LEIPZIGER MESSE
Mo, 3572
Vrijdag 31 Januari 1930
44ste Jaargang
NIEUWS- Eli ADVERTENTIEBLAD
VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
fierste Blad.
HET WINTERPROGRAM.
«3
HEEREN BAAI
KRUISIOCHT-liltUWS.
Buttenl. Overzicht
Landb est Veeteelt
Prootneientenwe
VERSCHIJNT elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND -
P0STREHENIH6 Ho. 52419.
Dit nummer bestaat uit
TWEE BLADEN.
Ingezonden Mededeeling
VOORJAAR 1930
AMSTERDAM. Singel 116, Telef. 42365
ROTTERDAM, Schiekade 181, Tel. 11466
(25)
DE ZEEUWSCHE KOERIER
Bureaux van Redactie en Administratie
OOSTKADE 218, SAS-VAN-CENT
Telefoon 15 Telegramadres: Koerier
Abonnementsprijs 1.50 per 3 maanden,
of 5.25 per jaar, bij vooruitbetaling -
Advertentiën 20 cent per.regelbij contract lager
ZEER KOOPKRACHTIGE
LEZERSKRING
IT8TEKEND GESCHIKT
VOOR PUBLICITEIT
Een program is een plan van actie 't is
de uitstippeling van een lijn, die men volgen
wil, om een bepaald doel te bereiken. Zulk
een program staat reeds in de statuten van
onze vereenigingen vermeld. Maar dat is dan
zeer algemeen en zoowel program van begin
selen als program van actie. Niet al de daar
genoemde punten zijn overal en binnen kor
ten tijd uitvoerbaar. Ze zijn ook niet altijd
even actueel en meer als leidraad bedoeld.
Om belangstelling te trekken en te behouden,
is noodig, dat men, rekening houdende met
omstandigheden van plaats en tijd, eenige
punten uitkiest, welke in een aanstaande
periode worden uitgevoerd.
Zoo kan men samenstellen een winterpro-
gram. De plaatselijke besturen, die hiervoor
een ontwerp maken, om dat in eene leden
vergadering te doen bespreken en vaststellen,
hebben een leidraad in de statuten der stands
organisatie en de besluiten van het R.-K.
Werkliedenverbond en de Diocesane bonden.
In vorige beschouwingen hebben wij gezien,
hoe 't program der standsorganisatie is ver
deeld in 5 groepen van belangen en middelen
lo. Godsdienstig-zedelijke en geestelijke ont
wikkeling en verheffing 2o. Vakorganisatie
3o. Volksgezondheid4o. Sociale wetgeving,
verzekering en voorzorg, en 5o. Financiën en
Statistiek. Onder elk van deze rubrieken zijn
dan een aantal punten vermeld, welke naar
plaatselijke omstandigheden, vermeerderen
of uitbreiden kan.
Bij 't ontwerpen van een winterprogram
zorge men nu, lo. dat actueele verscheiden
heid wordt geboden, door zooveel mogelijk, op
elk der vijf gebièden, een onderwerp te kiezen:
2o. dat hierbij rekening gehouden wordt met
de besluiten der centrale bonden ten aanzien
van het werk van dezen tijd, en 3o. dat het
program op ontwikkeling en actie is berekend.
Wij zullen een voorbeeld geven.
I. 1. Leekenaspostolaat, 2. de sociaal-eco
nomische beteekenis van den godsdienst en
het religieus socialisme, 3. vakonderwijs, 4.
kunst voor het volk.
II. 1. Het bedrijfsradenstelsel in de Twee
de Kamer, 2. wat is rationalisatie en welke ge
volgen heeft zij voor de arbeiders 3. vacan-
tie of vrije dagen met behoud van loon.
III. 1. Woningen voor groote gezinnen, 2.
eigen woning, 3. de groote beteekenis van
„Herwonnen Levenskracht".
IV. 1. De Ziektevervekeringswet, 2. wat
kunnen gemeenteraden doen voor het groote
gezin 3. de sociale en economische betee
kenis der spaarbanken, 4. de nieuwe richting
in de verbruikscoöperatie.
V. 1. Arbeidsbanken, 2. het belastingwezen,
3. waarvoor betalen wij contributie
Dit program behoeft geen toelichting. Het
voldoet aan de boven gestelde eischenhet is
actueelbeweegt zich op de vijf gebieden der
arbeidsbeweginghoudt rekening met de
punten, welke door de centrale bonden aan de
orde werden gesteld, en bepaalt zich niet tot
het bevorderen der ontwikkeling, tot het ge
ven van betere inzichten omtrent voorname
kwesties, maar wijst tevens aan de actie voor
de eerstvolgende toekomst. Men kan het be
perken, verbeteren en aanvullen. De genoem
de punten zijn slechts voorbeelden. Maar men
ziet nu duidelijk, wat onze bedoeling is en hoe
een werkelijk belangrijk winterprogram kan
worden samengesteld.
H.
Het einde der dictatuur in Spanje. D e vloot-
conferentie en de „goede wil". Conflict tus-
schen Bolivia en Paraguay.
Primo de Rivera, de Spaansche dictator,
heeft het bijltje er bij neergelegd. Hij heeft
zijn ontslag aan koning Alphons aangeboden
en dit ontslag is door den koning aanvaard.
Generaal Berengucr, de Minister van Oorlog,
is met de vorming van het nieuwe Kabinet,
een Kabinet van overgang tot normale parle
mentaire toestanden, belast Het aftreden van
Primo, waarover eigenlijk reeds jaren in de
pers verluidde, is ten slotte nog onverwachts
gekomen. Eenige dagen geleden achtte de dic
tator het noodig zich er van te vergewissen of
het huidige regiem nog het vertrouwen genoot
van de hoofdofficieren van leger vloot. Is het
resultaat daarvan niet zoo gunstig uitgevallen
als hij gewenscht had of voor een krachtige
regeering noodig achtte Of heeft hij na de
eerste antwoorden geen verdere afgewacht
Zelf schijnt hij zijn besluit op gezondheids-
en andere persoonlijke overwegingen te basee
ren. Intusschen is het voor geen tegenspraak
vatbaar, dat de oppositie tegen zijn bewind
groeiende was.
Primo de Rivera was niet populair hij kon,
wat populariteit betreft, niet in de schaduw
staan van Mussolini, bij wien hij ook als
krachtige persoonlijkheid ver ten achter bleef.
Als echter de politieke hartstochten tot beda
ren zijn gekomen en de objectieve geschiedenis
zich van zijn persoon heeft meester gemaakt,
dan zal blijken, dat Spanje aan de dictatuur
van Primo de Rivera veel te danken heeft, dat
zijn regiem in alle opzichten voor het groote
Rijk op het Iberische schiereiland heilzaam is
geweest.
De Londensche vlootconferentie is nog steeds
niet in hetlicht der openbaarheid getreden.
De afgevaardigden trachten nog steeds in min
of meer officieele conferenties achter gesloten
deuren elkanders standpunt te begrijpen en
de verschillen te overbruggen. Uit hetgeen uit
lekt ïs een stemming ontstaan, die niet strikt
pessimistisch kan worden genoemd. „Er zijn
tijden", aldus de chef van de Amerikaansche
delegatie in een Dinsdag voor de radio gehou
den rede, „waarin kleinere vloten en meer
goede wil aan de wereld grootere veiligheid
geven dan grootere vloten en minder go%de
wil". Er is wel goede wil, maar er heerscht
toch nog zoo enorm veel wantrouwen. Zal het
eerste het sterkste blijken
Tusschen Bolivia en Paraguay is weer een
vrij scherpe verhouding ontstaan, tengevolge
van een bloedige grensschermutseling. Geluk
kig hebben beide heetbloedige Zuid-Ameri-
kaansche staten, die elkaar vorig jaar ook al
bijna in de haren vlogen, zich met hun klach
ten tot den Volkenbond gewend. Als zij diens
goede raadgevingen ter harte nemen, zal al
licht een botsing kunnen worden vermeden.
(25)
Algemccne Vakgroepen van 2 tot 8 Maart
Techniek en Bouwbedrijf 2 12
Textielgoederen 2 6
Sportartikelen 2 6
Uitnoodigingen, met volledige gegevens
omtrent de goedkoope reisgelegenheden,
enz*, zijn verzonden en tevens op aan
vraag verkrijgbaar bij de kantoren van
het LEIPZIGER MESSAMT te
I N G E Z O N D E N.
De Coöperatieve Zeeland.
Het is verklaarbaar, dat het aanhangige
voorstel tot liquidatie der Coöperatieve suiker
fabriek Zeeland te Bergen-op-Zoom in land-
bouwkringen druk wordt besproken. In trein
en tram, op boot en zelfs in omnibus, worden
daarover gesprekken gevoerd. Kortom het is
een zaak, die de landbouwwereld in beroering
brengt, en zoo moet een buitenstaander, die
onder en tusschen de boeren verkeert, er ook
wel kennis van nemen, en dat niet alleen,
maar onwillekeurig gaat men trachten een
meening te vormen. Natuurlijk kan men dat
alleen op de gegevens, welke in de pers zijn
verschenen, en op uitspraken, welke men zoo
van terzijde ontvangt. Met het laatste moet
men voorzichtig zijn, omdat sommige boeren
zoo'n veelvoud van belangen hebben, dat men
onmogelijk steeds onvoorwaardelijk objectivi
teit kan aannemen. En ook tegenover de ge
gevens in de pers schijnt men reserves in acht
te moeten nemen. We zagen althans een pro
test van de zijde van 't bestuur der „Zeeland"
tegen een communiqué, dat door de gegadigde
gemeenschappelijke suikerfabrieken aan de
bladen is verstrekt. Bovenstaande brengt me
de, dat men als buitenstaander het naadje
van de kous niet kent en men zich dus moet
beperken tot een algemeenen kijk op het ge
val.
Wij zien de zaak aldus We hebben in ons
land speculatieve en coöperatieve suikerfa
brieken. De laatste zijn ontstaan, omdat de
bietentelers beseften dat de goed georgani
seerde bond van suikerfabrikanten de bieten
niet betaalde aan den prijs, die aan de hand
van den suikerprijs betaald kon worden.
Meerdere jaren gaf dit den boeren groot voor
deel, zoodat de speculatieve fabrieken voort
durend moeilijker aan hun grondstoffen kwa
men en dus van zelf den bietenprijs moesten
verhoogen. Daardoor werd de marge tusschen
den prijs der speculatieve fabrieken en die dei-
coöperatieve fabrieken geringer dan in den be
ginne het geval was. Dit gaf den boeren aan
leiding om te spreken van minder winst dan
vroeger. Dit inzicht was naar onze meening
onjuist, omdat daarbij over 't hoofd werd ge
zien, dat men zeer stellig met een veel lageren
bietenprijs tevreden zou moeten zijn geweest,
als de bond van speculatieve fabrikanten als
nog het monopolie zou hebben gehad. Toen
kwamen er in de laatste jaren nog andere
omstandigheden bij. De „Centrale" nestelde
zich in Engeland, dat zich groote offers
troostte om zich een eigen suikerindustrie ta
verwerven. „Centrale"-winsten daar behaald,
konden gedeeltelijk in ons land worden aan
gewend om den bietenprijs alhier te verhoo
gen, zoodat deze tenslotte niet meer corres
pondeerde met den suikerprijs.
Iets dergelijks, hoewel in eenigszins anderen
vorm, kwam van uit Frankrijk. Gesteund door
protectie in eigen land, konden de Franschen
hier bieten koopen aan prijzen, verre boven
die, welke hier te lande konden worden ge
maakt. Niet weinig coöperators verloochenden
hun principe, zij verkochten groote partijen
bieten aan de meest biedenden op de vrije
markt en brachten naar hun eigen fabriek
het bij de statuten voorgeschreven minimum.
Daardoor kregen deze grondstof te kort, wat
een „coöperatieve concurrentie" op de vrije
markt in 't leven riep. Zoodoende moest het,
vooral met de jonge coöperaties spaak loopen.
„Zevenbergen" kwam tijdig bij „Dinteloord"
onderdak. Den grootsten stoot kreeg de „Zee
land". Dat leden dezer vereeniging nu dachten
aan bedrijfsconcentratie, hun fabriek tijdelijk
wilden stopzetten om hun bieten elders te
doen verwerken, was nog zoo kwaad niet ge
zien. Alleen wil het ons voorkomen, dat zoo
iets meer overwogen, meer stelselmatig zou
moeten zijn gebeurd. Zooals het besluit daar
genomen is, lijkt het wel iets op 'n leuze, aan
gegeven door enkelen in 'n volksopstootje en
door de massa zonder nadenken overgenomen.
De overige coöperaties zouden hebben moeten
inzien, dat hun principieele vijand nog altijd
is „de Centraie", en dat deze met winst, in het
buitenland behaald, nog altijd groote kracht
kan ontwikkelen, vooral als die op 'n bepaald
doel zou worden geconcentreerd. Vandaar dat
het ons zoo onlogisch voorkomt, dat nu de
coöperatieve fabrieken in samenwerking met
de Centrale aan het bestaan van een zuster-
fabriek een einde maken met verlies van boe-
renkapitaal. Zelfs als buitenstaander kan men
inzien, dat de Centrale dat graag doet, ën dat
zij dat zeker dubbel graag doet, nu nog een
gedeelte van den buit in eigen zak zal kunnen
worden gestoken. Zie, dat is nu iets, wat wij,
van de boeren niet kunnen begrijpen. Kruit
geven in handen van den vijand blijft altijd
gevaarlijk
Op het eerste gezicht zou men geneigd zijn
aan te nemen, dat de leiders der coöperaties
zoo iets ook wel niet graag zullen doen, maar
dan vloeit daaruit noodwendig voort, zoo lijkt
het ons tenminste, dat ook zij hun grond-
plaren voelen schudden, en in dat geval is het
nog gevaarlijker om den meest te duchten
tegenstaander sterker te maken. Ziehier de
kern van ons betoog. We kunnen ons voorstel
len, dat de tijdsomstandigheden roepen om
bedrijf sconcentratie we vinden het alleszins
juist gezien, dat daarin beter resultaat wordt
gezocht, maar we blijven 't als onjuist aanvoe
len, dat daarbij hulp wordt gevraagd en aan
vaard uit 't vijandelijke kamp, omdat daardoor
boerenenergie wordt overgeheveld, welke
straks wellicht met rente zal worden aange
wend om wie weet welk ander boeren-object
onder schot te nemen.
Ingezonden Medetleollno
(31)
I
a&m pewiule-
pijpiaiïa/c
ECHTE FRIESCHE
20-50cf. per ons
(ook in Vj onsen. Vi ponden en ponden)
tfrangrf Tlur Hfoike&e/'bi paJyeD'S
Nog enkele dagen slechts en ook in West-
Zeeuwsch-Vlaanüeren zal de verspreiding een
aanvang nemen.
IJzendijke, Oostburg, Aardenburg, Sluis
zullen, naar vertrouwd mag worden, een rij
ken oogst van nieuwe abonné's opleveren.
Vooral in de plaatsen met sterk gemengde
of overwegend andersdenkende bevolking mag
de introductie van een blad als De Maasbode
een zegen worden genoemd.
Geestelijkheid en vooraanstaande leeken
begroeten dan ook die actie met onverdeelde
instemming.
Dat wettigt de verwachting op een schitte
rend succes.
Procedamus in nomine Dei. Vooruit in „den
naam van God
Ons lijkt het toe, dat de coöperaties onder-,
ling dit zaakje hadden moeten opknappen en
dan nog wel overwogen en stelselmatig. Zoo-
als 't nu gebeurt, wordt er een slag toege
bracht aan de coöperatieve gedachte, welke
lang zal nawerken en waarvan andere coöpe
raties zeer waarschijnlijk de deining zullen
gevoelen. In een onzer gewestelijke bladen
heeft dezer dagen 't was. oogenschijnlijk 'n
onbeduidend berichtje het eerste aanval-
signaal geklonken. Zijn we juist ingelicht, dan
staat een deel der ondergravings-werkzaam-
heden ten overstaan der E.N.C. niet ganscli
vreemd aan hetgeen bij „de Zeeland" heeft
plaats gehad. Ht had naar onze meening an
ders gekund. Juist in dezen tijd van malaise
moest op krachtige wijze zijn gedemonstreerd,
dat in samenwerking kracht ligt, en dat door
samenwerking de moeilijkheden van den één
ling kunnen worden overwonnen. Wellicht
hadden de overige coöperaties dan geen direct
voordeel behaald, maar de moreele overwin
ning van de coöperatieve gedachte lijkt ons
vooral voor de toekomst van oneindig grooter
waarde.
Hulst. E. DGENS.
Provinciale Staten van Zeeland.
Ged. Staten stellen aan Provinciale Staten
voor overeenkomst het verzoek van den. Raad
van Bestuur der N.V. „Pzem" een crediet -te
verleenen van ƒ517,500 voor overname van de
electrische centrale te Neuzen van. ;de N.V.
„Industrieele Maatschappij", te .Amsterdam.
Ook wordt voorgesteld ƒ30.000 crediet te ver
leenen aan de Pzem voor overneming der laag
spanningsnetten in de gemeenten Schoondijke
en Philippine, en wel resp. 20,000 en lO-OOQ.
Inzake de poging tot overdracht van de tram
Vlissingen-Middelburg, die door de Pzem moest
worden gekocht, gelijk met de electrische cen
trale te Vlissingen en die zij dan ook sedert
1 Januari 1929 exploiteert wordt officieel aan
de staten medegedeeld, dat de onderhandeün-
