m de
keRk en peRspectief
der geslachten
Kort Verslag
SCRIBAAT
Voor zijn geopend portierraampje
verscheen een hoofd en toen de jongen
goed keek zag hij dat het een militaire
politie was.
In het flauwe licht dat de rode lamp
verspreidde, bemerkte hij, dat er op de
achtergrond, op het rijwielpad nog een
paar stonden, die het geweer in de
aanslag hielden en gereed waren om
te vuren.
,,Waar is de reis naar toe?" klonk
de barse vraag.
,,Naar Midelburg om te fourageren
voor 38 R.I." klonk het prompt.
,,De papieren."
Uit het borstzakje van zijn tuniek
haalde Jan de gevraagde documenten.
Nauwkeurige controle volgde. Maar
alles was in orde en hij mocht door
rijden. Maar vóór hij de auto in de
juiste versnelling had kunnen zetten en
het gaspedaal weer dieper kon in
drukken, zei de M.P. op zijn barse
manier van spreken: ,,u zult direct een
colonne Franse troepen tegen komen.
Rijdt daarom uiterst rechts. Verder
geen licht voeren, want er zijn nog
steeds verkenningsvliegtuigen in de
lucht." En daarna voegde hij op wat
mildere toon toe: goede reis."
Een flauw lachje verscheen om Jan's
mond. Onwillekeurig vroeg hij zich af,
waarom die man in deze omstandig
heden nog zo'n drukte had? Maar
lang tijd om hierover na te denken had
hij niet, daar zijn plicht hem riep om de
wagen met de mederijders veilig naar
de vroegere pakhuizen van de Oost
Indische Compagnie te rijden, waar de
voorraden voor de troepen-te-velde
lagen opgeslagen.
Op de Rotterdamse kade aange
komen, bleek dat er meerdere com
pagnieën vrachtauto's om voedsel ge
zonden hadden. De wagens werden
in volgorde van binnenkomst geplaatst
en naar de Nederstraat gevoerd en
daarna geladen.
van de vergadering van de Classis
Middelburg op 9 september 1970.
1. Ds. Passchier opent de vergadering;
laat zingen Gez. 62: 1, gaat voor in
gebed en leest Psalm 89 1-9.
2. Nadat gebleken is dat alle kerken
wettig vertegenwoordigd zijn wordt
de vergadering geconstitueerd en ne
men zitting in het moderamen Ds.
Passchier als praeses, Ds. J. C. Streef
kerk als assessor, Ds. P. van Til als
sub-scriba en Ds. A. O. Poppe als
scriba.
3. De praeses geeft in zijn welkomst
woord aandacht aan de twee beroe
pen welke de kerk van Middelburg
uitbracht, waarvan dat op Ds. Van
der Zanden één der vacatures zal
vervullen; hij wenst de kerk van
Arnemuiden voorspoed toe bij haar
beroepingswerk en deelt mee dat de
kerk van Grijpskerke de toezegging
kreeg van een candidaat dat een op
hem uit te brengen beroep zal aan
vaarden. Hij spreekt zijn vreugde er
over uit dat Dr. Dondorp weer zover
van de gevolgen van een auto-ongeluk
is hersteld dat hij aanwezig kon zijn
alsmede over het herstel na ziekte
van de echtgenotes van de predikan
ten de Craene en Poppe.
4. Het voorlopig agendum wordt na
enige aanvullingen vastgesteld en de
Notulen van de vergaderingen van
12 mei en 22 juli j.l. na een kleine
wijziging goedgekeurd.
5. Ingekomen stukken:
Uitnodiging tot het bijwonen van het
afscheid van Domburg en West-
kapelle van Drs. Helderman de pre
dikanten Streefkerk en Meijer ver
tegenwoordigden de classis.
Van een protestschrijven van de
Theologische faculteit der Vrije uni
versiteit inzake Indo-China wordt
kennis genomen.
Maar de routine ontbrak en alles ging
tergend langzaam. Het scheen dat de
fouriers nog niet voldoende ingespeeld
waren op deze nieuwe situatie. Maar
hoopvol dacht Jan: „iedere dag zal het
wel beter gaan; op de duur zullen ze
het wel leren."
Bij het stil zitten en afwachten begon
hij te merken, dat hij slaap had. En dat
was niet te verwonderen, verontschul
digde hij zich inwendig. ,s Morgens
lang voordat het licht werd, was hij al
gewekt door de wachtcommandant.
Toen de hele dag met de bataljons
commandant opgetrokken. Steeds in
spanning gezeten om voor het opdrin
gende water in het innudatieterrein te
blijven, voordat het wassende water
hem de terug weg afsneed. En daarna
de vermoeiende reis in het aarde-donker
naar Middelburg, een rit die minstens
viermaal zo zwaar was dan anders, als
hij zijn koplampen had mogen ge
bruiken.
En terwijl zijn ogen langzaam dicht
vielen, dacht hij nog even aan de Franse
troepen, die hij op de Sloedam ge
passeerd was. Eerlijk moest hij be
kennen, dat het een zware tegenvaller
was geweest. Hij had verondersteld
een modern leger met machtige nieuwe
wapens uitgerust te zullen zien, maar
wat hij in het schemerige licht van de
heldere maan opmerkte, had hem erg
gedeprimeerd. Het was een leger be
wapend als in 1918, zoals hij in boeken,
die over de eerste wereldoorlog han
delde op foto's had gezien. En angstig
had hij zich afgevraagd, of deze sol
daten met het volledig verouderd ma
teriaal instaat zouden zijn het op te
nemen tegen het meest moderne uit
geruste leger van Europa?
En zonder het te weten, dat hij het
deed, zuchtte hij van narigheid en
teleurstelling.
Jan van Westhove
De classis neemt kennis van het be
richt van de Particuliere Synodes
van Noord-Holland over het ontslag
van Ds. T. en van de mededeling van
de classis Zuid-Oost-Drente over de
emeritering van Ds. V.
De commissie „Gemeente-structuur"
deelt mee dat zij de kerken van de
classis nog graag de gelegenheid biedt
om voor 15 november a.s. haar
reacties door te geven op het Rapport
voor de Generale Synode „Kerk in
Perspectief'.
De classis beveelt deze zaak hartelijk
aan bij de kerken en verzoekt deze
reacties te zenden aan de scriba Ds.
Poppe,
Van de Generale Synode werd ont
vangen: een regeling van de kerkelijke
examina; mededeling dat de naam
Gereformeerde Oecumenische Synode
in discussie zal komen op de voor
bereidingsvergadering van de volgende
G.O.S.-vergadering; besluiten inzake
predikantstractementen; verzoek de
afvaardigingen naar de komende Par
ticuliere Synode en daarmee naar de
Generale Synode voor te bereiden
doordat de kerken aandacht vestigen
op ambtsdragers die daarvoor ge
schikt geacht, worden. Er zal een
schrijven van classis dienaangaande
naar de kerken in de classis uitgaan.
Voorts wijst de Generale Synode de
kerken er op dat de hand gehouden
moet worden aan de bepaling dei-
Kerkorde art. 44 sub 3 dat stukken
welke de leden van de gemeente naar
de synode zenden tevoren aan het
oordeel van een mindere vergadering
moeten worden onderworpen, en dat
er plaats voor een passende inspraak
van de gemeente moet zijn.
De classis nam met belangstelling
kennis van het besluit der Generale
Synode om de aanvullende opleiding
voor proponenten te vervangen door
een begeleiding van de predikanten
in de eerste fase van hun ambtelijke
dienst
Tenslotte het bericht dat de Generale
Synode een deputaatschap instelde om
de realisering van de besluiten inzake
de gemeenschappelijke kerkdiensten
en sacramentsbediening door de ker
ken te begeleiden. Voor rekening van
Ds. P. van Til komen de provincies
Zeeland, Noord-Brabant en Limburg.
De quaestor van de Particuliere Sy
node, de heer van Belzen doet mede
deling over ingekomen bijdragen voor
de Synode.
De classis Den Haag deelt mee dat
de approbatie van het beroep van
Drs. Helderman naar Curacao is ge
geven.
Uitnodiging voor de afscheidsreceptie
van de heer Hartman; Ds. Van Til
zal de classis vertegenwoordigen.
6. Instructies van de kerken van Dom
burg en Westkapelle waarin zij vaca
ture beurten aanvragen. De classis
zal deze niet verlenen uit overweging
dat de „vrije sector" voldoende
mogelijkheden biedt. Wel dringt de
classis er bij de predikanten op aan
welwillend gehoor te geven aan ver
zoeken van de vacante kerken in de
classis.
7. Rapporten:
Ds. Streefkerk rapporteert over de
Zending dat Ds. Óverdulve met ver
vroegd verlof in Nederland is omdat
zijn vrouw om medische redenen niet
langer in Rwanda kan blijven. Zijn
terugkeer is hierbij onzeker geworden.
De heer Heykoop gaat begin oktober
voor nog één periode terug naar
Rwanda.
Het Landelijk Centrum voor Gerefor
meerd Jeugdwerk kan geen financiële
steun meer bieden voor het werk van
de heer Heykoop en alle kosten ko
men voortaan voor rekening van de
kerken. Misschien zal het werelddia-
conaat hier steun kunnen bieden. Op
15 augustus was 50% van de bij
dragen van onze classis binnen. Zr.
Büter zal door haar huwelijk met de
heer Van Egmond haar werk in
Rwanda niet meer voortzetten.
De classis kan zich verenigen
met het besluit van de Generale
Synode om aan art. 14 der K.O.
een lid toe te voegen waardoor een
predikant welke tot een andere staat
des levens overgaat en dus de eer en
de naam van een dienaar des Woords
verliest, toch het recht kan worden
verleend voor te gaan in Kerkdiensten.
De classis neemt kennis van het per
instructie meegedeelde besluit van de.
kerk van Middelburg de uitdrukking
„voorgaan in kerkdiensten" zo op te
vatten dat hiermee het recht om de
sacramenten te bedienen niet is ver
leend. De classis besluit aan de Gene
rale Synode te verzoeken in de annexe
synodale bepalingen uit te spreken
dat „het recht om voor te gaan in de
kerkdiensten niet verder mag gaan
dat wat ook aan proponenten, ten
aanzien hiervan, is toegestaan".
Ds. Van Til rapporteert over de
Particuliere Synode aangaande enige
punten die deze classis daar bracht.
De grote stijging van het quotum der
II.
Het wijkauondje.
Ben je mal, zei meneer, ik ga niet
naar de wijkavond, ik ken hier immers
geen mens Waarom ga jij eigenlijk,
heb jij hier soms speciale vriendinnen
Och nee, antwoordde mevrouw, ik
heb ook niet erg veel zin, maar je weet,
de dominee heeft er zo op aangedron
gen. Hij zal iets zeggen over dat
nieuwe boekje van professor Dinges,
hoe heet-ie ook al weer, en dan wil hij
dat we wat kontakten leggen... Toe,
ga nou mee.
Ik denk er niet aan, lieve, sprak
meneer beslist. Het spijt me wel, maar
ik heb kontakten bij de vleet, jij trou-
zending is uit een samenvallen van
enige factoren ontstaan: a. de reserves
zijn uitgeput; b. de koersvoordelen
zijn er niet meer; c. de salariëringen
volgen de loonronden. De zending
kon niet anders dan voor deze feiten
te zwichten.
Het besluit aangaande het informatie
bureau voor dienstplichtigen door
deze Synode genomen wordt niet door
deze Synode opnieuw in behandeling
genomen omdat er geen nieuwe ge
zichtspunten zijn aangevoerd. De clas
sis kan desgewenst, na goede voor
bereiding in de kerken, een voorstel
doen aangaande dit bureau bij de
volgende P.S.
De classis besloot de vraag van de
classis om de dankdagdatum te wijzi
gen, welke deze synode niet behan
delde, op de volgende Synode opnieuw
aan de orde stellen.
Aan de kerk van Middebuicp
worden enige gemeenschappelijke dien
sten voor een wijk toegestaan op
voorstel van de commissie ad hoe.
Ds. Meijer rapporteert over het
maatschappelijk werk. De classis be
sluit de vragen rondom eventuele fusie
met andere organisaties pricipieel te
bestuderen en stelde een studiecom
missie in bestaande uit Ds. Meijer,
de heer Westhoff en Drs. Kooiman.
Een rapport wordt verwacht op de
volgende classis.
Kerkvisitatie zal dit jaar worden
gehouden.
De Heer Looise deelt mee dat
het project Semarang waarschijnlijk
zal worden gerealiseerd.
Het schema van de classicale
ruilregeling wordt vastgesteld.
De quotatie-cijfers 1971 worden
vastgesteld.
8. Benoemingen:
Primus deputaat voor „evangelie
onder Israël" Ds. IJkel; secundus
deputaat voor de Zending Ds. P. C.
Meijer; secundus deputaat voor Iden-
burgfonds Ds. P. C. Meijer; primus
deputaat Kerkvisitator Ds. H. van
Benthem; secundus deputaat Kerk
visitator Ds. Poppe; primus deputaat
voor kerkdiensten geestelijk gehandi
capten Ds. J. A. A. de Boer.
9. Rondvraag naar art. 448. De kerk
van Arnemuiden attendeert er op dat
deze kerk tijdens de vacature niet
meedoet met de ruildiensten. Bij de
persoonlijke rondvraag wordt infor
matie gevraagd en gegeven over ver
goedingen voor verpleegden in Rust
huizen en verzocht om een weg te
zoeken dat de vergaderingen niet
langer duren dan 10 uur.
De kerken van Domburg en West
kapelle danken voor afvaardiging bij
het afscheid van hun predikant.
10. Volgende vergadering 12 november
a.s. Moderamen: Ds. J. C. Streefkerk,
praeses; Ds. P. van Til, assessor; Ds.
IJkel, sub-scriba en Ds. A. O. Poppe,
scriba.
11Sluiting door de Praeses na dank
gebed van Ds. Van Til.
wens ook, en ik ben echt niet van plan
m'n avond te verdoen met praatjes over
ditjes en datjes met mensen, die toe
vallig met ons in een en dezelfde wijk-
gemeente zitten maar die ik verder niet
ken, en ik zie ook niet in wat er voor
stichtelijks of gereformeerds aan is, als
ik die lui opeens om de hals vlieg
Een gesprek, zoals we ons gemakke
lijk genoeg kunnen voorstellen. Meneer
is terug van zijn werk, denkt na 't eten
van zijn vrije avond te kunnen genieten
- trouwens, hij heeft nog wat klusjes in
huis op te knappen - en hij peinst er
daarom niet over zich voor een paar
uur op te bergen in een zaal-achter-de-
kerk, temidden van hem onbekende
lieden. En mevrouw gaf gauw toe.
't Was waar, wat had zij er te zoeken
Ook niet veel. Zij hadden kennissen
genoeg, hoe gaat dat, allemaal via de
baan van je man, en heus geen opper
vlakkige lui, de meesten waren ook van
de kerk en soms boomden ze echt fijn...
De week daarop stond er in 't kerk
blad onder de wijkberichten hoe jammer
het was dat maar zo weinigen... enz.
Het is opmerkelijk, hoezeer de kerk
er eigenlijk nog aan voorbij gaat, dat
de plaats waar we wonen van steeds
kleinere betekenis voor ons is gewor
den. Vroeger had je een stevige dorps
gemeenschap en voor de grote steden
gold dat elke wijk een eigen kleur had.
Dat is nagenoeg allemaal verleden tijd.
Heel wat dorpen hebben er enorme
nieuwbouw-wij ken bij gekregen waar
mensen wonen maar niet werken: dat
doen ze ergens anders, ze gaan voor
dag en dauw de deur uit en komen
's avonds tegen etenstijd aan en van
een opgenomen (willen) worden in de
dorpsgemeenschap komt niets. En in de
steden lopen oude wijken leeg, de men
sen willen gerieflijker wonen, in een
flat buitenaf of in een al dan niet ge
kocht huis (je) in een dorp. En alweer
is het zo, dat ze niet wonen waar ze
werken. Natuurlijk, ze hebben in de
omgeving van hun flat of ééngezinshuis
wel kontakten, vooral via de kinderen,
en de juf van school komt eens aan,
maar die kontakten steunen niet op het
bestaan van een bepaalde dorps- of
(stads) wijkgemeenschap, ze worden
bepaald door de plek waar je net een
aardige woning kon krijgen. En wie
straks wat meer verdient, kijkt uit naar
een nóg gerieflijker huis en naar een
nóg aantrekkelijker plaats, - en vliegt
er weer uit.
En moet de kerk dan maar het hoofd
buigen en niks meer opzetten? Denken:
wijlcavondjes houden lukt toch niet, we
laten de hele zaak maar blauw-blauw?
Inderdaad, wijkavonden zullen niet
meer op een vanzelfsprekende manier
fungeren, er lopen mensen op zo'n
bijeenkomst vaak rond die niets meer
gemeen hebben dan dat zij binnen de
(altijd willekeurige) grenzen van de
zelfde kerkelijke wijkgemeente wonen,
- en ze zijn huiverig om in hun toch
al overbezette bestaantjé nóg meer
mensen toe te laten. Zondags in de
kerk een knikje naar de ander, best,
maar verder: ho maar.
Intussen wordt dan wél het ge
meente-zijn uitgehold tot een groep, die
zondagsmorgens toevallig in hetzelfde
kerkgebouw bij elkaar hoort te zitten.
En naarmate iemand intensiever aan
de „gewone" samenleving deelneemt en
daar zijn kontakten vindt, is zijn be
hoefte aan een, op oude strukturen
gebaseerde, kerkelijke samenleving ge
ringer. Als hij al naar een wijkavond
gaat, krijgt dat iets krampachtigs. Van
daar dat we zo dringend bezig moeten
zijn met de vraag, of de kerk haar
roeping niet met behulp van méér in
de tegenwoordige samenleving passende
vormen kan vervullen. Want anders
blijft het niet bij slecht bezochte wijk
avonden!
Met ingang van heden is het adres
van de scriba van de Geref. Kerk te
O.- en W.-Souburg gewijzigd.
Voortaan correspondentie e.d. te zen
den aan:
De scriba van de Gereformeerde
Kerk te Oost- en West Souburg,
dhr. G. Vingerling, Van Turn
houtstraat 29, O.- en W.-Sou
burg, tel. 01183-1616.
(HET RODE BOEKJE)
59)
door Jan Lourense
Johan blijft enkele weken in bed. Maar het gaat
gelukkig goed. Hij verzwakt alleen in hoge mate.
Dat blijkt duidelijk, als hij eindelijk verlof krijgt,
er een uurtje per dag uit te gaan, welk uur ge
leidelijk langer wordt.
Job, Janna en Cornelia hebben het alle drie te
pakken gehad, zij het niet in erge mate, dank zij
het feit, dat dokter Lavooy onmiddellijk gewaar
schuwd is. Binnen een week zijn ze zowat klaar.
Adri heeft geen last. En Kees ook niet. Alleen
twee lui van het personeel laten een tijdje verstek
gaan.
Alles met elkaar is Johan wel een week of zes,
zeven uit het bedrijf, als hij weer kalm begint.
Maar met de jonge baas aan het hoofd loopt de
zaak als gesmeerd.
Johan en Adri praten en overleggen. Of beter
gezegd: Adri praat en overlegt. Want Johan ver
zet zich. Nu ja, hij kan niet meer zo werken als
tot voor kort, maar dat behoeft toch niet te be
tekenen, dat hij, zo jong nog, het bijltje er bij moet
neerleggen Dat kan hij niet, hoor. Bovendien,
Kees is nog jong genoeg. Zijn huwelijk kan nog
wel een paar jaar wachten.
Dan blijft vader Johan nog wat werken, om, als
het eenmaal zover is, dat Kees Sanne naar Mid
delburg haalt, te gaan wonen in het huis er naast,
waar moeder Janna gewoond heeft. Dat is nu al
jaren verhuurd, maar de huur kan per kwartaal
opgezegd worden, is bepaald. Als het zover is - en
dat geve God - is Kees Israël de chef van de
firma. En moeder Adri, die het van grootmoeder
Janna heeft geleerd, zal Sanne het winkelbedrijf
leren. Want de lijn der geslachten gaat door.
DEEL IV.
HOOFDSTUK 1.
Als de winkelbel gaat loopt Sanne naar voren
en ziet met verbazing Lieven in de winkel staan.
„Hé, hoe kom jij opeens binnenvallen vraagt
zij, hem stevig de hand drukkend. „Toch geen
zwarigheden
„Neen, neen, alles wel, hoor. Maar ik wil eens
met jullie praten, 'k Moest in Bergen op Zoom zijn
voor de zaak en heb met Bella afgesproken, dat
ik door zou gaan naar hier. Maken vader en moeder
het goed
Kees en Sanne zijn nu al ettelijke jaren getrouwd.
Johan en Adri wonen naast hen. Werken doet
Johan niet meer. Hij zou het ook niet kunnen. Maar
de zaak is in goede handen. Het is alleen jammer,
dat Kees en Sanne geen kinderen hebben. Het
duurt wel wat lang. Bij Piet en Corrie in Koude-
kerke heeft het ook lang geduurd, maar toen zij
vijf jaar getrouwd waren, kwam er een dochter
en nu hebben ze al vier kinderen. Sanne heeft de
moed al opgegeven.
„Kees is nog druk bezig in de bakkerij", zegt
zij, als ze verneemt, dat Lieven eens rustig praten
wil.
„O, dat doet er niet toe. Dat doen we vanavond
wel, als jullie het goed vinden en kunnen. Ik blijf
vannacht in Middelburg. Bij „Verseput" heb ik
al een kamer gereserveerd".
„Je behoeft warempel toch niet in een hotel te
gaan We hebben volop ruimte. Vader en moeder
ook. Dat weet je toch
„Voor één nacht wilde ik niemand lastig vallen.
Ik ga naar hiernaast en je ziet me wel".
„Kom je hier eten
„Reken er maar niet op. Moeder zal mij wel
vasthouden. Tot straks".
„Loop nog even de bakkerij in".
„Ja, dat kan ik wel doen".
Als de beide broeders wat gepraat hebben, loopt
Lieven naar zijn ouders, die eveneens verbaasd en
verrast zijn over zijn bezoek.
Sinds zij getrouwd zijn, komen Lieven en Bella
elke zomer een paar weken in Domburg, waar
een Duitse kennis van Bella een keurig stenen
zomerhuisje in de duinen heeft, waarvan zij ge
bruik maken. Voor de rest van de vakantie zijn
ze in Duitsland. Drie jongens hebben zij nu: Johan,
Wilhelm en Karl. Bella had liever gezien, dat alle
drie Duitse namen hadden gekregen, maar zij kon
er ook wel inkomen, dat de eerste naar Rochus'
vader genoemd werd. Dus was er in de rechte
lijn weer een Johan.
„Hoe gaat het, vader
„Wel, jongen, dat gaat wel. Ik heb geen klagen.
Als ik mij maar hou aan de voorschriften van de
dokter, hé? Veel te hoge bloeddruk. Maarre...
ik klaag niet, hoor. Wat God doet is welgedaan".
„En moeder is nog steeds 's lands welvaren",
lacht Lieven, de laatste opmerking van zijn vader
negerend. U wordt, geloof ik, niet ouder".
,,'t Zou je tegenvallen, jongen. Maar je hebt
gelijk, 't Gaat, Goddank, goed met mij. Hoe kom
je zo in Middelburg terecht
,,'k Moest voor de zaak in Bergen op Zoom
zijn. Nu, dat is zo vlakbij. En dan kan ik eens
met Kees en Sanne praten over iets".
Als Lieven zich zo uitdrukt, behoeft zijn moeder
niet te vragen waarover hij praten wil, want dat
zegt hij dan toch niet.
„Hoe gaat het in de zaak
„Och, u weet, dat we wat hebben moeten in
krimpen, maar we redden het wel".
,,'t Is me anders een toestand, hé
„Ja, maar ik geloof, dat we het ergste gehad
hebben. Hoewel, je kunt nooit weten. De krach
kwam ook onverwachts".
De eerste jaren na de bange, lange oorlog is
er een economische opleving geweest, maar ge
leidelijk werd die minder en in de dertiger jaren
is de krach volkomen geworden.
(wordt vervolgd)
