Redactioneel Gedeelte
Een Technisch Kwartiertje.
ECONOMIE.
bedoelde bedrijven. De hoop werd uitgesproken, dat
terzake van het ver voederen van aardappelen spoe
dig de vrijheid van handelen worde hersteld. Be
sloten werd deze aangelegenheid te bespreken met
den Directeur-Generaal van de Voedselvoorziening.
Bindtouw.
De aanmaning aan landbouwers, die bindtouw
verbruikt hebben voor het binden van hun oogst,
om het bij het machinaal dorschen vrijkomende
bindtouw niet verloren te laten gaan, doch het
zorgvuldig in te zamelen en te bewaren, dreigt
wegens de daaraan verbonden moeite en kosten niet
tot het beoogde doel te leiden.
Ook van de mededeelingen, dat de hoeveelheid
ingezameld bindtouw mede als maatstaf zal dienen
voor het verkrijgen van bindtouw voor den volgen
den oogst en dat het in de bedoeling ligt voor het
ingezamelde touw een redelijke vergoeding te geven,
schijnt ten deze onvoldoende invloed uit te gaan.
De vergadering oordeelde het daarom wensche-
lijk, dat van overheidswege zou worden gepubliceerd
hoeveel gebruikt bindtouw zal moeten worden inge
leverd om in aanmerking te kunnen komen voor de
levering van bijv. 1 kg bindtouw voor oogst 1941.
Voorts werd de aandacht gevestigd op de groote
prijsstijging van bindtouw, welke ongeveer 200
zou bedragen. Aangedrongen werd op het doen van
stappen ten gunste van het stellen van een maxi
mumprijs voor bindtouw.
Besloten werd een en ander met de bevoegde in
stanties te bespreken.
Runderhorzelbestryding.
Besproken werd het advies, dat ontvangen is van
de Veterinaire Gezondheidscommissie, welke, zoo
als bekend, is samengesteld uit de vertegenwoor
digers van de drie Centrale Landbouw-Organisaties,
den Algemeenen Nederlandschen Zuivelbond en de
Maatschappij voor Diergeneeskunde, inzake de run-
derhorzelbestrijding.
Genoemde commissie neemt het standpunt in, dat,
naar de ervaring heeft geleerd, een vrijwillige be
strijding nimmer tot het beoogde doel leidt, omdat
er dikwijls veehouders zijn, die niet mei: deze be
strijding wenschen mede te doen. Hun vee blijft
altijd een bron van besmetting voor het vee der
vrijwillige bestrijders. Daarom zullen er slechts
dan bevredigende resultaten met de runderhorzel-
bestrijding kunnen worden verkregen, indien de
veehouders door wettelijke maatregelen verplicht
worden hun vee te onthorzelen. In verschillende
andere landen heeft men dan ook deze wettelijke
verplichting reeds ingesteld.
De vergadering kon zich met het advies vereeni
gen en besloot zich uit te spreken voor verplichte
runderhorzelbestrijding.
Beperking van den varkensstapel.
Met het oog op de ingrijpende beperking van den
varkensstapel gaf men uiting aan zijn beduchtheid
voor- den fokvarkensstapel, waarvan instandhouding
zoowel in het belang van de varkenshouderij als
van de voedselvoorziening moet worden geacht.
IVeel voeder behoeft aan een zooveel mogelijk in
tact houden van den fokvarkensstapel niet ten koste
te worden gelegd, aangezien oude fokzeugen met
een weinig ondermelk, kleine aardappelen, kuilvoer
en onkruidzaden door den winter kunnen worden
gebracht en in het voorjaar weidegang reeds vroeg
mogelijk is. Het verdient daarom aanbeveling de
„Wij schrijven, zoo sprak het, al krinklend af
hetgeen onze Meester, weleer,
ons makend en leerend, te schrijven gaf".
Gezelle.
In het begin van ons vorig artikel hebben we er
op gewezen, dat er twee soorten electrische stroo
men bestaan, n.l. gelijkstroom en wisselstroom.
We hebben ons toen speciaal bezig gehouden met
gelijkstroom en o.a. gezien, dat met behulp van een
accu een gelijkstroom verkregen kan worden en dat
de stroom door een draad met een bepaalde door
snede niet boven een zekere grens mag worden
opgevoerd, omdat anders de verwarming van ge
noemde draad te groot wordt en er gevaar bestaat
dat brand uitbreekt. Dit laatste geldt ook bij wis
selstroom; daarbij mag evenmin de stroomsterkte
door een draad willekeurig groot genomen worden,
om precies dezelfde reden. Daarom treft men ook
bij wisselstroom steeds in het begin van een leiding
smeltveiligheden aan. Wat betreft de toelaatbare
stroomsterkte en de constructies en grootte der
smeltveiligheden, kan ik dus geheel verwijzen naar
iiet vorig artikel.
Spanningsverlies.
Behalve de verwarming is er nog een tweede
reden waarom de leidingen voor sterkere stroomen
dikker moeten zijn dan de leidingen voor kleinere
stroomen. Wij bedoelen hier het optreden van
spanningsverlies. Wat is dit? Men zal dit het
beste kunnen inzien met het volgende eenvoudige
voorbeeld. Een electrische lamp wordt door middel
van twee draden aangesloten op een stopcontact.
Laat ons aannemen dat de spanning bij het stopcon
tact, dus de z.g. netspanning, gelijk is aan 220 volt;
bovendien nemen we aan, dat de lamp zeer ver van
het stopcontact verwijderd is, b.v. 150 m. Elke
draad naar de lamp is dus 150 m en heeft een door
snede van b.v. 2,5 mm2; zoo'n lange draad biedt
varkensfokkers in de gelegenheid te stellen een
paar fokvarkens boven hun toewijzing aan te hou
den, zonder dat de voedertoewijzing wordt verhoogd.
Besloten werd dit punt te bevoegder plaatse in be
handeling te brengen.
Varkenspryzen.
Opnieuw werd de klacht vernomen, dat de offi-
cieele varkensprijzen onder de tegenwoordige om
standigheden te laag zijn, om aan de varkenshou
ders redelijke inkomsten te verschaffen uit dat be
drijfsonderdeel. Vooral voor de kleinere boeren
bedrijven, welke bij dien bedrijfstak naar verhouding
zulk een groot belang hebben, is dat nadeelig.
De inkomsten der varkenshouders uit de varkens
houderij ontvangen, staan in geen verhouding tot
die welke de slagers trekken uit den verkoop van
het product aan de verbruikers.
Indien men naast de beperking van den varkens
stapel lage varkensprijzen noodig zoude achten om
het voederen van producten, die voor menschelijk
gebruik onmisbaar zijn, tegen te gaan, dan zou
zulks beter kunnen geschieden door daartegen
strenge straffen te bedreigen.
Pachtaangelegenheden.
Door een der aangesloten organisaties werd er de
aandacht op gevestigd, dat pachters, die een pacht-
contract hebben afgesloten op basis van mobiele
pacht, in moeilijkheden dreigen te komen als de te
bepalen pachtprijs geheel afhankelijk is gesteld van
den gemiddelden prijs van één bepaald product, bijv.
melk. In dat geval toch wordt geen rekening ge
houden met de stijging der onkosten en de daling
der productie.
Het afgekondigde pachtopdrijvingsbesluit 1940
voorziet daarin ni&.
Aan de bezwaren der pachters op basis van de
mobiele pacht zou kunnen worden tegemoetge
komen, door voor het bepalen der pachtsom uit te
gaan van den prijs der betreffende producten op
1 September 1939 of wel van den gemiddelden pry's
over het tijdvak Mei 1938Mei 1939. Daarvoor is
echter aanvulling van het pachtopdrijvingsbesluit
1940 c.q. uitvaardiging van een nieuw besluit
noodig.
Voorts wordt er op gewezen, dat het pachtopdrij
vingsbesluit 1940, dat openbare grasverkoopingen
verbiedt, nog geen rem aanlegt aan een te hoog op
drijven der prijzen. Immers in de plaats van de
publieke grasverkooping komt de verkooping bij
gesloten briefjes, wat evenzeer tot prijsopdrijving
leidt.
De regeling, volgens welke zonder goedkeuring
van den secretaris-generaal van het Departement
van Landbouw en Visscherij, de pachtprijs niet
'hooger mag zijn dan de op 1 September 1939 gel
dende, is niet van toepassing op de grasverkoopin
gen. Een oplossing zou zijn te vinden, indien ook
de grasverkoopingen onder het pachtopdrijvingsbe
sluit werden gebracht. In dat geval zou echter de
op 1 September 1939 geldende pachtprijs niet als
basis van vergelijking kunnen dienen. Daarom ver
dient het aanbeveling de grasverkoopingen boven
dien nog onder de Pachtwet te doen vallen, daar
dan de paebtkamers of pachtbureaux er op kunnen
toezien, dat geen buitensporige prijzen worden
besteed.
Met het oog op het voorgaande, doch ook in het
algemeen is het gewenscht, dat de Pachtwet wordt
gewijzigd in dier voege, dat de pachtkamers c.q.
natuurlijk een behoorlijke weerstand aan de elec
trische stroom. Er bestaat een formule om den
weerstand van den draad uit te rekenen; deze for
mule leert ons, dat de weerstand van een draad
gelijk is aan 't product van den soortgelijken weer
stand en de lengte, gedeeld door de doorsnede van
den draad (onder de „soortgelijke weerstand" ver
staat men den weerstand van 'n stuk draad van één
meter lengte bij één vierkante mm doorsnede deze
verschilt van soort tot soort en is b.v. voor koper
1/oo en voor ijzerdraad In ons geval is dus de
weerstand van één draad gelijk aan
Veo X 150
1 Ohm
2,5
Wet van Ohm.
Nu bestaat er een bekende wet, de wet van Ohm,
die zegt, dat de spanning welke noodig is om een
stroom door een weerstand te sturen gelijk is aan
de stroomsterkte maal de weerstand. Uit deze wet
volgt omgekeerd, dat de stroomsterkte gelijk is aan
de spannig gedeeld door den weerstand. Wat is de
weerstand in ons voorbeeld? Er zijn twee draden,
elk met een weerstand van één Ohm, en bovendien
de lamp zelf,, die b.v. een weerstand van 438 Ohm
heeft, zoodat de totale weerstand gelijk is
1 438 1 440 Ohm.
De stroomsterkte zal dus gelijk zijn aan de span
ning (220 volt gedeeld door den weerstand (440
Ohm), dat is een halve ampère.
Deze stroom moet echter, alvorens hij de lamp
bereikt, eerst geperst worden door den weerstand
van den heengaanden draad dat is 1 Ohm; daarvoor
is noodig een spanning X 1 volt. Boven
dien moet, na de lamp, de stroom nog door den
teruggaanden draad gedreven wordt, waarvoor
eveneens een spanning van X >1 V2 volt noo
dig is. Deze beide spanningen van een halve volt
komen niet aan de lamp ten goede; ze gaan „ver
loren" in de verbindingsdraden van de lamp met
het stopcontact. In ons voorbeeld bedraagt dus het
totale spanningsverlies
pachtbureaux de bevoegdheid verkrijgen den in het
pachtcontract overeengekomen pachtprijs te ver
lagen. Thans missen zij deze bevoegdheden; zij
kunnen een pachtcontract goedkeuren of vernieti
gen, wijziging is niet geoorloofd. In verband hier
mede zou de term „buitensporig" in de Pachtwet
dienen te worden vervangen door „redelijk".
Levering slachtvee.
Volgens het persbericht van het Departement van
Landbouw en Visscherij, betreffende de levering
voor den slacht bestemd rundvee, worden by leve
ring op eenige met name genoemde ontvangstplaat
sen de prijzen voor vette koeien, ossen, stieren en
vette kalveren met 2 cent per kilo levend gewicht
verhoogd. Deze maatregel, welke waarschijnlijk is
genomen met het oog op het vervoer van de runde
ren naai- de groote consumptie-centra, wordt in
landbouwkringen onjuist geacht. Men meent dat
de thans tusschen verschillende markten bestaande
verhoudingen zooveel mogelijk moeten worden ge
handhaafd en dat de verschillende marktplaatsen
te dezen opzichte gelijk moeten worden behandeld.
Besloten werd dit punt in de vergadering met den
DirecteurnGeneraal voor de voedselvoorziening aan
hangig te maken.
OPGAVE VAN VEREENIGINGEN
EN STICHTINGEN.
Het Verordeningenblad bevat een verordening van
den Rijkscommissaris voor het bezette Nederland-
sche gebied, houdende bepalingen ter verkrijging
van een overzicht (Erfassung) van vereenigingen
van personen en stichtingen zonder economisch doel.
Hierbij is in artikel 1 bepaald, dat alle vereenigin
gen van personen vereenigingen, bonden, organi
saties en soortgelijke instellingen), alsmede alle
stichtingen in het bezette Nederlandsche gebied,
zonder economisch doel, binnen 20 dagen na het in
werking treden van deze verordening moeten wor
den opgegeven bij den bevoegden procureur-gene
raal, fungeerend directeur van politie.
Een vereeniging van personen wordt geacht geen
economisch doel na te streven, wanneer haar doel
niet in de eerste plaats gericht is op het verkrygen
van op geld waardeerbare voordeelen ten behoeve
van de vereeniging of van haar -leden.
Omdat uit bovenstaande verordening niet duide
lijk is op te maken, welke vereenigingen de bedoelde
opgave moeten inzenden, hebben wij ons telefonisch
om inlichtingen gewend tot het Nederlandsch Land-
bouw-Comité te 's-Gravenhage. Men deelde ons
mede, dat volgens door het N.L.C. ingewonnen in
formaties, alle rechtspersoonlijkheid bezittende ver
eenigingen, die niet beoogen het behalen van winst,
opgave moeten doen. Daaronder zouden dus o.a.
vallen alle coöperatieve -landbouwvereenigingen, die
haar rechtspersoonlijkheid hebben verkregen, door
dat de acte van oprichting notarieel is verleden en
voorts alle landbouwvereenigingen, wier statuten
koninklyk zijn goedgekeurd en daaraan haar rechts
persoonlijkheid ontleenen. De rechtspersoonlijkheid
V2 V2 1 volt.
De spanning bij de lamp is daardoor slechts
220 1 219 volt.
Om het spanningsverlies klein te maken zit er
niets anders op dan de draden naar en terug van
de lamp behoorlijk dik te maken; hun weerstand
is dan klein en er is dan weinig spanning noodig
om den stroom er door heen te drijven.
Spanningsverlies by motoren.
In bovenstaand voorbeeld is het spanningsverlies
nog betrekkelijk klein. Wanneer het gaat om
motoren, die veel sterkere stroomen dan een lamp
opnemen, is het over het algemeen van meer
doorslaggevenden aard. Laat ons b.v. eens aan
nemen, dat men met dezelfde draden van 't boven
behandelde voorbeeld een motor zou aansluiten, die
b.v. 20 ampère stroomsterkte opneemt. Dón zou
het spanningsverlies
2 X 20 X 1 40 volt
bedragen; de spanning bij de motor zou dan slechts
zijn
220 40 180 volt.
Dat is véél te laag; een gelijkstroommotor loopt
dan veel te langzaam. Daarom heeft ook hier de
electriciteitsmaatschappij regelend ingegrepen en
voorgeschreven, dat men de draden zóó dik moet
kiezen, dat het spanningsverlies hoogstens 5 van
de netspanning mag bedragen. In ons voorbeeld
dus hoogstens 5 X 220/ioo 11 volt- Btf een maxi-
mummotorstroom van 20 ampère mag dan de weer
stand der leidingen (h^en- en terug samen) niet
meer dan
U/20 0.55 Ohm
bedragen. Men zal dikkere draden moeten kiezen;
de weerstand die eerst van de heen- en terugleiding
samen 2 Ohm bedroeg, moet ongeveer vier keer zoo
klein worden, hetgeen men kan bereiken door de
draden elk vier keer zoo dik te kiezen. Dus de
doorsnede behoort in plaats van 2,5 mm2 te worden
10 mm2.
We moeten opletten dat we thans niet in botsing