kust, keRk en koopva^Rt
1(H Df LUK
der geslachten
Attentie
U bespaart uzelf 2.50
HUIS EN HAARD
generale synode van de Ned. Her
vormde Kerk (uitg. Boekencentrum, 28
blz.), waarin duidelijk stelling genomen
wordt vanuit het bijbels getuigenis.
In 1968 schreef Prof. Dr. J. Ver-
kuyl: De dood van Martin Luther King
verplicht ons om nu zeer duidelijk partij
te kiezen in al die gevallen, waar ge
kleurde volkeren het slachtoffer zijn
van onrechtvaardige machtsstructuren.
Wij zullen het recht der armen en der
verdrukten moeten erkennen met woor
den en daden, en dat verplicht ons tot
een duidelijke stellingname in de
vragen in die landen waar onrechtvaar
dige machtsstructuren de hoop van de
gekleurde volkeren krenken. Wij den
ken aan Angola, Mozambique, de Soe
dan, Rhodesië en Zuid-Afrika. De dood
van Martin Luther King verplicht ons
op geen enkele wijze meer concessies
te doen aan het standpunt van mensen
als Dr. Vorster en ons niet langer te
compromitteren met voor tweeërlei uit
leg vatbare uitspraken. De dood van
Martin Luther King roept ons uit de
vadsigheid, uit de slaperigheid en uit
de traagheid tot een duidelijke stelling
namen" (Trouw - 9-4-'68 - p. 5).
Tenslotte de gereformeerde Prof. Dr.
H. M. Kuitert over het spreken van
de kerk: Wanneer in zulke dingen
(zoals het rassenvraagstuk) christenen
blijkbaar zowel links als rechts kun
nen, zowel voor als tegen - en dat alles
op grond van hun christen zijn - is er
maar één conclusie mogelijk: voor zon
christendom is er geen enkele toekomst
meer" (,,A.R. Staatkunde" december
1969). Hij geeft daarbij aan, hoe wij
DOLLE MINA'S
Als je in deze dagen de krant leest
of naar de T.V. kijkt, zie je stukken
over de actie Dolle Mina".
Op het eerste gezicht denk je, dat
het een grap is, een soort carnaval,
een voordracht. Maar nee, ze zijn dood
ernstig.
Hun ideaal is volkomen gelijkstelling
van de vrouw met de man. Deze jonge
vrouwen ergeren zich aan de plaats,
die de man inneemt in de maatschappij,
volgens hen nog altijd met een zekere
supperioriteit. En daar komen ze tegen
op.
Ze eisen in elk opzicht gelijkbe
rechtigd te worden. In sommige dingen
hebben ze gelijk.
B.v. Waarom moeten kleine meisjes
met een pop spelen en waarom krijgen
jongens een mecanodoos. Meisjes zijn
soms even handig met hun vingers als
jongens. Vroeger werden bij ons op
de lagere school tekenles aan de jongens
gegeven terwijl de meisjes handwerkles
hadden, 't Gevolg was, dat de meisjes
nooit leerden tekenen en het in hun
vrije tijd ook niet probeerden en dus
maar met een handwerkje zaten.
Nu zijn de opleidingen voor allen
gelijk. Meisjes kunnen alles leren, wat
vroeger alleen voor jongens mogelijk
was.
In de oorlog hebben de vrouwen in
alle landen bewezen, wat ze waard
waren. Wat een flinke vrouwen waren
er toen Ze namen rustig de leiding
van het bedrijf over terwijl de man
in dienst was, of in de gevangenis of
concentratiekamp zat, en zorgden daar
bij nog voor het gezin.
Nu zouden de mina's willen, dat ze
ook als de jonge vrouwen getrouwd
zijn konden blijven werken in hun
meestal goed betaalde baan en dat de
regering een groot bedrag zou besteden
voor het inrichten van tehuizen voor
uit de impasse kunnen komen, en vestigt
de aandacht op twee belangrijke aspec
ten: informatie en dialoog.
De .sprekende kerk" maakt niet al
leen gebruik van de massamedia (pers,
radio, televisie) maar zij is ook zelf een
massamedium: de verwerking van de
informatie vraagt op alle niveaus (lan
delijk, regionaal, plaatselijk) inventari
satie van de beschikbare deskundigheid,
dialoog in kleine groepen, en ook in de
gemeente als geheel bv. tijdens tweede
kerkdiensten, waarbij het de taak van
de predikant is om vanuit zijn theolo
gische discipline de informatie hanteer
baar te maken.
Prof. Kuitert eindigt met op te mer
ken. dat als deze innerlijke verdeeld
heid (en dus praktische sprakeloosheid)
van de kerk blijft voortbestaan, wij ern
stig rekening moeten houden met de
vraag of dit soms de weg is, waarop
God ons van bestaande kerkvormen af
helpt en ons leren wil zonder deze vor
men in de wereld te leven als mensen
die Zijn wil volbrengen. „Om dit laatste
is het immers begonnen, blijkens het
evangelie, en niet om het - eventueel
gezamenlijk - zeggen van ..Here, Here",
zonder doen (vgl. Matth. 7 21-27,
21 28-32)".
Het is goed, dit slotwoord serieus te
nemen, en daarnaar te handelen, ook in
het probleem (betekent letterlijk: wat
ons voor de voeten geworpen wordt)
van de rassen. Dat blijkt in het licht
van het evangelie een probleem van
liefdeloosheid te zijn: sociaal, econo
misch, politiek, cultureel.
Ds. Y. van der Schoot.
kinderen. Dat moeten dan de z.g.n.
..dagverblijven" zijn. De ouders brengen
de kinderen daar als ze naar het werk
gaan en halen ze 's avonds weer op.
Ik vraag me af: .Waarom moet de
regering daarvoor zorgen Om die
moeders in staat te stellen veel te
verdienen, waardoor er meer luxe en
welvaart in de jonge gezinnen komt
Tijd en geld voor mooie kleren, kapper,
reizen, bioscoop Dat is allemaal mooi,
in de tijd vóór dat die meisjes getrouwd
zijn. Dat gunnen we ze graag. Dat ze
werken met diploma's die ze gehaald
hebben en een goede werkkring ge
vonden hebben, dat is prachtig. Dat
is het -resultaat van de strijd van de
vrouwen uit de vorige eeuw.
Die hadden inderdaad te klagen
over discriminatie. In de tijd, dat al het
onderwijs nog door de ouders zelf be
kostigd moest worden, was het in de
meeste gevallen zo, dat alles besteed
werd aan de opleiding van de jongens
uit het gezin. De meisjes, ook dat was
niet nodig. Die trouwden toch wel.
Maar de meisjes, die niet trouwden
dan Dat was moeilijk, want de wer
kende" vrouw dat idee kende men nog
niet. Ze hadden er ook de opleiding
niet voor gehad. Nee. de vrouwen uit
die tijd, die hadden werkelijk reden tot
klagen.
Nu is dat alles anders geworden
Toch zie je in de bouwbedrijven, bij
schilder of metselwerk nooit vrouwen
werken.
In Rusland wel. Daar doen de
vrouwen alles. En in de jonge staat
Israël, zijn de vrouwen en meisjes in
alles precies gelijk gesteld aan de
mannen. Daar zorgt ook de overheid
voor de kinderen terwijl de moeders
werken.
Maar zowel Rusland als Israël
hadden hiermee een bepaald, wel over
wogen doel voor ogen.
In Rusland moest een achterstand
van eeuwen in gehaald worden, 't Was
op alle gebied achter, wat onderwijs,
techniek, geneeskunde, kunst en weten
schap betrof. Het was een land van
geweldige rijkdom van de groot grond
bezitters, en ellendige armoede voor het
grootste deel van het volk. Aan dat
geweldige projekt moesten ook de
vrouwen en meisjes mee helpen.
En Israël. Dat moest van de grond
af opgebouwd worden. Daar was zó
veel te doen, dat iedereen, ook de
meisjes mee moeten helpen. Daar is
dan de enige oplossing, dat de staat
zorgt voor de dagverblijven voor de
kinderen. Natuurlijk lijdt het gezins
leven daar schade door. Hier in ons
land is dat wat anders. Hier gaat het
om de privé belangen van getrouwde
vrouwen.
In een gezin kan de vrouw en moeder
West van de Verenigde Staten en
Canada is de „zee, groot en wijd uit
gestrekt, waarin gewemel is zonder ge
tal, kleine en grote dieren. Daar gaan
de schepen..., zij allen wachten op
u.
De zee..., de Grote Oceaan.
Als men de 3000 km. lange kustlijn
volgt en altijd weer, waar de zon onder
gaat, deze oceaan ziet, vlakte zonder
ophouden, kan men de verwondering
in Psalm 104 proeven, en dat jonge
meisje verstaan, dat, voor het eerst zee
ziende, te huilen begon, omdat het hart
haar volschoot: zo groot, zo geweldig
Wanneer men dan bedenkt, dat deze
horizon slechts een klein deel is van de
18.000 km. lange oceaan-kust, dan moet
zelfs de moderne mens zich verwon
deren. Over wat Over wie Over
Hem, die zoals Jona het uitdrukte, de
„zee en het droge gemaakt heeft". De
zee het eerst. Bruisend uit de baar
moeder voortgekomen, werd zij door
deuren afgesloten en toegesproken:
„Zwijg stil, tot hiertoe en niet verder".
Op veel plaatsen ziet men die deuren.
Als flatgebouwen in een buitenwijk zo
liggen, hoog en massief, rotsblokken in
de branding verspreid; reuzen uit de
oertijd schijnen elkander er mede te
hebben bekogeld en midden uit hun
spel te zijn weggeroepen. Bergwanden
van 300 meter grendelen de zee af en
zware brekers barsten kapot tegen hun
voet. Maar 50 mijl verder zag ik aan
dezelfde oever hetzelfde water tot aan
grasgroene hellingen, waar boeren bezig
waren met hun vee.
Werkelijk, hier „verkeerde de wolf
bij het lam en weidde koe en berin
samen". Nog verder zonnen op het
witte strand massa's mensen zich in de
zon, en vult een klein kind zijn emmertje
met zeewater.
De zee der toekomst.
Er is een tijd geweest dat rond de
Middellandse Zee beschavingen zich
vormden. Zij zonken, en de Atlantische
nam de rol van deze binnenzee over-
Wereldhavens kwamen tot aanzien; een
landen-omspannend zeewegen-net vond
in dit geweldig bassin zijn oorsprong.
Maar wat te zeggen van deze Grote
Oceaan, die. halve aardbol wijd, tussen
West en Oost zich inschoof. Aan het
eind van de plas gaat de zon op en nog
diezelfde dag gaat in dezelfde zee ze
in kleur onder. Eén groot mysterie is
zij in haar diepten, groots in haar grens
loosheid, vervaarlijk in haar verten.
Toch zal dit Geweld eens binnenzee
worden, want reeds gingen en gaan
haar kusten als vleugeldeuren lang-
nu éénmaal niet worden gemist. Zonder
moeder ontstaat er in huis een leegte,
die niet op te vullen is, met luxe en
verruiming van horizon.
In zekere zin brengen jonge vrouwen
die vóór hun huwelijk in de maat
schappij gewerkt hebben, een offer als
ze zich vooraan alleen maar bepalen
bij de kleine kring van het gezin. Maar
anders komt er van de kinderen niets
terecht en lijdt ook het werk van de
man er onder.
Vele grote levensproblemen zouden
opgelost zijn als de moeders dit wilden
inzien.
Daarom is de actie van Dolle Mina
een strijd op de korte baan. Er zou
misschien iets gewonnen worden maar
er zou in alle levenskringen veel meer
worden verloren. En dat is het besluit
niet waard.
J.S.D.T.
zaam open. Wat God grendelt mag
soms de mens weer opendoen (Spr.
25': 2). Gesloten kustlanden zullen, zo
als profeten het voorzeiden, hun deuren
ontsluiten, eerst voor andere volken en
hun invloeden, en dan voor hun opper
ste Heer, want „zo zegt de Heer tot
zijn gezalfde: Koperen deuren zal ik ver
breken en ijzeren grendels verbrijzelen
en u geven de schatten der duisternis.
Heft, poorten, uw hoofden op omhoog,
opdat de Koning der ere inga".
De poorten staan in het Verre Oosten
al op een kier. Er vallen bijv. p. j. in
Los Angeles van 6-800 Japanse schepen
de haven binnen. Als waren zonen van
de Rijzende Zon forensen, zo reizen
ze hier af en aan. Dat was 350 jaar-
terug anders, toen Hollanders als enigen
Japan mochten binnenkomen, maar „met
de bijbels achter zegel".
Dit alles is nog maar een begin.
Achter de immense horizon doemt
China met 650, India met 450 en meer
oosterse landen met andere honderden
millioenen op. Indonesië, Australië, een
heel werelddeel. Met Azië en Amerika
een trits, die de Pacific omsluit, 1500
millioen mensen Als dit loskomt, gaat
de Grote Oceaan als volkeren-heerweg
op haar beurt de plaats innemen van
de Atlantic, met een potentie van 10-100
maal groter.
Nog is dit niet genoeg. Ook voor-
interstellair verkeer in de kosmische
ruimte schijnt deze oceaan de aange
wezene. Tweemaal reeds landden maan-
reizigers hier en maakten ruimteschepen
bij hun re-entry" haar tot haven.
De zee der toekomst.
Op de ontwikkeling naar deze toe
komst begon onder Gods voorzienigheid
Amerika's Westkust zich voor te be
reiden.
Eerst was ze nog maar een dood
kustgebied, waar Indianen een schamel
bestaan leidden. Toen stichtten mis
sionarissen uit Mexico er hun 21 „Mis
sions". Daarna kwamen druppelsgewijs
pioniers, voorlopers van de stroom, die
na de ontdekking van goud zich over
de kustlanden zou uitstorten. Tot dan
toe was de westerse penetratie bij de
bergen blijven steken. Het gele metaal
echter deed de sprong over Rockies en
Sierra's de moeite waard maken en
sinds 1846 daalden in steeds groter aan
tal toekomstige bewoners in ossekarren
de hellingen af en bevolkten het land
in lengte en breedte.
Californië is nu de dichtsbevolkte
staat, 19.000.000, terwijl er elk jaar een
half millioen bij komt. Met Oregon.
Washington en Canadees Columbia
wordt hier een nieuwe wereld opge
bouwd; met heel eigen leven. De men
sen zijn hier anders; hier wonen dich
ters, beeldhouwers, schilders en schrij
vers. Het klimaat is zachter en even
wichtiger, de natuur afwisselender en
geweldiger; de bergen het hoogst, de
zee het wijdst. Hier kan de aarde beven.
De Redwoods zijn de hoogste onder de
bomen. Na het goud kwam hier de olie,
en het geld rolt hier nu gesmeerd.
Tijdens deze in ter-continentale im
migratie ontstonden ook de kerken. Het
duurde langer en kwam wat later, maar
in aantal wedijveren nu de kerken met
die van de oostkust, ook in trouw aan
de bijbel. Hoewel de bevolking nog
steeds niet tot rust gekomen is, die een
oud land zijn bewoners schenkt en men
dus veel problemen door de vlotheid
van de bevolking heeft, sloeg de Kerk
aan en groeit in breedte en diepte. Men
vindt haar in allerlei schakering, Metho
disten, Anglikanen, Luthersen, Presby
terianen, Rooms Katholieken, om maar
te zwijgen van de vele secten, kerken
met durende „slagzij". Tegen hellingen,
in vlakte en vallei, op open land en aan
de kust ziet men de spitsen, en, langs
de wegen, de aankondigingen: Baptist
Church, 3 bloclcs east, Episcopal Church
„St. Peter by the sea", 1 block west.
(slot volgt)
JOZEF IN DOTHAN
De heer de Arend schreef weer een
nieuw lekespel. Zijn stof ontleende hij
aan de geschiedenis van Jozef en zijn
broers. Hij leunde daarbij aan tegen
het beroemde dichtwerk van Vondel.
Het is een vierdelig spel, afgewisseld
door solozang, viool en orgel, en samen
zang. Het wordt voorafgegaan door een
proloog en besloten met een slotwoord.
Met inbegrip van de omlijsting duurt
het spel 40 minuten.
Het werd voor het eerst gespeeld op
18 januari 1.1. in de Hervormde kerk
van Schoondijke.
Afspraken werden reeds gemaakt met
nog meer kerken in Zeeuws Vlaan
deren.
In de zomertijd zoeken soms kerken
naar een programma voor samenkom
sten met toeristen. Het stuk van de heer
de Arend lijkt me daarvoor zeer ge
schikt, temeer omdat er geen costumes
bij te pas komen. Het kan in iedere
kerk, tent of lokaal opgevoerd worden.
Zij. die de première hebben bijgewoond
in Schoondijke waren enthousiast.
A.D.
voor de lezers die het abonnementsgeld
voor het le halfjaar 1970 NOG NIET
HEBBEN BETAALD.
Wij attenderen sommige lezers die nog
niet hebben betaald er op, dat de betalings
termijn reeds voorbij is. Vriendelijk ver
zoeken we daarom de lezers niet langer
uit te stellen, maar 5.voor het le half
jaar of 10,voor geheel 1970 te storten
op giro 42280 t.n.v. Drij.Littooij 6 Olthoff,
Spanjaardstraat 47, Middelburg.
incassokosten per jaar en ons veel on
nodig werk met het uitschrijven van
kwitanties. Mogen wij op uw medewerking
rekenen
Ook de lezers die altijd via Boek
handel Fanoy betaalden worden
verzocht niet meer per kwitantie,
maar 5.te storten op giro 19522
t.n.v. Boekhandel Fanoy, Middel-
burg, of in de winkel per kas.
De lezers uit Vlisingen betalen niet
meer per giro, maar via het Kerkelijk
Bureau te Vlissingen.
Wvistevs, Koopvaardij predikant.
29)
door Jan Lourense
„Over mij gepraat Dat begrijp ik niet. Nu ja,
ik ken het meisje doordat zij wel eens in de
winkel kwam, maar zij heeft, bij mijn weten nog
nooit een voet hier in huis gezet".
„O, dat weet ik natuurlijk niet. Maar ik heb wel
begrepen, dat uw gezin (of moet ik zeggen: de
levenswijze van uw gezin?) indruk op haar ge
maakt heeft. Letterlijk heeft zij mij gezegd: „Als
ik was geweest als die mensen, dan lag ik hier
niet. Ik heb een rotleven geleid. „Precies zó,
juffrouw Israël, heeft zij het gezegd, al waren
de laatste woorden wel wat plat".
,,'t Is toch een goed teken, dat zij dat inziet",
meent moeder Janna.
„Inderdaad. Vandaar, dat ik zei: ik hoop haar
te kunnen redden. Maar zover zijn we nog niet.
„Maar, dominee, u komt nu hier, naar mij. Wat
kan ik nu voor haar doen
„Dat weet ik op dit moment nog niet. Zij vroeg
mij, u te schrijven en te vragen, of u eens met haar
wilde komen praten. Ik vond het beter, naar hier te
komen, eens kennis met u te maken en het u ver
tellen".
„Dus dan zou ik naar Rotterdam moeten. Wat
een reis Ik ben nog nooit van het eiland geweest,
dominee".
Dat verbaast dominee Dirks niet. Honderden en
nog eens honderden, misschien wel duizenden
mensen hebben nog nooit in een trein gezeten of,
hoogstens, over een kleine afstand.
„Wat niet is, kan komen, juffrouw Israël", lacht
hij.
„Ja, als het zin heeft, dat ik naar Rotterdam ga,
dan doe ik het. Maar wat moet ik er doen
„Dat weet ik niet, zuster. Zij heeft mij alleen
gezegd, dat zij met u praten wil. Méér weet ik heus
niet. Maar als dat nu eens tot gevolg zou kunnen
hebben, dat het meisje gered kan worden, ik weet
het niet, natuurlijk niet, zou dat..."
„Ik begrijp u, dominee. Ik ga naar Rotterdam;
naar het ziekenhuis. Het liefst zo gauw mogelijk.
Want u moet weten, dat mijn schoondochter hier
naast, de vrouw van mijn zoon Johan, één dezer
dagen haar eerste kindje verwacht en dan zou ik
toch graag hier zijn. Maar dat kan wel een week
duren".
„Ja, dan kunt u beter zo spoedig mogelijk gaan.
In Rotterdam is het heel eenvoudig. U komt aan
op het Maasstation en daar is een tram, lijn 10,
die brengt u vlakbij „Eudokia".
Ik zal een briefje schrijven voor een hoofdzuster
en,dat geeft u af. Dan wordt u bij de patiente ge
laten, bezoekuur of niet. 't Is zelfs beter, dat u
er buiten het bezoekuur is, dan kunt u veel rustiger
met haar praten".
„Het kan op één dag heen en weer, dominéé
„O ja, ik ga vanmiddag weer terug. Om twee
uur."
„Dan blijft u hier eten, als u dat wil".
„Nou, dat is wel wat veel gevergd, juffrouw
Israël."
„Geen sprake van. U bent naar hier gekomen.
Die reis moet u zelf betalen, vermoed ik. Enfin,
dat doet er niet toe. Eten is hier volop".
„Goed, ik vind het vriendelijk aangeboden. Maar
dan ga ik een. uurtje wandelen en Middelburg
bezien. Ik ben hier nog nooit geweest. Wat ik
er al van gezien heb nodigt uit méér te bekijken-
Wat een mooie stad
„Ja, dat zegt iedere vreemdeling. Wij zien dat
niet meer zo".
„Woont u al lang in Middelburg
„De Israëls O, wel enkele honderden jaren
„Van joodse afkomst?"
Met enkele woorden vertelt moeder Janna.
„Zo. Al spoedig dus protestant geworden. En
nu Hervormd of Gereformeerd. Ik ben Hervomd
predikant".
,,'t Is mij best. Wij zijn Gereformeerd. Sinds de
scheiding van 1834. Maar u is er mij niets minder
om".
„De meeste Gereformeerden denken er niet
zo over. Trouwens, ik moet eerlijk zijn, vele
Hervormden moeten niets van de Gereformeerden
hebben. Misschien hoor ik er daar ook wel bij".
Moeder Janna glimlacht. „Dominee, die leer
stellingen zullen er wel moeten zijn, maar voor
mij is het voldoende, als iemand Jezus als zijn
Heiland liefheeft. Om Jezus gaat het. Als we Hem
niet hebben, zijn we verloren".
„Dat is juist. In wezen is dat voldoende. Maar
gezien de verhoudingen van nu is u toch wel een
buitenbeentje in de kerkelijke vijver".
„Best mogelijk, dominee. Maar ik heb er vrede
mee. Nu nog iets. Zal ik juffrouw Leijdekker op
de hoogte brengen Ik heb geregeld contact met
haar".
„Neen, niet doen. Tenminste nu nog niet. Met
thuis is het nog niet in het reine. We moeten niets
forceren. Zij kan het niet verkroppen, dat zij weg
gejaagd is".
HOOFDSTUK 4
Wilt u even wachten
De portier van het ziekenhuis wijst op een stoel
en verlaat zijn kantoortje met de brief, die moeder
Janna hem gegeven heeft en die geadresseerd is aan
hoofdverpleegster Hoydonk. Als hij terugkeert,
zegt hij: „U moet nog even geduld hebben. Zuster
Hoydonk komt direct".
Hij blijkt een gezellig man te zijn, want hij be
gint een praatje. De klederdracht van moeder
Janna is er het begin van. Uit Zeeland. Nu, dat
is een hele reis.
't Is overigens een kort gesprek. Want een
minuut of tien later komt een zuster het kantoor
binnen. Moeder Janna schat haar leeftijd op een
jaar of veertig. Zij heeft een vriendelijk gezicht.
Met een moederlijke uitdrukking.
„Juffrouw Israël zeker
Zo langzamerhand is moeder Janna er aan ge
wend geraakt, dat zij „juffrouw" wordt genoemd.
Geleidelijk is, ook in Middelburg, de aanspraak
„vrouw" aan het verdwijnen, 't Is nu juffrouw"
en „mevrouw". Er zijn er nog niet velen, die met
„mevrouw" worden aangesproken.
(wordt vervolgd)
