ZEEUWSCHE KOERIER
Provinciaal DolksHad.
RONA
DE
1724. Eerste Blad
Zaterdag 8 Maart 1913.
19de Jaargang
Van Houten's
Cacao
Vervlogen glorie!....
Een democraat aan het woord.
Buitenlandsch Overzicht.
Thans de meest gelezen Courant van Zeeland.
Brieven, Stukken, Advertentiën te zenden aan de Administratie van „De Zeeuwsche Koerier" te Sas van Eent
Dit nummer bestaat
uit DRIE BLADEN.
Vrijstelling en vergoeding in verband met
de nieuwe Militiewet
zijn de vleeschvormende bestanddeelen in
de juiste verhouding verbonden aan de
vetvormende stoffen. Daarom is dit een
ideaal voedingsmiddel. Tevens is het een
aangenaam genotmiddel. Geen wonder dat
het algemeen als de volksdrank bij uit
nemendheid wordt aanbevolen.
Advertentiën van
1 tot 6 regels 50 cent
Elke regel meer 10 cent
Groote letters worden
naar plaatsruimte bere
kend. Bij abonnement
korting. Dienstaanbiedin
gen 3 cent per regel.
ZON
Zon op 6 n. 40 m.
Zon onder 5 u. 38 m.
Deze courant verschijnt
Woensdag '^n Zaterdag.
Prijs per 3 maanden
franco per post 75 cent.
Voor België 1,50 frank,
per 3 maandenvoor alle
andere landen f 1,25,
bij vooruitbetaling.
MAAN
N. M. 8 Maart.
E. K. 15 Maart.
Daar regeerde eenmaal over de Lage Landen
aan de Noordzee eene oppermachtige politieke
partij.
„Liberaal", zonder meer, was haar klinkende
naam.
Wijd en zijd over het schoone, het vruchtbare,
het vrije Nederland, verspreidde deze regeering
de zegeningen harer bestuurskunst.
Vrijheid, vrijheid en nogmaals vrijheid bracht
zij overal, van Delfzijl tot Sluis, van Den Helder
tot Maastricht. Neerland bloeide!
Groote mannen, wier namen klank en wier
stemmen gezag hadden tot ver over onze grenzen,
waren de dragers van het imponeerende liberale
beginsel, de leiders der liberale politiek met hare
wereld-reputatie.
Een Thorbecke, een Kappeijne, huns gelijken
waren niet te vinden.
In de regeering8lichamen vond men mannen
van het hoogste intellect, achter de groene tafel
zetelden ministers wier bekwaamheid zonder
weerga, wier macht zóó grenzeloos was, dat een
Kappeijne het gloeiende woord zijn tegenstanders
toeslingeren kon, dat „de minderheden maar
moesten onderdrukt worden."
Op alles lag het stempel der glorievolle liberale
idee.
Ambtenaren van hoog tot laag, van de best
bezoldigde tot de minst betaalde, werden gerecru-
teerd uit het volksdeel, dat later, veel later, den
eeretitel van het „denkend deel der natie" zich
geven zou.
Wie niet tot die kringen behoorde, genoot de
vriendelijke gunst te worden geduld op Neêr-
land's vrijen bodem, en mocht in dankbare
dankbaarheid daarvoor zijn penningen aan de
schatkist offeren, zijn zonen aan het leger geven.
Dat was in de zeventiger, de tachtiger, de
negentiger jar6n.
Maar langzamerhand was de gloriezon der
liberale idee aan kracht gaan verliezen, begon de
invloed der volgelingen van den grooten Thorbecke
te tanen.
Daar kwamen anderen tot het volk.
In tallooze geschriften gaven zij hunne
meeningen weer, in vergaderingen deden zij tonen
hooren, als tot nu toe niet gehoord werden, de
pers gebruikten zij tot hunne spreekbuis.
De menschen, door de schoolwet-Kappeijne voor
goed wakker geschud, spraken behalve over de
grootheden der liberale partij, ook over een
Doktor Schaepman, een Doktor Kuyper, een Jhr.
de Savornin Lohman, bewonderden de helderheid
hunner betoogen, voelden de juistheid hunner
stellingen.
Schaepman en Kuyper
Hemelsbreed verschillend in geloofsbelijdenis,
de een katholiek priester, de ander gereformeerd
predikant, begrepen ze toch en werden ze er hoe
langer zoo meer van overtuigd tegen de liberale
politiek één te kunnen zijn, ja één te moeten zijn.
Waar hunne inzichten ook uiteenliepen, hier
kwamen ze in ieder geval en altijd te zamen, dat
ook het Staatsgezag heeft rekening te houden
met de wetten Gods.
Ddar was de antithese, de tegenstelling.
De onoverbrugbare klove tusscben Geloof en
Ongeloof. Het Geloof, dat zich erkend wil zien
overal en in alles, het Ongeloof, dat het Geloof
wil verdringen of minstens terugdringen tot de
kerkmuren en de binnenkamers.
Schaepman, Kuyper en Lohman voelden zich
één, en het overgroote deel van Nederland's
inwoners zag in dat ze gelijk hadden de coalitie
werd gevormd.
1901 bracht de zege. Meer dan 50 Kamerleden,
die het samenwerkend beginsel van de drie
organisators onderschreven, werden door de kiezers
afgevaardigd naar het Lagerhuis.
Andere mannen namen plaats aohter de groene
tafel, Dr. Kuyper zelf aanvaardde de Koninklijke
opdracht een Kabinet samen te stellen, en werd
minister-president.
Een meer milde wind ging nu uit het regeerings-
kasteel waaien. De vrijheid werd toegepast
in haar ruime, loyale opvatting. Het
Grondwetsartikel, waarbij elk Nederlander tot
alle ambten benoembaar is, bleef niet langer
eene caricatuur. Aan de stootende achteruit
zetting van niet-liberalen kwam een einde. Intellect
en bekwaamheid bleken ook elders dan aan
linkschen kant aanwezig. Achtergehouden rechten
werden toebedeeld.
Een krachtig bestuur regeerde. Een „misdadige
woeling" aldus noemde de Troonrede van dat
jaar de spoorwegstaking van 1903 - werd de
kop ingedrukt.
1913.
Behalve een korte tusschenpooze was de coalitie
tot heden toe steeds aan het bewind.
Neêrland's bloei stijgt voortdurend. Onze havens
zijn drukker dan ooit, de handel prospereert, en,
ondanks sombere voorspellingen van liberale
profeten, groeit het gras nog altijd niet in de
straten onzer groote steden.
De sociale wetgeving, zoo broodnoodig voor
onze volksklasse, wordt aangepakt met vaste hand.
De godsdienst wordt geëerd en beschermd. Het
Christelijk beginsel ligt ten grondslag aan
meerdere wetten.
1913.
Daar zal de trotsche liberale partij van voor
heen, thans verdeeld en verscheurd, een poging
wagen de coalitie te verslaan.
En wetend dat alleen samentrekking van
krachten iets vermag, vereenigen zich „conser
vatieven" met „democraten", komen deze alle
samen, vergeten zij alle onderlinge en kardinale
verschilpunten, en vergooien zij het laatste restje
liberaal aanzien, door met een vaag en duister
maar „milddadig" „regeer"program een knieval te
doen voor Koning Kiezer
Ziedaar de Vrijzinnige Concëntratie, ziedaar de
majestueuse partij van Thorbecke en Kappeijne 1...
Sic transit gloria mundiZoo gaat de heerlijk
heid van de wereld voorbij I
De Vereenigde Staten van Amerika hebben
thans hun democratischen president. De aan
hangers van Woodrow Wilson, die in den ge
ruchtmakenden verkiezingskamp de beide republi
keinen Taft en Roosevelt in de minderheid
wisten te houden, zagen deze week hun man het
gewichtige ambt van president der republiek
aanvaarden.
Zoo ergens, dan mag in de Vereenigde Staten
het presidentschap eene gewichtige betrekking
worden genoemd. De macht, hem toegekend,
reikt veel verder dan die zjjner collega's in
Frankrijk en Zwitserland.
Trekt dus op zich zelf hierom reeds de intree
rede van eiken nieuwen president zeer de aan
dacht, de rede van Wilson zou nog meer
belangstelling^wekken, omdat hier een democratisch
president zijn program ontvouwen en zijn in
zichten blootleggen zou.
Er zijn weinig woorden, waarmede in den loop
der jaren zoo gesold is, als het woord
„democratie".
De meest belachelijke, meest onmogelijke, meest
onbillijke stelsels worden als puur democratisch
opgediend. Tirannie en beginselverzaking, rechts
verkrachting en willekeur vinden bij middel der
democratische tooverformule een gunstig onthaal.
En toch, hoe weinig heeft het soms met de
democratie gemeen, wat dien schoonen naam
gegeven wordt.
In naam der „democratie" ziet men in
Frankrijk de Kerk geboeid en gekneveld"met
hare hulp worden afgevallenen, die beloften en
eeden breken, die slaaf worden van eigen driften
en hartstochten, helden en volksbevrijders.
Dat zulke „democratie" den naam tot schande
is, behoeft geen betoog.
Wat president Wilson deed hooren, was een
geheel ander geluid en verdient zeer zeker ons
aller volle aandacht.
Na erop te hebben gewezen dat de Kamer van
afgevaardigden, de Senaat, president en vice-
president democratisch zijn, stelde Wilson de
vraag, welke veranderiDg hierdoor zal worden
teweeggebracht.
De verandering beteekent veel meer dan
alleen het succes van een partij. Het succes
van een partij heeft weinig te beduiden, behalve
als het volk die partij gebruikt voor een grootsch
en bepaald doel. Iedereen kent het doel, waar
voor het volk nu de democratische partij wenscht
te gebruiken. Het zoekt deze te gebruiken om
een verandering teweeg te brengen in zijn eigen
plannen en gezichtspunten.
Sommige oude zeden, waarmede wij als 't
ware vertrouwelijk waren opgegroeid, en die
een plaats hadden ingenomen in onze gedachten
en in ons leven, zijn van aanschijn veranderd,
nu wij ze critisch gingen beschouwen en met
frisch geopende oogen zij hebben nu de maskers
moeien laten vallen en bleken vreemde en on
gelukkige gebruiken te zijn.
Wilson heeft de daad bij 't woord gevoegd en,
tegen de gewoonte in, geweigerd het lidmaatschap
te aanvaarden van een extra-deftigen kring of
sociëteit. Die vèrgedreven afscheiding tusschen
verschillende standen strijdt met zijn gevoelens
als democraat.
In zijn rede gaat de president vervolgens na,
hoe de Vereenigde Staten trotsch zijn op hunne
industrieële ondernemingen, maar dat ze verzuimd
hebben te luisteren naar de stemmen uit de
mijnen en de fabrieken, „waar de strijd om het
bestaan dag aan dag moet worden voortgezet,
onophoudelijk."
Wij hebben niet de middelen bestudeerd en
vervolmaakt,
waardoor de regeering de. menschheid moet ten
dienste staan, in het beschermen van den wel
stand van het volk, den welstand van zijn
mannen, vrouwen en kinderen, zoowel als van
hun rechten in den strijd om het bestaan. Dit
is geen overgevoeligheid. De onwankelbare
basis van een regeering is rechtvaardigheid,
niet medelijden. Er kan geen gelijkheid of
rechtvaardigheid in den staat zijn, indien mannen,
vrouwen en kinderen in hun leven niet worden
beschermd tegen de gevolgen van den groot-
industriëelen en socialen vooruitgang, welken
zij niet kunnen veranderen, controleeren of ook
maar afwenden. De maatschappij moet toezien,
dat zij haar eigen levensdoelen niet verplettert,
verzwakt of schade toebrengt. Het eerste doel
van de wet is, de gemeenschap gezond te houden
en haar te dienen. Gezondheidswetten, voedings
middelen-wetten, en wetten, die de arbeids
voorwaarden bepalen, welke de individuen zelf
niet kunnen vaststellen, zijn de gewichtigste
onderdeelen op het gebied van rechtvaardigheid
en wettelijke regeling. Dit is iets van hetgeen
wij te doen hebben, zonder het andere ongedaan
te moeten laten, dat nooit verwaarloosd worden
mag, de principiëele bescherming van eigendom
en persoonlijk recht.
Dat is de democratie. De gemeenschap gezond
houden, rechtvaardigheid en wettelijke regeling.
Maar het andere niet ongedaan maken. Het
verkeerde verdwijne, maar aan het noodzakelijke,
bescherming van eigendom en persoonlijk recht,
worde niet getornd.
En tot slot:
Dit is geen dag van triumf, maar een dag
van opoffering en toewijding. Hier heerscht
niet de kracht van een partij, maar de kracht
van de menschheid. Menschenharten wachten
op ons menschenlevens staan op het spel, de
hoop der menschen is gesteld op 't geen wij
willen doen. Wie zal niet dit groot vertrouwen
rechtvaardigen
Wie heeft den moed, dit vertrouwen te be
schamen Ik roep alle edele mannen, alle
patriotten, alle vooruitstrevende en vooruit-
willende mannen aan mijn zijde. Zoo waar
helpe mij God ik zal hen niet in den steek
laten, als zij mij slechts willen raden en bijstaan.
„Zoo waar helpe mij God."
Ge zegt het, Wilson Ge ziet het goed in,
zonder Zijne hulp, zonder Hem te erkennen én
te eerbiedigen, is de ware democratie ondenkbaar.
De democratie streeft naar verbetering der
maatschappelijke verhoudingen, naar verbetering
van den toestand der menschen. Maar wie dit
zou willen bereiken door den mensch zijn inner-
lijken vrede te ontnemen, spant de paarden achter
den wagen.
Wat valt voor Europa uit de democratie van
Wilson véél te leeren
Geene of geringe bekendheid met de bepalingen
in de Militiewet van 2 Februari 1912 aangaande
vrijstelling of vergoeding is reeds voor menig
arbeidersgezin op ernstig nadeel uitgeloopen.
Velen, die in de termen vielen om vrijstelling
wegens kostwinnerschap te erlangen, lieten den
tijd voor aanvrage voorbijgaan en vischten later
achter het net.
Vrijstelling, wegens kostwinnerschap, let wel,
kan niet anders gegeven worden dan op aanvrage.
Daar het voor de lichting 1914 thans de tijd
is daarvan werk te maken, raden wij de betrok
kenen aan zich ter gemeente-secretarie hunner
woonplaats te vervoegen, alwaar hun de noodige
inlichtingen wel zullen verstrekt worden.
Het vergoedingssysteem uit de vorige wet
bekend is in de thans geldende Militiewet
wel niet geheel uitgeschakeld, maar waar vaststaat
dat de tinancieele nadeelen, die uit het verblijf
in werkelijken dienst voor een bepaald gezin of
voor bepaalde personen zouden of zullen voort
spruiten, aan dat gezin of aan die personen vol
doende middelen tot levensonderhoud ontnemen,
daar zal als regel vrijstelling worden verleend.
(Zie de Memorie van Toelichting op art. 32 en
84 der Militiewet).
Hij das, wiens verblijf in werkelijken dienst
een tekort aan inkomsten in het gezin doet ont
staan, is als kostwinner te beschouwen en kan
vrijgesteld worden.
Met allen nadruk wenschen wij de betrokken
ouders hier op te wijzen.
De vrede blijft maar steeds in de lucht hangen.
Er zit geen vordering in de werken. Uit Londen
wordt bericht dat Turkije nu vrede wil sluiten
en als voorwaarde o. a. dat Adrianopel, Skoetari
en Janina aan de Balkanstaten komen, de Egeïsche
eilanden en Kreta aan Griekenland, spoedige uit
wisseling der krijgsgevangenen en.... geen oorlogs
schatting. Dit laatste doet de deur dicht, want
