balkon stond,
midden in de nacht, met uw regenjas over uw
pyama
Verrek, zei Sienke zonder de minste eerbied.
Mae Bol'oed was nie gauw beledigd.
Juist meneertriumfeerden ie mie een
straelend gezicht.
Ik zie dat u thuis raaktNog eventjes
en dan ad 'n Sienke op z'n schoere geklopt. Zöas
je doet mie een twilieng-broer die jaren-lang in
Amerika gewist is en die je in Rotterdam ontmoet
op de loopplanke van een osieaanstoompr.
Verrek, zei Sienke d'r nog is bovenop. En
Bol'oed mae lache. Toen lachten Sienke van de
weeromstuit een bitje mee en ie vroeg:
Bent u die agent van politie, die we toen
hier hadden
Juist meneer, zei Bol'oed opgetoge, juist
Bent u niet meer bij de politie wou Sienke
wê is wete.
Ja, meneer, zei Bol'oed, maar op 't ogenblik
niet in functie.
Wat komt u dan eigenlijk doen vroeg
Sienke.
Ik kwam praten over de voedselvoorziening,
meneer Sinke. Ik kom als particulier, maar ook
als vertegenwoordiger van een organisatieD'r
kwam een geheimzinnige blik in z'n oogjes.
Kan ik hier vertrouwelijk spreken, zonder
dat de dienstbode ons beluistert
Sienke piepten is mie de glas-in-lood-deure van
't halletje; d'r bleek gin mens achter te staen.
Mae ja, je kun nooit verzichtig genoeg weze. En
daerom vroeg 'n:
Geen bezwaar wanneer mijn vrouw er bij
tegenwoordig is Anders gaan we
Volstrekt niet, meneer, volstrekt niet, zei
Bol'oed mie een vaert. Laten we inderdaad samen
met Mevrouw overleggen.
Toen 'ad 'n z'n zin. De zö-veesten van die dag.
As 'n eenmal in de kaemer was, dan was 'n vriewel
zeker van z'n zaek. Dat duurden noe nie lange mi.
De dienstbode most sebiet nae Duvekot een pakje
zeeppoeder gae ruile en toen was t'r vrie'eid van
spreken. Bol'oed streek is deur z'n snorretje. Toen
bleek dat 't !r nog aoltied zat, vreef 'n mie z'n
ene vuuste deur z'n aren open 'and. Dan kwam
z'n vuuste is mie naedruk neer op z'n palm; telkens
as 'n oen bepaeld punt in z'n betoog bereikt ao.
Zö bouwden ie as 't waere een logische redenering
in gedeelten op. Bie ieder gedeelte, dat as 'n af
gerond stik beschouwd kon worre, zeid 'n „Goed
en dan kwam z'n vuuste in z'n palm terecht. Zö
gauw als 'n „Goed zei, was t'r een stik afgeslote
en daerover viel dan nie mi te discussiëren. Bol
'oed z'n „Goed 'ad een streep gezet onder dat
fragment van z'n voordracht. En noe was t'r geen
tegenspraeke mae meugelijk. Ie was kwistig op
't stuk van de vuuste-in-de-palm-slag. Maejn ieder
geval voorkwam'n aolerlei 'een en weer gepraat.
Z'n relaas was van de volgende strekking:
Iedereen wist dat de fermielje Sienke goeje
vaderlanders wazze. Wie dae an twufele mocht,
most mae is een oogje slae in de hal van d'r uus.
Goed. Alle goeje vaderlanders waere 't 'r over
eens,4 dat de Moffen afbreuke gedae moste worre.
Iedereen wist, dat de meeste afbreuke tewege ge
bracht wier deur saemenwerking. Dus: een onder
grondse organisatie. Goed. Ie kon netuurlijk nie
zegge,da 'n gestierd wier deur Jan of Piet. Dat
was zö klaer as een klontje. Mae dae móst vanzelf
een organisatie achter stae. Goed. Noe kan d'r op
aolerlei menieren gewerkt worre. Den enen doet
dat deur rattekruud te zaaien deur 't eten van de
Moffen, een ander deur ze an een peemes te riegen,
een derden deur ze te laete zitten op een 'and-
grenaat. Mae naest de bloedige methodes was
t'r ok ruumte voe onbloedige. Goed. (Vuuste in
de palm.) En waerom dan de zaak nie zö bekeke,
dat 't bovendien nog voordeel opleverden voe
goeje vaderlanders, zöas de fermielje Sienke ok
was 'Oe werkt'n noe de organisatie van Bol'oed
Een stel flienke jongens ao 'n stel moffe-uniformen.
Niemand oeft te vraegen oe ze dae an kwamme.
Goed. Op bepaelde tieden trokke zie die pakken
an en dan den boer op. Dat deeë ze in een auto
van de Weermacht, 't Zou onverantwoord weze
om te zeggen oe ze an zö'n auto kwaeme.
Kwaeme ze bie 'n boer, dan wiere de verkens
gevorderd voe de weermacht. Standrechtlich er-
schossen. Wat wou je nog meer Dooie schreeuwe
nie. Goed.
Maar vindt u dat niet gemeen tegenover die
boeren vroeg Mevrouw Sienke, die nie begrepen
ao wat er nog meer stoeng te kommen.
Volstrekt nie zei Bol'oed. Dat was juust
het merkwaerdige van deze organisatie. Niemand
'ad 'r schae van. Bloed vloeiden d'r nie. Behalve
verkensbloed. De boeren die een verke af moste
stae krege een bewies van vorderinge voe een
verke. Dan waere ze van de Organisatie ruum,
'eel ruum zelfs mie de wichte. As de boer z'n
Schein ao, kost 'n op 't gemeente'uus om z'n sentjes.
Goed.
Dae zat niks gin gemeenigheid in. Want as de
Organisatie nie om 't verke kwam, dan most het
toch vandaege of merge geleverd worre. En wat
dan Dan wier 't geslacht, 't Verke mie d'n trein
nae Duitsland, Liebesgabe aus dem dankbaren
Holland; de boer een bon (en scherp an z'n wichte),
't verke poter en de goeje vaderlanders niks as
de dermen en 't naekieken. Goed.
Noé was t'r bereikt dat 't verke in 't land bleef
en de boer kreeg tóch z'n bonnetje. Die 'oefdén
nie te klaegen. Goed.
Noe was dan de Organisatie zo varre de fer
mielje Sienke, die as goeje vaderlanders bekend
stoenge, tegemoet getreë, om ze ok een verke an
te biejen. Enwat a ze daerop te zeggen
Mevrouw Sienke 'ad al een eele tied izitte
dienke: as t'r mae gin gevaer an zit
Meneer Sieke brandden de vraege op z'n lup-
pen: Wat mot dat koste?
Daerom zeie ze as uut één mond: „Da's nie
gek
Dien Bol'oed was evenwel een sympathieke
vent. Die ao meer van die verkentjes gewasse»
Ie zei daevoe: 1
Gevaer is er niet bij en de kosten zijn tegen
winkelprijs vastgesteld. Wat er aan baten binnen
komt, is tot steun van Het Verzet.
Het is toch wel vertrouwd infermeerden
Mevrouw Sienke is verzichtig. Je kon netuurlijk
nooit wete... As dien Bol'oed een N.S.B.-er was...
Je most er nie an dienke... En verzichtigheid is
noe eenmaal de moeder van de porseleinkasse.
Per slot van rekenienge was 't voe de Sienke's een
'eele gebeurtenisse. Nog nooit a ze ok mae over-
woge om een verke an te schaffe. Izak Sienke was
een keurige nette klerk op 't stad'uus. En keurige
nette klerken komme nie graag in moeilijk'eden;
zelfs nie deur een verke dat in oorlogstied wordt
angeboje deur een Organisatie.
Vertrouwd riep Bol'oed ten naeste bie ver-
ontwaerdigd uut. Mevrouw, onze klanten zitten
onder de beste burgers van de stad Twee domi
nees, de pastoor, een notaris, een paar hotels, de
kantonrechter, onze commissaris van politie en de
inspecteur. De ontvanger van de belastingen, de
directeur van 't postkantoor, de stationschef
U ziet, het is zo safe als de bank. Wordt u inder
daad betrapt maar dat acht ik uitgesloten
dan is het een economisch delict en komt u toch
voor de Nederlandse kantonrechter. Die is er zelf
in betrokken. Eén knipoogje, bij wijze van spre
ken, en de zaak gaat in de doofpot Zo vast als
een huis. Goed
De Organisatie zelf loopt natuurlijk wél risico's,
maar dat hebben we er voor over. De klanten
weten niet en hoeven niet te weten, waar de
beestjes vandaan komen. Voor hen is het eigenlijk
alleen een kwestie van een klandestine slachting.
Meer niet. Goed. 't Spreekt dat er goede voor
zorgsmaatregelen genomen zijn.
Mevrouw Sienke was anmerkelijk gerustgesteld.
In zö'n net gezelschap kos je niks overkomme.
't Was feitelijk wê anlokkelijk om saemen mie
notarissen, ontvangers van de belasting en dier-
gelieke notabelen gerekend te worren. Goed be
schouwd, was Izak een man van anzien in Goes.
Dat bleek noe. Ze voelden trouwens ok best wat,
voe een verkje in eigendom. Mevrouw Sienke ad
de netuur nie om over de diengen lange te pie
keren. Ze was dikke, goedlachs en bestoeng, ana
tomisch bekeke, uut een opeenstaepelienge van
een stik of drie, vier peketten. Een bitje een
mechochel. Een gezicht mie vee plooien en onder
kinnen. Nae d'r omvang te oordelen, best geschikt
as de toekomstige bezitster van een mals verkje.
En te oordelen nae d'r gemoedelijke gezicht, glad
gin moeilijke klant voe Bol'oed.
Mevrouw Sienke 'ad meer as andachtig zitte
luustere nae 't sermoen van de pliessie. En vee
