De E.N.C.K.
Cxamens
een bekende naam op alle wereldzeeën
OP 23 H.A. WORDT IN DE FOSFAATBEHOEFTE
VAN 500.000 H.A. VOORZIEN
Het la juist om deze reden dat het diploma ook
HET LEGGEN
VAN LATTENROOSTERS.
DENKT U ER OM, DAT OP ZATER
DAG 13 OCT. DE BEKENDE Z. A. R.-
DAG TE GOES WORDT GEHOUDEN
lezing Prof. Ir W. DE JONG,
Moderne aspecten van de rundveefokkerij.
viering van het 20-jarig jubileum van
de Bond van Plattelandsvrouwen in
Zeeland.
jy. STICHTING
VAN DE GEORGANISEERDE LANDBOUW
Toen op 17 September j.l. de afsluitboom 'bij de
portiersloge van de fabriek voor de leden van
Dagelijks Bestuur der Z. L. M. omhoog ginig, zul
len degenen, die niet eerder of lang geleden deze
terreinen betreden hadden, niet vermoed hebben,
dat deze grote fooerenzaak zich, ondanks de aan
vankelijke tegenslagen en moeilijkheden, toch tot
de huidige vorm zo weldoordacht en systematisch
uit heeft kunnen breiden.
Over deze moeizame worsteling om een plaats
te verwerven, vertelde ons de voorzitter van de
fabriek, de heer D. W. Lindenbergh, die nu reeds
een 20-tal jaren het roer heeft overgenomen uit
handen van zijn vader, die indertijd tot de voor
aanstaande oprichters heeft behoord. Ook de na
men Vorsterman van Oyen en v. d. Slikke zijn
hieraan verbonden.
Reeds vóór de eerste wereldoorlog kwam in het
Zuid-Westen van het land het denkbeeld op om de
fabricage van superfosfaat ter hand te gaan
nemen. Het plan oirn een fabriekje in Vlake over
te nemen mislukte en het is een gelukkige ge
dachte geweest van de toenmalige directeur-gene
raal v. d. Hoek om dit initiatief te coördineren met
een ongeveer gelijktijdig opgekomen beweging in
Groningen.
Aldus ontstond een coöperatie met 2 leden, te
weten de Zeeuwse Coöperatieve Kunstmestfabriek
met 20.000 aandelen en de Noord-Nederlandse
Coöperatieve Kunstmestfabriek met 12.000 aan
delen 7000 boeren). Zodoende werd echter de
opzet om 40.000 aandelen uit te geven, niet be
reikt.
Op de aandelen, groot 80, moest 40 worden
gestort, terwijl de aansprakelijkheid per aandeel
50,zowel bij een nadelig boekjaar als bij
liquidatie, bedroeg.
Later werd deze aansprakelijkheid gehandhaafd,
doch de aandelen gebracht op 99,waarop 80
diende te worden gestort. Op dit moment is de
aansprakelijkheid minder, terwijl de aandelen ge
bracht zijn op 150,Moeilijke tijden maakte de
fabriek door in de jaren 1924/'25, toen de grond
stoffen-voorraad sterk in prijs daalde. De verliezen
konden echter, dank zij de bereidwilligheid van
de aandeelhouders om dit gezamenlijk te dragen
door betaling van 10,per aandeel, worden af
geschreven.
De moeilijke afzet in de zomermaanden bracht
het bestuur er toe om elders in de wereld afzet te
zoeken. In Zuid-Afrika werden dochter-onder
nemingen gesticht, welke tijdens de oorlog ook met
de verkoop van kunstmeststoffen zijn begonnen.
En in het zakkenpakhuis ziet men opschriften
als Trinidad, Teneriffe, Colombo, Hongkong, Bag
dad, St. Vincent, Melbourne, Cheribon, Lagos,
Jamaica, als een symbool van de wereldomvatten
de organisatie.
Verder moeten we U eerlijk bekennen, dat we
verschillende opschriften niet konden ontcijferen.
We schreven over een oppervlakte van 500.000 ha
welke deze fabriek van fosfaat kan voorzien.
Hieraan dient de beperking te worden toege
voegd, dat dit Nederlandse begrippen zijn. Reke
ning houdend met het wereldgemiddelde zou deze
hoeveelheid meer dan voldoende zijn om 10.000.000
ha van fosfaat te voorzien. Na de oorlog die zich
gekenmerkt heeft door de fabricage van wasmid
delen stond de fabriek in 1945 weer klaar om aan
de grote behoefte aan fosfaat te gaan voorzien.
Eén van de belangrijkste resultaten van de af
gelopen jaren is zeker wel het slagen van de po
gingen om de super in de gemakkelijk strooibare
korrelvorm op de markt te brengen. Wie een ver
gelijking getrokken heeft tussen de korrelsuper-
installatie met zijn sterk gemechaniseerde opzet
en de vergelijkbare installatie van de poedersuper
waar nog grote ploegen arbeiders bezig zijn de
super af te voeren, zal er niet aan twijfelen of de
eerste vorm het zal winnen in de toekomst.
Een open oog voor de toekomst.
Deze eigenschap zal men bestuur en directie
moeten toeschrijven als men hoort van de veel
omvattende plannen en wandelt onder de ijzeren
stellingen waar arbeiders nu nog acroibatenwerk
verrichten, en waar straks nieuwe machines zullen
worden opgesteld.
Op het moment zijn de prijzen van de super
fosfaat hoog, en het sïakkenmeel krijgt weer een
betere kans. De winst zou wel eens op velerlei
wijze in de toekomst kleiner kunnen worden, zodat
door het vervaardigen van nieuwe producten en
het meer aandacht schenken aan de bijproducten
een zekere risicospreiding kan ontstaan.
De hoge scheepsvrachten vragen om een product
met een hoog percentage P2 Or,. De E. N. C. K. gaat
dit maken in de vorm van de z.g. dubbel-super, die
ongeveer 40 P2 O5 bevat. Het vet wordt te
duur voor de zeepfabricage en door de grote vraag
naar zeep op de wereldmarkt wordt het lonend de
fabricage van zeep op andere grondstoffen te
baseren.
Tepol een afvalproduct van de olieraffinaderijen
wordt gemengd met het op de fabriek aanwezige
natriumpyrofosfaat en geeft een zeer goed was
middel. Ook kiezelzure natriumproducten die op
de wereldmarkt een wisselvallige positie innemen
worden door de fabriek gemaakt.
De fabricage van de gemengde meststof, Granu-
mix (N.P.K.) neemt ondanks het gebrek aan de
grondstofstikstof een steeds grotere plaats in, en
ook voor dit product zagen we een nieuwe afdeling
verrijzen.
Noemen we dan nog het hexaimeta-fosfaat
dat als wateronthardingsmiddel wordt gebruikt,
dan twijfelen we er niet aan of U zult er van over
tuigd zijn, dat hier van een veelzijdige productie
gesproken kan worden.
En als U de schrik om het hart zou slaan bij het
horen van al die uitbreidingsplannen dan willen
we U toch nog geruststellen.
Het goed renderend bedrijf kan dit practisch
geheel uit de winsten bekostigen. En ondanks de
gestegen grondstoffenprijzen (pyriet uit Spanje en
fosfaten uit Noord Afrika) en de verhoogde
scheepsvrachten hebben de leden toch nog altijd
hetzelfde voordeel op de door hun afgenomen hoe
veelheden als het afgelopen jaar.
In het ruimgebouwde lichte laboratorium zagen
we de „hersens" van de fabriek aan het werk.
Er werd gewogen, gefiltreerd en gepipetteerd om
de betrouwbaarheid van grondstoffen en eindpro
duct te toetsen.
En ondanks het voortdurende geros van stof-
strooiende hangkarretjes boven ons hoofd, hadden
we toch een veilig gevoel bij het zien van deze
solide, goed ingerichte en voor de aard van het
bedrijf goed schoongehouden gebouwen. De
schoorstenen van de E.N.C.K. roken verder als een
teken, dat de boer een vinger in de super houdt.
B.
Er zijn verschillende redenen aan te geven voor
de snelle ontwikkeling, die de Nederlandse land
bouw sinds het begin van deze eeuw heeft doorge
maakt. Een van deze redenen is hierin gelegen dat
het Landbouwonderwijs in belangrijke mate in be
tekenis is toegenomen.
Iedere jonge boer en tuinder weet uit eigen
ervaring, dat hij zonder landbouw- resp. tuinbouw-
onderwijs te hebben genoten, zijn bedrijf veel
slechter zou voeren dan wanneer hij van te voren
behoorlijk onderricht heeft genoten.
Nu spelen in het tegenwoordige maatschappe
lijke leven de economische vraagstukken een steeds
grotere rol en daarom heeft de Georganiseerde
Landbouw het nuttig en wenselijk geacht een
diploma in te stellen voor het verkrijgen van be
drijfseconomische kermis op landbouwgebied. Om
dit diploma te verkijgen, officieel heet het „Diplo
ma Boekhouden en Bedrijfsleer van de Stichting
Examens van de Georganiseerde Landbouw", moet
men zich bekwamen in 5 vakken, n.l. Landbouw
boekhouden, Rekenen, Rechtskennis, Algemene
Landbouwkennis en Landbouwbedrijfsleer. De vak
ken Landbouwboekhouden en Landbouwbedrijfs
leer vormen hiervan de hoofdvakken. De examens
worden ieder jaar in April in verschillende plaat
sen van ons land afgenomen en om het de examen-
candidaten te vergemakkelijken kunnen deze
examens, als men dit wenst, in twee gedeelten wor
den afgelegd, n.l. het eerste jaar de vakken Boek
houden, Rekenen en Rechtskennis, en het tweede
jaar de vakken Algemene Landbouwkennis en
Bedrijfsleer.
Indien men zich de kennis, die voor dit diploma
vereist wordt, heeft eigen gemaakt, dan kan men
zich door het voeren van een eigen boekhouding 'n
duidelijk inzicht verschaffen van de financiële
stand van zijn eigen bedrijf en zal men tevens goed
kunnen beoordelen in hoeverre een bepaalde me
chanisatie- of andere omschakeling van het bedrijf
economisch verantwoord is of niet (m.a.w. of het
zijn geld zal opbrengen). Men zal voorts een een
voudige kostprijsberekening van de producten, die
het bedrijf voortbrengt, op kunnen stellen, enz.
Daarnaast verwerft men zich een zodanige be-
drijseconomische kennis, dat de nodige capaciteiten
worden verkregen om een aan de landbouw aan
verwante functie te kunnen bekleden, bijv. in het
landbouwverenigingsleven, een betrekking bij de
coöperatie, en2.
Nu de luchtgekoelde aardappelbewaarplaatsen
volgestort worden, lijkt het ons noodzakelijk nog
eens duidelijk te wijzen op het grote belang om
de lattenroosters op de juiste wijze te leggen.
Gebeurt dit niet, dan kan er altijd nog plaatselijk
schot optreden, al voldoet de bewaarplaats verder
aan de hoogste eisen.
In het algemeen legt men de lattenroosters om
de 1.20 m (hart op hart). Aan het begin van het
kanaal, dus het dichtst bij de koekoek, maakt
men onder het lattenrooster een opening in de
tegels van 25 cm en aan het eind van het kanaal
een van 10 cm. Onder de tussenliggende latten
roosters verlopen de openingen geleidelijk van 25
tot 10 cm. De lattenroosters worden tot aan de
buitenmuur gelegd. Dit is echter niet nodig bij
binnenmuren; hier kan men 25 cm vanaf de
wand ophouden. Op deze wijze krijgt men
overal evenveel lucht door de aardappelen. Dit
gebeurt niet wanneer men de openingen onder
de lattenroosters even groot houdt. Dan heeft
men achteraan (het verst van de ventilator) de
meeste lucht, dus een betere koeling. Dit is be
grijpelijk als men bedenkt dat lucht, die in bewe
ging gebracht wordt, de neiging heeft om in deze
beweging te volharden. De lucht Wordt in het
kanaal horizontaal in beweging gebracht en zal
pas dan overgaan in een stijgende richting, als
ze niet verder kan. Dit is dus aan het eind van
het kanaal. Wordt hier nu de opening goed ge
knepen, dan zal ook voldoende lucht door de
opening dichtbij de ventilator opstijgen. Het
dichtst bij de ventilator kan de opening niet
gauw te groot zijn (groter dan de breedte van
het lattenrooster is nooit doelmatig), maar aan
het eind van het kanaal moeten we zeer voor
zichtig zijn met de grootte van de opening. Zijn
de lattenroosters reeds gelegd en de aardappelen
geheel of gedeeltelijk gestort, dan is het meestal
nog wel mogelijk de grootte van de openingen
te wijzigen, door ze vanuit het kanaal te ver
kleinen.
De fout dat de opening aan het eind van het
kanaal te klein is, hebben we nog niet geconsta
teerd. Is de opening te groot dan kruipt men in
het kanaal, neemt een tegel of een plankje op
maat mee en verkleint hiermede de opening.
De tegels tussen de lattenroosters moeten ge
woon tegen elkaar liggen.
Kruiningen, 24 September 1951.
De Adjunct-Ingenieur,
Ir. M. GANDERS.
voor de landarbeiders van betekenis is. Zij, die
aan het examen willen deelnemen kunnen zich
hierop in de avond-uren prepareren.
De theoretische kennis welke aldus wordt ver
zameld kan overdag aan de practijk worden ge
toetst. Voor het verkrijgen van inlichtingen over
de opleiding kan een ieder zich wenden tot de
organisatie waarbij hij is aangesloten.
Het diploma Landbouwboekhouden en Bedrijfs
leer werd in 1947 ingesteld en de grote deelname
gedurende de eerste jaren in alle delen van ons
land bewees reeds direct, dat het verkrijgen er van
zeer op prijs werd gesteld.
De vooruitgang in de laatste jaren is verblijdend
en daarom worden de jonge boeren en tuinders
lands deze weg nogmaals aangespoord om in de
bovengenoemde vakken onderricht te nemen en
zich voor het examen Landbouwboekhouden en
Bedrijfsleer op te geven.
De resultaten van de bedrijfseconomische kennis,
die zij zich op deze wijze eigen maken zullen zich
later uiten in een hogere rentabiliteit van hun
bedrijf.
De Zeeuwse Agrarische Raad nodigt U op 13
Oct. weer uit om in groten getale de zalen van de
heer Krijger te bevolken, teneinde het volgende
programma mee te maken.
's morgens:
's middags:
De middag wordt opgeluisterd door een Zuid-
Bevelands dameskoor, een L. J. G.orkest en een
wedstrijd: „Horen we bij elkaar?"
