Apartheid en naastenliefde
m m lei cc
der geslachten
telex uit rjepu
Achter slot
en prikkeldraad
maar dat dan weer gezegd wordt: „Dat
zijn idealisten, zover zijn we nog niet".
„Maar mijnheer Paulus, zo is het
toch begonnen allemaal, dus ergens moet
het toch kunnen
Paulus schudt het hoofd en denkt
ernstig na, dan vraagt hij zeer beslist:
„Is het overal zo, wordt dit alles in
heel jullie land zo beleefd, wordt er
overal zo met het geloof in Jezus Chris
tus omgesprongen
„Ja, ik denk van wel, want de Sy
nodes en bisdommen doen het ook, die
kunnen uren vergaderen over dingen,
die het allemaal nog moeilijker maken".
„Wacht", zegt Paulus, „laat ons niet
meer tijd verspillen, ik moet hen zo vlug
mogelijk allemaal bereiken, hoe kan dat
het beste
Ik verwees hem met enige schroom
naar de t.v. Als U daar eens voor kon
komen had U ze allemaal en liefst na de
fabeltjeskrant van mijnheer de Uil, dan
is iedereen aan de buis, mijnheer
Paulus".
En plotseling zit ik alleen, het is in
middels donker geworden en tijd om
te gaan slapen, hoewel daar weinig van
komt.
De volgende dag kwart voor zeven,
zit ik gespannen te wachten en opeens
verschijnt daar inderdaad Paulus op het
Allen leden van één lichaam 1 Cor.
12:12-31):
Want gelijk het lichaam één is en
vele leden heeft.
Nu heeft God echter de leden, elk
in het bijzonder, hun plaats in het
lichaam gegeven
Hij gaf meer eer aan hetgeen mis
deeld was, opdat er geen verdeeld
heid in het lichaam zou zijn, maar
de leden gelijktijdig voor elkaar zouden
zorgen.
Het oordeel van de Zoon des mensen
(Matt. 25:31-46):
Voorwaar, Ik zeg U, in zoverre gij
dit aan één van deze mijn minste
broeders hebt gedaan, hebt gij het Mij
gedaan.
De voetwassing (Joh. 13:1-20):
Indien nu Ik, Uw Heer en Meester,
u de voeten gewassen heb, behoort ook
gij elkaar de voeten te wassen.
De preekbeurten en de lezing van
Ds. Heyns in de Vlissingse gemeente
hebben voor ons het Zuid Afrikaanse
probleem weer actueel gemaakt. Het
is opvallend, dat wij Nederlanders ons
zeer veel permitteren ten aanzien van
het vormen van een oordeel over
broedervolken.
Het zijn juist de situaties in landen,
die wij als nauw verwant ervaren waar
over de heftigste discussies worden
gevoerd: de Verenigde Staten, Grieken
land, Spanje, Portugal. De afschuwe
lijke toestanden waaronder meer dan
de helft van de wereldbevolking zucht
in Oost-Europa, Rusland, China, de
Arabische landen en delen van Afrika
veroordelen we natuurlijk ook wel, maar
dat wordt blijkbaar als zo onverander
baar en zo ver weg gevoeld, dat wij
het zwijgen er maar toe doen. Het feit,
dat de moedertaal van Ds. Heyns door
ons zonder meer werd verstaan en ver
trouwd in de oren klonk, deed opnieuw
begrijpen, hoe sterk wij cultureel en
religieus verwant zijn met de Zuid Afri
kanen. Dit geeft inderdaad het recht en
de plicht om belangstelling te hebben
en zelfs een oordeel te vormen over de
problematiek van dit volk.
Helaas is het luisteren niet een
Nederlandse volksdeugd. Zelfs als ge-
beeld en verteld, dat hij is uitgestuurd
om voor ieder die het horen wil, te ver
tellen wat we nog steeds verkeerd
deden. Hij haalt verschillende zinnen
aan uit zijn brieven aan Corinte enz.
Waaronder enkele zeer duidelijk, zoals:
„Alles is geoorloofd, maar niet alles is
nuttig",en „Laat ieder leven zoals de
Here hem toebedeeld heeft". Ook: „Al
wat in de vleeshal te koop is moogt
ge eten" en: „Onderzoekt alle dingen,
maar behoudt het goede", en dan merkt
hij nog op: „Ik moet wel mijn afkeuring
uitspreken, dat Uw samenkomsten niet
tot zegen, maar soms tot schande zijn;
daarom houd U met mij aan deze regels:
„Niet dat ik dit alles reeds verkregen
heb, of volmaakt zou zijn, maar ik jaag
er naar, of ik het ook grijpen mocht,
omdat ik door Jezus Christus gegrepen
ben. Vrienden, ik voor mij acht niet
dat ik het reeds heb, maar één ding
doe ik, vergetende hetgeen achter mij
ligt, jaag ik naar het doel, om de prijs
der roeping Gods, Die van boven is in
Christus Jezus „storing"
Het beeld valt weg. De kijkers gaan
in discussie en waarover dacht U
Ze praten nog uren over... „of het
wel zo hoorde: het Evangelie in het
reclame programma
J. de Winde
loofsgenoten bleek het moeilijk een
christelijke dialoog op te bouwen en met
liefdevolle bewogenheid te luisteren
naar en mede te denken met de broeders
aan de andere kant van de wereld. Ik
zou hiermee kunnen besluiten en U
oproepen om niet alleen critisch de ont
wikkeling in Zuid Afrika te begeleiden,
maar ook biddend en luisterend naar de
ander.
Gezien het artikel van Ds. van der
Schoot wil ik echter graag enkele over
wegingen voor U neerleggen, die een
andere benadering kunnen mogelijk
maken, dan door de vurige bestrijders
van de apartheid wordt voorgestaan.
Om een positiever uitgangspunt te
kiezen begin ik met de volgende stel
lingen:
1. Er is geen land in Afrika waar zo
veel rust heerst als in Zuid Afrika.
2. De welvaart van de gekleurde be
volking is in grote gedeelten van
het land hoger dan ergens anders in
Afrika. Ds mogelijkheden voor
onderwijs, geneeskundige behande
ling en huisvesting zijn zeer behoor
lijk en worden snel uitgebouwd.
3. Er is een bevredigende groei van
het christendom onder de kleur
lingen. De zending lijkt in Zuid
Afrika betere kansen te hebben dan
in de rest van Afrika.
4. Er is geen volk dat een groter deel
van zijn nationaal inkomen uitgeeft
voor ontwikkelingshulp dan de wel
varende blanke bevolking van Zuid
Afrika. Voor de ontwikkeling van
de enorme mensenmassa's waarvoor
zij zich verantwoordelijk achten
krijgen zij geen hulp van buitenaf:
integendeel wordt hun economie en
hun beleid tegen gewerkt door
internationale machten. Desondanks
zijn de resultaten minstens verge
lijkbaar elders in de wereld.
Om enige bescheidenheid bij ons zelf
te stimuleren voordat we over Zuid
Afrika oordelen nog de volgende stel
lingen:
1. Onze samenleving wekt veel meer
onlusten en degeneratie veschijnse-
len op dan in Zuid Afrika. Denk
aan de provo en nozemrellen, het
enorme aantal psychische stoor
nissen, ontkerstening.
2. Ondanks onze zeer grote welvaart
is de jaloezie ten aanzien van de
genen die nog meer verdienen alleen
maar toegenomen.
3. Onze ontwikkelingshulp, zelfs voor
de rijksdelen over zee is minder dan
Zuid Afrika doet voor zijn Bantoe
gebieden.
4. Nog slechts zes jaar geleden in
Nieuw Guinea en 25 jaar geleden in
Indonesië voerden we een „apart
heid" met de bijbel en het geweer in
de hand, dat in schrille tegenstelling
stond met wat Zuid Afrika thans
doet. En dan te bedenken, dat we
op Java stonden tegenover een hoog
ontwikkeld volk.
Uitgaande van de boven het artikel
genoemde bijbelgedeelten en van de
stellingen die moesten dienen om een
positievere benadering te krijgei^ ten
aanzien van onze bloedverwanten en
geloofsgenoten in Zuid Afrika en om
de nodige bescheidenheid in acht te
nemen, wil ik proberen de oplossing
die men met de apartheidspolitiek zoekt
te benaderen.
Het uitgangspunt is de feitelijkheid,
dat een kleine maar krachtige en op veel
punten ook machtige blanke bevolkings
groep staat tegenover een uit het Noor
den opdringende massa Bantoes, enorm
in aantal, minimaal ontwikkeld, ge
fixeerd in primitieve stamgewoonten of
na doorbreken daarvan los geslagen van
iedere culturele binding. De blanke be
volking wil zijn eigen identiteit be
waren. Dit recht kan men hen moeilijk
ontzeggen. Bovendien heeft men geen
bemoedigende voorbeelden van anders
gerichte experimenten elders: de sterke
rassen vermenging in Zuid Amerika en
de zwarte regeringen in b.v. Kenya,
waar de Aziatische bevolking massaal
probeert weg te komen. Verder wil de
blanke zijn bezittingen behouden. Na
tuurlijk ook uit eigen belang. Echter als
hun efficiente productieapparaat de
lucht in gaat door nationalisatie of be
heer door minder deskundigen, dan zal
ook de ontwikkeling van de zwarte be
volking stagneren.
Op grond van deze overwegingen
wil men nu een gescheiden ontwikkeling
van de verschillende rassen bewerk
stelligen.Ieder ras zijn eigen areaal, zijn
eigen scholen en helaas ook zijn eigen
kerken. Een Bantoe die is afgestudeerd
moet terug naar zijn eigen volk om
zijn kennis aan zijn mensen ten dienste
te stellen. Ieder ras moet zijn kader ont
wikkelen. Men wil de tragiek ver
mijden, dat goed opgeleide krachten
hun volk ontrouw worden en hen in
armoede en onkunde achter laten.
Tot zover zullen de meesten van U
weinig bezwaar kunnen hebben tegen de
gang van zaken. Indien U wel bezwaren
hebt zult U moeten erkennen, dat men
recht heeft om zijn eigen regels te
maken. Dit geldt ook voor de Bantoe,
want in de enorme gebieden die voor
hen zijn aangewezen, hebben zij ver
gaand zelfbestuur. Voor zover zij zich
in de blanke gebieden vestigen, hebben
zij zich aan de daar geldende wetten
te houden.
Helaas zijn er enkele aspecten, die
niet of nauwelijks meer aanvaardbaar
zijn voor de christen. Verscheidenheid
accoord: wij zijn verschillende leden;
maar in wezen wel gelijkheid: het ene
lichaam waartoe wij behoren. Kan de
blanke Zuid Afrikaan zijn zwarte
broeder werkelijk als gelijke benaderen
Hoe moeilijk dat is merken we als we
in onze eigen kerken proberen om arm
en rijk, dom en begaafd, maatschappe
lijk aangepast en asociaal naast elkaar
te zetten en samen te houden. Histo
risch, cultureel en actueel zijn de ver
schillen in Zuid Afrika nog veel groter.
En toch mogen wij de wezenlijke ge
lijkheid van de mensen ook voor Zuid
Afrika als uitgangspunt stellen.
En dan stoten wij tegen de zoge
naamde „kleine apartheid": de ge
scheiden bussen en treinen, de aparte
woonwijken, zwembaden, toiletten etc.
de verschillen in beloning voor gelijke
arbeid en nog zoveel meer.
Natuurlijk kan men dit ook allemaal
verdedigen: ieder heeft toch het bij
zijn volk behorende terrein, waar hij
met zijn rasgenoten geheel gelijk is en
als de ontwikkeling langzamerhand de
bestaande verschillen doet verminderen,
zal de wezenlijke gelijkheid als mens
zijn ontwikkeld tot ene gelijkwaardig
heid als burger met behoud van de
apartheid van de verschillende volken.
Deze geïdealiseerde eindtoestand kan
echter alleen worden bereikt, als het ene
volk het andere niet zo diep krenkt,
dat een onverzoenlijke haat ontstaat.
Het huidige paternalisme biedt helaas
talloze mogelijkheden tot onaanvaard
bare vernederingen, doordat het pseudo
vaderschap bij zijn uitvoering meer door
eigen belang en winstbejag wordt ge
voed dan door liefde en opofferingsge
zindheid. Hoe fraai het systeem ook
theoretisch klopt, het kan alleen succes
hebben als we een enorm vertrouwen
hebben in de deugden van de mens.
En omdat die deugden zo snel uitge
put raken en omdat we niet steeds op
nieuw Christus herkennen in de nood
druftige en onontwikkelde mensen die
wij tegenkomen, moet ook deze kant
van de zaak gereglementeerd worden.
Bedenk wel hoeveel makkelijker wij het
hebben met ons guldentje in de collecte-
zak voor Biafra. De blanke Zuid Afri
kaan moet in de letterlijke zin met de
voetwassing beginnen en zich voor zijn
gevoel volledig neerbuigen om dienst
baar te worden aan de Bantoe.
De kleine apartheid zal deze houding
niet gunstig beinvloeden, maar daaren
tegen bewust of onbewust de relatie
van heer en knecht suggereren. Ook de
persoonlijke relatie met de medemens
wordt er door verstoord. Ondanks alle
verscheidenheid zijn er reeds nu tal
rijke gelijkheden: kerkelijk, intelectueel
en soms zeis materieel. Deze gelijkheden
moeten beleefd kunnen worden. Als
het dan nodig is om waar mogelijk
aparte kerken te stichten voor zwart en
blank, zodat ieder in zijn eigen cultuur
patroon zijn eredienst kan inrichten,
laat dan de broederlijke relatie over en
weer steeds opnieuw beklemtoond wor
den, ook b.v. door intercommunie. Als
het dan nodig is, dat vakgenoten ge
scheiden werken om hun eigen volk te
helpen ontwikkelen, hetgeen dus leidt
tot aanmerkelijke verschillen in hono
rering voor dezelfde arbeid, laat dan
de gelijkwaardigheid van de intellec
tuele mogelijkheden onderstreept wor
den door gelijke kansen tot verdere
vorming, congres en vergaderingbe-
zoek ook internationaal en zo mogelijk
door gelijkwaardige, zij het aparte vak
verenigingen en straks inspraak in de
bedrijfsvoering.
Zuid Afrika kan het hoogst ont
wikkelde land worden van zijn conti
nent, waarin gelijkwaardige volken in
apartheid met hun eigen cultuur en
talenten zich volkomen vrij, maar onder
ling staatkundig verbonden naast elkaar
bewegen, mits niet alleen aan de apart
heid wordt gedacht, maar minstens
even sterk aan de dienstbaarheid. In
tegenstelling tot het communisme, dat
gelijkheid tracht te benaderen door
macht en materiële gelijkschakeling,
zoekt in het christendom de ene mens
de andere door liefde en dienstbaar
heid. De christen krijgt een geweldige
kans in Zuid Afrika om zijn hervormde
krachten te tonen. Wij als toe
schouwers, die echter wel heel nauw bij
de zaak betrokken zijn, kunnen helpen,
ook wel met critiek mits niet afbrekend,
maar toch meer door een positieve bij
drage.
Zou het niet iets voor de kerken
van Zeeland zijn om met 40 a 100 man
via een chartervlucht een ruilprogramma
met Zuid Afrikaanse christenen te orga
niseren Ds. Heyns, die wij spoedig
terug verwachten in Vlissingen, zal
daarbij zeker medewerking willen geven.
Laat degenen die iets voor dit plan
voelen eens contact met mij opnemen.
A. J. Boom.
Een maand of wat geleden schreef ik
een telex over mijn jonge collega hier,
Djaka Sutapa.
Ik kan er niets aan doen, maar hij is
nog een telex waard.
Djaka is thans 25 jaar en is nu een
jaar als predikant werkzaam.
Gistermiddag - zaterdag - voelde hij
griep of malaria opkomen en kreeg twee
injecties van de dokter om het weekend
op de been te kunnen blijven. (Het is
griep- en malariatijd hier. In elk huis is
een zieke en de ziekenhuizen liggen
vol.)
Daarna werkte hij tot half één in de
nacht aan zijn preken.
Om half drie werd hij gewekt: er is
een kind van 7 jaar gestorven van men
sen die pas Christen geworden zijn. De
rest van de nacht bracht hij in dit gezin
door.
Om 7 uur zondagmorgen preekte hij
voor een volle kerk in het Indonesisch,
om half negen in het Javaans.
Daarna vroeg hij mij hem te vervan
gen in de dienst van twaalf uur in een
nabijgelegen desa. Hijzelf moest de be
grafenis van het kind leiden. Om half
vier preekte hij in de G.K.I.-kerk (de
leden van deze kerk zijn meestal van
Chinese afkomst), nu weer in het Indo
nesisch.
Dit is niet het enige weekend met
zo'n programma, en Djaka is niet de
enige predikant hier met zo'n program
ma.
Je vraagt je af: „Hoe houden ze dat
vol
Een deel van zijn salaris wordt door
u betaald, via uw zendingsbijdrage:
welbesteed
Het is zinvol als collega's in Neder
land de gemeente in de voorbede be
trekken bij het werk van de generatie
van jonge predikanten in Indonesia
Drs. W. H. M. Reinders,
kadervormingspredikant.
In „De Wachter", het kerkblad van
de Christian Reformed Church in Ame
rika, las ik dat mijn studievriend van
het eerste begin, Frans Guillaume, zijn
emeritaat heeft gehaald. Toen de oor
log uitbrak stond hij in Sneek. Daar
werd hij gevangen genomen. Na de
oorlog stond hij nog in Amsterdam
(W.) maar vertrok al spoedig naar
Amerika.
Bij zijn emeritaat werden ook enkele
herinneringen opgehaald uit zijn Sneker
tijd. „Opdat wij niet vergeten", neem
ik een paar stukjes over uit „De Wach
ter".
vervolg op pag. 3
32)
door Jan Lourense
Moeder Janna spelt „De Standaard", die zijn
anti Engelse gezindheid niet onder stoelen of
banken steekt.
Het wordt langzamerhand eenzaam om haar
heen. Gelukkig, dat Johan en Adri naast haar
wonen, hoewel Adri de handen ook vol heeft.
Twee jaar nadat Lieven Rochus geboren is, heeft
Cornelis zich aangemeld, die met de roepnaam
Kees door het leven zal gaan. En Adri is weer
in verwachting.
Bettekee is intussen getrouwd met haar Evert
en woont in Vlissingen in de haar vertrouwde
bakkerij en winkel. De oude Constandse rente
niert. Evert zwaait er de scepter.
Het vertrek van Bettekee heeft tot gevolg ge
had, dat er in De Lombardstraat een winkelmeisje
is gekomen, die gelukkig goed voor haar taak
is berekend. Natuurlijk helpt Adri ook zoveel
mogelijk.
Marie heeft al heel spoedig na haar examen een
plaats als onderwijzeres gekregen. In Goes. Ze
moet daar wel „in de kost" en komt per twee
weken een weekend thuis. Maar zij heeft moeder
Janna al ingefluisterd, dat er in Goes een onder
wijzer is, Jan Geleinse, die... nu dan weet moeder
Janna het wel
Pleun is in het laatste jaar van haar studie. Dan
gaat ook zij de deur uit. Er komen steeds meer
scholen met de bijbel, dus zal ook zij wel spoedig
een plaats hebben, dichtbij of verder weg.
Pieter is baas in de zaak van Van der Zanden
in Koudekerke welk bedrijf hij gekocht heeft. Van
thuis heeft hij vaders versterf gekregen en de
bank heeft hem graag geld geleend. Het aannemers
bedrijf loopt best. Zo nu en dan komt hij in Middel
burg en loopt dan bij moeder aan. Maar ja... hij
heeft in Koudekerke een lief meisje „aan de haak
geslagen". Waarom zou hij lang wachten met
trouwen
Ja, het gaat eenzaam worden in het leven van
moeder Janna, tenminste dat verbeeldt zij zich
wel eens. Het is vreemd, maar het is net, of zij
haar overleden man nu meer mist dan toen zij zich
intens met de zaak bemoeien moest en de handen
vol had met de opgroeiende kinderen.
Die staan nu practisch op eigen benen. Zij be
horen tot de nieuwe generatie. En die heeft weer
iets anders dan de vorige. De tijden veranderen.
Daar heb je nu (in zekere zin is dat niet zo
belangwekkend, maar zij voelt het toch zo aan)
de klederdracht. Op het platteland valt het (nog)
veel mee, maar in Middelburg en Vlissingen... nu
ja, Marie kon zo niet voor de klas staan, die moest
wel „in burger". Pleun heeft net zo lang gezeurd
- zij was de enige leerlinge op de Normaalschool,
die nog in dracht was - dat zij ook in burger
mocht. Adri en Bettekee zijn gevolgd. En dat
gaat in de steden zo maar door. Dat betreurt moe
der Janna. Er wordt een stuk verleden afgesloten.
Maar komaan... zij is niet eenzaam. Naast haar
wonen Johan en Adri met twee, straks drie,
kinderen. Zij meent bespeurd te hebben, dat Bette
kee, die heeft nog niets uitgelaten, ook in ver
wachting is. En Piet gaat spoedig trouwen. En dan
volgt Marie. Wie weet, als God haar in het leven
spaart, hoeveel kleinkinderen zij nog krijgt. Nu,
is zij dan eenzaam met haar kinderen en klein
kinderen
Zij weet toch ook wel, dat zij nooit eenzaam zal
zijn Want God is er altijd nocf. En Hij blijft,
ook bij haar.
Gaat het, onder 's Heren leiding, niet wonder
baarlijk in het leven Bekijk nu het geval, van
Wies Leijdekker. Zij is volkomen genezen. Hoe
dominee Dirks het voor elkaar heeft gekregen
weet zij niet in bijzonderheden. Maar na hersteld
uit „Eudokia" ontslagen te zijn en korte tijd in
het Magdalenahuis te Zetten geweest te zijn, is
Wies huishoudster geworden bij een jonge weduw
naar, met een kindje, die in Boskoop woont. De
man is volledig met het verleden van Wies op de
hoogte gebracht. Hij heeft het met haar aange
durfd. Ze zijn nu al enkele jaren gelukkig ge
trouwd en er is een baby. Wies, die er weer
patent uitziet en gezond is, is met haar man twee
maal in Middelburg geweest. De verhouding met
thuis is prima. Het is wel niet zo, dat Wies gelovig
geworden is. Haar man is wel kerks. Maar moeder
Janna gelooft niet, dat Wies in de kerk komt.
Maar wie zal zeggen, wat er nog gebeuren kan
Het is wel merkwaardig, dat haar moeder zo nu
en dan wel ter kerke gaat. Haar vader niet. Ja,
overweegt moeder Janna, God kan wonderlijk in
het leven van een mens ingrijpen. Dan zeggen ze
nog, dat er tegenwoordig geen wonderen meer
gebeuren. Wel. mensen, het leven is vol wonderen
„En vraagt Adri, die een paar maanden ge
leden haar derde kindje heeft gekregen; weer een
jongen die naar een oom Job is genoemd. „En
Ze hebben de laatste maanden enorm meegeleeft
met de vaderlandse politiek. Vandaag is de ver
kiezing voor de Tweede Kamer geweest. Er is een
hevige strijd gevoerd. De drie liberale groepen
hebben zich verenigd tot de zogenaamde Concen
tratie en de Anti-Revolutionairen, de Chr. Histo-
rischen en de Rooms-Katholieken hebben de Coa
litie gevormd. Links en rechts noemt men de
partijen. Nog nooit vertoond. Zo beleef je het,
dat bijvoorbeeld de Rooms-Katholieken in het
district Middelburg op de Anti-Revolutionairen en
Chr. Historischen in Brabant en Limburg hun stem
uit op de Rooms-Katholiek.
Johan is naar een bijeenkomst van de kiesver
eniging geweest, waar de uitslagen binnenkwamen.
En als hij thuiskomt is daar onmiddelijk de vraag
van Adri: „En
„In tien districten moet er herstemming plaats
vinden. Vermoedelijk komen er daar nog een paar
zetels voor rechts uit. Maar al is dat niet zo, rechts
heeft nu al de meerderheid".
„Prachtig", vindt Adri. „De gebeden zijn ver
hoord".
Een week later, bij de herstemming in de tien
districten, komen er nog vier rechtse kandidaten
uit de bus. In een bepaald district heeft de rechtse
kandidaat slechts één stem meer dan de linkse.
(wordt vervolgd)
