BERICHT.
No. 3665
Vrijdag 12 September 1930
45ste Jaargang
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
Eerste Blad.
De vader van de Revolutie
in China
Builenl. Overzicht
Binnenland,
*HTiaI VERSCHIJNT ELKEN MAANDAG-, WOENSDAG- EN VRIJDAGAVOND
POSTREKENING No. 52419.
HEEREN-RAAI
Dit nummer bestaat uit
TWEE BLADEN.
ÏOSOcLperotu
Ingezonden Mededeellng
DE ZEEUWSCHE KOERIER
Bureaux van Redactie en Administratie
OOSTKADE 218, SAS-VAN-CENT
Telefoon 15 Telegramadres: Koerier
Abonnementsprijs 1.50 per 3 maanden,
of 5.25 per jaar, bij vooruitbetaling
Ad verten tién 20 cent per regelbij contract lager
ZEER KOOPKRAC
LEZERSKRING
IT8TEKEND GE8CMIKT
VOOR PUBLIOITEIT
ZIJ, DIE ZICH PER 1 OCTOBER A.S. OP
DE ZEEUWSCHE KOERIER ABONNEEREN,
ONTVANGEN DE TOT DIEN DATUM VER
SCHIJNENDE NUMMERS GRATIS.
Dr. Sun-Yat-Sen).
door Dr. Pascual d'Elia S. J.
N. B.
In verband met de geweldige crisis die Chi
na op het oogenblik doormaakt, niet alleen op
politiek terrein maar ook op cultureel gebied,
is het volgend artikel over den geestelijken
Vader van de omwenteling in China van groot
belang, nog te meer daar de voordeelen di,e de
ze revolutie bracht, thans weer dreigen ver
nietigd te worden door dien anti-christelijken
geest die er thans over China waait. De schrij
ver van di|t artikel is een man van groot ge
zag. Zelfs de Chineesche regeering kocht 2000
exemplaren van zijn werk over de leer van Sun
Yat-Sen (dat in het Chineesch en in verschil
lende West-Europeesche talen werd uitgege
ven), o mdeze boeken voor de verschillende
scholen beschikbaar te stellen.
Redactie K.W.P.)
De naam van Sun-Yat Sen geniet reeds en
kele jaren over de geheele wereld een groote
vermaardheijd. De Engelsche noemen den vader
der Chineesche revolutie Sun-Yatsen, de Fran-
schen Suen-Wen, de Duitschers Sun-Yat-Sen
of Sun-Wen, terwijl de hedendaagsche Chinee
zen he mmet Sun-Chungsan betitelen, 't Is in
ieder geval voldoende wanneer men maar weet
dat telkens dezelfde man bedoeld wordt die
den 12 November 1866 geboren werd als boe
renzoon uit een klein dorpje tusschen Kanton
en Macao. Reeds thuis begon hij boeken te
lezen. Zijn geest kwa mlangzamerhand tot
rijpheid. Op zekeren dag vroeg hij aan zijn
moeder die zelf niet kon lezen of schrijven:
„Waaruit bestaat de hemel?" En hij kreeg ten
antwoord.: „uit e enomgekeerde schotel", een
andere keer vroeg hij: „Moeder wat geschiedt
er bij den dood van een mensch?" „niets, dan
is alles gedaan.
Toen Sun-Wen grooter geworden was kon
hij in zijn dorp niet verder studeeren.
Op elfjarigen leeftijd mocht hij e enreis ma
ken naar zijn broer dije een mooie zaak had in
Honoloeloe. Op de Philippijnen bezocht hij de
Protestansche scholen. Hij maakte zulke goe
de vorderingen dat men hem na 3 jaar een
prijs toekende voor de Engelsche taal. Zijn
broer was daar heelemaal niet gerust op.
Waar was het goed voor om zooveel te leeren?
Als zijn broer zoo doorging om zich heelemaal
aan te passen aan den modernen tijd dan zou
er van zijn Chineesch-bewustzijn niet veel
overblijven en daarom zond hij hem zoo spoe
dig mogelijk weer nar China terug. Toen hij
in zijn geboortedorp was teruggekeerd kroop
hij nipt als een slaaf voor de burgerlijke over
heid (zooals de andere dorpsbewoners alle
maal deden) maar hij spotte met alles, zelfs
met den keizer en de goden die het dorp moes
ten beschermen. Op zekeren dag bracht hij
met enkele menschen een bezoek aan een Pa
gode (een heidensche afgodstempel). Sommi
gen maakten een diepe buiging voor het beeld
van den keizer van het noorder-rijk. „Nee, nee
riep Sun-Wen met afwerend gebaar, waarom
zouden we houten beelden aanbidden, di,e nog
niet eens leelijke gezichten trekken wanneer
men hun een vinger afsnijdt".
En terwijl hij het afgodsbeeld beschadigde
door er een vinger af te slaan riep hij: „Wat
is dat nu voor een soort van 'n God! Hij grijns
lacht net als vroeger!" Het werd een groot
schandaal. Sun-Wen werd naar Hongkong ge
stuurd waar hij het Engelsch Koninginne-colle
ge bezocht, heel vluchtig kennis maakte met
het Christendom: daarna werd hij door een
Protestantsche zendeling gedoopt. Hij was toen
18 Jaar oud, maar hij maakte zich reeds ge
reed voor de komende revolutie, want volgens
zijn meening had de Mandschoe-dynastie reeds
lang afgedaan: zty waren zoo beweerde hij
de oorzaak van alle rampen en alle verne
deringen die men China aandeed. In 1892 werd
hij als Dr. Sun tot den kring der geneesheeren
toegelaten, en achter d'jen titel verborg hij
zijn plannen. In 1894 stichtte hij met enkele
vrienden „de Vereeniging voor de vrijmaking
van China".
Kort na den oorlog tusschen China en Japan
op 9 September 1895, deed hij zijn eerste po
ging om de dynastie omver te werpen, hetgeen
jammerlijk mislukte. Maar Dr. Sun bleef vol
harden en ofschoon hij later zijn revolutie-
poging nog negen maal herhaalde, was zijn on
derneming telkenmale tot mislukking gedoemd
Ruim 15 jaar lang zwierf Dr. Sun als de wan
delende Jood rond door alle landen der we
reld, overal achtervolgd door de geheime detec
tiven der keizerlijke politie. Toen trok hij
Europeesche kleeren aan en ging naar Japan
en later weer naar Amerijka.
De Chineezen in het buitenland trachtte hij
in vurige redevoeringen te overtuigen dat de
Republiek voor China het eenige redmiddel
wass Maar hij werd overal uitgelachen, Toevalli
gerwijze kreeg hij destijds de beroemde rede
voering in handen die Lincoln destijds in Get
tysburg gehouden had en de woorden van den
President: „de regeering van het volk, voor 't
volk en door het volk" werd ook voortaan zijn
wapenspreuk.
Op 31 of 32-jarigen leeftijd kwam Sun-Wen
naar Europa. Toen hij de ellende en het lijden
van het volk zag in de zoogenaamde demo
cratische landen, dacht hij bij zich zelf dat
men ifn China de zaak toch beter zou rege
len Men stond voor de oplossing van een drie
voudig vraagstuk: de moeilijkheden met de
verschillende rassen en nationaliteiten, de po-
litiek-democratische kwestje en het econo
mische vraagstuk
Intusschen had de keizerlijke regeering haar
valstrikken gespannen Er was een prijs uit
geloofd voor dengene die Dr Sun dood of le
vend aan de Chineesche regeering overleverde
Den 11 October 1896 werd hij i,n de Chineesche
Legatie te Londen opgebracht En dat hij niet
naar China vervoerd is, waar men hem zeker
in stukken gesneden zou hebben, had hij te
danken aan zijn ouden Professor James Cantlie
te Hongkong die van Lord Salisbury wist te
verkrijgen dat Dr Sun op vrije voeten gesteld
werd
In 1899 is Dr Sun weer in Japan. Tevergeefs
tracht hij Chl(na binnen te komen Maar na de
vernederingen die China moest ondergaan na
den Bokser-opstand van 1900, begint het groo
te rijk uit zijn doodslaap te ontwaken De zaak
van Dr Sun-Wen kreeg vele vrienden vooral
onder de jonge Chineesche studenten in Ja-
Ingesonlen MeEeieelIng
(8)
ECHTE FRtESCHE
pan, Hongkong, Singapore, vanuit Amerika en
Europa bleef hij richting geven aan de voor
bereidende werkzaamheden voor de komende
revolutie En men luisterde nu naar zijn woor
den In alle landen der wereld werden de Chi
neesche studenten die aan de buitenlandsche
universiteiten studeerden de groote vrienden
van Dr Sun-Wen. Maar hij kwam altijd geld te
kort en gel dis de zenuw van den oorlog. Dr.
Sun was juist op een groote bedeltocht in Den
ver (Colorado, Ver. Staten) toen hij in de
krant las dat de groote revolutie in China was
uitgebroken (1911) Wutschang was ingeno
men, en Shanghai en Nanking stonden op het
punt om zich over te geven! Wat moesc <i
er nu gebeuren. O pde eerste plaats moesten
de groote mogendheden bewerkt worden. Dr.
Sun ging onmiddellijk naar Engeland en vroeg
aan de regeering om de leening van 200 mil-
lioen Dollar die door de Dynastie was uitge
geven te willen annuleeren, om verder te zor
gen dat Japan geen vasten voet zou krijgen in
Mandsjoerije, en dat alle bevelen om aanhou
ding van bepaalde personen, alsmede de be
perkende bepalingen die tegen hem zelf ge
richt waren, zouden opgeheven worden. Al zijn
verlangens werden ingewilligd. En met Kerst
mis 1911 zette Dr. Sun in Sanghai zegevierend
voet aan wal. Enkele dagen later werd hij ge
kozen tot president der jonge republieg, maar
45 dagen later deed hij afstand van deze waar
digheid ten gunste van Ywan-Shikai. Toen hij
geen politieke zorgen meer had kon hij zijn
totale krachten besteden aan den opbouw en
hervorming van het nieuwe China.
Hij trok door stad en land om overal zijn
drie beginselen te prediken. Er moesten over
al spoorwegen worden aangelegd, terwijl de
poorten wijd opengezet moesten worden voor
handel en industrie. Intusschen was er een
breuk ontstaan met Yuan-Shikai, die twee
persoonlijke vrienden van Sun-Wen had laten
terechtstellen. Op 9 April 1913 kreeg Yuan een
brief van dr. Sun van den volgenden inhoud:
„Je bent e enverrader van je eigen land ge
worden. En zooals ik me eenmaal tegen den
mandschoe keizer heb verzet, zoo zal ik ook
voortaan tegen jou optreden".
Zoo werd de tweede revolutie geboren, waar
uit Yuan nog trotscher als te voren, overwin
naar werd. Den 3den September 1915 zou hij
den troon hebben moeten bestijgen; maar dat
gebeurde weer niet. Enkele maanden later, 6
Juni 1916 stierf hij een geheimzinnigen dood.
Sun-Wen was naar Japan gevlucht. Zijn vrouw
en drie kinderen wilden hem niet in de balling
schap volgen. Na een echtverbintenis van 30
jaar waarin heel veel moeilijke tijden waren ge
weest, werd de gemeenschap verbroken. Nog
geen 6 maanden later was Sun-Wen voor de
tweede maal getrouwd. Na den dood van
Yuan-Shika\ werd dr. Sun werd dr. Sun achter
eenvolgens Opperbevelhebber, Dictator en Pre
sident der jonge Republiek die haar zetel had
te Kanton. De scheiding tusschen Noord en
uid werd steeds grooter.
Dr. Sun had hulp noodig voor zijn groote her
vormingen Hij zocht de steun bij Engeland,
Amerika, Duijtschland en overal. Maar nie-
gaf eenig antwoord. Rusland talmde. Toen ge
loofde Dr. Sun dat China zich zelf wel zou red
den. Borodin en Galen moesten het leger reor
ganiseeren. In Januari 1924 werd de commu
nistische partij gewoonweg bij de hervormde
nationalisten ijngelijfd. Sun moest echter be
loven dat hij voor Russische communisten 'n
vriendelijk gezicht zou zetten. En zoodoende
moest hij tijdens zijn beroemd geworden con
ferenties over de drie beginselen heel dubbel
zinnig zijn en veel water J;n den wijn doen.
Tegeh het einde van 1924 ging hy naar Pe
king, kanker aan de lever ondermijnde zijn
groote gaven van geest en hart. Toen hij ging
sterven vroeg hij evenals Lenin om een kris
tallen grafzerk en hij wilde in Peking begra
ven worden. Hij styerf den 12 Maart 1925. Zijn
laatste woorden waren: „Vrede, oorlog, groet
China".
Vier jaar later werd zijn stoffelijk overschot
met heel veel praal naar Nankinkg overge
bracht en bijgezet in een schitterend mauso
leum dat de nationalistische regeering had la
ten bouwen.
Negentien mogendheden, waaronder ook de
Paus van Rome, werden ultgenoodjjgd om daar
bij tegenwoorden te zijn. De Pauselijke gezant
kon er ook gerust bij tegenwoordig zijn omdat
hem de verzekering was gegeven dat deze plech
tigheid een zuiver burgerlijk karakter zou dra
gen.
Mgr. Constantini, de Apostolische Delegaat,
beschouwde deze uitnoodig'pig als een „teeken
des tijds", een historisch precedent dat in de
toekomst voor het Katholicisme goede vruch
ten zou afwerpen.
De verkiezingen in Duitschland Het plan
Briand: De Vereenigde Staten van Europa
De revolutie in Argentinië. De onderhan
delingen in Engelsch-Indië een mislukking
Uit China geen nieuws.
Zondag a.s. worden in Duitschland de alge-
meene verkiezingen voor den Rijksdag gehou
den en na de pogingen, door enkele partijen
aangewend, om met uitzondering van het Cen
trum een burgerblok te vormen, is de verwar
ring grooter dan ooit. Aan voorspellingen van
welken aard ook durft niemand zich wagen.
Alleen hierover is men het vrijwel eens, dat de
nationaal-socialisten ze hebben met social's
me niets te maken, zouden eer fascisten ge
noemd kunnen worden versterkt uit het
strijdperk zullen treden. Maar waar zij hun
winst zullen weten op te doen, uit de voorma
lige rijen der conservatieven, of uit die van
socialisten en communisten, niemand weet het
Zooals ook niemand durft voorspellen, welke
regeering uit de stembus zal te voorschijn ko
men. Wel heeft Rijkskanselier Bruning gezegd,
dat de noodverordeningen, door hem bujten
den Rijksdag om ingevoerd, ten uitvoer moe
ten worden gelegd, en dat hij voor een minder
heidskabinet niet zal terugschrikken, maar voor
een duidelijke uitspraak van de stembus te
zijnen nadeele zou ook hij zich niet kunnen
(27)
A
m
handhaven. Het 'is echter de vraag of een der
gelijke uitspraak bij zulk een verscheidenheid
van partijen 24 hebben er zich in den strijd
geworpen zelfs wel mogelijk is.
Het memorandum van Briand over de Ver
eenigde Staten van Europa is in een bijeen
komst van de vertegenwoordigers der regee
ring d'b er een antwoord op hebben gegeven,
naar de Volkenbondsvergadering doorgezonden
nadat een door den Franschen minister van
Buitenlandsche aken voorgesteld was aanvaard
Buitenlandsche Zaken voorgestelde motie was
aanvaard waarin met sympathie werd gewag
gemaakt van de plannen tot nauwere samen
werking ter bestendiging van den vrede
en ter versterking van de algemeene
welvaart. Briand zal thans zijn voor
stel in de vergadering van den Volken
bond verdedigen. Intusschen heeft reeds de
Volkenbondsraad vergaderd en onder meer een
resolutie aangenomen, waarin wordt verklaard,
dat Palestina e ennationaal tehuis voor de Jo
den moet zijn, zonder dat aan de rechten van
van de andere bewoners wordt tekort gedaan.
In deze resolutie wordt nog gezegd, dat het
een zich met het ander volkomen verdragen
kan. In theorie, ja; \oor wat de praktijk be
treft is men geneigd het hoofd te schudden. De
geschiedenis geeft de ernstige les, dat men
ook in de toekomst op moeilijkheden bedacht
zal hebben te zijn.
De revolutie in Argentinië ls nog niet tot
rust gekomen. Irijgoyen en zijn voornaamste
medewerkers zijn in arrest gesteld, maar er
schijnen zich toch nog contra-revolutionnaire
bewegingen te ontwikkelen, welke het nieuwe
conservatieve bewind nog heel wat last kun
nen bereiden.
De mislukking der onderhandelingen tus
schen de Britsch-Indische regeer'jng en Ghandi
is thans een feit. Alleen het verschijnsel, dat
die mislukking over en weer betreurd wordt
mag als een zwakke lichtstraal in de duistere
toekomst worden beschouwd.
Uit China geen nieuws tenzij dan dat de
premier van het Noordelijke Kabinet de profe
tie gewaagd heeft, dat tegen October met de
Nanking-regeering zal zijn afgerekend. De mj
gelijkheid is niet uitgesloten, dat niet iedereen
zulks op zijn woord gelieft te gelooven.
Voorzitter Eerste Kamer.
Bij Kon. Besluit is benoemd tot voorzitter
der Eerste Kamer der Staten Generaal der zit
ting, die zal aanvagen den derden Dinsdag in
September, mr. W. L. baron de Vos van Steen-
wijk, lid dier Kamer.
Weldadigheidspostzegel voor het kind
Dezer dagen wordt aan 349 vereenigingen het
haar toekomende aandeel in de opbrengst van
de weldadigheidspostzegels voor het kind over
1929-30 uitgekeerd tot een totaal bedrag van
f 162,370,29 (v. j. f 115,379,85.)
De gelden werden verdeeld onder de navolgen
de groepen:
a. 20 vereenigingen voor achterlijke en zwak
zinnige kinderen, samen f 15.234,60;