Westhoek
Wanneer we een korte beschrijving willen geven
over de Westhoek van Noord-Brabant, dan is dit
in de eerste plaats bedoeld ter oriëntatie onzer
leden uit de andere gebieden.
West-Brabant bestaat in het midden en het
Zuiden uit dilluviale gronden, het N.W. gedeelte
tegen de zeearmen uit alluviale gronden. De volks
mond maakt onderscheid door te spreken van ge
schapen en aangewassen grond.
Het zandgebied vindt men dus hoofdzakelijk
langs en ten Zuiden van de lijn Oudenbosch
Bergen op Zoom, waarbij we ten Zuiden van Bergen
op Zoom de meeste bossen aantreffen. Het overige
zandgebied behoort tot het beste van Nederland,
om in boeren-termen te blijven: rond Wouw en
Roosendaal groeien ook goede suikerbieten.
Naast klein- en middelgrote bedrijven treft men
hier ook grote kapitale boerderijen aan met uit
stekend zwartbont stamiboekvee. De bedrijven zijn
allen gemengd met een dichte veebezetting. Ber
gen op Zoom staat bekend om aspergeteelt, Ouden-
bosch boomkwekerijen en sierteelt. Op het vrucht
bare kleigebied in het N.W. gedeelte vindt men
hoofdzakelijk middelgrote en grote boerderijen. Er
is een groot verschil in samenstelling van de
grond. Naast 1520 afslibbare klei vindt men
veel 3050 in enkele gevallen zelfs hoger.
De eerste bedijkingen zijn 400 k 500 jaren oud.
De nieuwere polders zijn goed verkaveld en de ont
watering is er veel beter.
De afvoer van het overbodige regenwater ge
schiedt hetzij rechtstreeks, hetzij via Mark en
Roosendaalse Vliet op het buitenwater, meest op
natuurlijke wijze. In tijden van overvloedige
regenval, gepaard gaande met veel wind uit N.W.
richting, is de capaciteit der sluizen onvoldoende,
zodat stoomgemalen behulpzaam zijn.
Niettegenstaande de hoge kosten zijn er nog te
weinig stoomgemalen. Juist in tijden van hoge
productiekosten moet de grond de hoogst mogelijke
opbrengst kunnen geven. Betere verkaveling en
ontwatering blijft dringend gewenst. Subsidie
regelingen ter verbetering alleen zijn niet vol
doende. 1
Vanzelfsprekend moet worden aanvaard dat bij
aanmerkelijke verbeteringen ook pachtverhoging
noodzakelijk is. Verder zijn de kunstmatig laag
gehouden grondprijzen de oorzaak dat verpachters
huiverig zijn om belangrijke investeringen met blij
vende lasten-verhoging te helpen bevorderen.
De zeekleigronden worden voornamelijk als
bouwland gebruikt.
Het weiland is van ondergeschikte beteke
nis, op de ibeste bedrijven n.l. 2—5 doordat ver
schillende percelen voor bouwland ongeschikt zijn
(laag igelegen en dijken) bedraagt het percentage
weiland voor Steenbergen en Dinteloord nog 16
waarbij valt te bedenken dat Steenbergen nog voor
een gedeelte uit zand bestaat.
De grond laat de teelt van vrij
wel alle gewassen toe.
Hoofdgewassen zijn: ruim
hakvruchten n.l. bieten, aard
appelen, uien; tarwe, gerst,
haver. Lange tijd tarwe hoofd
product, thans zomergerst.
De rest laat de grootst moge
lijke keuze toe: vlas, erwten, alle
soorten bonen, karwij, maanzaad,
koolzaad, contractzaden, klaver,
lucerne, mals, grove tuinbouw
producten en ook moderne boom
gaarden, zelfs bloembollen.
De veehouderij bestaat op de
kleigebieden hoofdzakelijk uit
vetweiderij en vooral in de win
ter wordt vee aangekocht ter ver
werking van afvalproducten en
suikerbietenblad.
De paardenfokkerij, eertijds de
roem van de Westhoek, gaat
kwantitatief doch ook kwalitatief
achteruit. Door de mechanisatie
is de paarden stapel sterk vermin
derd, terwijl de beste keurings
plaatsen Zevenbergen en Steen
bergen niet meer zoals voorheen
zijn.
De kampioen-hengsten komen
tegenwoordig uit het Oosten van
Brabant.
Dat de mechanisatie voortgaat,
m^cn h.v. biiiken uit de aanwezig
heid van 250 tractoren en 30 com
bines in de twee gemeenten
Steenbergen en Dinteloord. De
bewerking, afzet en aankoop der
producten en benodigdheden ge
schiedt voor een groot gedeelte
op coöperatieve grondslag, de
rest door de vrije handel.
Vanaf het begin van de suiker
bietenteelt telde West-Brabant
verschillende particuliere suiker
fabrieken. Ook de telers uit Zee
land en Z.-Holland leverden hier
hun bieten. De particuliere fa
brieken werden later in de Centrale Suiker Mij ver
enigd, waarvan nu nog één fabriek werkt in West
Brabant. Daarnaast werken thans nog drie Coöpe
ratieve Suikerfabrieken, n.l. te Stampersgat, Roo
sendaal en Zevenbergen. De „Dinteloord" te Stam
persgat nam het initiatief tot fusie der Coöpera
tieve Suikerfabrieken in Nederland. Slechts de Bra
bantse fabrieken waren hiertoe bereid, doch de re
sultaten van deze samenwerking
rechtvaardigen de hoop, dat in de
toekomst de andere Coöperatieve
Suikerfabrieken hun standpunt
nog «ens zullen herzien.
Samenwerking in groot ver
band leidt tot kostenbesparing en
versterkt onze positie in niet ge
ringe mate.
De exploitatie voor gezamen
lijke rekening van een modern
machine-park door de Vereniging
tot Exploitatie van Landbouw
werktuigen te Dinteloord de
„Veld alsmede de toetreding
van leden uit West-Brabant tot
de Coöp. Groenvoederdrogerij te
Scherpenisse (straks, naar we
hopen, ook te Stampersgat) be
wijst, dat de wil tot samenwer
king nog aanwezig is en vele mo
gelijkheden biedt.
Naast de vele voordelen, die de
suikerbietenteelt bracht, is de te
uitgebreide teelt, vooral rondom
de fabrieken, oorzaak, dat vele
percelen, zelfs hele boerderijen,
door het bietenaaltje zijn besmet.
Deze ernstige tekenen van bieten
moeheid doen de opbrengst soms
tot 50 of minder dalen. Ook
een zeer ruime vruchtwisseling
is op deze percelen niet in staat om in een lange
reeks van jaren nog maximale bieten-opbrengsten
te geven. De uitgebreide aardappelteelt heeft in
West-Brabant nog geen tekenen van aardappel
moeheid veroorzaakt.
Denkend aan de nadelen, die aaltjes-aantasting
bij bieten kan veroorzaken, moet het voor de West-
Brabantse boer niet moeilijk vallen om zijn volle
medewerking te verlenen bij de bestrijding van de
aardappelmoeheid, temeer, daar bij het optreden
van deze ziekte, naast de opbrengst-vermindering,
ook de export-belemmeringen een ramp kunnen
veroorzaken.
De vlasteelt deed in Standdaarbuiten-Zwingel-
spaan-Oude Molen-Zevenbergen verschillende kleine
vlasbedrijven ontstaan.
Op initiatief van de heer P. M. Sneep werd in
1920 de Coöperatieve Vlasfabriek „Dinteloord" op
gericht. Dit grootbedrijf, dat 8.000.000 kg kan ver
werken, betrekt zijn grondstoffen, evenals de sui
kerfabrieken, ook uit andere provincies. Na vele
kinderziekten en grote tegenslagen in het begin, is
deze fabriek, geleid door haar vasthoudende en
doorzettende voorzitter, uitgegroeid tot waarschijn
lijk de grootste fabriek van Europa. Naast de be
werking tot vlaslint, wordt door het hekelen van
de betere soorten en het carderen van de afval
producten, het product zovèr mogelijk veredeld.
Ernstige plannen bestaan om, door het bouwen
van een kleine spinnerij, een begin te maken met
de verdere veredeling der producten. Het zaaizaad
is alles N. A. K.-gekeurd, waarnaar grote vraag uit
het buitenland bestaat.
De pootaardappelen worden alle voorgekiemd,
evenals alle vroege soorten op teeltvergunning en
de middelvroege soorten als Eigenheimer en Bintje.
Naast zeer vele glazen poterbewaarplaatsen ge
bruikt men ook de koelcel van de Coöp. Aankoop
Vereniging West-Brabant voor doelmatige bewa
ring, met gunstig resultaat.
Het arbeidsprobleem neemt een bijzondere plaats
in.
Foto Van Loon.
Landschap bij Woensdrecht.
Met het betrekkelijk arbeidsoverschot, dat be
staat gedurende een groot gedeelte van het jaar.
wordt op zodanige wijze gespeculeerd, door het
telen van arbeids-intensieve gewassen met tijde
lijke opeenhoping van werk (pootgoed-vlas-pluk-
erwten-zil ver uien), dat van een regelmatige voor
ziening dikwijls niet kan worden gesproken. Waér
nu de schuld ligt, is moeilijk te zeggen. Vele arbei
ders werken van ouds graag in krooiverband en in
de herfst in suikerfabrieken.
Het oorspronkelijke krooienstelsel is, met mede
werking van landarbeidersbonden en boerenorga-
nisaties, in zijn oorspronkelijke vorm grotendeels
uitgeroeid.
Door het huren van land door commissionnairs
en het verkopen van vlas en aardappelen te velde
schept de boer weer de mogelijkheid om in krooien-
verband werkzaam te zijn, met alle onaangename
gevolgen voor hen, die een vaste personeelskern
bezitten.
Ofschoon West-Brabant ook zijn gebreken heeft,
Luchtopname K. L. M.
Eén der fabrieken van de V. C. S., de Coöp, Beetwertelsuikerfabriek te Zevenbergen.
