^leeuwóe 3£erkbode
EN VERDER
Hoofd-Redacteur: Dr. DONDORP, Gapinge, Telefoon (01189) 4 70
EEN NIEUWE AARDE
„cJ-let Mootbiok"
OFFICIEEL ORGAAN TEN DIENSTE VAN DE GEREFORMEERDE KERKEN IN ZEELAND
Adres voor opgave advertenties en predikbeurten Littooij Olthoff, Spanjaardstraat 47, Middelburg
18 JUNI 1970
23e JAARGANG No. 46
„Ik woretel
en ontkom"
Abonnementsprijs
5.per halfjaar
bij vooruitbetaling
Advertenties
25 cent per mm.
Bij abonnement lager
Losse nummers 25 cent
Drukkers-Uitgevers
Littooij Olthoff
Spanjaardstraat 47
Middelburg
Telefoon 01180-2438
Giro no. 4 22 80
Postbus 164.
Welzalig de man
die aan des
Heven wet zijn welbehagen
heeft. Psalm 1 1, 2
Wij kijken wel eens jaloers naar mensen, die alles maar durven en doen,
zonder zich te bekommeren om de wet des Heren.
Ze gaan hun eigen gang maar en hebben geen last van hun geweten.
Psalm 1 noemt zulke mensen goddeloos. Het zijn grote stakkers.
Misschien zijn ze op de verticale lijn erg vroom. Maar je kunt nu eenmaal
niet God dienen zonder welbehagen te hebben in zijn wet.
En die wet omdat niet alleen ons persoonlijk leven, maar ook de samenleving.
Ook daardoor is de liefde de vervulling der wet.
Mensen die zich voor Gods geboden niet interesseren vroom of niet
vroom zijn eigenlijk erg ongelukkige mensen. Het loopt slecht met hen af.
Hun weg leidt ten verderve.
Mensen daarentegen, die hun welgevallen hebben aan Gods wet, zijn ge
lukkige mensen. Zij worden gefeliciteerd. Welzalig...
Er is een tijd geweest dat wij niet zo veel van psalm 1 hielden. Dat lag vooral
aan de oude berijming, die de deugd er dik op smeerde. Wie van ons heeft als
kwajongen niet gezongen:
,,Het pad der deugd is fraai,
Maar ook bij uitstek saai".
Gelukkig is er een kentering gekomen. We hebben de betekenis der wet
weer ontdekt en zingen graag uit Psalm 119.
Bij het woord wet moeten we namelijk onmiddellijk denken aan het Evangelie.
Want het gaat maar niet om een stel geboden van een onbekende macht, maar
het gaat om de geboden van de Here, die ons liefheeft en dus wil dat wij
hem liefhebben.
In de bijbel, vooral in het Oude Testament, wordt onder „wet" alles verstaan,
wat God gesproken heeft.
De wet des Heren bevat dus ook al Gods beloften.
Wij mogen daarom in Psalm 1 lezen: welzalig de mens, die aan het Evangelie
zijn welbehagen heeft.
Of helemaal Nieuw Testamentisch: die zich verheugt in de Here Jezus
Christus.
Wie zich door hem laat gezeggen is een gelukkig mens.
Hijds een boom, die vruchten draagt. Lekkere rijpe vruchten. En voor het ge
zicht hoeft hij niet te vrezen, want de Here kent de weg der rechtvaardigen.
Hij laat hen nooit in de steek.
A.D.
Heel het Oude Testament is vol van
verwachting. Die verwachting is de echo
van Gods beloften en ontstaat uit de
gelovige vergelijking van de dingen, die
men ziet met de dingen die men niet
ziet, maar die God heeft toegezegd.
Reeds Eva dacht, toen Kaïn geboren
werd, dat dit eerste kind ter wereld
reeds het beloofde vrouwezaad was,
de man, de held, die God zou geven
en die de kop der slang zou vermor
zelen.
Adam had ook de naam van zijn
vrouw veranderd van Manninne in Eva,
dat is „moeder der levenden" en daar
mee was zijn blik voorgoed op de toe
komst gericht.
Hoe meer de benauwdheid van het
leven de gelovigen deed ineenkrimpen,
des te meer hebben ze geroepen tot God
om hulp, om Zijn reddend ingrijpen in
de geschiedenis.
Toen Lamech in de benarde tijd vlak
voor de zondvloed zijn zoon een naam
moest geven, noemde hij hem Noach,
d.i. „deze zal ons troosten".
En als Henoch en Noach profeten
heten, dan is dit zeker hierom, dat zij
de verwachting levend hielden door
hun prediking.
De Here had de mens wel het para
dijs uitgestuurd, maar Hij zou hen buiten
dat paradijs niet aan hun lot overlaten.
Geloven is van meet af aan hopen
geweest.
Die hoop richtte zich niet op het
leven na dit leven, niet op de hemel,
maar op Gods komen op aarde, op
Gods ingrijpen in de geschiedenis, met
een radicale wijziging van heel de situ
atie.
Het Oude Testament zet de gelovige
met beide voeten op de aarde, op deze
aarde
De Grieken hebben helaas aan de
kerk geleerd de aarde te verachten en
de hemel te begeren, omdat we in de
hemel geen last zouden hebben van het
lichaam, en dergelijke minderwaardige
stoffelijke dingen
In de bijbel is de stof echter helemaal
niet minderwaardig en de geest der
mensen zeker niet minder zondig dan
het lichaam.
De bijbelse toekomstverwachting is
zeer aards. De hoop op een nieuwe
aarde is door de zondvloed niet wegge
spoeld, maar die hoop heeft zich na
die zondvloed wel versmald tot het land,
dat de Here geven zou: het land Ka
naan. Daar zou de nieuwe aarde zijn.
Daar zou God bij de mensen wonen en
die mensen zouden zitten onder eigen
wijnstok en vijgeboom en genieten van
melk en honing.
Het gericht zou aan het nieuwe para
dijs voorafgaan. De Kanaanieten moes
ten worden uitgeroeid. Dit volk was het
meest vervuild tot een wilde goddeloos
heid, zoals dat ook geweest was met
vrijwel de hele mensheid vóór de zond
vloed en daarna weer met Sodom en
Gomorra.
In Kanaan is na de intocht onder
Jozua wel iets vervuld van de beloften,
maar de hoop is niet gestild.
Eerst had men geen koning. Dat was
prachtig, want God zou rechtstreeks
regeren, door Zijn eigenhandig gege
ven geboden. Maar het scheelde niet
veel of in de richterentijd werd Israël
een heidens volk. Zó was het door de
Kanaanieten besmet en zo'n attractie
had de zedeloze Baaldienst
Het land Kanaan bood wel even iets
van een voorsmaak van de nieuwe aarde,
maar was de nieuwe aarde niet. De wet
kan zonder meer de goddeloosheid niet
tegenhouden.
Toen gaf de Here David, de man
naar Zijn hart. In hem wordt de theo
cratie - de Godsregering op aarde wer
kelijkheid, ofschoon gebrekkig. In de
rijkdom en in de wijsheid en de grote
macht van Salomo wordt ook iets van
de heerlijkheid van het Koninkrijk Gods
zichbaar. En in sommige van zijn na
komelingen zien we er telkens wat van.
Maar in vele van de latere koningen
zien we er niets van.
In het tien-stammenrijk wordt de
situatie getypeerd door Achab, die de
Baaldienst tot staatsgodsdienst maakte.
De nieuwe aarde leek verder weg dan
ooit.
Toen kwam de ballingschap.
Maar hoe meer de dingen, die men
zag, vloekten met wat God beloofd had,
hoe meer er mannen door Gods Geest
werden bezield om de hoop levend te
houden.
De profeten hebben in bonte beelden
- nooit los van de historische situatie,
waarin zij leefden - de toekomstige
heerlijkheid beschreven.
Hoe prachtig heeft vooral Jesaja de
nieuwe aarde geschilderd en geprofe
teerd van het vredesrijk
God zou komen en alles nieuw ma
ken. En Sion zou het middelpunt wezen
van het grote wereldrijk van Davids
Zoon.
De verwachting wordt nu een Mes
siaanse verwachting. De nieuwe aarde
zal een Koninkrijk wezen. De gestalte
van deze Koning wordt in de profetieën
steeds scherper omlijnd. Zó zelfs dat,
als de wijzen uit 't Oosten de weg
zoeken, zij door de schriftgeleerden naar
Bethlehem worden verwezen.
En Jezus Christus zelf heeft in de
Schriften Zijn eigen beeld reeds vroeg
herkend en Zijn taak er uit begrepen.
Achteraf is de gestalte van Jezus
Christus duidelijk te herkennen. Zonder
overdrijving kunnen we zeggen, dat
zonder Jezus Christus het Oude Testa
ment een boek is zonder kop of staart.
Ook buiten het Oude Testament
Van harte hoop ik, dat de discussie's
rond het optreden van de evangelist
Billy Graham niet in het kerkelijk ver
geetboek raken. Zijn optreden vanuit
Dortmund en de presentatie daarvan
in Hilversum waren opvallend genoeg.
In de schijnwerpers van de televisie
werd dit onder de aandacht gebracht,
niet alleen van heel de kerk, ook van
heel ons land. Daardoor werden de
meest wezenlijke vragen over de op
dracht om het evangelie te verkon
digen op een indringende manier on
der ieders aandacht gebracht. Zo, dat
het naar mijii gevoel niet te ontwijken
is, dat rond déze maiiier van verkondi
ging de discussie, die de laatste tijd
onder ons gevoerd wordt, zich zal sa
menbundelen. Qaarom verbaasd het mij
dat tot nu toe de reacties zo mager zijn.
Juist omdat het hier gaat om een duide
lijk antwoord op de vraag wat het evan
gelie is, dat wij verkondigen (moeten).
Wanneer wij zeggen dat het evan
gelie ieder mens oproept tot bekering,
tot geloof in Jezus Christus en tot ge
hoorzaamheid aan Zijn Woord en
Geest dan zal ieder het daar van harte
mee eens zijn. Maar direct daarna
dringen allerlei vragen zich aan ons op:
hoe zullen wij concreet aan deze ge
hoorzaamheid gestalte moeten geven
Door te leven uit de vreugde van de
verlossing en door andere daarbij te
betrekken, door hen te vertellen over de
wondermacht van Gods genade en be
loften. Dat is het éne antwoord. Door
met ons leven en met onze daden ons
in te zetten voor de gerechtigheid en
de vrede, als een zoutend zout in deze
maatschappij.
Door weerstand te bieden tegen het
Op een zonovergoten middag heb ik
bij het beruchte stootblok gestaan. Het
stootblok van Westerbork. Voor de
Joden toen het eind van de vrijheid en
het begin van de dood. Over millioenen
kilometers gerekend zijn er maar wei
nig van die eindpunten, slechts enkele
stootblokken. Maar waar zij zich ook
bevinden, er zal bij weinige zóveel zorg,
leed en smart samengeperst zijn, als
bij dat vroegere doorgangskamp en ver
nietigingslager.
Op ongeveer 10 km. van het centrum
van het dorp Westerbork, midden in
een bos met prachtige bomen en vrolijk
zingende vogels, bevindt zich het be
ruchte kamp.
Oorspronkelijk door de Nederlandse
regering gebouwd om Duitse Joden te
herbergen, die, uit hun vaderland ge
vlucht voor de Nazi-terreur, naar het
gastvrije Nederland gekomen waren.
Al te graag werd het door de bezetters
na mei 1940 in gebruik genomen, om
na het met prikkeldraadomrastering om-
wordt er een toekomstverwachting ge
vonden. Alle volkeren hebben in hun
godsdienstige opvattingen een verhaal
over een verloren èn over een toekom
stig paradijs. Deze verwachting heeft
iets te maken met wat de theologen
noemden „de algemene genade" en is
'n bewijs van de eenheid van 't mense
lijk geslacht.
Alle volkeren stammen af van Noach.
En vader Noach is een door Gods Geest
bezielde profeet geweest, die de bij
zondere openbaring Gods, aangaande
Zijn genadig komen, aan zijn zonen
zeker heeft doorgegeven.
Die arktraditie is verbasterd en de
heidenen hebben haar tot een haast on
herkenbare caricatuur gemaakt, maar
onuitwisbaar is de verwachting van een
nieuwe aarde- als een plooi ingestreken
in het besef der mensheid.
Zó diep zit deze verwachting er in,
dat ook de goddelozen haar niet kunnen
kwijtraken. Ook zij, die Gods blijde
boodschap verwerpen, kennen de hunke
ring naar een nieuwe aarde, naar een
betere wereld en een maatschappij,
waarin „de zachte krachten" zullen
heersen.
Op 't ogenblik is de bovendrijvende
leer, dat we niets te verwachten hebben.
kwaad en de zonde, die deze wereld
doortrekt.
Dat is het andere antwoord. Het gaat
om uw eeuwig heil, om uw behoud.
Daarvoor heeft de Heiland al de ver
schrikking van het lijden gedragen. Hij
is met ontferming bewogen en Hij roept
u om uw zondige wegen te verlaten
om door Hem gered te worden. Om als
Zijn discipelen te getuigen van de be
vrijding en de kracht die Hij ons geeft.
Dat is het ene antwoord. Met daar
naast ook het andere: God heeft deze
wereld alzo liefgehad en wij zullen
met onze daden moeten tonen dat wij
de kerk van Christus zijn. Want de kerk
is er niet voor de kerk, maar die is er
voor de wereld. Wij zullen moeten
dóen wat de wil des Vaders is en dat
betekent dat wij niet de nood die er is,
met onbewogenheid kunnen aanzien.
Ten onrechte heeft de kerk zich laten
inkapselen in een maatschappij, die op
macht en op geld gebaseerd is. Wij
mogen ons niet binnen de kerkmuren
laten opsluiten bij preek en orgelmuziek.
Wij zullen de bevrijdende overwinning
van onze Heiland zichtbaar moeten ma
ken in de vernieuwing van de samen
leving. Daarin -zal de kerk voorop moe
ten gaan omdat wij de weg weten en
omdat wij de opdracht daartoe ont
vangen hebben.
En als er dan gesproken wordt over
vernieuwing van de structuren van de
kerk dan komen deze twee antwoorden
met kracht op ons af. De kerk zal veel
duidelijker moeten getuigen van Gods
genade. Daarin zijn we eenstemmig. De
manier waarop dat gebeuren moet
brengt echter ons midden in vaak on
stuimige discussies.
geven te hebben en van hoge wacht
torens te hebben voorzien, het daarna
te gebruiken als opvangcentrum voor
de vernietiging van de Joden.
Het geheel werd gecompleteerd door
een gaskamer en een verbrandingsoven,
al was het niet op die capaciteit be
rekend, als soortgelijke kampen in Polen
en Duitsland.
Vanaf station Hooghaluen liep door
een schilderachtig laantje een enkele
spoorlijn, om de slachtoffers te ver
voeren, die niets anders verweten kon
worden, dan dat zij tot het oude bonds
volk behoorden.
Midden in het kamp stond aan het
einde der rails het stootblok. Net als
anderen, waar ook ter wereld. Een
voudige spoorwegbielzen aan elkaar ver
enigd en aan de achterzijde opgehoogd
met grond. Met dwarsliggers op buffer
hoogte extra versterkt om de zware
overvol geladen beestenwagens tegen
te houden als zij te ver doorschoten.
Bij de herdenking van onze bevrij
ding, enkele weken 'geleden, werden
De voorspellingen zijn vreselijk somber
(1984) Maar toch blijven massa's
mensen hardnekkig optimist en geloven
(enig bewijs is er niet) dat uiteindelijk
de mensen toch wijs zullen worden;
wijs en goed, en de wereld een werke
lijke heilstaat.
Hoe hartstochtelijk heeft Henriëtte
Roland Holst gezongen van die toe
komst
Wij mogen dat niet becritiseren, door
dit optimisme aardsgezindheid te noe
men. Henriëtte Roland Holst verlangde
zeker niet naar een soort luilekkerland
of een eeuwig pensioen in een half
villatje. Dat zat wel dieper
En we zagen, dat Gods beloften zeker
ook de aarde gelden en het lichamelijke
leven
Maar zonder Jezus Christus en de
verzoening der zonden heeft geen enkele
verwachting zin.
Zonder Heiland geen heilstaat
Jezus Christus is de enige, in wie al
Gods beloften ja en amen zijn.
Hij zal al de dingen nieuw maken.
Hij zal Psalm 72 door Zijn komst tot
de laatste vervulling brengen:
Dan ruist op alle bergen vrede
Heil op den heuvlen top. A.D.
Daarom is het optreden van Billy
Graham zo belangrijk. Omdat hij met
bijzondere nadruk het eerste antwoord
geeft. Voor het besef van velen doet hij
het plaatsvervangend. Omdat hij doet
wat de kerk zou moeten doen, maar
waar de kerk niet aan toekomt omdat
die veel te veel in beslag genomen is
door interne problemen en aangevreten
is door innerlijke onzekerheid en traag
heid. Een levend geloof is immers een
getuigend geloof
Daarom juist, op dat punt was het
voor mij bijzonder boeiend om een ge
sprek mee te maken met Ds Brucks,
van Youth for Christ. Omdat hij rond
uit erkende, dat hij zich bewust was,
dat het evangelie een bredere inhoud
heeft dan alleen de indringende oproep
tot bekering. Hij noemde dit een reduc
tie, een vereenvoudiging van de bood
schap, die Youth for Christ bewust
gekozen heeft, omdat het in het evan
gelisatiewerk niet mogelijk is om heel
het evangelie in één keer te verkondigen.
Omdat de bekering als eerste antwoord
zal moeten brengen tot het tweede.
Omdat die niet van elkaar losgemaakt
mogen worden. Maar daar zou ik dan
gelijk aan willen toevoegen, dat het
tweede ook niet mogelijk is van het
eerste.
Op deze manier lijkt het probleem
„opgelost".
Intussen is dat allerminst het geval.
Want dan pas begint het, de moeilijke
weg om een evenwicht te vinden tussen
twee uitersten die zoals het op het
ogenblik ligt, bezig zijn de gemeenschap
van de kerk van Christus uiteen te
trekken. Wat is ons getuigenis De
oproep tot bekering en bevrijding of de
oproep om te strijden voor een leefbare
wereld Het zal alletwee moeten, in
geloof en in nuchterheid. Maar hoe
vinden wij dat evenwicht I.P.D.
naast dat stootblok, het symbool van de
dood, twee marmeren platen gelegd.
Op de linkerzijde staat de klacht uit
Klaagliederen 4:18 gebeiteld:
Zij belaagden ons bij elke schrede
zodat wij over onze pleinen
niet gaan konden,
ons einde was nabij
onze dagen waren vervuld,
ja, ons einde was gekomen
Terwijl ik zo in gedachten bij het
oude stootblok stond en deze woorden
overdacht en mij probeerde in te denken
het verschrikkelijke leed en de niet te
beschrijven smart, dat hier geleden is,
zag ik ineens iets wonderlijks.
Tussen twee liggende bielzen van het
stootblok, was waarschijnlijk bij de bouw
een zaadje van een boom terecht ge
komen. Dat was daarna gaan groeien.
In de loop der jaren was het een
boom je geworden en het dikker wor
dende stammetje had schijnbaar het
onmogelijke volbracht, het had de ste
vig aan elkaar gekoppelde dwarsliggers
uit elkaar gedrongen^
Uit levensdrang.
Ik probeerde vast te stellen, wanneer
dit groeiproces begonnen zou zijn. En
