De Zeeuwsche Koerier
No. 4129 Vrijdag 5 Februari 1937 51ste Jaargang
Nieuws-Bijvoegsel van
Waterleiding in
Zeeuwsch-Vlaanderen
Weken lang met rheuma-
tische rugpijn in bed.
Kroniek van de week
Provincienieuws
o
Officicele opening van het bedrijf door
den Minister van Sociale Zaken.
(Vervolg)
De plechtigheid werd door een zeei
groot aantal autoriteiten bijgewoond,
waarvan wij noemen: Dr C. van den
berg, Directeur Generaal van Volksge
zondheid, de Inspecteur van de Volks
gezondheid in algemeenen dienst dt
neer A. H van de Velde, MrBDH Tel-
iegen, Griffier van de Staten van Zee
land, leden van Gedeputeerde Staten
van Zeeland, de Heeren W. J F M Krui
en Dr Ir J. E Carrière resp. Direc
teur en Hoofd van de Technische Af-
deeling van het Rijksbureau voor Drink
watervoorziening, Dr J F Steenhuis en
Ir J Stoel-Feuerstein resp. Geologisch
Adviseur en Ingenieur van voornoemd
bureau, de Hoofdingenieur Directeui
van den Rijkswaterstaat Ir J. P. Wal-
land, Ir. J. J van Leeuwen en Ir H G
Cohen Stuart resp. hoofdingenieur en
ingenieur van de Provinciale Water
staat, voorts Burgemeester en Wet
houders van de deelnemende gemeen
ten, een groot aantal Burgemeesters
van de overige Zeeuwsch-Vlaamsche ge
meenten, Directeuren van andere Water
leidingmaatschappijen in Zeeland, de
Directeur en ingenieur van de PZEM en
het voltallige Bestuur van de Maat
schappij.
Nadat het gezelschap zich ten half 2
in het hoofdgebouw van het pomp
station te St Jansteen had vereenigd,
opende de heer B. Truffino, burge
meester van Hulst en president-com
missaris van de NV. Waterleiding-Mij
„Zeeuwsch-Vlaanderen" de bijeenkomst
met een woord van welkom tot den
Minister en de overige autoriteiten. Spr.
gaf uiting aan de groote voldoening, die
de uiteindelijke totstandkoming van dit
voor de ontwikkeling van Zeeuwsch-
Vlaanderen zoo gewichtige werk, heeft
gewekt. Hij bracht hulde aan het
pionierswerk ten dezen door de heeren
Mr P. Dieleman, lid van Ged. Staten
van Zeeland en Huizinga, oud-burge
meester van Ter Neuzen, verricht.
Voorts ook aan de heeren Krul en
Carrière van het Rijksbueau voor Drink
watervooziening, en aan allen, die op
eenigerlei wijze de totstandkoming van
het werk hebben bevorderd. Een des
illusie noemde spr. het feit, dat de in
West Zeeuwsch-Vlaanderen toegetreden
gemeenten, Breskens, Oostburg en Aar
denburg voorshands nog niet kunnen
worden aangesloten aangezien de ex
ploitatie van een drinkwaterleiding in
dat district niet rendabel kon worden
gemaakt indien niet meerdere gemeen
ten deelnemen. Spr. sprak den wensch
uit, dat spoedig hiervoor een oplossing
zal mogen gevonden worden en dat in
afzienbaren tijd heel het volk van
Zeeuwsch-Vlaanderen van de zegenin
gen van het bedrijf moge profiteeren.
De heer Ir. G. P M Pikötter, directeur
der Maatschappij, gaf daarna, aan de
hand van enkele kaarten, een korte
technische toelichting.
Na ontbinding der oude maatschappij
traden tot de nieuwe Naamlooze Ven
nootschap Waterleiding Mij. „Zeeuwsch-
Vlaanderen" in het jaar 1933 onmiddel
lijk toe als aandeelhouder de gemeenten
Ter Neuzen, Sas van Gent, Hulst, Bres
kens, Oostburg en Aardenburg. Nadat
in den loop van het jaar 1934 door het
Rijk en de Provincie Zeeland een risicc
garantie aan de Maatschappij was ver
leend, kon een aanvang worden ge
maakt met het uitvoeren van de drink
watervoorziening van de in Oost-Z.-
Vlaanderen gelegen gemeenten Ter
Neuzen, Sas van Gent en Hulst. De
voorziening van de Westelijke gemeen
ten Breskens, Oostburg en Aardenburg
diende te worden uitgesteld, totdat door
toetreding van meerdere gemeenten in
dat gewest of anderzins de exploitatie
van een drinkwatervoorziening aldaar
rendabel zou zijn
In Februari 1935 werd te Ter Neuzen
het Bouwbureau voor de uitvoering var
het Oostelijk plan ingericht. Bij den
aanvang van den bouw traden nog als
aandeelhouders toe de gemeenten Axe1
en St Jansteen, zoodat thans 5 ge
meenten in Oost-Zeeuwsch-Vlaanderen
van drinkwater worden voorzien, om
vattende 28.000 inwoners van de rond
57.000 in Oost- en rond 83.000 in geheel
Zeeuwsch-Viaanderen.
Het pompstation is gelegen in de ge
meente St. Jansteen. De door het Rijks-
oureau voor Drinkwatervoorziening te
s-Gravenhage verrichte uitvoerige on
derzoekingen, waarmede reeds in 1918
werd begonnen, hadden uitgewezen, dat
de benoodigde hoeveelheden water kun
nen worden gewonnen uit de hoogere
zandgronden in de gemeenten St. Jan
steen en Clinge. Een uitgebreid terrein,
groot ca 110 H.A., werd aldaar aange
kocht. Op deze terreinen zijn in totaal
48 pompputten gemaakt, onderverdeeld
in 6 batterijen van elk 8 putten, welke
cezamen een hoeveelheid van 120 a 150
M3 water per uur kunnen leveren. De
putten werden uitgevoerd door de fi#ma
Dijkstra te Appingedam
Het uit den grond opgepompte duw-
water wordt in een kelder, groot 500 M3
/erzameld en vervolgens door zuiverings
werken geleid, teneinde de overtollige
.jzer en mangaanverbindingen uit het
water te verwijderen. De zuiverings-
werken bestaan achtereenvolgens uit
sen doseerinrichting waar aan het wa-
*er kalium permanganaat wordt toege
voegd, een sproeiruimte, waarin door
sproeiing het water zuurstof uit de
iucht kan opnemen, een bezinkkelder,
waarin de eerste ijzer- en mangaan-
neerslag wordt ongevangen en ten slot
te 5 filters, elk met een oppervlak van
12 M2, waarin het water geheel wordt
gezuiverd. Het aldus gezuiverde water
stroomt naar een reinwaterkelder met
2en inhoud van 500 M3 en wordt van
laaruit opgepompt naar den watertoren
te Axel. De pomp- en zuiveringsgebou
wen zijn uitgevoerd door den heer L. F
3-roosman te Middelburg
De pompinstallatie van het fabrikaat
'affa te Utrecht, omvat zes bronnen-
>ompen elk met een capaciteit van 25
43 per uur, twee eikaars reserve vor-
nende laag- en hoogdrukpompen met
en capaciteit van 120 M3 per uur en
en spoelpomp met een opbrengst van
uim 400 M3 per uur. Voorts omvat zij
nog diverse hulppompaggregaten als
vacuumpompen e.d. Alle pompen zijn
voorzien van electromotoren, fabrikaat
E.M.F. Dordrecht. De benoodigde elec-
trische stroom wordt geleverd door de
N.V. PZEM waartoe een afzonderlijke
transformator is opgesteld.
De electrische installatie voor de be
diening van de pompen is uitgevoerd
door de NV Mijnssen en Co. te Amster
dam. De bediening kan zoowel met de
hand als automatisch geschieden. Bij
automatisch bedrijf zorgen de in de
.vaterkelders en de torenreservoirs op
gestelde waterstandmeldinstalaties er
voor, dat de pompen langs electrischen
weg in bedrijf worden gesteld, zoodra
de betrokken kelders of reservoirs leeg
raken en uitgeschakeld worden wan
neer deze reservoirs gevuld zijn. Door
middel van in het pompstation opge
stelde registreerende meters worden de
grondwaterstanden, de waterstanden in
de reservoirs en de door elke pomp op
gepompte hoeveelheid water automa
tisch op papier vastgelegd. De instal
latie is voorts voorzien van een auto
matisch werkende signaleering, waar
door het personeel door middel van
iicht- en geluidssignalen, wordt ge
waarschuwd, indien een of andere sto
ring in het bedrijf mocht optreden. Ten
ainde een zoo ongestoord mogelijk be
drijf te verzekeren, zijn voorts nog tele
fonische verbindingen gemaakt tus-
schen de voornaamste punten van het
bedrijf
De watertoren te Axel, met een totaal
hoogte van 60 M. gemeten tot den nok
bevat 2 reservoirs, een hoogreservoir
met een totaal inhoud van 1000 M3 en
)en laagreservoir met een inhoud van
300 M3. Het eerstgenoemde reservoir
dient voor de voeding van de verder af
gelegen gemeenten Ter Neuzen, Sas v
3ent, Hulst en St Jansteen, terwijl op
iet laagreservoir de gemeente Axel is
aangesloten. De toren, met een totaal
gewicht van rond 5.700.000 K.G., -is ge
fundeerd op een massieve betonplaat
met een oppervlakte van 430 M2., waar-
ip de 12 opgaande kolommen steunen
Deze fundeeringswijze maakt het mo
gelijk in den voet van den toren nog
gen reinwaterkelder met een inhoud
van 250 M3 te maken. Aan den toren
verd in totaal 1200 M3 beton, 140.000
KG. ijzer en 500.000 steenen verwerkt
De aannemer, de Maastrichtsche Beton
izerbouw fa. P. Knols te Maastricht
heeft hiermede wel een van de grootste
watertorens van ons land gebouwd.
Voor de voeding van den toren en de
In zeer korten tijd weer op de been.
„Vorig jaar had ik vreeselijke rheu-
matische pijnen in mijn rug en ik was
drie weken lang volkomen hulpeloos.
Toen schreef mijn moeder mij, dat ik
beslist Kruschen Salts moest probeeren.
Ik kocht dadelijk een flacon en kan
naar waarheid verklaren, dat ik bin
nen twee weken weer op de been was".
Dit schreef ons Mevr. A. G.
Wanneer Uw afvoerorganen niet be
hoorlijk werken, zullen bepaalde afval
stoffen het lichaam verontreinigen en
klachten veroorzaken, als rheumatische
pijnen, hoofdpijnen etc. Kruschen Salts
is een onovertroffen middel om lever,
nieren en ingewanden aan te sporen
tot gezonde, geregelde werking. De
„dagelijksche dosis" Kruschen houdt U
frisch en opgewekt als nooit tevoren.
Kruschen Salts is verkrijgbaar bij alle
apothekers en erkende drogisten a
f 0.40, f 0,75 en f 1.60 per flacon. Let
op, dat op het etiket op de flesch, zoo
wel als op de buitenverpakktng de naam
Rowntree Handels Mij., Amsterdam,
voorkomt.
(32)
T de aafigësloten gemeenten en waarop
ruimte is gelaten voor het aanbrengen
der wapens ook van de gemeenten, die
nog niet toetraden. Hij eindigde met
den wensch, dat de waterleiding een
bron zou mogen worden van welvaart
en voorspoed voor de gansche land
streek.
Nadat de eerewijn was rondgediend,
bezichtigde het gezelschap nog de
technische installaties en bracht ten
slotte nog een kort bezoek aan de
majestueuze watertoren te Axel.
voorziening van de aangesloten ge
meenten is een buizennet met een
cotaailengte van 90 K.M. aangelegd,
waarvoor stalen buizen zijn gebezigd,
welke geleverd zijn door de N.V. Diepe-
veen te Rotterdam. Het buizennet kruist
op verschillende plaatsen het kanaal
Ier Neuzen-Sas van Gent, waarvoor
zinkers zijn gelegd. De grootste hiervan,
gelegen te Sluiskil, heeft een totale
lengte van rond 110 M. met een diep
gang van ruim 9 M. Het leggen van het
óuizennet werd uitgevoerd door de fa
W. en A. de Bruijn te Ter Neuzen, de
zinkers door de N.V. Aanneming-Maat
schappij Visser Smit te Papendrecht
Bij het bepalen van de afmetingen
van de hoofdleidingen van het buizen
net is zooveel mogelijk reeds rekening
gehouden met de toekomstige voeding
van het Westelijk deel van Zeeuwsch-
Vlaanderen.
De totale kosten van alle werken te
zamen inclusief den aankoop van de
terreinen van de waterwinplaats, be
dragen f 1.180.000. Met uitzondering van
de stalen buizen ter waarde van
f 300.000 en enkele onderdeelen van de
electrische installatie, is uitsluitend
Nederlandsch fabrikaat toegepast. Hier
door is een bedrag van rond f 400.000
aan de binnenlandsche industrie ten
goede gekomen, terwijl in Zeeuwsch-
Vlaanderen zelf in totaal rond f250,000
aan arbeidsloon kon worden uitgekeerd.
Rest nog te vermelden, dat op 1 Jan.
1937 van de rond 5900 aansluitbare wo
ningen ruim 2700 of bijna 46 pCt is aan
gesloten, terwijl reeds voor 2924 wonin
gen of rond 49 pCt de aansluiting werd
aangevraagd.
Vervolgens gaf de heer Mr Dieleman,
lid van Ged. Staten van Zeeland, een
zeer belangwekkend histoifsch overzicht
van de totstandkoming der waterleiding,
waaruit o.a. bleek, hoe groot de moeilijk
heden waren, die in deze streek als ge
volg mentaliteit der bevolking en tegen
werking van allerlei aard, moesten wor
den overwonnen om het doel te berei
ken.
De Minister van Sociale Zaken, Mr M.
Slingenberg, alsdan het woord verkrij
gend, sprak er zijn voldoening over uit,
dat met de totstandkoming van dit
werk voor onze streek een periode is
afgesloten, die van veel beroering ge
tuige was. Spr. dankte namens de re
geering het Provinciaal bestuur voor de
verleende medelerking, wijzend op de
groote beteekenis van de drinkwater
voorziening, vooral ook op hygiënisch
gebied. Hij stelde dan het bedrijf in
werking.
Ten slotte werd nog het woord ge
voerd door den Commissaris der Ko
ningin in Zeeland, Jhr Mr J. W. Quarles
van Ufford, die den Minister welkom
heette en hem verzocht, de regeering
den dank van het Provinciaal Bestuur
te willen overbrengen voor den onder
vonden krachtigen steun. Spr. wees op
de groote beteekenis van een goede
drinkwaterleiding ten platten lande en
den plicht van de overheid, om de tot
standkoming daarvan te bevorderen.
Hij bracht hulde aan de gemeenten, die
ten dezen het initiatief hebben genomen
en sprak den wensch uit, dat de overige
gemeenten dit goede voorbeeld spoedig
zullen mogen volgen en zoodoende in
deze geheele landstreek, welker belan
gen het provinciaal bestuur zoo zeer ter
harte gaan, de volksgezondheid, land
en tuinbouw en indusrtie hiervan zul
len mogen profiteeren. Spr. onthulde
daarop een gedenksteen, waarop zich
een klok bevindt, omgeven door de
wapens van Rijk en provincie en van
BINNENLAND.
Dinsdag is te Rotterdam het contract
onderteekend voor den bouw van een
Maastunnel, een werk, dat circa 4 jaar
zal duren.
Bij de trekking van de tiende lijst der
vijfde klas van de Nederlandsche Staats
loterij viel de 100.000 op Nr 10095
Tot directeur der Staatsloterij is be
noemd Jhr J. P A. de Jonge van Zwijns
bergen.
Verlaging telefoon en telegramtarieven
Gemeld wordt, dat een nieuwe ver
laging der tarieven voor interlocale ge
sprekken op korten afstand is inge
voerd. Voor gesprekken, die tot dusver
6 ct kostten is het tarief teruggebracht
op 4 ct per 3 minuten en voor de ge
sprekken van 12 ct zal voortaan slechts
10 ct verschuldigd zijn. Ook het tarief
voor binnenlandsche telegrammen is
verlaagd.
Ter tegemoetkoming in den nood,
waarin de pluimveehouderij verkeert,
worden heffingen op zet-, visch- en
diermeel verlaagd en restitutie verleend
op de voorraden.
De Hooge Raad heeft de wet op de
evenredige vrachtverdeeling geldig ver
klaard voor de Oosterschelde
Het monopolierecht op ingevoerde
versche appelen is met twee cent ver
laagd.
Zondag zijn zeven kinderen slacht
offers van het ijs geworden.
Te Hoorn heeft de herdenking plaats
gehad van den 350sten geboortedag van
Jan Pieterszoon Coen
Le tentoonstelling der huwelijksge
schenken in het paleis aan den Kneuter
dijk is door ongeveer 19.000 personen
bezocht. De opbrengst heeft pl.m f 5000
bedragen, waarvan de helft wordt afge
dragen aan het nationale fonds voor
bijzondere nooden en de andere helft
aan het weduwen- en weezenfonds van
het personeel der Koninklijke hof
houding.
Bij de behandeling der Grondwets
herziening in de Tweede Kamer werd
o.a. besloten, dat een speciaal college
revolutionnaire afgevaardigden van hun
Kamerlidmaatschap kan ontzetten. Het
zelfde zal ook met de leden van Provin
ciale Staten en van gemeenteraden kun
nen geschieden
Verkeersonderwijs
Steeds luider klinkt de roepstem om
verkeersonderwijs op onze scholen en
dat is verklaarbaar. Het aantal jeugdige
verkeersslachtoffers is groot. De laatste
statistiek van het Centraal Bureau voor
de Statistiek maakt er melding van, dat
het grootste aantal verkeersongevallen
over 1935 is vastgesteld bij kinderen van
5-9 jaar.
Verkeersonderwijs op de scholen is
daarom dringend gewenscht en weldra
alleszins omdat binnenkort
het Verbond van Vereenigingen voor
Veilig Verkeer te Utrecht het licht zal
laten zien een geïllustreerde leidraad
voor het verkeersonderwijs, aan de hand
waarvan het van dat onderricht
in hooge mate wordt vergemakkelijkt
en waarmede tevens wordt bereikt, dat
het verkeersonderw^> de scholen
voor alle klassen één aaneensluitend
geheel zal vormen
Teneinde het verkeersonderwijs op de
scholen meer algemeen te doen worden,
heeft het Verbond van Vereenigingen
voor Veilig Verkeer het navolgende
adres gericht tot Z.Exc. den Minister
van Onderwijs:
„Geeft met verschuldigden eerbied te
kennen het bestuur van bet Verbond
van Vereenigingen voor Veilig Verkeer,
gevestigd te Utrecht, dat, naar Uwe
Excellentie bekend is, bedoeld bestuur
sinds eenigen tijd doende is naar beste
vermogen te bevorderen, dat aan de
ieugd de noodige kennis worde bijge
bracht ten opzichte van de regels van
het verkeer en in 't algemeen van de
Twijzé, Waarop de gevaren, uit het vef-
keer voortspruitende, kunnen worden
vermeden,
dat blijkens het verslag van het on
derwijs in 1935 reeds in verschillende
Inspecties, zij het ook in verschillenden
vorm, verkeersonderwijs wordt gegeven,
zulks in vele gevallen met zeer gunstig
resultaat;
dat een leidraad tot het geven van
verkeersonderwijis, samengesteld door
een terzake kundige commissie, thans
persklaar is en weldra aan Uwe Excel
lentie zal kunnen worden aangeboden;
dat het Verbond van zijn arbeid juist
bij de jeugd het meeste resultaat ver
wacht, omdat de jeugd het meest ont
vankelijk deel des volks is en door de
school bereikbnn--
Reden waarom voormeld bestuur de
eer heeft zich tot Uwe Excellentie te
wenden, met het verzoek het daarheen
te willen leiden, dat het geven van
Verkeersonderricht algemeen ingang
vinde en met name op de meest doel
matige wijze in het onderwijs worde
ingevlochten"
BUITENLAND.
De berichten over 's Pausen gezond
heidstoestand blijven betrekkelijk guns
tig luiden.
Het Vaticaan heeft te Berlijn een
memorandum doen overhandigen naar
aanleiding van Duitschland's „woord
breuk" inzake de door het Concordaat
aan de RK Kerk gewaarborgde rechten
Woensdag jl. is te Manilla (Philip-
pijnen) het 33ste Internationaal Eucha
ristisch Congres geopend
Met het gebruikelijk vertoon heeft
Zaterdag jl. ter viering van den 4den
verjaardag van het nazi-regiem de als
rijksdagzitting bestempelde plechtig
heid in de Kroll-Opera te Berlijn plaats
gehad, waarbij de Führer en rijks
kanselier, Adolf Hitler, gelijk reeds ge
meld, het woord heeft gevoerd
Uit zijn rede vallen inzonderheid aan
te stippen de passages, welke betrek
king hadden op de algeheele losmaking
van Duitschland van het verdrag van
Versailles en op het intrekken van de
Duitsche verklaring inzake de „alleen
schuld" aan den oorlog; de vredesver-
zekeringen aan Frankrijk, België en
Nederland; de nadere .interpretatie van
Duitschland's koloniale eischen en de
aankondiging van een nazi-grondwet.
Het groote politieke proces te Moskou
is geëindigd met de veroordeeling der
13 beklaagden. Zij zijn bereids terecht
gesteld.
Van het Spaansche front worden
weer verhoogde activiteit én successen
van Franco's troepen gemeld
De aandacht in de Ver Staten van
N. Amerika wordt momenteel in beslag
genomen door geweldige stakingen in
de automobiel-industrie, waarbij tien
duizenden arbeiders betrokken zijn.
?rov. Comité van R.K. Kiesvereenigingen
Vrijdag werd te Goes een vergadering
van het Prov. Comité van Anti-rev.
Kiesvereenigingen in Zeeland gehouden,
onder presidium van den heer J. A.
Dominicus te Wemeldinge. Alle centra
les waren vertegenwoordigd
De aftredende bestuursleden werden
herkozen
De heeren Catsman en De Ruyter
werden benoemd als afgevaardigden
naar de deputatenvergadering en naar
het Centralen-Convent
Besprekingen over de Kamer-candi-
daten werden gevoerd; de samenstel
ling der lijst stelde wel eenigszins teleur
Uit cumulatie-overwegingen werd
voorgesteld inplaats van den heer J.
Tjalma uit Hoogeveen, den heer A. B.
Roosjes te candideeren, en op nummer
17 voor den heer Roosjes, ds J. Fokke-
man van Delft te plaatsen
Voor 19 en 20 worden twee dubbelge-
tallen geformeerd van Zeeuwsche can-
didaten en wel de heeren J. A Domini
cus, dr K Huizenga van Middelburg, W.
den Boer van Zierikzee en A. I Cats
man te Aardenburg (D v N-Br en Z)
Op de Westerschelde nabij Ter Neu
zen had Dinsdag een aanvaring plaats
tusschen een Fransch en een Zweedsch
schip. Beide zijn ernstig beschadigd.
Minister Slingenberg bezoekt ook de
werkverschaffing in Zeeuwsch-
Vlaanderen
De Minister van Sociale Zaken, Mr
Slingenberg, heeft bij zijn jongste be
zoek aan Zeeuwsch-Vlaanderen ook ge
bruik gemaakt om een bezoek te bren
gen aan de in werkverschaffing uitge
voerde werken van het waterschap
