T
OV!
on!
ste
I
I
JSoi
den stand der gewone inkomsten zal van
invloed kunnen zijn op de jaarwedden der
in dit artikel genoemde ambtenaren. Billijk, j
heidshalve zullen deze echter door de grens-
wijziging niet mogen lijden, weshalve wordt
voorgesteld te bepalen, dat zoolang die toe
stand duurt, aan hen, die op I Januari 1927
deze betrekking bekleeden de na dien
datum te benoemen titularissen zullen de
wedden ontvangen, welke hun in verband
met inwonersaantal toekomen het verschil
tusschen hun tractement op dien datum en
hetgeen zij bij en tengevolge van de inwerking
treding der wet ontvangen, zal worden
vergoed.
Artikel 12.
Als gevolg van deze grenswijziging zal
met groote mate van waarschijnlijkheid de
gemeente Sas-van-Gent een inwonertal boven
de 3000 verkrijgen en het aantal raadsleden
dier gemeente mitsdien gebracht kunnen
worden op 11. Officieel zal dit inwonertal
pas geconstateerd kunnen worden na de
iojaarlijksche volkstelling in 1930.
Het schijnt echter niet doelmatig, om tot
dat jaar te wachten met uitbreiding van het
getal Raadsleden, zoodat voorgesteld wordt,
deze reeds te doen ingaan met den eersten
Dinsdag van September 1927, op welke datum
de bestaande Raad aftreedt.
Artikel 13.
Misschien heeft de gemeente Westdorpe
kosten te maken, welke uitsluitend voort
vloeien uit den overgang van de gebiedeg
als zoodanighet is billijk, dat de gemeente
Sas-van-Gent haar die vergoedt. De kosten,
tengevolge van de toepassing van de ingevolge
de artt. 128 e.v. der Gemeentewet door haar
te maken, vallen onder de in die bedoelde
uitgaven niet.
De voorzitter zegt dan het volgende
Alvorens het onderwerp-ontwerp van wet
tot wijziging der grens tusschen de gemeente
Sas-van-Gent en Westdorpe, door Ged. Staten
d.d. 16 April 1926 ons toegezonden, om aan
de Commissie bedoeld in artikel 131 der
gemeentewet, ter beoordeeling voor te leggen
en haar gevoelen dienaangaande schriftelijk
aan Ged. Staten uit te brengen, vind ik het
wel gewenscht een blik te werpen in het
verleden.
De handeldrijvende en welvarende stad
Gent min of meer afhankelijk van Ant
werpen, dat sedert 1514 den sleutel van Gent
in handen had, de doorvaart der handel
schepen kon beletten of ophouden en bij
oneenigheid of twist met Antwerpen, tot
groote schade voor de Gentenaren werd
toegepast besloot de stad Gent een waterweg
te delven, die Gent in onmiddellijke gemeen
schap zou brengen met de zee.
Den 4den April 1562 werd het kanaal voor
den handel geopend en Gent, door Sas-van-
Gent met de zee in verbinding gebracht,
onder algemeene vreugde zoowel van Gente
naren als Sassenaren.
Aan het delven van dat kanaal, dankt onze
gemeente haar ontstaan.
De benaming schutsluis van Gent of Sas-
van-Gent, teekent dan ook wel de geboorte
onzer gemeente en kanaal en Sas samen-
hoorïgheid.
Dat kanaal bracht welvaart aan Gent, doch
beteekende ook de toekomst voor Sas-
van-Gent.
Evenwel, vooraleer deze gemeente zou
staan in het teeken van nijverheid en handel,
bloei en welvaart, zouden de Sassenaren
ter wille van dat kanaal, zware offers moeten
brengen, grievend leed dragen, de brandfakkel
zien geworpen in de Veste, de vuurmonden
op haar los gelaten en den eenen steen niet
latende op den anderen.
Wilde men het kanaal beheeren, dan
diende Sluis en Schutkolk te worden be
schermd.
Versterkingen werden aangelegd en de
door vestingwerken omringde sluis, bekwam
de naam van 't hooge Sas-van-Gent, wijl de
naam ten Westen van het kanaal door
vestingwerken omringd, werd genoemd het
Lage Sas, beider saamgebracht onder benaming
Sas-van-Gent.
Het voor dien tijd enorm sterke Sas-van-
Gent, in de geschiedenis gezegd, ede sterkste
vesting van Vlaanderen», trok begeerige
oogen tot zich.
In den avond van 21 Mei 1572 staken de
Watergeuzen, komende van Vlissingen, de
Sasdeuren, bruggen en tal van huizen in
brand.
In hetzelfde jaar brachten eenige Engelschen
ons bezoek, maakten zich meester van de
schans, die zij ten gronde toe slechtten.
In 1583 nam Parma Sas-van-Gent voor
Spanje en bleef in diens macht tot in het
jaar 1644, alswanneer Prins Frederik, Prins
van Oranje, met het leger der Staten, na een
beleg van vijf weken, bij verdrag meester
werd van Sas-van-Gent.
Nog trachtten de Franschen in 't jaar 1673
door verraad Sas-van-Gent den Staten te
ontnemen, doch men ontdekte zulks, waardoor
dien aanslag werd voorkomen.
Den bewoners dezer veste, is het leed, dat
benijders en overweldigers met zich dragen
niet ontgaan doch manmoedig hebben zij
dit gedragen en trots hun lijden wisten zij
den weg te banen, leidend tot welvaart en
zoo zien wij het kanaal GentSas-van-
Gent geopend 4 April 1562, in het jaar 1827
doorgetrokken, en had de opening van het j
kanaal Sas-van-GentTer Neuzen plaats den I
18 den November van datzelfde jaar.
Door de vaart van uit Sas-van-Gent naar
en over de Oceaan verbinding verzekerd,
trok deze plaats als van zelf de bijzondere
aandacht van groot-industrieelen de grootsche
fabrieken waarin honderden huisvaders en
zonen van Sas-van-Gent, van buurtgemeenten,
van Zeeuwsch-Vlaanderen, ja, van over de
Rijksgrens, arbeid vinden, getuigt wel, wat
energie gepaard aan arbeid, hier heeft tot
stand gebracht. Geen land in Europa, of het
geproduceerde van Sas-van-Gent vind dé.ar
afzet, ja, geen werelddeel, of men ontmoet
ook daar het industrieele Sas-van-Gent.
Van uit het verleden zijn we thans in het
heden, en wij kunnen het getuigen, geen
terrein geschikt voor groot-industrieel bedrijf,
of het is benut, en wanneer ik zeg: »geen
terrein of het is benuU houdt dit in, dat van
af de Nederl.Belg. grens langs het kanaal,
den ader ter bestemming van het geprodu
ceerde, geen industrie zich kan vestigen, als
ingesloten door Westdorpe wier centrum van
deze strook, aan gene zijde van het kanaal,
verwijderd ligt.
Ik mag wel even duidelijk maken, dat bij
eene grensverlegging, door onze gemeente
nog geen aanslag gepleegd wordt op het
bezit van Westdorpe.
Ik sta er op, dit met nadruk naar voren te
brengen, omdat onze buurtgemeente West
dorpe het doet voorkomen, als zou Sas-van-
Gent pogingen aanwenden parallel aan die van
België, onmiddellijk bij beëindiging van den
wereldkrijg, ten opzichte van Nederland, n.m.
pogingen, om Zeeuwsch-Vlaanderen aan haar
gebied toe te voegen wat d&dr in het groot
geschiedde, zou hier in het klein worden
nagestreefdgetuige een schrijven van het
bestuur van Westdorpe d.d. 31 Januari 1923,
alsmede het gesprokene dienaangaande, op
de anti-annexatiemeeting in die gemeente d.d.
18 Mei 1926.
Men bedenke toch dat noch Sas-van-Gent,
noch Westdorpe, een onafhankelijk staatje is,
in den Nederlandschen staat.
Het land is verdeeld in gemeenten
administratieve eenheden, wier territorium wel
door eene grens is aangewezen, doch die
grens mag zeker wel verlegd worden, wanneer
algemeen belang of mistoestand die grens
verlegging noodig maakte, de grondwet laat
daarvoor ruimte. Hier dus geen aanslag op
bezit van Westdorpe. Onder Z.Exc. Minister
Ruys de Beerenbrouck verschenen niet minder
dan 27 grenswijzigingen in het St.bl. en de
huidige Minister van Binnenl. Zaken Z.Exc.
Minister Kan liet zich in de vergadering der
Tweede Kamer d.d. 21 Mei 1926, over grens
wijzigingen aldus uit»dat ofschoon in het
langdurige bewind van Minister Ruys de
Beerenbrouck, Z.Exc. heel wat grenswijzigingen
in het St.bl. had weten te brengen, daardoor
voor de volgende ministers wel eenigszins het
gras voor de voeten heeft weggemaaid, toch
nog genoeg te doen over, en voor zoover er
saillante gevallen zijn, zeker gaarne zijn
medewerking zal verleenen.
Sas-van-Gent heeft voor verdere ontwikke
ling als industriestad aan uitbreiding behoefte
en wel aan de Westzijde van het kanaal
Sas-van-GentTer Neuzen.
De bestaande toestand die de verdere ont
wikkeling der gemeente lam slaat, vraagt
dringend om verandering.
Zou de bestaande toestand blijven, dan
zou daarvan alleen lasten te verwachten
zijn, hetgeen bij vestiging van industrie van
eenige beteekenis, een toestand scheppen zou,
die niet kan worden bestendigd.
Thans is het reeds zoover, dat een der
fabrikanten, door uitbreiding de grens West
dorpe heeft bereikt, en bij verderen uitbouw,
genoodzaakt op grondgebied van twee ge
meenten te bouwen
Daarenboven doet de verlegging der grens
geen afbreuk aan de ontwikkeling en welvaart
van Westdorpe.
Westdorpe, landbouw-gemeente van be
teekenis wordt door grensverlegging niet van
het kanaal afgesloten.
Artikel 1 van het Ontwerp van Wet zegt
dat de grens tusschen beide gemeenten zal
loopen als volgt
Van af het punt, naar de Rijksgrens het
verlengde midden der Oostelijke bermsloot
van de Vissersverkorting, No 19 van den
ligger der wegen en voetpaden in de gemeente
Sas-van-Gent snijdt, loopt de grens in
Noordelijke richting langs voornoemd ver
lengde midden, kruist den Oude Weg
No 18 van den ligger der wegen en voet
paden in de gemeente Sas-van-Gent volgt
het midden van de genoemde bermsloot tot
het Noord-Westelijke punt van het perceel
nu bekend als No 326 van sectie D der
gemeente Sas-van-Genr, alwaar de grens
weder de tegenwoordige grenslijn volgt tot
het punt, waar die grenslijn de as van den
Oostelijken of nieuwen kanaalarm bereikt,
volgt vervolgens een lijn op drie en dertig
en een halven meter afstand van en evenwijdig
aan de Oostelijke waterlijn van het kanaal
GentTer Neuzen tot waar de Westelijke
kanaaloever terugwijkt, zijnde ongeveer 130 M.
ten Zuiden van het verlengde van de grenslijn
tusschen de perceelen der gemeente Westdorpe
sectie B nos. 527 en 334.
Aldaar gaat de grenslijn over in de lijn op
drie en dertig en een halven meter afstand
van en evenwijdig aan de Westelijke waterlijn
van genoemd kanaal tot het punt tegenover
het midden van den op den Westelijken
kanaaldijk uitkomenden Stationsweg no. óaa I
van den ligger der wegen en voetpaden in
de gemeente Westdorpe van dat punt gaat
de lijn rechthoekig Westwaarts door den
Westelijken kanaaldijk en het midden van
den genoemden Stationsweg en de daarop
aansluitende brug van de West-waterleiding
tot aan de overzijde van die brug, waar de
lijn rechthoekig Zuidwaarts gaat naar de
Zuidelijke grens van den Stationsweg en die
grens verder Westwaarts volgt tot waar de
tegenwoordige grenslijn tusschen de gemeenten
Sas-van-Gent en Westdorpe weder wordt
bereikt.
Dat wil dus zeggen, dat het kanaal
Oostelijk de grenslijn in het bezit blijft van
Westdorpe.
Dat hét kanaal vanaf Driekwart in geheel
blijft aan die gemeente
dat de centrale, gebouwd ten Noorden van
Driekwart, ten Westen van het kanaal, op
het grondgebied van Westdorpe wel aan
toont, dat trots grensverlegging, die gemeente
blijft beschikken over terrein gunstig voor
vestiging van groot-industrie.
Zoodat niettegenstaande meer dan 200
Westdorpenaren arbeid vinden in de fabrieken
te Sas-van-Gent, waarvan 90 werklieden in
vasten arbeid, de mogelijkheid niet is uit
gesloten, dat ook d&dr in de omgeving van
de centrale industrieel leven zal ontkiemen.
Westdorpe heeft wel degelijk groot belang
bij een welvarend industrieel Sas-van-Gent,
ja, ik durf zeggen, dat is een Zeeuwsch-
Vlaamsch belang
En al moge Westdorpe al zeggen zooals
op de meeting: «Het blijft toch voor de
industrie hetzelfde als een fabriek op het
grondgebied van Sas-van-Gent of Westdorpe
staat».
Mijne heeren, dat is niet hetzelfde voor
hem die staat aan het hoofd van een
industrieel bedrijf
en om de waarheid van mijn woord te
bevestigen, laat ik het woord aan industrieelen,
uitgedrukt in een schrijven, ingekomen vóór
de datum, waarop de meeting in Westdorpe
plaats vond, het luidt als volgt
«Nu algemeen over grenswijziging tusschen
de gemeenten Sas-van-Gent en Westdorpe
wordt gesproken, stellen wij er prijs op U
te verklaren, dat het naar onze overtuiging
een industrieel en mitsdien een algemeen
belang is, dat de gemeente Sas-van-Gent
wordt vergroot en speciaal wordt uitgebreid
langs de Noordzijde door toevoeging van het
gedeelte der gemeente Westdorpe gelegen
aan de Westzijde van het kanaal Gent
Ter Neuzen.
De gemeente Sas-van-Gent toch heeft be
wezen de industrie met al haar vermogen voor
te staan en te bevorderen en zich daarvoor
soms groote opofferingen te getroosten, terwijl
haar naam als industrieele gemeente in vele
gevallen van groot belang is.
»Is b.v. de electrische centrale minder,
omdat deze op Westdorpe staat?* zoo luidde
de vraag op de meeting.
Voorzeker, is de centrale daarom niet
minder, doch men voegt er niet aan toe, dat
zij, die de centrale op gang moeten houden,
geen handelsrelatiën, geen wereldmarkt daar
voor noodig hebben.
Volgens mijne overtuiging is juist de centrale
een van de meest geïnteresseerde bij een
voorspoedig industrieel Sas-van-Gent, en het
is dan ook wel te verklaren, dat diegene,
belast om uit te zien naar geschikt terrein
voor den bouw van de centrale, allereerst
zijn oog richtte naar Sas-van-Gent.
Daarvoor is van wege de Prov. Zeeuwsch-
Vlaamsche Electriciteitsmaatschappij in onze
gemeente naar terrein gezocht, doch niet
gevonden, omdat langs het kanaal, binnen
Sas-van-Gent, terrein gunstig gelegen voor
industrieel bedrijf, niet meer te vinden is
en ofschoon de centrale op Westdorpe daarom
niet minder is, blijft het toch opmerkelijk,
dat commissarissen en aandeelhouders het
wel passend vonden, wanneer de centrale
binnen Sas-van-Gent's, industriecentrum,
verrijzen zou.
Nog heeft op die meeting oud-generaal
Fabius, voorzitter van den Bond van anti-
annexatie-comité's in Nederland het woord
gevoerd.
Uit het gesprokene door de heer Fabius
mag men de conclusie trekken, dat ook door
den voorzitter van anti-annexatie-comité's niet
elke grenswijziging als ondeugdelijk be
schouwd wordt.
Verder is gezegd: op allerlei gebied is
samenwerking mogelijk, in samenwerking
tusschen naburige gemeenten ligt de toekomst.
Gemeenten uit een bepaalde streek moeten
zich zóó innig voor elkanders belangen gaan
aansluiten, dat zij als 't ware een nieuwe
eenheid vormen, een gouwe, die tot de
hoogsten bloei kan worden gebracht door
de eerlijke trouwe samenwerking van de
gemeenten die zelfstandig blijven en hun
eigen karakter dragen.
Mijne Heeren Wat zelfstandig blijven*
betreft, Sas-van-Gent voelt bij het totstand
komen der grenswijziging, waarbij een strook
van haar grondgebied aan Westdorpe wordt
afgestaan, zich daarom niet minder zelfstandig
evenmin zal ook maar het geringste van het
zelfstandige van Westdorpe verloren gaan,
door afstand eener strook van haar grond
gebied ten behoeve van Sas-van-Gent.
Ook bedenke men, dat samenwerking
tusschen verschillende gemeenten, niets te
maken heeft met grensverlegging.
Van samenwerking is Sas-van-Gent nimmer
alkeerig geweest.
Een gemeentelijke regeling kan op velerlei
gebied, ook n& grenswijziging oirbaar zijn.
Mogelijk ziet U, in de voorgestelde grens
wijziging nog niet een volmaakten toestand
daar echter dit ontwerp van wet. door Ged.
St. ons ter beoordeeling is voorgelegd, moeten
wij daarin berusten.
Zou evenwel ter eenigertijd tusschen buurt
gemeenten grenswijziging op til zijn die ook
onze belangen raken, dan zou in elk geval de
grensverlegging zoodanig moeten zijn, dat de
centrale deel uitmaakt van het industrieele
Sas-van-Gent.
Laat ons thans, als practische menschen
meegaan met hen, die ten behoeve van het
algemeen belang, dit ontwerp van wet aan
den Raad en aan de Commissie als bedoeld
in art, 131 der gemeentewet hebben
voorgelegd.
Ik mag hopen, dat, wanneer de grens
wijziging, tot stand gekomen, èn voor Sas-
van-Gent èn Westdorpe, ja, voor Oost- en
West-Zeeuwsch-Vlaanderen, deze goede
vruchten moge brengen.
Waarlijk, een bloeiend welvarend industrieel
Sas-van-Gent, is een Zeeuwsch-Vlaamsch
belang.
Mogelijk heb ik te veel geduld van U
gevorderd, doch plicht gebied mij - om U
een duidelijk beeld onzer gemeente voor
oogen te stellen, alvoren Uwe stem te vragen
(het zij voor of tegen) over het voorgelegde
belangrijke onderwerp, Ontwerp van Wet
grenswijziging tusschen de gemeenten Sas-
van-Gent en Westdorpe.
Thans, zegt spr., is het woord aan de leden
der commissie.
De heer Wehrens zegt, dat, hoewel de
voorzitter hem eenigszins het gras voor de
voeten heeft weggemaaid, hij toch ook zijn
standpunt in deze kwestie wil aangeven. Spr.
verzoekt den leden om lankmoedigheid als
hij derhalve soms in herhalingen zal treden.
Hij spreekt dan als volgt
M. de Voorzitter,
Mjjne Heeren.
De Wetgever moet wel zwaarwichtige redenen
gehad hebben om in grenswgzigingsaangelegen-
heden een olansale in te lasschen met den inhoud
van art. 181 der Gemeentewet, hetwelk de ver
plichting bevat, dat naast den gemeenteraad nog
een tweede lichaam, zjj het dan ook maar met
adviseerende stem, moet gekozen worden, om zich
uit te spreken of deze grenswijziging al dan niet
gewensoht is.
Inderdaad is grenswijziging een ernstige zaak
getnige het feit, dat voor wat Sas-van-Gent
betreft, deze reeds langer dan 6 jaar een pant
van ernstige bespreking uitmaakt.
Na eindelgk na lang onderhandelen het histo
rische moment, dat voor zoover ik weet het
eerste van dien aard is in de locale geschiedenis
is aangebroken, meen ik goed te doen ons van
den ernst dier gebeartenis te doordringen door
niet Schiller te zeggen
„Zam Werke, das wir ernst bereiten.
„Geziemt sioh wohl ein ernstes Wort."
Want we staan hier voor aitbrenging van een
oordeel, dat in de naaste toekomst zgn zichtbaren
stempel zal drukken op de economische ontwik
keling van de plaats onzer inwoning, maar daar
naast ook zgn voelbaren invloed zal doen gevoelen
op een grooter of kleiner gedeelte der Sassohe
bevolking.
Want M. de V. eventaeele grenswijziging zal
hoe men de zaak wende of keere, noodzakelijk
gepaard moeten gaan met het brengen van offers,
die door de belasting betalende bevolking zallen
moeten gebracht worden.
Maar dit M. de V. is een aangelegenheid, welke
niet tot onze oompetentie behoort en daarom
kannen we haar ter zgde laten, als vallende onder
de bevoegheid en het wgs beleid van den Ge
meenteraad zelf.
Een andere kwestie isHoe staan wg als
afschaduwing van de geheele Sassohe burgerij
tegenover het vraagstuk, ontdaan van allen finan-
oieelen en administratieven aanhang, m. a. w.
Welke gevolgen zal het grenswgzigingsvraagstnk
voor Sas-van-Gent hebben in de toekomst?
Tot reoht bagrip daarvan zjj het mg vergund
een beknopte historische beschouwing te geven.
Er is een tjjd geweest dat de oude vesting
Sas-van-Gent beschouwd werd als de sleutel van
Staats-Vlaanderen.
Naar het Zuiden strekten zioh haar bolwerken
uit van Port Riemen tot Fort Moerspuie a.d.
Moervaart,
naar het Oosten tot Fort Zwartenhoek,
naar het Westen tot het oude Fort, halverwege
den Sasschen Djjk naar Assenede
en naar het Noorden over de schorren en
slikken v.d. Brakman tot bijna aan de Kille van
Sluis, dit is de nauwe vaargeul die de Gentsohe
Vaart in gemeenschap bracht met het Swgn,
waarin de vesting Sluis gelegen was.
We zien dus dat het strategisoh gebied der
vesting Sas-van-Gent zich vroeger veel verder
uitstrekte dan zulks thans het geval is en dat
het WeBtelijk deel. hetwelk toenmaals nog over
stroomd lag tot het vestingsstelsel van 't Sas
behoorde.
Maar versohillende historisohe gebeurtenissen
wier relaas mg te ver zou voeren, hebben het
hare er toe bijgedragen, het gebied der oude
veste aanzienlijk in te krimpen tot het Weener
Congres in 1889 den vroegeren sleutel van
Staat-Vlaanderen met deur en slot incluis, opsloot
binnen een oordon van smalle grenzen, die het
steeds verhinderd hebben zich naar alle riohting en
uit te breiden.
Men sohjjnt het toentertijd met het 10de gebod
niet zoo nauw genomen te hebben. Met het: sGjj
zult uwe aaasten huis niet begeeren, nöoh zgn
land, nöoh zgn dienstknecht, nöoh zgn dienst
maagd", werd zeker destijds geen rekening ge
houden en ware het niet, dat wjj thans slechts
terugeisohen, wat vroeger reohtmatig tot Sas-van-
Gent behoord heeft, dan zon ik, wat mg persoonlijk
