FEUILLETON.
Paaschtijd in Vlaanderen.
Tusschen Palmzondag en Paschen.
PAARDENFOKKERIJ.
VEEHOUDERIJ.
„Den Heer van -Burgh grond zijne sushenne op
„eene oude Kaart van den Westeren Ban van den
„Duine en van de Heerlijkheid Burgh en zegd: met
„dezelve te kunnen bewijsen, dat de Jurisdictie over
„den quoestieusen Haijman hem toebehoord, Doch
„zijn WelEdelgestrenge weigerd gemelde Kaart te
„vertoonen, en heeft dezelve van het (Slot Kraije-
„stein laten wegnemen, en na Vlissingen brengen,
„zoo ras het Verschil over de Jurisdictie van den
„meergewaagden Haijman ter zijner kennis was ge-
„komen.
„Het Recht van de Hoog Edel -Geboren Vrouwe
„van Haamstede is gegrond op de Veldboeken zoo
„van de Vrije Gemeten te Burgh zelve, als van den»
„Westeren Ban van den duine, Volgens welke beide
„Haar hoog Edel Gehore de Jurisdictie over den
„quoesitieusen Haijman, onwedersprekelijk, toebe
hoord, en Haar hoog Edel Gebore wil dezelve, zeer
„gaarne aan het allerstrengste onderzoek onder
werpen."
Waar ik dit geschil vond beschreven?
De Polder Westeren Ban bezit een prachtig be
werkt oud Veldboek. Voor de veiligheid is het ge
borgen in de kluis in het Gemeentehuis van Haam
stede.
In dit Veldboek komt een Hoofdstuk voor, ge
titeld „Memorie van Eenige Inbreuken op den
Westeren Ban van den Duine." Aan die Memorie
is het bovenstaande ontleend. Jaren geleden was ik
in de gelegenheid het stuk over te schrijven.
Belangstellenden in Haamstede en Burgh stellen
er wellicht prijs op te weten waar het kwestieuze
perceel Haijman is of was gelegen.
Het moet «gelegen hebben in den hoek van de
Duinen, achter het terrein van de woning van
burgemeester Jhr. Van Citters.
Het perceel heette „De Biesige Weije."
OVer onze „Haymanlanden" is de laatste jaren
veel geschreven. Mijn vriend, de heer J. A. Hu-
bregtse te Buigh, wijdde in het Archief van het
Zeeuwsche Genootschap der Wetenschappen over
1937 een uitvoerig opstel aan „De haijmanlanden
op Schouwen, Walcheren en Westvoorne", de heer
A. Scherpenisse gaf in hetzelfde Archief over 1938
een schets „Over den naam en het begrip Hayman",
en de heer Dr. P. L. Tack schreef in het onlangs
verschenen Archief over 1939 eenige bladzijden
onder den titel „Hayman".
Zij, die belangstellen in dit belangrijke onderwerp,
moge ik de lezing van de boven aangehaalde stuk
ten zeerste aanbevelen.
B„ 16 Maart 1940. W. G. B.
JUIST!
Slechts één adres
Brengt U succes
In Boekhoud- en Belastingzaken.
Laat ons voor Uw belangen waken!
BOEKHOUDBUREAU Z. L. M.
HlllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllHlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllülüi
De Germanen wijdden de Aprilmaand aan de
godin Ostara, symbool van de lente, en schooner
dan het vreemde „Aprilis" (van: „zich openen")
klinkt ons de Vlaamsche naam „Grasmaand" of
„Eiermaand' in de ooren. De weiden beginnen
frisch-groen te worden, het v orjaKr komt! En is
niet het ei het begeerde voedsel in de Paaschdagen?
Maar meer dan „voedsel" is het ei het symbool van
de herleving en de levenskracht; wat er in zit,
schijnt dooddoch het wordt levendOm
dit „herleven" vierden de Germanen hun lentefees
ten; de Christenheid viert de Verrijs.«i$*ivan Chris
tus en daarmede de Opstanding van het Leven. Op
andere wijze vieren wij het, maar overal ter wereld
resten nog gebruiken uit dien ouden, voor-Christe-
lijken tijd. Oók en vooral in Vlaanderen, ten
deele, omdat het katholiek bleef, en ten deele, om
dat het juist in den tijd, waarin de Noordelijke
Nederlanden opklommen naar hun Gouden Eeuw,
achterbleef onder vreemde heerschappij, die zich
honderden jaren lang voortzette; net volk bleef wat
het was, het werd niet ontwikkeld, omdat de
vreemde heerschers zich daaraan niets gelegen
lieten liggen, integendeel: hoe dommer het land
volk bleef, hoe gemakkelijker het was om erHjoven
te staan en te regeerenIn een eigen dtleine
wereld, verzonken in de grauwheid van het arme
lijke alledaagsche bestaan, waren de oude feest
dagen van kerkelijken of half-heidenschen aard
immer welkome aanleidingen om „iets andé.-s" te
hebben. En het zijn niet alleen de kermissen en de
Mei-koopdagen die aldus in stand werden gehouden.
Vooral de „hoogdagen", waarvan elk jaargetijde er
meerdere heeft, bleven van groote beteckenis in de
Vlaamsche samenleving.
Het wordt voorjaar! Buiten spelen de kinderen
met tol en knikkers, op de velden waaiert het jonge
koren laag tegen den grond, de lucht riekt nagr
versch, zoet gewas.
OPLEVING IN DEN HENGSTENHANDEL.
Sedert onze vorige mededeelingen werden ons nog
de volgende transacties gemeld:
Donald K. 1929, van M. van Fraaijenhove Jzn.
te Axel en Abr. Haak te Zaamslag, werd verkocht
aan de H.A. „Kring Breda v. d. N.C.B.", welke hier
door eigenares is geworden van een diep, best-
gespierd fokpaard met goede gangen, dat in zijn
ni^we omgeving goed werk zal kunnen verrichten;
Saphir K. 1892, van M. van Fraaijenhove voornoemd
en C. van Leerdam te Hoofddorp, is verhuurd aan
den heer L. Joh. Kooman te Zierikzee, die hierdoor
de beschikking heeft verkregen over een dekhengst
van een uitzonderlijk best type; Bloc des Six
Si$bes K. 1698, van Ooöp. H.V. „De Verwachting"
(U.A.) te Axel, werd verkocht aan den heer P.
Akkermans te Roosendaal, die hierdoor in 't bezit
is gekomen van een der meest typische hengsten,
wiens voortdurend zware conditie niet bevorderlijk
is geweest om zijn gangen goed te bewaren, doch
daar de heer Akkermans zijn hengsten niet alleen
voor zijn genoegen pleegt te houden, zal dit Bloc
wellicht juist ten goede komen; Avenir K. 1468,
voor 4 jaar goedgekeurd, van Gebrs. Smits en D.
Kluifhooft te Strijen, werd verkocht aan de com
binatie Jac. de Putter Pzn. e.a. te Axel, waardoor
Avenir weder naar zijn oude streek is weergekeerd,
waar hij voorheen goed heeft gefokt en ook thans
nog wel nuttig werk zal kunnen doen; de heer M.
van Fraaijenhove voornoemd nam voor x/2 part in
Romeo 87003, van Abr. Haak te Zaamslag, waar
door Romeo voorloopig voor de omgeving van
Axel beschikbaar blijft; Roland van Clairon 87927,
van Wed. Jac. de Feijter Czn te Boschkapelle, werd
verkocht aan Iz. de Feijter Wzn. te Axel, die hier
door in 't bezit kwam van een bestgelijnde, goed
gaande hengst van uitstekende afkomst, daar meer
dere paarden uit zijn stamboom 8 a 10 bekende
generaties bezitten, terwijl zijn vader, een Clairon-
zoon, uit de diepe, bpeede Annie K. 10907, zoowel
op de keuring van 18-maanders te Axel, als op de
verplichte hengstenkeuring een goed debuut maak
te, weshalve Roland, Üie een goede Herseur-dochter
tot moeder heeft, wfl eens kan meevallen; Hau
tain van Wieringermeer K. 1923, van J. P. Dieleman
te Middenmeer, wetfdAvverkocht aan Jos. F. de Waal
te Ossenisse, die hietóaede, naar onze meening, een
beste hengst heeft ^flngekocht, daar Hautain beste
lijnen, alsmede zwi <?,en goed geplaatst beenwerk
bezit, dat hij goed] bruikt, terwijl hij sedert Den
Bosch nog enorm ïq 5/erzwaard en een der diepste,
meest gehamerde hêUgsten in Nederland is, die ziin
jonge fokdistrict alle eer aandoet, doch ook in het
oude fokgebied van 'Hulst best werk zal kunnen
leveren; Frits 90300, van A. J. v. d. MeulenBecu
e.a. te IJzendijke, werd verkocht aan KL Barendregt
te Rozenburg; Clairon van Hengstdijk K. 1816, van
Mr. M. C. v. d. Minne te Middelburg', werd verkocht
aan...? Kuijpers, Noord-Brabant; Hyperion K.
1291, van W. de Buck te Meliskerke, werd verkocht
aan H.A. „Brummen"; Herman van Herseur K.
De week tusschen Palmzondag en Paschen is
zoo'n echte tijd van oude gebruiken in Vlaanderen,
schoone gebruiken, om den eerbied, waarmede zij
in stand worden gehouden.
Kinderen komien van deur tot deur leuren met
palmtakjes, en hoewel de kerkgangers reeds een
takje in het bedehuis hebben gekregen, verkoopen
zij er nog genoeg! Aan de palmtakjes, symbool
van overwinning, vrede en bescherming, zit een
groot aantal gewoonten vast, niet zelden berustend
op bijgeloofmaar van onschuldigen aard.
Meestal zijn de zwaluwen er al tusschen Palm
zondag en Paschen; dit jaar is Paschen te vroeg...,
want de zwaluwen komen, volgens Vlaamschen
volkszeg immers niet vóór 25 Maart, Zwaluwendag,
zooals alle trekvogels hun „inkomdag" hebben
Later dan de zwaluwen komen de koekoeken, om
streeks half April, zooals het staat in het rijmpje:
„Roept al dat ge wilt, 'k kom niet voor half
April"Wanneer de koekoeken er zijn, zullen de
trouwlustige jonge t meisjes in het bosch kunnen
gaan, om den koekoeksroep te tellen, en daaruit af
te leiden, hoeveel jaren zij nog moeten wachten
De Dinsdag na Palmzondag is „landbouwers
mesdag", een „hoogdag", die op de kleine boeren
dorpen nog immer in eere wordt gehouden. Dan
werken de boeren niet, tenzij het bijzonder goed
weer is en dan zijn het toch nog maar de dingen,
die geen uitstel kunnen lijden, welke worden ver
richt. 's Avonds na het werk zullen zij in ieder
geval bij elkaar komen, pratend over het werk,
over den stand der gewassen, over het weer en de
gebeurtenissen in de streek.
Wanneer Palmzondag schoon geweest is, droog
en zonnig, beteekent dat een goed vruchtenjaar. Is
landbouwersmesdag eveneens droog en schoon, dan
versterkt dit nog het geloof aan den goeden zomer
en den overvloedigen oogst.
Op Woensdag na Palmzondag beginnen de z.g.
„Donkere Metten"; in de kerken branden thans
dertien kaarsen, die gedurende den dienst in den
namiddag op één na worden uitgedoofdsym-
boliseerend het wegvluchten der apostelen. Deze
dag wordt ook „donkere Woensdag" of „kromme
Woensdag" genoemd, omdat de rechters dien dag
een onrechtvaardig oordeel velden over den Heiland.
In den tijd, dat er thuis nog gesponnen werd, was
het echter een vast gebruik, op „kromme Woens-
1749, van Alph. Mangnus te Boschkapelle, werd
verkochl aan M. G. Backx te Alpen (N.-Br.)
Tsjaka K. 1452, van F. D'Hoore te Sluis, werd ver
kocht aan P. Akkermans te Roosendaal; Avenir
van Henriëtte Hoeve 88445, van G. L. Lannoije te
Aardenburg, werd verkocht aan Joh. Huisert Adrzn
te Numansdorp; Farman 87225, van Iz. Becu—
Van Dijke te Groede, werd verkocht aan S. J. Gast
te Duivendijke, die zijn hengst Avenir van Willy
K. 1571, verkocht aan D. den Hartog Jager te Her-
veld; Gebrs. v. d. Weele te Colijnsplaat namen voor
part in Carlo K. 1930, van Fr. Dekker Pzn. te
Axel; Printemps d'Hulplanche K. 1871, van F.
D'Hoore te Sluis, werd verkocht aan B. Eggens te
Westdorp-Borger (Dr.); Siegfried 86887, van. Alph.
Mangnus te Boschkapelle, werd verkocht aan
Bruno 84573, van dezelfde eigenaar, werd ver
huurd aanterwijl Clairon K. 1862, van G. L.
Lannoije te Aardenburg, voor zeer hoogen prijs is
verkocht aan den heer L. Vrolijk Azn. te Fijnaart,
die door dezen aankoop in het bezit is gekomen
van een der allerbeste Nederlandsche hengsten van
den laatsten tijd. Den heer Lannoije wenschen wij
van harte geluk met zijn behaald succes, terwijl wij
den heer Vrolijk, èn Noord-Brabant, dezen besten
nieuwkoop niet misgunnen, doch voor Westelijk
Zeeuwsch-Vlaanderen zal het waarschijnlijk een
zeer zwaar verlies blijken te zijn.
De prijzen zijn de laatste weken voortdurend
gestegen, en zij, die onzen raad hebben gevolgd, en
zich spoedig hebben gedekt door aankoop, zullen
hiervan stellig geen spijt hebben. Het zou vandaag
meer kosten-! Naar wij vernemen, is het aantal
tekoop staande hengsten slechts gering meer, zoo
dat eventueele aanvulling gedurende het dekseizoen
wel eens moeilijkheden zou kunnen opleveren.
A. J. LAKO.
COÖP. MELKINRICHTING „WALCHEREN'
MIDDELBURG.
In de groote zaal van het Schuttershof te Mid
delburg .werd dezer dagen de algemeene vergade
ring gehouden onder voorzitterschap van den heer
S. Simonse te St. Laurens. Deze vergadering was
buitengewoon goed bezocht omreden ook de vrou
wen der leden aanwezig waren. De vereeniging
had de leden met autobussen doen ophalen. De
agenda werd met rassche schreden afgewerkt. De
balans, exploitatierekening en jaarverslag werden
goedgekeurd.
Aan het einde der vergadering bood de voorzitter
mevr. Van Varik een prachtige mand bloemen aan
en bracht woorden van dank aan haar voor de wijze,
waarop ook zij met de vereeniging meeleefde. Na
afloop der vergadering werd de sprekende film ver
toond: „Het belang van den boer". Deze film,
welke bijna iy2 uur tijd vraagt, geeft naast het
propagandistisch karakter, een zeer geslaagd his
torisch overzicht van de ontwikkeling der zuivel
bereiding in Nederland. Een luid applaus vertolkte
den dank der vergadering.
dag" niet te spinnen, uit vrees „koorden te helpen
maken, waarmee Ons-Heer gebonden werd".
Daarna volgt Witte Donderdag, en het bijgeloof
zegt, dat eieren, die op dezen dag zijn gelegd en op
Paschen gewijd, beschermen tegen bliksem en
brand
Wie op Witten Donderdag vlas zaait, zal een
prachtigen, hoogen stengel krijgen
Nu op dezen dag wordt voor de laatste
maal de kerkklok geluid; de klokken „trekken
naar Rome", en de stilte valt over het land. Vroe
ger deelde men in vele kerken op Witten Donder
dag brood uit aan arme menschen, en te Rupel-
monde geschiedt dit nog steeds. Aan het tezamen
gekomen volk worden in stukken gesneden witte-
brooden toegeworpen. Eveneens kent men in
Rupelmonde nog de „voetwassching". Een geeste
lijke reinigt de voeten van twaalf arme kinderen
of ouden van dagen; deze ontvangen daarna een
wit brood en een zilverstuk, hetgeen ons doet her
inneren aan het Laatste Avondmaal, toen Christus
Zijn brood deelde en Judas zijn Meester verkocht
voor enkele zilverlingen.
Ook te Dendermonde, in Oost-Vlaanderen, krijgen
de armen nog brooden op dezen dag, de kinderen
van het weeshuis worden getracteerd op „weggen",
kleine, langwerpige broodjes (herinneren zij U niet
aan de „kossewègen" van Kerstmis op Beveland?),
en in Yperen deelt de bakker aan zijn klanten kleine
Paaschbroodjes uit.
Antwerpen kent iets heel moois; in het
St. Juliaansgesticht wordt namelijk de zoogenaamde
„Pelgrimstafel" gedektwaaraan 12 oude arme
mannen, gekozen uit de verscheidene parochies,
mogen aanzitten. Vroeger was deze tafel alleen
voorbehouden aan pelgrims en bedevaarders, van
daar de naam.
Nu beginnen de slagers hun winkels te voorzien
van vleesch, versch en rood en malsch hangt het in
de uitstallingen, versierd met bloemen en groen,...
want het wordt Paschen, het wordt voorjaar en de
Vastentijd loopt ten einde. Voor het laatst eet men
„vastekoeken", die in Vlaanderen helaas worden
vervangen door ander gebak, gelijkend op de „Ber
liner bollen", die niets eigens hebben. In Zeeuwsch-
Vlaanderen, dat vooral aan den grenskant door alle
tijden heen zoo nauw was verbonden met het
Graafschap Vlaanderen kent men ze nog, de „vaste
koeken", en ik geloof, dat er niet veel gezinnen
