Hcnco
Bi eten steken
KLOOSTERBALSEM
Geen Goud zoo Goed
Hoe de kooldraad-gloeilamp
werd uitgevonden.
fi Voor het inde
week zetten
Ingezonden Mededeeling (15)
der* wascff alleen
Henkel's Wasch- en Bleek-Soda
spaart U veel moeite en tijd
IN6EZONDEN MfDEDEELINS.
(108)
Middelen van vervoer.
Dienstregeling ingaande 6 October 1929.
den van het Provinciaal bestuurde behoorde
te zijn.
Geen staatsexploitatie.
Een in 1919 door de heeren van Zuyen,
Erasmus en Hendrikse ontworpen voorstel om
te komen tot Staatsexploitatie der Provinciale
Stoombootdiensten op de Wester-Schelde kon
in Provinciale Staten geen meerderheid vin
den. Wel kwam het als gevolg van dit voorstel
tot een verhoogde Rijksbijdrage, welke te be
ginnen met het dienstjaar 5 920 80 zou
bedragen in het door de provincie voor de
exploitatie van de Stoombootdiensten op de
Wester-Schelde, met inbegrip van de stoom
tram HansweertVlake, geleden verlies. De
hèer A. de Vulder van Noorden werd aange
wezen om als regeeringscommissaris toezicht
uit te oefenen.
Vorm der exploitatie.
Aanvankelijk werd het bestuur gevormd
door een commissie van Toezicht uit Ged.
Staten, terwijl een der ambtenaren van de
Provinciale Griffie met de administratie werd
belast. In 1869 besloot men een directeur te
benoemen, die ook de administratie zou voe
ren. De Commissie van Toezicht had een vrij
groote mate van zelfstandigheid en alleen de
belangrijke zaken werden aan Ged. Staten
voorgelegd.
In 1895 kwam hier tengevolge van een
mutatie in de samenstelling der Staten een
wijziging en werden alle zaken, den stoorn-
bootdienst betreffende, in de vergaderingen
van Ged. Staten behandeld. Dit bleek echter
op den duur ondoenlijk en dies werd aan de
inmiddels geheel vernieuwde*Commissie
van Toezicht een zekere zelfstandigheid toe
gekend. Tot secretaris werd aangewezen de
heer H. J. G. Hartman, destijds hoofdcommies,
chef der eerste afeeling ter Prov. Griffie, die
bij zijn benoeming tot griffier der Staten met
1 April 1919 ontslag vroeg en werd opgevolgd
door den heer A. J. van Luyk, commies ter
eerste afdeeling van de griffie, die de functie
van secretaris thans nog bekleedt.
Einde Mei 1923 werd besloten den admini
stratieven en technischen dienst van elkaar
te scheiden de laatste bleef te Vlissingen bij
den directeur de eerste werd geheel overge
bracht naar de Provincial3 Griffie.
Diverse bijzonderheden.
Hoofdstuk VI van het jubileumboek is ge
heel gewijd aan de dienstregelingen, welker
ontwikkeling minutieus wordt geschetst.
Interessant is ook hoofdstuk VII, getiteld
„De Booten", waarin de schrijver alle booten
van de eerste stoomboot „De Schelde" af tot
de „Koningin Wilhelmina" toe de revue laat
passeeren en daarbij tal van historische, tech
nische en financieele bijzonderheden in den
breede ter tafel brengt.
Onder den titel „Vaste Inrichtingen" worden
de aanlegplaatsen enz. en dezelver ontwikke
ling in hoofdstuk VIII beschreven, terwijl in
Imp. OaCcrtnann Co Fêbnlunte Henkei di Cl* A C
Handel Mg Amsterdam DüazcMort
hoofdstuk IX de tram HansweertVlake be
handeld wordt en in hoofdstuk X met tabellen
de ontwikkeling van het vervoer van personen
en goederen wordt geschetst.
Hoogst belangwekkend is stellig ook hoofd
stuk XI, dat handelt over de financieele uit
komsten, waaruit kostbaar documentatie
materiaal te putten valt.
In een slothoofdstuk, „Varia", geeft de heer
Harsman nog enkele bijzonderheden omtrent
de jaarwedden van het personeel, pensioenen
etc., zooals die in den loop der tijden geregeld
zijn.
We vinden voorts in het lijvig werk een
overzicht van de samenstelling der Commissie
van Toezicht, en van de directeuren der
Stoombootdiensten terwijl als bijlage en tot
besluit als curiositeit is opgenomen een „voor
gesteld bestek tot het bouwen eens vaartuigs
om te dienen als stoom-veerboot van de stad
Vlissingen op Breskens en Neuse"
Ziedaar in korte trekken aangeduid, wat in
dit interessant werk van den heer Hartman,
vrucht ongetwijfeld van moeizamen arbeid, te
vinden is. De gegevens, hier bijeengebracht,
vormen een kostbare bijdrage tot de geschie
denis onzer provincie, die zoowel door tijd-
genooten als door nageslacht zal worden ge
waardeerd.
Het voornaam uitgevoerde boekwerk werd
gedrukt door de drukkerij G. W. den Boer te
Middelburg. Teekeningen en versieringen in
den tekst werden vervaardigd door den heer
M. Boll te Middelburg, de cliché's zijn van de
Chemi-Graphische Kunstinrichting Biegelaar
en Jansen te Utrecht en de band is uitgevoerd
door de N.V. v./h. J. Giltay Zoon te Dord
recht.
De sobere getuigenis, dat Ged. Staten met
dit werk eer inleggen, moge volstaan om alle
deze uitvoerders naar verdienste te huldigen.
Wonden door hei
Zijn door het bietensteken Uw handen ge
barsten, ruw, gewond, pijnlijk en ontstoken?
Doen Uw handen pijn bij het werken en
verhinderen zij U zoo flink aan te pakken als
gij wel zoudt wenschen? Bedenk dan, dat
naast deze ongemakken elke open wond een
open deur is voor bloedvergiftiging en infectie,
(besmetting). Wanneer gij Uw eenvoudige
verwonding, schijnbaar niet ernstig maar toch
zoo lastig, open en ontstoken plekken, Uw
hinderlijke bloedblaren, Uw kloven, Uw open
vingers, dadelijk behandelt met AKKER's
Xloosterbalsem. zult ge in 9 van de 10
gevallen niet het gevaar loopen, dat kleine
oorzaken groote gevolgen kunnen hebben.
En hebt gij oude wonden, die om zoo te
zeggen een erfenis zijn van vroeger verwaar
loosde kwetsuren, dan zult gij in AKKER's
Kloosterbalsem het jarenlang beproefde middel
vinden, dat diezelfde wonden, waarmee gij
al zoo lang sukkelt, bijna ziender oogen
zuivert en geneest. Verzorg daarom het klein
ste onbeteekenendste wondje met AKKER's
waarvan tallooze jarenlange gebruikers onveranderlijk en opgetogen zeggen
O
99
Prijs per pot fo,6o.
9
VIJFTIG JAAR GELEDEN LEGDE EDISON
DEN GRONDSLAG VOOR ONZE ELECTRI
SCHE VERLICHTING.
Toen men in het begin van de negentiende
eeuw iets meer van de eigenschappen van
electriciteit te weten begon te komen, waren
er verscheidene geleerden, die een methode
zochten om de electriciteit voor verlichting
te benutten. Voordat Edison het vraagstuk
van de electrische verlichting in studie nam,
was men reeds een vijftigtal jaren aan het
experimenteeren, echter steeds zonder succes.
Weliswaar slaagden enkele natuurkundigen er
in een kostbaar apparaat samen te stellen,
dat gedurende korten tijd eenig licht gaf, doch
deze apparaten bleken in de practijk niets te
beteekenen te hebben.
Eerste proefnemingen van Edison.
Thomas Alva Edison begon zijn eerste stu
dies met betrekking tot dit vraagstuk in den
herfst van 1877. Reeds verscheidene belang
rijke uitvindingen, zooals een methode om
vier telegrammen tegelijkertijd langs één lijn
te zenden, de kool-microfoon en de phono-
graaf, waren voor dien tijd door hem gedaan,
zcodat men ook met belangstelling zijn proef
nemingen op het gebied der electrische ver
lichting tegemoet zag.
Edison begon met de experimenten van zijn
voorgangers te bestudeeren en hun fouten
nauwkeurig na te gaan.
In Juli 1878 moest hij zijn werk echter sta
ken, daar zijn gezondheid, door te ingespan
nen werken ondermijnd was. Voor herstel van
zijn gezondheid ging hij met eenexpeditie
van sterrekundigen mee naar Wyoming, om
daar een zonsverduistering te bestudeeren.
Ook gedurende deze periode heeft hij uitmun
tend werk verricht.
Toen Edison na deze „vacantie" van twee
maanden in zijn laboratorium in Menlo-Park
terug was, begon hij weer direct aan het op
lossen van de vele vraagstukken, waarmee hij
zich bezig hield, en waarvan het electrische
verlichtingsprobleem er een was.
Om zijn proefnemingen op grootere schaal
mogelijk te maken organiseerde Edison in
1878 een vennootschap. Verscheidene vooruit
strevende Amerikanen namen aandeelen in
deze vennootschap, die den 17den October
officieel opgericht werd onder den naam
Edison Electric Light Company. Het aan
deelenkapitaal bedroeg 300.000 dollar. Later
is deze vennootschap in een andere maat
schappij opgegaan.
Eerste lamp met hoogen inwMUllgen
weerstand.
Na e<»n diepgaande stud'e ove: de wetten
van Ohm, die door de meeste electro-technici
van dien tijd slechts zeer oopervltikkig gekend
werden, kwam Edison tot de conclusie, dat
een gloeilamp, om een goed practisch resul
taat te kunnen geven, een hoogen inwendigen
weerstand moest hebben. Hij besloot daarom
in zijn lampen een langeren en dunnen pla-
tine-draad te gebruiken. Hij bevestigde dezen
gloeidraad aan een voetstukje van pijp-aarde,
en overtrok den draad met een laagje zirco-
nium-oxyde, om tegen te gaan, dat het pla
tina zou oxydeeren. In Februari 1879 werd
voor deze lamp patent aangevraagd, hetgeen
verkregen werd in Mei 1880.
Deze lamp was echter in de practijk on
bruikbaar, daar de gedragingen van het zir
conium-oxy de ten gevolge hadden, dat de
lamp na verloop van korten tijd zichzelve
kortsloot.
Nog verscheidene andere proefnemingen
hadden plaats met lampen met een platina-
gloeidraad, maar steeds bleek het dat de re
sultaten in de practijk onbruikbaar waren.
Proefnemingen met een gloeidraad van
koolstof.
Edison had reeds uitvoerige proefnemingen
gedaan met koolstof in verband met zijn uit
vindingen van de kool-microfoon. Daardoor
was hij uitstekend op de hoogte met eigen
schappen en gedragingen van koolstof.
In den herfst van 1879 begon Edison er over
te denken, of men niet een gloeidraad zou
kunnen gebruiken, die uit koolstof bestond.
Reeds verscheidene van zijn voorgangers had
den dit met negatief resultaat beproefd en
de natuurkundigen waren algemeen van opi
nie, dat het benutten van koolstof voor een
gloeidraad 'een onmogelijkheid was. Edison
deelde deze meening echter niet. Zoodoende
begon hij proefnemingen te doen met een
kool-gloeidraad. Hij berekende, dat een der
gelijk draadje een diameter van ongeveer
V2fiSte c.M. moest hebben, en gebruikte hier
voor in den beginne draadjes dik naaigaren,
die hij in een luchtdicht kolfje verkoolde. De
draadjes waren ongeveer 15 c.M. lang, en
werden zoo in het kolfje bevestigd, dat ze er
als U-vormige gloeidraadjes uitkwamen. Later
gebruikte hij in plaats van verkoolde draadjes
naaigaren verkoolde bamboevezels
Na verscheidene proefnemingen slaagde
Edison erin een dergelijken gldeidraad te pro-
duceeren. De uiteinden werden bevestigd aan
een tweetal platina-draadj'fes. Ook dit kostte
veel moeite, daar het kooldraadje makkelijk
kon breken. Vervolgens werd de gloeidraad in
een ballonnetje geplaatst.
Ten slotte moest het ballonnetje luchtledig
gemaakt worden, terwijl men tegelijkertijd
de gassen uit den gloeidraad dreef, hetgeen
geschiedde door een zwak electrisch stroompje
door den gloeidraad te zenden, terwijl het
ballonnetje luchtledig gepompt werd.
Het groote oogenblik.
Den 21sten October 1879 was het groote
oogenblik aangebroken, waarop de eerste
kooldraad-gloeilamp beproefd zou worden.
Niemand had echter veel vertrouwen in het
experiment.
Terwijl er een groot aantal belangstellenden
om hem heen stond, schakelde Edison de
lamp langzaam in. De gloeidraad gaf een
zwak licht, en brak niet. Plotseling werd de
volle stroom ingeschakeld de lamp verspreid
de een helder, wit licht, en de gloeidraad
bleef heel
Zoo bleef deze lamp twee dagen achtereen
doorbranden, waarna ze den geest gaf. Doch
met dit experiment was aangetoond, dat
Edison den goeden weg was ingeslagen.
De eerste practische toepassing.
De kooldraad-gloeilamp werd voor het eerst
toegepast voor verlichting van een stoomschip,
de „Columbia". Er werden vier dynamo's op
het schip geplaatst, en elke dynamo leverde
stroom voor zestig lampen. De installatievol-
deed goed en werd gedurende vijftien jaar
gebruikt.
Na deze eerste toepassing volgden de be
stellingen elkaar in een snel tempo op en
langzamerhand verkreeg de electrische gloei
lamp de populariteit, die zij thans bereikt
heeft. Weliswaar heeft de moderne techniek
eenige veranderingen en verbeteringen aan
gebracht, doch het grondprincipe is nog steeds
hetzelfde, als het door Edison uitgedachte.
ZEEUWSCH-VL. TRAM W.-MAATSCHAPPIJ
LIJN DRIE SCHOUWEN-
v. Driesch. 4 45 5.30 7 40 11.30
Axel 4 50 5 35 7.45 11.35
a. ZaamBlagö 10 5 55 8 05 11.57
v.Zaamslag5 15 8 10 12 01
Driew. 5 30 8 25 12.16
a. Tar N. 5 40 8.35 12.26
-TER NEUZEN
14.35 18 02
11.40 18 07
14 59 18 27
15 05 18 30 20.16
16 20 18.45 20.81
15 30 18 55 20.41
31
41
46
52
v. Ter Neuten 7.40 11.25
Driewegen 7 50 11.85
a. Zaacnslag 8 05 11.50
v. Zaamalag 8.07 12.—
Axel 8 27 12.15
a Drieschouw. 8 32 12.20
LIJN ZAAMSLAG
V. Zaatnslag 5 56 8.
„RapenburgDorp 6.10
Hengstdijk 6.20
Groenendijk 6 30
Kloosterz.wiaael6.35
a. Walsoorden 6.41
v. Walaoorden 7.20
Kloosterz wiaael7.26
Groenendijk 7.31
Hengstdijk 7 41
v Rapenb. Dorp 7 51
a. Zaamalag 8 05
LIJN TER NEUZEN
v. Ter Nenten 6 41 9.20
m Hoek
g. Philippine
v. Philippine
v Hoek
a. Ter Neuzen
LIJN
556 9.35
6.09 9.50
6.16 9.57
6 30 10.07
6.45 10.22
IJZENDIJKE—SAS VAN
DRIE SCHOUWEN
14 30 18 19 48 22.12
14 40 18 10 19 58 22.22
14 55 18.25 20.13 22 37
15.02 18.28 20.17 22.42
15.22 18.48 20.87 23 02
15.27 18.53 20,42 23 07
-WALSOORDEN
07 12.— 15.- 1880
21 12.14 15.14 18 44
12.24 15.24 18 54
12.34 15 34 19 06
12.39 16.39 19 12
12.45 16.46 19 18
14.10 17.40 19.30
14.16 17.46 19.36
14.20 17.51 1941
1430 18.01 1951
14.43 18.11 20.01
14.59 18.25 20 15
-PHILIPPINE
12.68 16.10 21.10
18.13 16.25 21.25
1328 16.39 21.40
13.36 16.45 21.46
13.50 17.— 21.56
14.05 17.15 22.11
GENT—
11.15
11.20
11.25
11.35
11.45
11.59
A. van Sehoondjjke
v. IJzendjjke
Pyramide
Philippine
Sas van Gent
b We8tdorpe
Driesohonwen
Drieschouwen
Westdorpe
Sas van Gent
Philippine
Pyramide
IJzendjjke
a.
5.30
5.46
6.12
6 55
5.05
5 25
5.41
6.12
8.46 12.60 15.13 20 48
9.13 12.52 16.01 20.58
9 26 13.07 16.15 21.14
9.58 13 36 16.42 21 45
10.45 14.01 17.20 22 Ij,
7.15 11.05 14 14 17.40 22 26
7.85 11.25 14 34 18—f22.46
8 34 12.21 15 84 20 43
8.54 12.86 15.49 21.—
9.20 13.05 16.10§21.19
9 52 13.36 16.41 21 45
6.38 10.23 14.01 17.05 22.11
6.50 10.38 14.13 17.20 22.23
V. naar Sehoondjjke 6.51 10.39 14 14 17.26
f Rjjdt op verzoek door tot AxelBrng
Wacht 's Zondags 10 min. op aankomst trein
nit Gent.
LIJN SCHOONDIJKE-IJZENDIJKE
v. Sehoondjjke 8.28 12.31 14.51 18.01 20.25
a. IJzendjjke 8.46 12.50 15.13 18.20 20.48
v. IJzendjjke 6.51 10.39 14.14 17.26 18.47
a. Sehoondjjke 7.14 11.02 14 35 17.49 19 10
LIJN IJZENDIJKE—VELDZICHT GRENS
v. IJzendjjke 8.47 16.80 18.21
a. Veldzicht Grens 8.65 15.40 18.80
v. Veldzicht Grens 9.15.50 18.85
a. IJzendjjke 9.10 16.— 18.45
LIJN BRESKENS—HOOFDPLAAT—
PYRAMIDE
v.
IJzendjjke
6.22
10.07
13.43
16.50
a.
Pyramide
6.37
10.21
13.58
17.03
v.
Pyramide
6.39
10.24
14 01
17.05
Biervliet
6.49
10.34
14.10
17.13
Hoofdplaat
7.05
10.65
14.26
1726
a.
Breskens
7 30
11.25
14.55
17 55
v.
Breskens
8.35
12.10
15 27
18.05
Hoofdplaat
9.—
12.40
15.52
1830
n
Biervliet
9.16
12.65
16.06
18.45
a.
Pyramide
9.26
13.06
16.14
18 65
LIJN DRIE SCHOUWEN (AXEL)-
MOERBEKE
Hollandsche tjjd
v. Driesohonwen 6 85 9.40 12.25
b Zuiddorpe 6.40 9.45 12.80
b Roodeslnis (H. donane) 6.52 9 57 12.42
Belgische tjjd
b Kruisstr. (B. douane) 6.44 9.49 12.84
a. Moerbeke 6 52 9.57 12.42
Belgische tjjd
v. Moerbeke 7.80 11.25 13.85
b Kruisstr. (B. douane) 7.40 11.35 13.45
Hollandsche tjjd
b Roodesluis(H.douane)8.11 12 05 14.16
b Zuiddorpe 8.19 12.18 14 24
a. Driesohouwen 8.26 12.19 14.81
LIJN HULST—WALSOORDEN
v. Hulst Station
b Terhole
b Knitaart
b Kloosterzande
a. Walsoorden
6.— b8.25
al6.bl7.4ü
6.18 a8.43
al5.23 bl8 03
6.26
al5.36
6.85
al5.45
6.40
al556
a8.51
bl8.16
alO 06
al8.10
al0.28
al8 33
al0.41
al8.46
alO.50
al8.55
all.—
al9.05
v. Walsoorden
alS.10
b Kloosterzande
al 3.20
b Knitaart
*18.29
b Terhole
al3.42
a. Huist Station
al4.05
a Alleen op werkdagen
b Alleen op Zon- en Feestdagen
bl8.25
a9.05
bl8.35
a6 47 a9.10 b9.45
bl4.50
a6 57
bl5._
a7.06
bl5.09
a7.19
Ö15.22
a7.42
bl5.45
al6.35 19.20
a9 15 b9 55
al6.45 19.30
a9.24 bl0.04
al6 54 19.89
a9.82 bl0.17
al7.07 19.52
a9.50 bl0.40
al7.80 20.16
15.30
15.35
15.47
16.89
15.47
16.25
16 35
17.06
17.14
17.21
12.18
20 40
1236
21.08
1244
21.13
1253
21.20
12.58
21.30
all.16
21.40
all.21
21.50
all.SO
21.69
all.88
22.12
all.56
2235
