De totalitaire oorlog.
EUMATIEK
<oop een „ZONNEWIJZER"! Het feestelijke hoek voor ouders en ouderen.
De Eerste Nederlandsche Coöperatieve
Beetwortelsuikerfabriek te Sas van Gent
jubileert.
Luciitüesclierming.
Bieten rooien
PUROL
No 4269
Vrijdag 13 October 1939
Fersfe Blad
54ste Jaargang
Nieuwsblad voor Oost Zeeuwsch- Vlaanderen
Verschijnt eiken Vrijdag
Gemeente-veldwachters en
InchthesGherming.
Voorde Vrouwen
DE VROUW IN HUIS
LITTOOIJ's Boekhandel
KOERIER
Bevat het voornaamste nieuws uit de Provincie, Binnen- en Buitenland, Wetenswaardigheden voor de Huisvrouw,
Kerknieuws, Burgerlijke Standen, Hoog- en Laagw£tergetij, Lichten op, Anecdoten enz. enz.
Abonnementsprijs voor Oost Z.-Vlaanderen f 1.50 p. j. of 15 ct. per maand. Franco p. p. f 1,75 p. j. Abonné's ontvangen gratis ons Algemeen Advertentieblad voor O. Z.-Vlaanderen jmgunnen zich
door bijbetaling van slechts 50 ct. p. j. tevens abonneeren op het officieel Raadsverslag van Sas van Gent.
Zetel: SAS VAN GENT. TELEF. 15 fdoorverb.) POSTREKENING 52419
Zijn doel en gevolgen.
De burgerbevolking het ergst bedreigd.
IV (slot).
Wij meenen in de voorafgaande ar
tikelen onzen lezers een klein denkbeeld
te hebben gegeven van de velerlei ver
delgingsmethoden, die in den totali-
tairen oorlog KUNNEN worden aange
wend. Of ze allen ook ZULLEN gebruikt
worden, zal ervan afhangen, in hoever
.de oorlogswaanzin bij de strijdende
partijen het begrip van menschelijkheid
zal hebben weggevaagd. In elk geval
dient met de mogelijkheid, dat ze ge
bruikt zullen worden, rekening te
worden gehouden.
Staat de burgerbevolking nu tegen
een dergelijke wijze van oorlogvoering
volkomen machteloos, is een vraag, die
zich na lezing van deze sinistere schetsen
ongetwijfeld bij menigeen opdringt.
Deze vraag dient met een beslist
„neen" te worden beantwoord. MITS
tegenover den luchtaanval ook een ef
fectieve luchtafweer en een goed ge
organiseerde luchtbescherming kunnen
worden geplaatst.
Een goed-uitgeruste luchtafweer (res-
sorteerend onder de militaire overheid)
zal met modern luchtafweergeschut,
jachtvliegtuigen enz. in vele gevallen
de aanvallen van vijandelijke vliegers
kunnen verijdelen en door een doel
matige georganiseerde luchtbescher
ming (taak der burgers zelf) zal het
effect van een luchtaanval sterk kun
nen worden gereduceerd.
Bovendien mag men er rekening mede
houden, dat trefkans en uitwerking van
bommen van velerlei factoren afhanke
lijk zijn. Daarbij spelen o.a. de hoogte,
waarop gevlogen moet worden, de be
wolking tijdens den aanval, gebrek aan
oriënteeringsmogelijkheid door totale
verduistering bij nacht enz. een voor
name rol en de uitwerking van gas- en
besmettingsbommen is goeddeels van
wind, temperatuur enz. afhankelijk.
Wat in theorie MOGELIJK is, is daar
om practisch nog niet altijd uitvoerbaar.
Generaal-majoor Rest, commandant
der luchtverdediging te 's Gravenhage,
wijst er bovendien in zijn voorwoord
van het werk van Lothar Schüttel op,
dat het verbruik van vliegtuigen in
oorlogstijd ontstellende groot is, zoodat
het voortgezet gebruik in hooge mate
afhankelijk is van aanmaakmogelijk-
heden en grondstoffen. Ook de hoeveel
heid en hoedanigheid der bedrijf s-
stoffen spelen een voorname rol. Voorts
eischt de aanvulling van het vliegend
personeel, in het bijzonder van de
piloten, zeer bijzondere voorzieningen,
waarbij de factor „tijd" een beslissende
beteekenis heeft.
Al deze min of meer geruststellende
factoren kunnen echter niets veran
deren aan het feit, dat op de burger
bevolking de PLICHT rust, om, door het
intijds treffen van de aanbevolen maat
regelen, en het kennisnemen en stipt
opvolgen van de door den luchtbe
schermingsdienst in tijd van gevaar uit
te vaardigen voorschriften, zichzelf zoo
gofed mogelijk tegen luchtaanvallen te
beveiligen. Een bevolking, die onvoor
bereid door een luchtaanval wordt ver
rast, zal redeloos en derhalve ook
reddeloos zijn.
Wie tijdig de zeer eenvoudige voor
zorgsmaatregelen treft, welke door de
Nederlandsche Vereeniging voor Lucht
bescherming te 's-Gravenhage worden
aanbevolen en die in een door deze ver
eeniging uitgegeven boekje (prijs 25 ct.)
of ook wel op de wandkaart van de
vereeniging (prijs 10 ct.) te vinden zijn,
zal met een zekere mate van gerustheid
de komende dingen kunnen afwachten.
De zekerheid, dat hij niet volkomen
onbeschermd aan de verschrikkingen
van een bombardement zal zijn overge
leverd, biedt een zekeren waarborg, dat
hij niet zoo gauw het hoofd zal kwijt
raken en mede oorzaak zal worden van
het ontstaan van een paniekstemming,
welke, naast vernietiging, het doel is
van een vijandelijken luchtaanval.
Men doordringe zich goed van de on
schatbare waarde, welke een voor
angstpsychose onvatbare bevolking óók
voor de landsverdediging heeft. Als de
vijand erin slaagt, het moreel van de
burgerbevolking ernstig te schokken,
dan zal het ook spoedig met het weer
standsvermogen van de troepen gedaan
zijn. Dat heeft de capitulatie van het
Duitsche leger in 1918 bewezen. Een
moedige, zelfbeheerschte bevolking daar
entegen zal voor het aan het front
strijdende leger een groote moreele
steun vormen en het daarenboven mo
gelijk maken, dat de aanvoer van ma
teriaal en reserves en de bevoorrading
der troepen geregeld kunnen voortgaan.
Mogen daarom in deze moeilijke dagen
alle burgers, als goede vaderlanders,
even kranig hun plicht vervullen als zij,
die eventueel den vaderlandschen grond
moeten verdedigen.
In den modernen oorlog heeft het
vaderland niet alleen behoefte aan
moedige, goed geoefende soldaten, maar
óók misschien zelfs vooral aan
moedige, koelbloedige en op hét gebied
der luchtbescherming goed getrainde
burgers.
Als men uit dit oogpunt de luchtbe
scherming beschouwt, zal men zich on
getwijfeld gaarne een offer getroosten
om ze zoo voorttreffelijk mogelijk te
helpen organiseeren.
Moge het besef, dat ook de non
combattanten een plicht tegenover het
vaderland te vervullen hebben, door
lezing van deze beschouwingen verdiept
zijn.
De zaak, waar het om gaat, is werke
lijk hoogst ernstig.
Een nieuw boek, dat U tien
tallen guldens besparen zal
Bevat tientallen practischeraad-
gevingen voor de huishouding
vele recepten voor goede en
goedkoope voedingwaarde-
vollen raad over lichaamsver
zorging. 310 bladz.
In prachtband slechts 12,50.
Voorradig in: l8|
Vlooswijkstraat - Terneuzen.
Donderdag, 19 dezer, zal het 40 jaar
geleden zijn, dat in een te Axel ge
houden algemeene vergadering de acte
van oprichting van de Eerste Neder
landsche Coöperatieve Beetwortel-
suikerfabriek te Sas van Gent werd ge-
teek >nd.
Ho wel, naar men ons van directie-
medejdeélt, de herdenking van dit
reit gezien de tijdsomstandig
geen feestelijk karakter zal
meenen wij, dat het toch niet
onopgemerkt zal voorbijgaan. Een be
drijf, dat voor den welvaart van onze
streek van zoo groote beteekenis is ge
weest (en nog steeds is) als „de Coöpe
ratief" kan zoo'n mijlpaal niet passeeren
zonder in breeden kring herinneringen
te wekken en gevoelens van meeleven
los te slaan.
't Is daarom ook, dat wij bij deze ge
legenheid hier nog enkele data ver
melden uit de veelbewogen geschiedenis
der fabriek, welke wij aantroffen in het
belangwekkend Gedenkschrift, dat ter
gelegenheid van het destijds met
grooten luister gevierde 25-jarig be
staan op 19 October 1924 het licht zag.
Na het tenietgaan van de meekrap
cultuur en de daarop gevolgde opkomst
en ontwikkeling van de beetwortel
cultuur te hebben geschetst, vermeldt
bedoeld gedenkschrift de oprichting van
de eerste Suikerfabriek in Zeeuwsch-
Vlaanderen, de tegenwoordige N.V.
„Beetwortelsuikerfabriek Sas van Gent"
te Sas van Gent op 28 Oc
tober 1872. Uitvoerig wordt dan
stilgestaan bij den jarenlangen be
langenstrijd tusschen fabrikanten en
landbouwers, waarin wijlen de heer K.
J. A. G. Baron Collot d'Escury de lei
dende rol speelde en die uiteindelijk ge
leid heeft tot het besluit tot oprichting
eener coöperatieve beetwortelsuiker
fabriek te Sas van Gent in een op 27
Juli 1899 te Axel gehouden vergadering.
Een voorloopig comité, bestaande uit de
heeren K. J. A. G. Baron Collot
d'Escury, P. Dieleman Wz., Lev. de
Feijter, J. F. Heemskerk, P. van Hoeve
Sz., C. N. Jansen van Roosendaal, W.
de Koeijer, P. Lindenbergh, J. A. Pateer,
J. Vogelvanger, Pol. van Waes, A. Wol-
fert, J. P. Scheele, E. Buijsse, V. Cort-
vriendt, D. L. van Damme, E. B.
Plasschaert, Th. C. Vereecken, Ch. D.
IJsebaert en H. Wolfert, had dan ook
de handen vol en in het bijzonder het
daaruit gekozen klein-comité de heeren
K. J. A. G. Baron Collot d'Escury, V.
Cortvriendt, J. F. Heemskerk en Pol. van
Waes pakte de zaak zoo flink aan, dat
reeds op 19 Oct. d.a.v. in een algemeene
vergadering te Axel de acte van op
richting kon worden geteekend. Het
ledental bedroeg toen 173. Tot bestuurs
leden werden gekozen de heeren K. J.
A. G. Baron Collot d'Escury, P. Diele
man Wz., Lev. de Feijter, J. F. Heems
kerk, P. van Hoeve Sz., C. N. Jansen
van Roosendaal, W. de Koeijer, P.
Lindenbergh, J. A. Pateer, J. Vogel
vanger Pol. van Waes, A. Wolfert en J.
P. Scheele.
In de onmiddellijk daaropvolgende be
stuursvergadering werd tot voorzitter
benoemd de heer Collot d'Escury, tot
onder-voorzitter de heer J. Vogelvanger,
tot secretaris-penningmeester de heer
J. F. Heemskerk, die te zamen met de
daarvoor gekozen heeren Pol. van Waes
en Lev. de Feijter, het dagelijksch be
stuur vormden. De heer H. Gross, di
recteur van de suikerfabriek Moerbeke,
die als adviseur was opgetreden, werd
in de algemeene vergadering van 14
December 1899, tot directeur benoemd.
Op 19 Januari 1900 legde de oudste
zoon van den heer Collot d'Escury den
eersten steen voor den bovenbouw der
fabriek en op 8 October 1900 kon de
eerste campagne aanvangen. Uitvoerig
worden dan in het gedenkschrift de lot
gevallen van de fabriek beschreven, de
uitbreiding en veranderingen, de ups en
downs van het bedrijf, de bestuurs-
mutaties enz. Wij memoreeren daaruit,
dat na de 17e campagne de zeer ge
waardeerde directeur, de heer H. Gross,
zich genoodzaakt zag, om gezondheids-j
redenen ontslag te vragen en dat in zijnl
plaats per 1 Juli 1917 de heeren P. Al
Neeteson en B. R. Plasschaert, die
beiden reeds jaren aan de fabriek ver
bonden waren, resp. tot administratief
en technisch directeur werden benoemd,
welke functies deze heeren ook thans
nog bekleeden. Het bestuur der jubi-
leerende fabriek bestaat thans uit de
volgende heeren: H. A. A. Baron Collot
d'Escury, Kloosterzande, voorzitter; G.
Vogelvanger, Brussel onder-voorzitter;
A. Dieleman, S. van Hoeve en Joh.
Scheele, allen te Zaamslag, leden van
het Dag. Bestuur; C. F. van Acker, Sas
van Gent, F. W. Dekker, Hoek, A.
Lindenbergh, Wemeldinge, M. de Putter,
Terneuzen, J. Ramondt, Schoondijke,
Ch. Steijaert, Hulst, A Wolfert, Hoek,
C. Wolfert, Terneuzen, leden van het
Algemeen Bestuur; A. Kruijne, Axel,
secretaris.
Het ledental bedraagt momenteel 660
Mogen de jubilaresse en haar eminente
leiders, de ongunst der tijden met succes
trotseerend, nog in lengte van dagen
tet heil van stad en gewest werkzaam
zijn. Met dezen wensch meenen wij bij
dit heuglijk jubileum de gevoelens te
vertolken van allen, wien het belang
van Zeeuwsch-Vlaanderen en zijn be
woners ter harte gaat.
HEBT U AL EEN „ZONNEWIJZER"
BESTELD?
HET BOEK VOOR ELK. KATHOLIEK
GEZIN.
De Commissaris der Koningin in Zee
land heeft aan alle Zeeuwsche burge
meesters het volgende geschreven:
Het is mij gebleken, dat door enkele
gemeentebesturen aan personen, die
hebben deelgenomen aan de in October
1938 gehouden oefening in den luchtbe
schermingsdienst vergoeding wegens
derving van inkomsten is uitgekeerd.
Ik vestig er Uwe aandacht op, dat
ingevolge artikel 11 der wet tot be
scherming tegen luchtaanvallen nie
mand aanspraak kan maken op ver
goeding van schade, op grond van der
ving van inkomsten of belemmeringen
in de uitoefening van zijn beroep of
bedrijf. Hoewel in genoemd artikel
alleen wordt gesproken van oefeningen,
d.w.z. oefeningen, die door den Minister
zijn goedgekeurd, behoort naar mijne
meening, gelet op de algemeene strek
king van artikel 11 der wet en op de
consequenties welke een tegenoverge
steld standpunt met zich brengen, ook
voor meer beperkte oefeningen, die een
betere geoefendheid van het personeel
van een of meer diensten beoogen en
waarvoor 's Ministers goedkeuring
wordt geëischt, geen vergoeding te
worden uitgekeerd.
Desgevraagd deelt de Minister van
Binnenlandsche Zaken mij mede, zich
in het algemeen met dat standpunt te
kunnen vereenigen. Indien de bezetting
van een of meer diensten echter loon
derving tengevolge heeft, kan in zeer
uitzonderlijke gevallen incidenteel het
verleenen van een bescheiden tegemoet
koming worden overwogen.
Enkele kern-functies in de gemeenten
der eerste en tweede gevarenklasse
buiten beschouwing gelaten, moet dit
beginsel worden uitgestrekt tot het
functioneeren van den luchtbe-
schermingsdienst in het algemeen en
moet daarbij in geen geval onderscheid
worden gemaakt tusschen financieel-
afhankelijke gemeenten en „vrije" ge
meenten
Kloven, ontvellingen, schrammen
en andere huidverwondingen ver
zacht en geneest men snel met
Doos 30, en 60 ct.
Pas op Er Is een R in de maand....
de R van
Regenachtig en guur herfstweer staat
voor de deur dat weer waar U zoo
gevoelig voor bent. Neem bijtijds Uw
maatregelen. Nü is 't nog tijd Uwe
rheumatische pijnen in hun oorzaak
aan te vallen en ze te voorkomen. Be
gin vandaag nog Uw bloedzuiverende
kuur. Neem Kruschen Salts. De aan
sporende werking van de zes minerale
zouten, die Kruschen bevat, brengen
Uw lever, nieren en ingewanden tot
hernieuwde actie. Daardoor wordt Uw
bloed gezuiverd van alle overtollige en
schadelijke zuren, die zich anders in
Uw spierweefsels vastnetten en die de
oorzaak zijn van die ondragelijke
pijnen, die U het leven vergallen.
Wacht niet tot de klachten zich weer
openbaren. Begin nü Kruschen Salts te
nemen, iederen morgen, zoovéél als er
op een cent gaat.
Kruschen Salts, verkrijgbaar bij apo
thekers en drogisten a f 0.40, f 0.75 en
f 1.60 (extra groot pak). Fabrikanten:
E. Griffiths Hughes Ltd., Manchester
(Engeland). Opgericht 1756.
(39)
De Commissaris der Koningin heeft
de burgemeesters medegedeeld, dat hij
in de instructie voor de gemeente
veldwachters een nieuw artikel heeft
opgenomen, volgens hetwelk deze
functionarissen verplicht zijn deel te
nemen aan oefeningen en cursussen
in luchtbescherming en in tijden van
oorlog, oorlogsgevaar of andere buiten
gewone omstandigheden de diensten te
verrichten voor de bescherming der be
volking tegen luchtaanvallen, waartoe
zij door den burgemeester zijn aange
wezen
Wat eten we eiken dag?
ZONDAG
Ossestaartsoep, roastbeef, gestoofde
bleekselderij, aardappelen, gestoofde
peertjes.
MAANDAG
Koud vleesch, bloemkool met kerry-
saus, peterselie-aardappelen, fruit
DINSDAG.
Gebakken leverworst, prei, aardap-
pelpurée, bessenvla
WOENSDAG
Osselappen, andijvie, aardappelen, ge
bakken brood met appelmoes
DONDERDAG
Haché, aardappelen, roode kool, rijst
met krenten
VRIJDAG
Tomatensoep, gekookte riviervisch,
eiersaus, aardappelen, sla
ZATERDAG
Varkenslappen, worteltjes, aardappe
len fruit.
Bloemkool met kerrysaus
2 kleinere, of 1 groote bloemkool, 1
Maggi's Kerry-soeptablet, 20 G. (1 af-
