dergelijke oplossingen uit te wasschen. Dit is alle
maal glad verkeerd. In de meeste gevallen wordt er
bij versche wonden door leeken met dergelijke ont
smettingsmiddelen meer jbedorven dan goed
gemaakt. Bepaal U dus uitsluitend tot het ver
binden van de wond na deze afgedekt te hebben met
een stuk schoon katoen of linnen.
Naast de heftig bloedende wonden, welke de ont
zetting van de heele omgeving opwekken, hebben
we heel vaak te maken met kleine^ verwondingen,
schaafwonden of steekwondjes Deze nu zijn feite
lijk veel gevaarlijker dan de andere, om de dood
eenvoudige reden, dat ze veelal geen eens opvallen
of anders maar licht geteld worden. En hierin
schuilt juist een heel groot gevaar, cmdat dergelijke
kleine verwondingen zoo bij uitstek geschikt zijn
voor verschillende kwaadaardige en gevaarlijke
bacteriën om zich te vermeerderen.
Tot deze bacteriën behooren natuurlijk in de
eerste plaats de verschillende soorten -van etter
vormers. Deze veroorzaken dan leelijke ontstekin
gen, welke niet alleen de genezing vertragen, maar
ook zelfs gevaar voor het leven van het dier op
leveren.
Er zijn daarnaast echter vook nog andere soorten
bacteriën, welke nog gevaarlijker zijn, omdat wan
neer de wond er eenmaal goed mede besmet is,
genezing vrijwel niet mogelijk is. Vooral is dit het
geval bij het paard, welke diersoort voor deze
bacteriën zeer gevoelig is. We bedoelen de zooge
naamde tetanusbacillen, welke de bekende ziekte
verschijnselen, welke men met den naam van klem
aanduidt, veroorzaken. De bacteriën gaan zich
dan namelijk in de kleine niet of weinig bloedende
wondjes vermeerderen en scheiden hun stofwisse-
lingspMducten af, welke een kramptoestand van
de verschillende spieren teweeg brengen. Is de
aandoening eenmaal zoover gevorderd dan is herstel
practisch uitgesloten.
We zullen daarom juisü0 aah kleine schijnbaar
onbeteekende verwondingen alle aandacht dienen
te besteden en vooral bij het paard, dat voor de
tetanus erg gevoelig is. Want deze bacteriën komen
overal in onze omgeving voor en vooral zijn hun
sporen aanwezig in aarde en straatvuil, twee stof
fen welke maar al te gemakkelijk in wonden kun
nen geraken.
Weest daarom voorzichtig en smeer alle wondjes,
ook schijnbaar onbeteekenende, in met 10
jodiumtinctuur, dit doodt de eventueel aanwezige
smetstof.
Nadruk verboden. R.
\i
IS WATER EEN BELANGRIJKE
VOEDINGSSTOF
(Slot.)
Mogen we water dus nimmer in te kouden toe
stand verstrekken, aan den anderen kant mag het
ook weer niet te warm zijn. Warm water kan het
lichaam niet afkoelen. Deze afkoelende werking
van het drinkwater is in den zomer, wanneer vaak
veel overtollige warmte in het lichaam ontstaat,
eigenlijk wel van veel belang. In den winter zal
men het water iets warmer kunnen geven dau
's zomers om voeder te besparen. In tegenstel
ling met den zomer moet het lichaam in den win
ter veel extra warmte produceeren om de tempe
ratuur op peil te houden. Sterke afkoeling heeft,
dan tot gevolg, dat meer voedingsstoffen - moeten
verbranden. Een goede) temperatuur van het
drinkwater ligt tusschen 9 en 12° C.- Gemiddeld
dus 10° O.
Gaan we nu over tot de samenstelling van het
drinkwater.
Van goed drinkwater wordt gevergd, dat het
helder is, zonder reuk, een niet te groote hardheid
heeft en zonder afwijkingen is ten opzichte van
den smaak en vrij van schadelijke verbindingen en
ziekteverwekkende bacteriën.
De kleur van water is .blauw, althans wanneei
we deze over een groote diepte beoordeelen. Veel
ijzerverbindingen geven het water een andere
kleur, evenals humusbestanddeelen. Vooral als
water een poosje staat kan het door ijzerverbin
dingen troebel worden. Ook door bacteriën en
lagere plantaardige organismen kan het water zich
kleuren (groen).
De hardheid van water wordt beoordeeld naar
het gehalte aan kalk en magnesiumzouten. Wan
neer ze gebonden zijn aan koolzuur, dan worden ze
door koken neergeslagen (ontwijken van koolzuur).
Daarentegen blijven ze in oplossing, wanneer ze
aan zoutzuur, zwavelzuur, salpeterzuur zijn ge
bonden. In het algemeen kan men zeggen, dat
hard water wel geschikt is als drinkwater voor het
vee, wanneer de zouten uit carbonaten bestaan.
Echter mag het water niet een te hoog gehalte
aan sulfaten, chloride, nitraten e.d. bevatten. In
het laatste geval, smaakt het water ook onaange
naam en kan tot evenwichtsverstoringen in het
lichaam aanleiding geven, vooral, wanneer de die
ren plotseling dergelijk water te drinken krijgen.
Wanneer rantsoenen voor de dieren te mineraal
arm zijn, dan kunnen de opgeloste zouten in het
drinkwater in vele gevallen het tekort nog voor
een belangrijk deel aanvullen. Bij sommige voeder-
proeven gaf hard water dan ook betere uitkom
sten dan gedestilleerd water. Gedestilleerd water
heeft een flauwen smaak. De frissche smaak van
drinkwater ontstaat dus door bepaalde zouten.
Afwijkingen in den smaak kunnen optreden door
bepaalde ijzerverbindingen, humus- en afvalstoffen
e.d. De afvalstoffen van fabrieken maken het
water vaak ongeschikt voor drinkwater, niet alleen
vanwege den smaak, doch ook omdat vaak gevaar
lijke stoffen in het water overgaan. Als regel zijn
deze van organischen aard. By uitzondering komen
ook wel eens zeer giftige metaalverbindingen ir
het water terecht, byv. lood, arsenicum. Loodver-
giftingen kunnen ook optreden, wanneer drinkwater
langen tijd in looden buizen heeft gestaan. Som
mige watersoorten nemen veel meer lood op dan
andere.
Bij het aanleggen van een waterleiding neemt
men daarom liever het materiaal van ijzer. IJzer
verbindingen leveren geen gevaar op, zelfs kunnen
ze er toe bijdragen, dat in den winter minder veel
vuldig bloedarmoede optreedt. Lood vergiftiging
kan ook voorkomen, wanneer het materiaal voor
drinkwatervoorziening of voor voederbereiding pas
in de menie is gezet of loodhoudende verf door de
dieren wordt geconsumeerd.
Meermalen komt het voor, dat mestvaalt of gier-
bewaarplaats het drinkwater verontreinigen, door
dat de pomp in de onmiddellijke omgeving is ge
plaatst. Dergelijk water bevat ook bestanddeelen,
die door bacteriën enz. uit afvalstoffen zijn ge
vormd, zooals ammoniaknitraten, die slechten
groei, lage productie, ziekte of andere ongunstige
invloeden op de gezondheid kunnen uitoefenen.
Zeer gevaarlijk wordt het drinkwater, wanneer
er ziekteverwekkende bacteriën in voorkomen, bijv.
miltvuursporen, boutvuursporen, paratyphusbacillen,
tuberkelbacillen, enz.
Wanneer een miltvuurcadaver wordt begraven
blijven de miltvuursporen jarenlang in leven. Met
het grondwater kunnen ze aan de oppervlakte
komen en ook kunnen ze met pomp- en slootwater
een voortdurende bron van besmetting opleveren.
Van boutvuursporen kan ongeveer hetzelfde ge
zegd worden.
Paratyphusbacillen kunnen in drinkwater terecht
komen, wanneer één der dieren smetstofdrager is
of wel, wanneer verontreinigd materiaal in de
sloten is gedeponeerd.
Open t.b.c.-lijders kunnen bij drinken tuberkel
bacillen in het drinkwate? overbrengen. Vandaar,
ook, dat men bij automatische drinkwaterleiding
de drinkbakjes zoodanig neemt, dat het water niet
kan terugstroomen.
Ook allerlei parasieten kunnen met drinkwater
verspreid worden, bijv. longwormen, leverbotten en
nog vele andere soorten.
De beste drinkwatervoorziening is met een auto
matische drinkwaterleiding, waarbij water van het
centrale-waterleiding-bedrijf gebruikt kan worden.
Is het laatste niet mogelijk, dan zal men ter plaatse
het water moeten oppompen. Dit water moet van
zoodanige diepte komen, dat verontreiniging met
stoffen van de oppervlakte (mest, gier e.d.) uitge
sloten is. Aangeraden wordt om een monster
water ter grootte van ongeveer 2 liter ter onder
zoek op te zenden, alvorens dat water te gebruiken
als drinkwater.
Waar geen automatische drinkwaterleiding kan
aangelegd worden, zal men toch moeten zorgen
voor geschikt drinkwater en ook een monster des
kundig moeten laten onderzoeken.
Wanneer het vee 's zomers moet drinken uit
sloten, vijvers en beken, dan wordt het vaak moei
lijk zuiver water te verstrekken. Hoe meer stroo
ming er in het water is, hoe beter de zuiverheid
in het algemeen is. Waar dit niet te bereiken is
en het open water sterk verontreinigd wordt, zal
men beter een pomp kunnen slaan.
De voordeelen van goed drinkwater bestaan niet
alleen daarin, dat het vee beter gedijt en meer
produceert, doch van zeer groote beteekenis is ook,
dat de zuivelproducten veel kunnen verbeteren.
Alleen reeds het gebruik van slecht water voor
het reinigen van melkemmers, bussen e.d. heeft
een funesten involed op onze zuivelproducten.
Thans zouden we nog even willen terugkomen
op de vraag of men de dieren vóór of na het voe
deren moet laten drinken. Bij dieren met een
enkelvoudige maag, zooals paard en varken, geeft
men het drinkwater vóór het voederen (de spijs-
massa als dikke brij of droog geven), opdat de
spijsmassa niet uit de maag wordt gespoeld.
Bij herkauwers ligt de zaak eenigszins anders.
Deze dieren eten als regel veel ruwvoeder, dat
slechts weinig gekauwd wordt en dan in pens en
netmaag terecht komt. Geeft men daarbij eenig
krachtvoeder in den vorm van koek, droog meel
of als een dik deeg, dan zal dit vermengd worden
met de groote massa ruwvoer, dat nog weinig is
verkleind. Mede als gevolg van den bijzonderen
bouw van het magencomplex zal het drinken van
water in het algemeen niet tot gevolg hebben, dat
voeder wordt weggespoeld. Alleen wanneer alle
voeder in zeer verkleinden toestand wordt gegeven
en dus vrijwel alles tot dunne slobber wordt of alles
als slobber zou worden gegeven, zou men zich dat
kunnen voorstellen. In de praktijk komt dit prac
tisch niet voor.
Aan herkauwers kan men dus gerust water
geven na het voederen of liever nog geeft men de
dieren er de vrije beschikking over. Voldoende aan
voer van water op tijd zal het herkauwproces onder
steunen.
Bij jonge kalveren komt de melk via slokdarm
en daarna door de slokdarmsleuf, die zich sluit,
direct in de lebmaag terecht. Hier wordt de melk
gestremd door het lebferment. Daarmede wordt
bereikt, dat die melk voldoende langen tijd in de
maag blijft liggen, noodig voor een goede ver
tering. Op ouderen leeftgd, wanneer de dieren vast
voedsel beginnen te eten, gaan de dranken steeds
meer in pens en netmaag, evenals het vast voed
sel, doordat de slokdarmsleuf zich niet voldoende
meer sluit.
RATIONALISATIE VAN DEN PAARDEN ARBEID
DOOR BREEDER WERKTUIGEN, COMBINATIE
VAN WERKTUIGEN EN DOOR MEERSPANNEN
XXVI.
We willen dit laatste artikel over rationalisatie
van den paardenarbeid met de volgende Amerikaan-
sche uitspraak beginnen:
,,De post voor bewegende kracht is een belang
rijke factor in de productiekosten. Men moet deze
kosten bestudeeren en controleeren en alles doen
wat mogelijk is om ze binnen redelijke grenzen te
houden".
Een voor haast allen bereikbaar middel om tot
grooter prestatie per paardendag te komen, ont
staat door het gebruik van breeder werktuigen,
koppeling of statffeling van werktuigen of door het
aanbrengen van een zitplaats voor den paarden
knecht.
Hierdoor bewerkt men een breeder strook per
gang, of verricht men twee bewerkingen in één
gang of verhoogt men het tempo doordat de knecht
niet meeloopt.
De mogelijkheden, die er ten deze bestaan, kan
men op de grootere bedrijven belangrijk vergrooten
door het toepassen van de z.g. veelaanspanning of
meerspannen. Door dit laatste middel is men in
staat in één hand een veel grooter kracht te bren
gen dan de gebruikeiy'ke 2- en 3-spannen ontwik
kelen.
De hier genoemde mogelijkheden kan men afzon
derlijk en gecombineerd toepassen. Een belangrijke
vermindering van paardenuren en een nog belang
rijker van mannenuren is hierdoor bereikbaar.
Een grooter werkbreedte verkrijgt men door de
werktuigen, b.v. zaaimachine, wiedmachine, egge,
enz. breeder te nemen. Bij de ploeg door meerscha-
ren. In de praktijk neemt het gebruik van breedere
werktuigen, meer aangepast aan de trekkracht der
gebruikelijke spannen toe. Zoo noodig kan men,
voor zoover dat de kwaliteit van het werk niet
schaadt, van het tempo wat afnemen. Vooral voor
Belgen zal dat meestal aan de dagprestatie ten
goede komen, dus breede werktuigen met matig
tempo
Men kan de werktuigen ook breeder maken door
ze zóó ie koppelen, dat men een dubbele werk-
breedte verkrijgt. Dit vindt nog slechts sporadisch
toepassing, hoewel men zulks in Duitschland met
succes propageert. Hoofdzakelijk eggen worden
met succes gekoppeld. Men spreekt in dit geval
van koppeling van werktuigen.
Men krijgt ook vermindering van werkuren,
wanneer men meerdere bewerkingen combineert
door de werktuigen achter elkaar te verbinden, b.v.
ploeg-egge, zaaimaohine-egge, ploeg-sleep, cultiva-
tor-egge, landrol-egge, enz. In dit geval spreekt
men van gestaffelde werktuigen.
Natuurlijk vragen breeder werktuigen, alsmede
gekoppelde en gestaffelde werktuigen meer trek
kracht. Het doel moet zijn deze zoo goed mogelijk
aan te passen aan de trekkracht van het span
waarmee men werken wil. In de praktijk zijn de
paarden slechts zelden tot hun verinogen belast.
Ook is het vraagstuk om de werktuigen zoo goed
mogelijk aan te passen aan het vermogen der paar
den nooit systematisch bekeken. In Duitschland is
men daarmee de laatste jaren met succes bezig.
We willen door 2 voorbeelden het voordeel van
breeder werktuigen en het combineeren van twee
bewerkingen demonstreeren.
In een span paarden beschikt men over een
duurzame trekkracht van 200 k 250 kg bij een
tempo van 3 5 km por uur.
We vergelijken eerst een 2-span voor:
a. een 3 m egge, trekkracht 120 kg, 15 cm overslag;
b. een 4 m egge, trekkracht 160 kg, 15 cm overslag;
Perceel 200 m lang, 85 m breed.
a. In 85 2.85 is 30 gangen, 30 X 200 is 6000 m
weg. Arbeid 6000 X 120 is 720.000 kgm. Snel
heid 3.6 km, tijd 100 minuten.
Dagprestatie (8 uur werken) 1 man en 2 paarden
8 X 3600 X 120 3.456.000 kgm
8.16 ha geëgd.
b. In 85 385 is 22 gangen, 22 X 200 is 4400 m
weg. Arbeid 4400 X 160 is 704.000 kgm. Snel
heid 3.6 km, tijd 73.3 minuut.
Dagprestatie (8 uur werken) 1 man en 2 paarden
8 X 3600 X 160 4.608.000 kgm.
11.13 ha geëgd.
Besparing 2.2 arbeidsprestatie, 36.4 paar
denuren en 36.4 manuren. Door grooter dag
prestatie is voor de 2 paarden per dag samen
2.5 kg zetmeelwaarde a 6 ct. is 15 ct. meer aan
voer noodig.
In de tweede plaats willen we het resultaat van
de combinatie van 2 verschillende werktuigen (staf
feling) eens bekijken.
Twee bewerkingen geschieden achtereenvolgens.
Noodig is voor een dagtaak van elke bewerking:
a. 125 kg trekkracht, 2 paarden, 1 man, 1 dag.
b. 60 kg trekkracht, 1 paard, 1 man, 1 dag.
Samen 3 paarden en 2 mandagen.
Bij combinatie der werktuigen achter elkaar is
het werk met 2 paarden (185 kg trekkracht) en 1
man in 1 dag te doen. Winst 1 paarden- en 1 man
dag, waar tegenover de uitgave van enkele centen
meer voer.
Het aanbrengen van zitplaatsen op of achter de
