AGENDA Z.L.M. AFDELINGEN
PRODUCTIE, AFZET EN PRIJSVORMING
OP WALCHEREN
VOOR
ERKENNING AANVRAGEN OP
TUINBOUW- EN FRUITTEELT
GEBIED.
Ook eiders dringen de Regeringen aan op produc
tieverhoging. Zo heeft de Amerikaanse Regering
de boeren verzocht om het volgend Jaar hun pro
ductie uit te breiden met 4 boven de records,
welke dit jaar werden bereikt, teneinde te voor
zien in de grootste behoeften, welke het land ooit
heeft gekend.
Vooral op voedergranen sloeg dit. Door middel
van prijsgaranties steunt men deze oproep. Ook in
Engeland heeft de Regering besloten de producen
tenprijzen te verhogen, zulks vooral ter stimulering
van de productie en om de hogere lonen op te van
gen.
Prijzen in het buitenland.
Tenslotte laten wij nog wat prijzen volgen van
tarwe, haver, gerst, aardappelen en suikerbieten,
die de producenten in de ons omliggende landen
krijgen voor hun producten. Deze zijn ontleend aan
mededelingen van de Stichting voor de Landbouw.
Alles per 100 kg behalve de suikerbieten.
Maandag 14 Januari, 7 uur: Afdeling Haamstede,
in „Tavenu". De volgende films worden ver
toond: „Journaal 1951"; „Z. L. M.-excursie Z.O.
Frankrijk".Landbouwwerktuigendemonstra
ties in Zeeland".
Maandag 14 Januari, 1.30 uur: Afdeling Terneuzen.
Lezing door de heer Ir. P. R. Bouman.
Woensdag 16 Januari, 7 uur: Afdeling Bruinisse.
Lezing met film.
Donderdag 17 Januari, 7.30 uur: Afdeling Noord-
gouwe, in de zaal van de heer Botting te Schud-
debeurs. Lezing door de heer Bos: „Het meest
gewenste bouwplan in verband met de Prijzen
politiek".
Vrijdag 18 Januari, 7 uur: Afdeling Zierikzee,
„Huis van Nassau". Vertoning van diverse films.
Nederland
October '51
België
Juli '51
Frankrijk
September '51
West-Duitsland
Juli '51
Denemarken
Augustus '51
Engeland
September '51
Tarwe
24.25
richtprijs
ƒ34,30
vrije prijs
39.10
garantieprijs
38.- ƒ40,-
vrije prijs
ƒ41.
ƒ98,10
garantieprijs
Gerst
22,25
inleveringspriis
35,— vrije prijs
ƒ33,38
vrije prijs
ƒ26,05 25 0/o
premie
garantieprijs
32,60
brouwgerst
ƒ38.-
33,60
22,90^ 27,20
Haver
ƒ22,25 en ƒ31,-
(zie gerst)
33,70
ƒ29,30 15 0/0
34.40
39,95
22,90
minimum
Aardappelen
9,50
vrije prijs
ƒ9.10
vrije prijs
ƒ7.60
ƒ8.95-ƒ 10,05
14,90
ƒ9.30-ƒ 11,25
Suikerbieten
Ca ƒ40,-
per ton
57.-
ƒ45.-
ƒ45,20 ƒ36,60
oogst 1950/51
55,-
De oude tuin van Zeeland. Door inundatie en
herverkaveling veranderd van uiterlijk. Minder
mooi voor de natuurliefhebber, maar met een ver
sterkt economisch, agrarisch fundament. Walche
ren met zijn vele, vroeger slecht ontwaterde kom-
gebieden en verder veel grond die niet of matig
geschikt is voor de akkerbouw, had altijd een hoog
weilandpercentage. Dit ging gepaard met een vrij
uitgebreide veehouderij. De aanwezigheid van
twee steden was oorzaak dat een belangrijke melk
productie als consumptiemelk en boter op het
eiland te plaatsen was. Als gevolg daarvan be
stond altijd een groot percentage van het rundvee
uit melkvee.
De inundatie met de daarop volgende verkaveling
brengen een diepere ontwatering en een beter
beheerst waterpeil. Dit maakt dat meer land als
bouwland te exploiteren is. Beter ontsluiting van
de komgebieden, door wegen, bevordert ook daar
de akkerbouw en maakt, met het ontworpen water
leidingnet in deze gebieden, dat in deze streken
het houden van meer melkvee en minder jongvee
mogelijk wordt.
Over de toekomstige verhouding bouw- en wei
land is nog niet veel te zeggen. Voor de inundatie
was er op Walcheren van het cultuurland 7775 ha
weiland of 46 Dat is nu nog 5500 ha of
30
In December 1950 werden op Walcheren op 986
veehouderijbedrijven 11.215 runderen geteld, waar
onder 5291 melkkoeien. Per bedrijf 5,4 melkkoeien
en 6 andere runderen. Er waren 60 bedrijven met
1 koe, 88 met 2 koeien, 110 met 3 koeien en 728
met 4 of meer koeien (gemiddeld 6,5). De verhou
ding melkkoeien tot ander rundvee is als 1 1,12,
dus geheel anders dan bijv. in Zeeuws-Vlaanderen
waar die is als 1 3,77.
Op Walcheren zijn veel kleine en middelgrote
bedrijven. Van alle bedrijven boven 1 ha zijn er 848
beneden 10 ha, 330 van 10—20 ha en 188 boven
20 ha.
Ook hier kwamen al vroeg enkele particuliere
zuivelfabrieken tot stand. 1898 Particuliere fabriek
te Middelburg. Hier is van alles geprobeerd, de
boeren zijn er slecht behandeld. De fabriek
ging ten gronde in 1927.
1900. Particuliere Melkinrichting te Vlissingen,
later de „Koena", die nu als een afdeling van de
Hollandia-fabrieken nog bestaat.
1901. Particuliere Melkinrichting te Middelburg,
in 1926 omgezet in de Coöp. Zuivelfabriek en Melk
inrichting „Walcheren" die nog bestaat.
1925. De particuliere slijtersmelkinrichting „De
Samenwerking", die vanaf 1932 zelfstandig geen
melk meer koopt van de veehouders, maar een be
langengemeenschap sloot met de „Walcheren".
Een rapport dat schrijver dezes in 1908 opstelde
na een zeer nauwkeurig onderzoek, geeft aan hoé
toen de toestand op Walcheren ten opzichte van
melkproductie en -afzet was. We nemen er het
volgende uit over.
Door 1011 veehouders werden 5401 melkkoeien
gehouden. De melk kreeg de volgende bestem
ming:
663 veehouders met 3027 koeien maakten boter
op de boerderij (181 hadden reeds een centrifuge).
163 veehouders, met 763 koeien, verkochten de
melk aan het publiek.
71 veehouders, met 596 koeien, verkochten de
melk aan slijters.
112 veehouders met 802 koeien, verkochten de
melk aan fabrieken.
Veel boerenboter ging naar de winkels of werd
verkocht op de botermarkt te Middelburg, een bij
zondere attractie voor de vreemdelingen.
Toenemende moeilijkheden bij de afzet van boe-
renboter maakten deze bedrijfsvorm steeds moei
lijker.
En hoe is nu de toestand geleidelijk geworden?
De totale melkproductie bedraagt thans onge
veer 21,5 millioen kg. De bestemming daarvan is
de volgende:
Naar 2 zuivelfabrieken
Omzet boerenmelk op de dorpen
Voor zelfverzorging boeren en
arbeiders
Voor vee-opkweek en eigen boter-
bereiding
17,5 mill, kg
1,3 mill. 1
1,7 mill. 1
1,0 mill. 1
21,5 mill.
Van alle melk gaat in consumptie:
Via fabrieken 11 mill. 1
Door boerenslijters 1,3 mil.. 1
Gebruik veehoudersgezinn. en arbeiders 1,7 mill. 1
Van alle melk, op Walcheren geproduceerd, is dus
67 voor de menselijke consumptie bestemd.
Het consumptiemelkverbruik is zó groot, dat
vanaf begin September tot in Januari nog melk uit
Brabant en Zuid-Beveland voor aanvulling nodig is.
De „Koena" betrekt een belangrijk deel van haar
melk uit Zuid-Beveland. Van Walcheren gaat in
de vorm van flessenmelk en yoghurt per jaar
ongeveer 2,06 millioen liter naar Zeeuws-Vlaande-
ren, Zuid-Beveland en Schouwen.
De melkdichtheid per ha cultuurland op Walche
ren is 1088 kg na aftrek van de melk die op de
boerderijen moet blijven voor gezin, arbeiders en
vee en 1000 kg als ook de melk afgetrokken
wordt, die de boerslijters op de dorpen ver
kopen. Als gevolg van deze veel grotere melk
dichtheid zijn de transportkosten van de melk naai
de fabrieken op Walcheren veel lager dan elders in
Zeeland. Door de aanwezigheid op Walcheren van
een geleide, grote coöperatieve zuivelfabriek, een
bevolking die de afname van grote hoeveelheden
melk en melkproducten veilig kan stellen, door
een vrij dichte melkveebezetting en tenslotte door
een bijna 20 jaar bestaande, uitmuntende samen
werking tussen alle belangengroepen, ontvangen
de veehouders hier zeer bevredigende prijzen voor
hun melk. De volgende cijfers kunnen dit nog
nader bevestigen.
A. Melkprijs per kg melk met 3,5 vet, bere
kend uit de optelling van de middenprijs (1950
geheel jaar 13 perioden) en 1951 (tot 20 October)
dus met de gemiddelde jaarprijs.
1950 1951
Zelfslijtende boeren -J- winstmarge 25.54 25.84
Ongeveer 85 der fabrieksmelk 20.95 21.73
B. Gemiddelde jaarprijs voor 100 kg melk met
3.5 vet.
1950 1951
Ongeveer 85 der fabrieksmelk 18.82 19.62
C. Elders in ons land (1 Mei 19501 Mei 1951)
L.E.I. gegeven melk met 3.5 vet.
Friesland 18.45
Zandstreken 17.80
In de wijze van distributie van de melk op Wal
cheren zijn in de loop der jaren wel grote verande
ringen gekomen. Melkverkoop aan het publiek
door veehouders is zeer beperkt, terwijl levering
aan slijters door veehouders niet meer voorkomt.
1908
163
71
f
1938
96
64
115
1951
20
116
1
Boerslijters
Leveranciers aan slijters
Vakslijters
Huisverkopers (Burenplicht)
Op Walcheren is dus, behalve op de dorpen, de
melkverkoop in handen van vakslijters, die de melk
van beide fabrieken betrekken. Onder de hier gel
dende omstandigheden is dat ook de meest ge
wenste toestand.
Tijdens de crisisjaren, toen op het gebied van
afzet en prijsvorming van de melk op Walcheren
chaotische toestanden waren ontstaan, werd in 1933
de Walcherense Melkfederatie opgericht. Op vrij
willige basis kwam deze organisatie tot stand.
Practisch alle veehouders, de twee zuivelfabrieken
en bijna alle melkdistribuanten traden toe. De
grondslag was een door allen getekende, gezegelde
overeenkomst. Aan prijsknoeierijen, ongelijke
prijzen voor de boeren onreële concurrentie en
een ongelimiteerde uitbreiding van het aantal
distribuanten kwam een eind. De gesloten over
eenkomst werd zelfs door de Overheid voor allen
verbindend verklaard. Later kreeg de samenwer
king de vorm van een Koninklijk goedgekeurde
vereniging. Voor kort is weer een nieuwe, ver
bindende overeenkomst door allen, op 3 kleine slij
ters na, getekend. Hoewel er op het terrein van
de melklevering door de boeren natuurlijk wel een
overigens gezonde concurrentie is tussen beide
fabrieken, is de samenwerking bij melkverkoop,
ook met de slijters voortreffelijk. Ook in het be
lang van het publiek is door kwaliteitscontrole op
de melk, steun aan de t.b.c.-bestrijding (Walcheren
is nu practisch vrij) en onderwijs aan de melk-
slijters, veel goed werk verricht. Verder is met
behulp van de Federatie de melkdistributie in Mid
delburg, Vlissingen, Oostkapelle en Souburg ge
saneerd.
Een vrije vereniging heeft de consumptiemelkver-
zorging, via een goede samenwerking tussen de
belangengroepen, opgeheven van chaotisch tot een
verzorging, die in hygiënisch en economisch op
zicht, op een hoog peil staat.
De Provinciale Voedselcommissaris voor Zee
land maakt bekend, dat de volgende sluitingsdata
gelden voor het doen van aanvragen op tuinbouw-
en fruitteeltgebied:
A. Aanvragen erkenning bedrijfsgenoot A
(teler van warmoezerijgewassen), al of niet met
aanvraag toewijzing teeltrecht 1 Februari 1952.
B. Aanvragen overschrijving teeltrecht 15 Maart
1952.
C. Aanvragen erkenning bedrijfsgenoot B
(teler van fruit), al of niet met aanvraag aanplant
fruit: 1 Maart 1952.
Tevens worden belanghebbenden erop gewezen,
dat voor de teelt van bramen, blauwbessen, bos
bessen, hazelnoten, kastanjes, mispels en wal-
noten geen B-erkenning meer wordt vereist. Deze
teelten zijn dus geheel vrij.
Frambozen mogen vrij worden geteeld, mits de
teler aangeslotene A of B is.
Asperges zijn vrij.
Van witlofwortelen is wel het telen vrij, maar
niet het forceren (trekken).
