De Zeeuwsche Koerier'
Vr jlig 19 Maart 1926,
Tweede Blad.
Geschiedenis van Westdorpe.
van
öjorgang. No. 3025
Landbouw en Veeteelt.
Wat iodere maand te doen geeft.
Ingezonden Mededeeltng.
(14)
Gemengd Nieuws.
UIT HET BINNENLAND^
Wreede ontgoocheling.
UIT HET BUITENLAND.
Droevige cijfers.
S o t t e r n ij.
Levensfilosofie,
Compensatie.
Levenservaring.
Moeilijke vraag.
De reden.
Belde gelijk.
(2e helft Maart.)
Nadruk verboden
Ia d»ze maand wordt, bjj gunstig weer, een
aanvang gemaakt uaet het z.men van zomerrogge,
van Maartsohe gerst en haver. Is voor deo
winter geploegd, dan k*,. men thans den grond
luchtig bewerken m" d;paa;d*nhak Mmd kan
voortgaan zjjn grasinmt opropsten. en zie na of
aari de afsluiting der weiden nog iets gedaan
dient te worden Wg' lazen enkele gevallen
van miltvuur Wr-^m wn even wil'en herinneren
aan den ~-«i -a s den heer Ten Haeff,
lnsv^Otcu' van <if. V«rram; jjkundigen Dienst
te L«k Hen ra i aeling gestorven dieren
niet ia den s^i of op het erf den hais af te
snjjden. Hierdoor wordt de smetstof verspreid
en kan de ziekte ieder jaar terugkeeren Men
late dergelijke oadavers rnstig liggen op de
plaats waar ze zijn gestorven en bedekbe ze met
sakken, gedrenkt in een oreolineoplossing van 5
procent sterkte. De bijstaande koe hale men weg
en zette ze appartdaarna hale men direot den
veearts. Het aantal kippen is zeer uitgebreid.
Wie in de gelegenheid is, plaatse kippenhokken
in de wei. Men profiteert hiervan dan dnbbel.
Zonder schade voor het andere vee kan men
30 tot 40 kippen op een bunder honden. Wat
sjjn de voordeelen De hoenders hebben een
onbeperkten nitloopzjj vinden veel dierlijk
voedsel (eiwit, dat den leg bevordert, en zjjn
hierdoor voordeeliger in het voerzij krabben
den grond los, maken dien toegankelijk voor
lacht, en gaan alzoo mosvormiDg tegen de wei
wordt van allerlei gespuis (ongedierte) gezuiverd
de kippen vragen minder werk dan wanneer zij
in of aan hais zijn. Het gebruik van Salpeter-
mest neemt van nn af toe. Naast Chilisalpeter
is de laatste jaren voor land- en tuinbonw be-
sohikbaar gekomen baibsalpeter (Duitsch product)
of Norge-salpeter (herkomst Noorwegen) Men
vergelijke prgzen, 't zijn beide nitnemende
gelijkwaardige meststoffen. Bij het uitstrooien
van kalksalpeter neme men het volgende in acht
1 Strooi kalksalpeter met boven den elleboog
ontblooten arm- Zoo bljjft de hnid droog en
sohunrt niet stak. Heeft men veel nit te strooien
dan is het noodig handen en armen bovendien
mat vasaline in te smeren. 2 Bjj warm weer
binde men een lap boven het sohoeisel opdat
gaan salpeter daarin dringe. 8. Trek een ond
pak aan en doe een schort voor van zakkengoed.
4. Wasoh handen, armen en voeten als het
strooien is afgeloopen.
In den tnin komt nn volop werkmesten en
sqitten zaaien en planten zjjn de hoofdbezigheden
Bj de laatste twee, in welken tjjd ze ook ge-
beuren, lette men er steeds op, of de grond ook
„bekwaam" is. Zoo niet, dan is vaak gieten het
middel om ze bekwaam te maken. Voorts weze
men niet zninig met bemesten en drage er zorg
voor, .dat de grond fiink diep los zjj er mag
geen „zool" in den grond zjjn. Diepspitten (twee
voren) moet nn en dan worden toegepast, waarbij
echter de ondergrond slechts gekeerd mag worden
en niet naar boven mag worden gebracht. Is de
tuin niet laag gelegen en beschut, dus niet nat
en koud meer, den kan men de volgende groenten
(Naar aanteekeningen, verzameld door den heer
R. Hamerlinok, Westdorpe.)
XX.
De kosten voor den godsdienst werden betaald
door het Gilde van Onze Lieve Vronw der
Zeven Weeën, dat in 1720 in onze gemeente
werd opgerioht door den Eerw. pater Albertus
van 's-Hertogenbosoh, Capucjjn, die te Gent het
predikambt uitoefende.
In een kapel, genaamd van Schreyboom, aan
de Petercelle poort te Gent, bevond zich een
miracnlens beeld van O.L Vronw van Schreyboom
Petras Mnyssen, die een broeder was van Maria
Mnyssen, huisvrouw van Jacobus Keischieter,
op wiens erf de Kerk stond, had bjj zjjn opneming
als lekenbroeder in het klooster te Gent, nit
devotie een beeld laten namaken naar het
miraculeuze beeld te Gent. Hjj schonk dit aan de
kerk in den Antrischen polder en maakte in zjjn
testament de bepaling, dat het beeld, ingeval de
godsdienst hier mocht verboden worden, zonde
gedragen worden naar de kerk te Wachtebeeke,
alwaar hjj, Petras Mnyssen of broeder Albertas,
geboren was. Dit was de aanleiding tot het
oprichten van het Galde van O. L. Vronw der
Zeven Weeën. Het Galde werd door den Pans
bevestigd en met vele aflaten begnnstigd. Op het
altaar stond Altare Privilegiatnm". Het eerste
bestnnr (1720) van het Galde was als volgt
samengesteld: Jaoobns Keisohieter, voorschepen,
eerste Deken van het GaldeMiohiel van
Wiemeersoh, oad-sohepen, onderdekenPetrus
Kooremans, Johannes Sohalkens (sohepen),
Johannes Hamerlinoh (sohepen), ouderlingen
Laurentius van der Linde (sohepen) kerkmeester
Hieruit zien wjj dat het bnrgerljjk en kerkeljjk
bestnnr hetzelfde was. Omtrent het lidmaatsohap
van het Galde vonden wjj de volgende bepaling
,'t Is aan ieder vrjj gela-en, sig bjj deze
Guide te doen insohrjjven als nogtans de
Deken van het Galde met de vier oudste
Galdebroeders daarin oonsenteeren en dat
goedvinden want onder de Galde en moeten
maar oomen, die personen, waarop niets te
seggen valt, en degenen, die zich onder de
Galde niet behoorlijk oomporteeren of die
niet zjjn voor 't profijt der Galde, die moeten
door den Deken en de vier oudste Gulde
en vruchten zaaienvroege aardappels, midden
Maart 2e maal Tuin- of groote boonen, midden
Maart 2e maal Capucjjjiers, m Maart le- maal
sjalotten m. Maart 2e maalgroene erwten en
doperwten, m. Maart 2a maal einde Maart 3e
maal; knollen, knolrapsn en koolsoorten, einde
Maart le maal kropsla en look m Maart le en
einde Maart 2e maalmelde (boerenspinazie,
weelderig groeiend) m Maart 2e en einde Maart
3e maalspinazie, radjjs, peulen en pet rselie,
idem wortels en snijsla einde Maart 2e maal
selderij, einde Maart le maalschorseneeren, m.
Maart le maal.
Alles zaaie men liefst op rjjen. De rjjenteelt
heeft vele voordeelen. Maak bjj voorkeur korte
rjjen. dwars "over de bedden het wieden en
schoffelen gaat dan gemakkelijker dan tnsschen
lange rjjen in de lengte gezaaid. Zjjn de zaden
groot, b.v. erwten en boonen, augurken en kom
kommers, rammenas, ea, dan kan men behalve
op rjjen de korrels ook leggen in groepjes ven
5 of 6 naar de grootte worden ze 8 tot 9 c.M.
diep ouder gebracht. De aarde moet worden
aangedrukt. Zaad van gele wortelen, peterselie
en andere groenten welke langzaam ontkiemen,
'egt men wel 12 tot 24 uur in water te weeken
hierdoor wordt het ontkiemen bevorderd en het is
tevens een proef om de kiemkracht te onder
zoeken Is het zaad slecht, dan zal het zich in
opgezwollen toestand gemakkelijk laten platdrukken
en het water weer afgeven met goed zaad kan
dit niet gebeuren Zaden, die maar weinig kiem
kracht meer bezitten, komen een poos boven
drjjven, de goede zinken spoedig. Heeft men het
zaad niet voorgewsekt, en is de grond droog, dan
kan meb het zaad begieten als het is uitgezaaid
vóór het onderharkenbjj rjjenteelt is dit ge
makkelijk wil men met volle hand zaaien dan
kan men te voren de bovenste laag wegnemeD,
om die aarde na het zaaien en gieten weer over
te strooien. Het gieten geschiedt met water of
zeer verdunden mest. Overgoten zaad ontkiemt
beter en regelmatiger. Men behoeft dan ook in
den eersten tjjd niet te gieten
Sinds lang was het den ontvanger van zeker
kantoor van directe belastingen en de kommiezen
in zjjn ressort bekend, dat er spriet gesmokkeld
werd, sohrjjft de „N. Pr. Gr. Crt." Het lakte
niet de smokkelaars te pakken. Dit was den
ontvanger niet naar den zin, en hjj uitte zeker
zjjn ontevredenheid er over tegen de kommiezen,
dat ze niet in staat waren den draad te pakken.
Enfin de klerken van het kantoor besloten de
koe bjj de horens te vatten en zelf eens langs
de kast te sarveilleeren bjj nacht. Aldns gebeurde.
Maar de kommiezen werden er van gewaar en
gingen ook op stap naar de smokkelaars. Onze
pseudo-kommiezen offerden hnn nachtrust er voor
op, trotseerden koude en modder, luisterden naar
elk gerucht, tnurden in de duisternis, maar
ontdekten geen enkel spoor.
Eensklaps sohrikten ze op, toen hnn een
donderend„Sta" werd toegeroepen. Verblufd
stonden ze als een paal.
broeders nit de Galde gedaan worden".
Omtrent 1720 waren er ongeveer 110 Galde
broeders en 145 Galdezusters Aaa het Reglement
der Broederschap uit het jaar 1728 ontieenen
wjj nog het volgende
„Ten eersten soo sullen alle de broeders en
znsters, te zamen wesende op de maeltjjd van
liefde, deselfde vermeerderen en tesamen
voeden ende ieder in 't particulier zich
waohten vau 'tzelve te breken door scheld
woorden of andere injurien op boete van 5
grooten, aan te wenden ten dienste van O L.V.
Ten tweeden sulien alle de broeders en
snaters zich wachten van te vloeken of te
zweiren bjj den duivel, den donder ofte
andersinds, of den Allerheiligsten name oneer-
biedigljjk te gebruiken op boete als boven.
Verders zal eenieder der broeders of snaters
zich wachten van toebak te smooren in de
plaatse, daar de maeltjjd gehouden wordt op
boete als boven Om de liefde aan te kweeken
en te vermeerderen tot de afgestorven broeders
en snaters, soo verbinden sich de levenden,
om maandeijjks eeoe Misse te lafenis van
deselve te hooren, die 't Bondage te voren
sal gerecommandeerd worden bjj den heer
Pastoor en geschieden naar sjjn goeddunken,
is 't mogelijk 's Woensdags en op boete hierna
te noemen. Verders verbinden zich de broeders
en snaters om op de feestdagen van Onze
Lieve Vrouw, als wanneer volle aflaat gegund
is aan het Broederschap, in de hoogmis te
oompareeren ende voor de afgestorvene
broeders en snaters te bidden de mans op
een boete van vjjf grooten, en de vrouwen
op een boete van drie grooten, welke voorseide
boeten sullen gecollecteerd en geïnt worden
bjj den Ballieu en bezorger deser oonfrèrie".
Later in 1724 werd besloten, dat, ingeval van
overljjden, voor elk lid zon betaald worden 6
sohellingen 8 grooten voor doodschuld, welke som
besteed zon worden tot onderhond van den
Godsdienst en tot besfcrjjding der kosten van het
liefdemaal.
We zien dus uit bovenstaand reglement, dat er
elk jaar een maaltjjd werd gehonden, waaraan al
de broeders en zusters deelnamen dat het doel
daarvan was het bevorderen van de onderlinge
liefde. De taal van dit reglement is eenvoudig en
kort maar ze grjjpt in het hart van deBgene, die
niet van gevoel ontbloot is en geeft rnime stof
Het Italiaansohe stoomschip „Sirena" s.randde de vorige week tjjdens den hevigen
Noord-Westerstorm op de Zniderpier te Hoek van Holland.
De bemanning werd sleohts met de grootste moeite na meerdere vergeefsohe
pogingen gered.
Bovenstaande foto geeft een beeld van het schip, gezien van de zeezjjde van de
pier, zooals het door de woeste zee tegen den golfbreker werd geslagen.
„Je wordt aangehouden wegens vermoedelijke
smoVkelarjj, geeft je namen op". Of de pseudo-
kommiezen al betoogden je kent ons toch wel,
we zjjn de klerken van 't kantoor en de ontvanger
weet er van, da kommiezen lieten niet met zich
gekscheren, en in hun dienstjjver namen ze hnn
arrestanten mee naar het arrestantenlokaBl.
Dat de klerken weinig trek in het gratis logies
ha 'den is begrijpelijk, en ze wisten ten leste de
mannen der wet te vermurwen. Dezen stelden
zioh tevreden, wanneer ze pleohtig beloofden
's morgens 10 nur voor het hoofd der politie te
verschijnen. „Maar dan moeten we op het
belastingkantoor zgn", zuchtten de „smokkelaars".
„Daar hebben wjj niets mee te maken, dan maar
in bewaring", en de kruk van de onverbiddelijke
deur werd gegrepen
Tegen zooveel vastheid waren ze niet bestand,
en ze gaven hun eerewoord.
En zoo betraden op den bepaalden tjjd twee
ontmoedigde klerken de treden van het gemeente
huis, waar ze zioh moesten verantwoorden voor
hnn verdachte honding.
Hoe in Frankrjjk de school zonder God als een
gevolg van de socialistische wetgeving het moreel
verval in de hand werkt, en de criminaliteit onder
de jengd doet toenemen, bljjkt wel nit het steeds
zioh uitbreidend aantal jonge mensohen, dat voor
de Parjjsohe gerechtshoven terecht staat.
Bedroeg hun aantal onder de aohttien jaar in
1922 1140, in 1923 steeg het tot 1544, in 1924
tot 1804 en in 1925 tot 1985
Een ander droevig beeld levert de eohtsoheidings-
atatistieb op. Bedroeg het aantal ontbonden huwe-
ljjken in 1884 1600, in 1923 was dit getal
geklommen tot het ontzettende cijfer van 23,600.
Algeheele verwondering behoeft znlks niet te
tot overwegen en vergelijken van voorheen en
thans. Moet het niet treffend geweest zgn,
ouderdom en jeugd, mau en vronw, jongeling en
maagd, iq één woord eene gansohe gemeente aan
één maaltjjd vereenigd te zien, teneinde liefde en
eensgezindheid te kweeken Getuigt het niet
ten gunste onzer voorvaderen, dat zoo iets bjj
hen mogeljjk was en bjjna 100 jaar mogeljjk
bleef
Is het niet treffend, wanneer allen zich ver
binden om eenmaal in de maand gezamenlijk te
komen bidden voor allen, die gestorven waren
kan er iets beters bedaoht worden om de liefde
tot in de nagedachtenis van dierbare overledenen
levendig te honden Moet het niet een troostend
gevoel geweest zjjn voor elk lid der broederschap,
te denken Zie, wanneer ik eenmaal onder de
groene zoden rasten zal, znllen allen ook voor
mjj komen bidden en mjjne nagedachtenis ievendig
honden. En zioh op een vrjj aanzienlijke boete
daartoe te willen verbinden, dat is schoon, dat
is treffend. Wat zon er in onze dagen van
geworden, als men znlk een Galde met zalk een
reglement eens wilde tot stand brengen P
Nadat het Galde in 1720 was opgerioht, werd
in het volgend jaar op den 6 Jali, zjjnde de
Zondag na O. L. Vrouw Visitatie, voor het eerst
kermis gevierd. Wjj vinden daarvan de volgende
beschrijving
„In het jaar 1721, den 6 Jali. hebben de
Galdebroeders en gheel onsen polder 't eerst
heel solomneel onze kermis gevierdjtelweten
het publiek rende op sjju beste gekleed langs
de straten met eene viole vooraan en zjj
schoten met hun roeren of snaphanen, lossende
kamers als canons etc. Daar waren twee
biechtvaders van de H. Capnoinen, die van
Saterdaegs naar noen de biechten hoorden
tot 's avonds ten 10 uren en den gheelen
Sondag. Onder de hoogmisse, die eenen pater
Capuoien dede, onder dewelke hjj ook preekte,
wierden dan veel kamers afgesohoten. De
Eerw. heer pastoor van Selzaete quam ook
Daar sjjnen dienst assisteeren. Onze weder
partij hoorde en wiste, ja sagh dit wel geljjk
se wilde en nooit is van hun of van iemand
iets daartegen gesproken. De schutters naar
oudergewoonte kwamen solomneel ten offer
in de kerke voor alle anderen etc. Met één
woord 't was solemneel kermis, soowel als
op andere plaatsen maar geen excessen,
bareD, wanneer men weet, dat 80,000 onderwijzers
zgn aangesloten bjj socialistische organisaties en
15,000 jengdleeraars behooren tot oommnnistische
bonden.
De beste huweljjken worden gevormd door de
meest tegenovergestelde naturen.
Ja, zoo denk ik er ook over, en daarom zoek
ik naar een meisje met geld.
Conoertzanger't Is vervelend zingen voor de
radio. Men mist de bloemen.
Brntale vriend: Ja, maar ook de rotte appelen.
Onderwijzeres Weet jjj waar kleine jongens,
die stelen, naar toe gaan
Jantje Ja jnffronw naar de bioscoop.
Onderwijzer: Een mol eet iederen dag preoies
zooveel als hjj weegt. Wat won je vragen Piet?
Piet: Wel meester, hoe weet een mol preoies
hoeveel hjj weegt.
Waarom zingen Pietersen en z'n dochter altjjd
duetten
Ik denk dat niemand van hen beiden de sohande
alleen wil dragen.
Een jonge componist had voor sjjn eerste oom
positie een gonden horloge van zjjn uitgever
gekregen. Na een poos kwam hjj bjj den uitgever
terug en zei sohnohter: Neem mjj niet kwaljjk
maar het horloge gaat niet".
Dat trsft buitengewoon, laohte de uitgever,
jou oompositie gaat ook niet.
abnsen of eenige dronkensohap zjjn ergens
geweest".
Zooals wjj uit het reglement konden zien, werd
er üa de opriohting van het Galde, behalve op
Zon- en feestdagen, ook des Woensdags een
Misoffer opgedragen. Voor de Mis op Zon- en
feestdagen ontving de pastoor van Selzaete drie
guldenvoor die des Woensdags 20 stnivers.
Eenigen tjjd later eisohte hjj voor de Woensdagsohe
Mis 2 staivers meer. Van het jaar 1680 af werd
de pastoor van Selzaete des Zondags met een
paard afgehaald om daarmede de ondiepe killen
van het Sassche Gat te doorwaden. Des middags
bleef hjj aan tafel bjj een der boeren, die, ieder
op hnn beurt, den pastoor ging afhalen. In 1723
ontstonden er oneenigheden tasschen de Galde
broeders en den pastoor van Selzaete, welke
oneenigheden hierin hun grond vonden, dat er,
meer dan bjj overeenkomst bepaald was, werd
geëisoht voor de Woensdagsohe Mis en ook
omdat de voornaamste ingezetenen pogingen
wilden aanwendon tot het verkrjjgen van een
eigen priester. Die oneenigheden werden intusschen
weer spoedig bjjgelegd doch de behoefte aan een
eigen priester deed zich toch meer en meer
gevoelen.
Wel kwam de pastoor van Selzaete hier Mis
lezen doch het doopen, trouwen en begraven
moest te Selzaete geschieden. De vronwen hielden
hnn kerkgang in den Antrischen Polder. De
bediening van de H. Sacramenten der Stervenden
ging soms met moeiljjkheden gepaard.
In het jaar 1731 riepen de ingezetenen de
hnlp in van den penningmeester van den polder
voor het verkrjjgen van een eigen priester. Deze
zaak werd bjj gelegenheid der polderrekening
aan de Groot-ingelanden voorgesteld. Eenige
ingezetenen begaven zioh daarop naar den Bisschop
van Gent en de Weleerw. heer Jao. van de
Velde werd als priester naar den Antrischen
Polder afgezonden. Aangezien er eohter geen
permissie daartoe door de Heeren Staten was
verleend en deze zelfs geen kennis van een en
ander hadden gekregen, werd na drie maanden
de Godsdienst verboden en de priester moest
weer vertrekken. Den pastoor van Selzaete schjjnt
na dien tjjd hier eveneens de dienst verboden te
zjjn. Wjj vinden althans vermeld, dat onze
gemeente 15 jaar lang zonder H.H. Diensten
bleef. De ingezetenen kwamen dientengevolge
kerkeljjk weer onder Selzaete evenals vóór 1680.
(Wordt vervolgd).
