Wiet bij geva!
Predikbeurten zondag 6 april 1969 (Pasen)
Predikbeurten zondag 13 april 1969
behandeling heeft genomen, voorlopig
gedelegeerd aan een deputaatschap dat
nu dit jaar met een rapport zal komen.
De verwachtingen zijn vrij hoog ge
spannen. en hoe kan dat ook anders,
nu we beginnen te beseffen dat het
er werkelijk op aan gaat komen.
Intussen hebben ook de gereformeer
de kerken deelgenomen aan de activi
teiten van het landelijk interkerkelijk
vredesberaad (L.K.V.), zoals dit sinds
1967 werkzaam is.
Vredesberaad.
Misschien typisch gereformeerd" is
het bestaan van een groep gereformeer
de kerkleden, die zonder enige officiële
kerkelijke opdracht bezig is met de
vragen van oorlog en vrede, en van
zijn gevoelens en zienswijzen blijk geeft
in publikaties. De groep noemt zich het
In onze catechismus belijden wij, dat
er geen enkel ding in de wereld zomaar
toevallig gebeurt. Gods hand bestuurt
alle dingen, de grote en de kleine. Wat
weten wij tenslotte er van of iets be
langrijk dan wel onbelangrijk is.
Soms gaan je ogen daar in eens
voor open, hoe kleine, schijnbaar ge
heel onbelangrijke dingen, grote gevol
gen hebben. Alles hangt met elkaar
samen, en alle dingen zijn schakels in
een keten.
Alles komt ons van Gods Vaderlijke
goedheid toe, zodat er geen ding ,,bij
geval" geschiedt.
Zo sprak de Here Jezus over de
haren van ons hoofd, en over de
mussen op het dak.
Het was ook helemaal niet toevallig,
dat er in de gelijkenis van de barm
hartige Samaritaan net een priester en
daarna een leviet voorbijkwam. Maar
we begrijpen de Heiland best, als Hij
in Zijn vertelling zegt: ,,en bij geval
kwam daarenz. Want hij sprak
de taal van het gewone dagelijkse leven
en in dat leven is het heel dikwijls zo,
dat er iets gebeurt dat op geen enkele
manier te berekenen is of te verklaren
uit voorafgaande omstandigheden. Dan
spreken we van „bij geval"
Als we evenwel doordenken, moeten
„Gereformeerd Vredesberaad". Zij pre
senteerde zich voor het eerst in 1967,
met een brief aan de generale synode,
gevolgd door een brochure waarin haar
standpunt uitgeschreven werd. „Stand
punt" is te eng geformuleerd, want juist
alle onderlinge verschillen van ziens
wijze binnen het beraad worden voort
durend ter sprake gebracht. Niettemin
zijn de negentien leden er samen van
overtuigd dat: „de kerk van Jezus
Christus een neen behoort uit te
spreken tegen het voorbereiden van,
het dreigen met en het voeren van de
moderne totale oorlog". En: „de kerk
moet dit neen volhouden, ook als ze
daarmee nog niet aan de politici zegt,
hoe zij vanuit dit neen politiek moeten
bedrijven".
Om vooral niet in het vage te laten
welke consequenties dit nü voor de kerk
haars inziens dient te hebben, verzocht
het beraad aan de synode om „er daar
om bij de Nederlandse regering op aan
te dringen, af te zien van het bezitten,
van het beheren en van het op eigen
grondgebied toelaten van kern
wapenen".
Het is duidelijk dat met name dit
laatste een heel eind verder gaat dan
wat in het herderlijk schrijven van de
N.H. synode gesteld wordt. Begrijpelijk
is dan ook dat noch de geref. synode
noch de kerkleden zomaar „ja" zeggen
tegen dit standpunt, en vooral: tegen
deze concrete aanbevelingen.
Nadere verantwoording.
Het Gereformeerd Vredesberaad
heeft nu opnieuw een boekje doen ver
schijnen, waarin wordt getracht zo ge
nuanceerd mogelijk te antwoorden op
alle redelijke én onredelijke vragen die
gesteld worden. Vanaf „Moskou zal blij
met jullie zijn" tot en met „goed, maar
hoe moet het dan
Veel van dergelijke vragen werden,
soms met toelichting, opgenomen en be
antwoord door individuele leden van het
beraad. Zodoende komen ook de onder
linge verschillen in opvatting onverhuld
tot uiting. Ongetwijfeld vergroot dit de
claim die het Gereformeerd Vredes
beraad doen wil op het geweten van de
(niet alleen gereformeerde) kerkleden.
In het boekje is een hoofdstuk op
genomen waarin schrijver dezes tracht
de (on)houdbaarheid van de stelling
„we hebben ABC-wapens om ze niet
te gebruiken" te onderzoeken. Een
onderzoek dus van het vaak zo naief-
optimistische spreken over „het even
wicht der afschrikking".
Tenslotte is in het laatste hoofdstuk
een soort (kleine) nieuwe katechismus
over oorlog en vrede opgesteld. Naar
het model van de „52 vragen" die prof.
dr. K. Strijd destijds beantwoordde.
Hierin wordt o.a. ingegaan tegen een
hantering van de Bergrede als een
ijzeren wet van het Rijk Gods. Want
dat leidt tot een even grote kramp
achtigheid t.o.v. de taak van christenen
en kerken, als het automatisch rede
neren in het schema van eze wereld.
„Meegenomen voor de vrede" wil
vooral een handreiking zijn voor krin
gen enz. Maar ieder die het wèl meent
met de wereld én met het evangelie van
het Koninkrijk, zal toch een keer door
deze vragen heen moeten kruipen. Op
hoop van zegen.
wij belijden dat er geen toeval bestaat.
Of God is een toeschouwer, een god,
die zich heeft teruggetrokken en zich
nergens mee bemoeit en ons onze gang
maar laat gaan, öf Hij bemoeit zich met
alles, letterlijk alles.
Maar de onderscheiding tussen grote
dingen, die God doet en kleine dingen,
die God niet doet, is niet te handhaven.
Ik ga hier nu niet verder in op de
vragen naar de verhouding van onze
vrije beslissingen en Gods hand, die
alles bestuurt. Wie daarover een buiten
gewoon mooi boek wil lezen, kope of
lene de dogmatische studie van Prof.
Berkouwer: „De Voorzienigheid". Dit
is m.i. het beste dat hierover geschreven
is. En zo, dat iedereen, die tot zijn ver
stand gekomen is, het lezen kan.
Als het waar is, dat de Here door
Zijn voorzienigheid alles bestuurt en
dat Zijn hand in alle dingen is die er
gebeuren, dan volgt hieruit, dat loten
een heel ernstige zaak is, die we alleen
maar zeer eerbiedig mogen verrichten.
Loten is aan de Here vragen, of Hij
voor ons de beslissing wil nemen. Loten
is een soort van gebed.
Nu meen ik, dat het niet goed is om
ons zelf te onttrekken aan de verant
woordelijkheid van een beslissing en
door middel van het lot de Here te
dwingen Zijn wil te openbaren.
Onder het Oude Testament was de
Here zo goed Zich daarvoor te lenen
en bestond er de mogelijkheid om heel
eerbiedig de wil des Heren te vragen.
Maar dat was een noodhulp, een be
helpen omdat de Heilige Geest nog niet
was uitgestort, Die ons in alles leidt,
door de verlichting van verstand en
hart.
Ik zou mij alleen maar in het aller
uiterste geval kunnen voorstellen, dat
wij de toevlucht tot het lot mogen
nemen. Maar dan moet het ook werke
lijk tot het uiterste gekomen zijn met
de onmogelijkheid zelf een beslissing te
nemen of een keus te doen.
Dat uiterste is er niet zo licht Daar
om: loot ganselijk niet
In de oude boeken, waarin haarfijn
werd uitgerekend wat allemaal mocht
of niet mocht, werd ook altijd veel
aandacht besteed aan het kans spel.
De methode van die boeken acht ik
onjuist. De wet des Heren is geen
reglement, waarin voor alle gevallen
van te voren is voorzien.
Maar dat in al die boeken het kans
spel verworpen wordt, daarmee ben ik
het van harte eens. Alle spelen, waarbij
het spel beheerst wordt door dobbel
stenen en dergelijke, vind ik een spelen
met Gods voorzienigheid.
Ik ben ook tegen alle loterijen voor
een goed doel, kienavondjes en raderen
van avontuur op christelijke bazars, enz.
Ik zal mij daar nooit tegen verzetten,
maar het heeft mijn instemming niet en
ik doe liever niet mee. Alle loterij is
een soort bidden: inschakelen van Gods
voorzienigheid. En dat mag zeker niet
voor allerlei grapjes of voor een goed
doel, of om aan een spelletje de nodige
verrassingen te verlenen.
Als dat gebeurt, zoals bij de staats
loterij en evt. andere loterijen, om op
een makkelijke manier geld te ver
krijgen, is het helemaal uit de boze.
Dan is er niet alleen mijn bezwaar
tegen het oneerbiedig vragen aan de
Here om een beslissing, een antwoord,
een teken, maar ook tegen het slechte
principe van „geld verdienen zonder
te werken".
Dat de Nederlandse staat een loterij
exploiteert, daar moesten we ons voor
schamen Ook al weten we, dat de
regering dat doet om erger te voor
komen.
In andere landen wordt aan de zonde
der speelzucht en der begeerte naar
„geld zonder arbeid" op misdadige wijze
door particulieren verdiend. In ons land
is er nog een zekere rem op die gok-
kerij.
Als mijn kinderen hun spelletjes doen
en „metropolen", zoals wij vroeger
zaten te ganzeborden en deze spelen
geheel of gedeeltelijk beheerst worden
door de worp met de stenen, laat ik hen
vrolijk hun gang gaan. Maar wel hoop
ik, dat ze bij het groter worden mijn
bezwaren zullen verstaan en delen.
Want een verbod, dat geen enkele
weerklank vindt in het geweten, heeft
geen zin. Zo is het ook met al die ver
lotingen voor een liefdadig of zelfs
christelijk doel. Qf dat nu werkt door
zuiver loten, of dat men er een draai
aan geeft door het door middel van
raden te doen, maakt voor mij maar
weinig verschil.
En wat die spelletjes betreft ik
vind al dat spelen met dobbelstenen
irriterend en dom.
Enige ontwikkeling gaat er niet van
uit.
Laten onze kinderen zo vroeg moge
lijk de spelen leren, waarbij het gaat om
behendigheid en pienterheid.
Loterij is iets voor domme en voor
luie mensen. Pastor.
Voor alle blijken van medeleven en be
langstelling, ons betoond tijdens de ziekte
en na het overlijden van onze lieve moeder,
groot- en overgrootmoeder
Mevr. ARENDSE-WIJKHUYS
betuigen wij onze oprechte dank.
Inzonderheid doktoren en verplegend per
soneel van verpleeghuis „Ter Valcke" en
ziekenhuis „Bergzicht" te Goes.
FAM. ARENDSE.
Gapinge, maart 1969.
Schellagseweg 6.
Wolphaartsdijk 111
Yerseke 10.00 en 14.30 uur Ds. Terlaak.
CLASSIS MIDDELBURG
Middelburg (Oostkerk) 9.00 uur Ds. de Boer,
met medewerking van Evangelisatie Zangkoor,
organist: dhr. Willeboordse.
(Hofpleinkerk) 9.30 uur Ds. Joosse.
Deze dienst wordt uitgezonden naar 't Gasthuis.
14.30 uur Ds. van Benthem.
17.00 uur Ds. van Til.
(Getuigeniskerk, Adriaen Lauwereijszstraat)
9.30 uur Ds. van Til.
17.00 uur Ds. Joosse.
(Plan Zuid, Gymnastiekhal bij schoolgebouw,
Rentmeesterlaan)
9.00 uur Ds. van Benthem.
7.00 uur Ds. de Boer.
Arnemuiden 10.00 en 14.30 uur Ds. Oegema.
Domburg 10.00 uur Ds. Helderman.
14.30 uur Ds. de Boer.
Gapinge 10.00 uur Ds. Schout te Zeven (Did.).
14.30 uur Dr. Dondorp.
Gvijpskerke 10.30 uur Ds. van Benthem.
19.00 uur Ds. de Craene, Openb. Bel. en voor-
ber. H. Avondmaal.
Koudekerke 9.30 en 14.30 uur Drs. Elshout.
Meliskerke 10.00 uur Dr. Hommes te Rotterdam.
14.30 uur Ds. Hartholt, Openb. Bel.
Oostkapelle 10.00 uur Ds. Hartholt, Openb. Bel.
14.30 uur Dr. Hommes te Rotterdam.
Serooskerke 10.00 uur Dr. Dondorp, Openb. Bel.
14.30 uur Ds. Schout.
St. Laurens 10.00 uur Ds. de Craene, Openb. Bel.
14.30 uur Ds. de Craene, voorber. "H. Avondm.
Souburg 9.30 uur Ds. Meyer.
19.00 uur Gemeenschappelijke dienst met Herv.
Gemeente, Ds. Naber en Ds. Meyer.
Veere 10.00 en 14.30 uur Ds. Streefkerk.
Vrouwenpolder 10.00 en 14.30 uur Ds. Kapteijn
te Reeuwijk.
Westkapelle 9.30 uur Ds. v. d. Bom te Den Helder.
14.30 uur Ds. Helderman.
CLASSIS ZEEUWS-VLAANDEREN
Aardenburg Geen opgave ontvangen.
Axel 10.00 en 17.00 uur Ds. Heemskerk.
Breskens 9.30 uur Ds. Musch, Openb. Bel. en
voorber. H. Avondmaal.
18.30 uur Gern. Paasdienst in Herv. Kerk met
Kinderkoor.
Hoek 10.00 en 14.30 uur Ds. Wesbonk te Vrees
wijk.
Sas van Gent 19.00 uur Ds. Berger.
Schoondijke 9.30 en 14.30 uur kand. Leeuwis te
Boskoop.
Paasmaandag: 9.30 uur Interkerkelijke Paaszang-
dienst in Ned. Herv. Kerk.
Terneuzen 10.00 uur Ds. Berger, Openb. Bel.
16.30 uur Ds. Gispen.
(Mozarthof) 9.30 uur Ds. Gispen.
Oostburg 10.00 uur Ds. Paksy.
15.00 uur Ds. Noorloos.
Zaamslag 10.00 en 15.00 uur Ds. Zwaan.
Zoutespui 11.00 uur kand. Leeuwis te Boskoop.
15.00 uur Ds. Berger te Terneuzen.
CLASSIS GOES
Baarland 10.00 en 14.30 uur Ds. Kramer te Ooster
beek.
14.30 uur Ds. v. d. Veen, voorber. H. Avondm.
Borssele 111
Colijnsplaat 10.00 uur Interkerkelijke dienst.
16.00 uur Ds. Noordhof.
Driewegen 10.00 uur Ds. v. d. Veen.
14.30 uur Ds. Heuzeveldt.
Geersdijk 10.30 uur Interkerkelijke dienst, Ds.
Krijger te Den Haag.
Goes (Westerkerk) 10.00 uur Ds. Heuzeveldt.
17.00 uur Ds. Jansen.
(Oosterkerk) 9.00 uur Ds. Jansen.
17.00 uur Ds. de Bruijne.
's-Gravenpolder 10.00 en 14.30 uur 111
Heinkenszand 10.00 en 14.30 uur Ds. Tieleman.
Kamperland 10.00 en 14.30 uur Ds. Poelman.
Kapelle 10.30 uur Ds. v. d. Molen te Kruiningen,
Openb. Bel. en voorber. H. Avondmaal.
17.00 uur Ds. Tieleman.
Kruiningen 9.00 en 14.30 uur Ds. v. d. Molen.
Lewedorp 9.15 uur Ds. de Bruijne te Goes.
14.30 uur Ds. Tieleman.
Nieuwdorp 10.00 en 14.30 uur Ds. Kramer.
Wemeldinge 9.00 en 14.30 uur Ds. Noordhof.
Wissenkerke 10.30 uur Ds. Noordhof.
14.30 uur Ds. Blokland.
CLASSIS THOLEN
Anna facoba Polder 10.00 uur Ds. Torenbeek.
14.30 uur 1 1 1
Bergen op Zoom 111
Halsteren 111
Hoogerheide 111
Krabbendijke 9.30 en 14.30 uur Ds. v. d. Kerk.
Oud-Vossemeer 10.00 uur Ds. van Dijk.
15.00 uur Ds. v. d. Stoel.
Poortvliet 10.00 en 14.30 uur Ds. Maaskant te
Leiden.
Rilland-Bath 111
Tholen 10.00 en 17.00 uur Ds. Robbers te Rotter
dam.
Paasmaandag: 10.00 uur Zangdienst, med. Ds.
Torenbeek.
CLASSIS ZIERIKZEE
Brouwershaven 10.30 uur Openb. Bel., Ds. Keizer.
15.00 uur Ds. Wentsel.
Bruinisse 111
Haamstede 10.00 en 17.00 uur Ds. v. d. Kooy.
Nieuwerkerk 10.00 uur Dr. Becker.
17.00 uur Ds. Meeder te Ooltgensplaat.
Oosterland 10.00 uur Dienst te Nieuwerkerk.
15.00 uur Ds. Keizer.
Scharendijke 9.30 en 14.30 uur Ds. Put.
Zierikzee 10.00 en 17.00 uur Ds. van den Bos
te Maassluis.
Zonnemaire 10.00 en 14.30 uur Ds. Jansma.
CLASSIS THOLEN
Anna Jacoba Polder 10.00 en 14.30 uur Ds. van
Egmond te 's-Gravenzande.
Bergen op Zoom 10.00 uur Ds. v. d. Stoel.
17.00 uur Ds. van Dijk.
Halsteren 111
Hoogerheide (Schapendreef) 9.45 en 15.30 uur 1 1
Krabbendijke 111
Oud-Vossemeer 10.00 en 15.00 uur Ds. Koolstra
te Roosendaal.
Poortvliet. 10.00 en 14.30 uur Ds. de Jong te Den
Haag.
Rilland-Bath 111
Tholen 10.00 en 17.00 uur Ds. Wilschut te Soest-
dijk.
CLASSIS ZIERIKZEE
Brouwershaven 10.30 uur Ds. Bremmer, Bruinisse.
15.00 uur Ds. Keizer.
Bruinisse 111
Haamstede 10.00 uur Ds. v. d. Kooy.
17.00 uur Ds. Homans te Eindhoven.
Nieuwerkerk 10.00 en 17.00 uur Ds. Becker.
Oosterland 10.00 uur Ds. Homans te Eindhoven.
15.00 uur kand. Verhoef te Rhoon.
Scharendijke 111
Zierikzee 10.00 en 18.30 uur Ds. Keizer, Openb.
Bel.
Zonnemaire 111
CLASSIS MIDDELBURG
Middelburg (Oostkerk) 9.00 uur Ds. van Benthem.
(Hofpleinkerk) 9.30 uur Ds. van Mechelen te
Heinenoord.
14.30 uur Ds. de Boer.
17.00 uur Ds. v. d. Bom.
Deze dienst wordt uitgezonden naar 't Gasthuis.
(Getuigeniskerk, Adr. Lauwereijszstraat)
9.30 uur Ds. v. d. Bom, vlootpredikant te Den
Helder.
17.00 uur Ds. van Mechelen.
(Plan Zuid, Gymnastiekhal bij schoolgebouw,
Rentmeesterlaan
9.00 uur Ds. de Boer.
17.00 uur Ds. van Benthem.
Arnemuiden 10.00 en 14.30 uur Ds. Oegema.
Domburg 10.00 uur Ds. van Egmond.
14.30 uur Ds. Dondorp.
Gapinge 10.00 uur Ds. Dondorp te Amsterdam.
14.30 uur Dr. Dondorp.
Grijpskerke 10.00 en 14.30 uur Ds. Lankhuizen te
Naaldwijk, bed. H. Avondmaal.
Koudekerke 9.30 en 14.30 uur Ds. Elshout.
Meliskerke 10.00 en 14.30 uur Ds. Genuït.
Oostkapelle 10.00 uur Ds. Joosse.
14.30 uur Ds. Poelman.
Serooskerke 10.15 uur Ds. de Boer, bev. Ds. Poppe.
19.00 uur Ds. Poppe, intrede.
St. Laurens 10.00 en 14.30 uur Ds. de Craene,
bed. H. Avondmaal.
Souburg 10.00 en 17.00 uur Ds. Kramer te Nieuw
dorp.
Veere 10.00 en 14.30 uur Ds. Streefkerk.
Vrouwenpolder 10.00 en 14.30 uur kand. Rogge
veen te Achterveld.
Westkapelle 9.30 uur Dr. Dondorp.
14.30 uur Ds. van Egmond.
CLASSIS ZEEUWS-VLAANDEREN
Aardenburg Geen opgave ontvangen.
Axel 10.00 en 17.00 uur Ds. Heemskerk.
Breskens Geen opgave ontvangen.
Hoek 10.00 uur 111
14.30 uur Ds. Gispen te Terneuzen.
Sas van Gent 11.00 uur Ds. Gispen.
Schoondijke 9.30 en 14.30 uur Ds. Haartsen te
Harderwijk.
Terneuzen 10.00 uur Ds. Berger, voorber. H.
Avondmaal.
19.00 uur Ds. Gispen, afscheidsdienst.
(Mozarthof) 9.30 uur Ds. Gispen.
Oostburg 10.00 en 15.00 uur Ds. Paksy, bed. H.
Avondmaal en Dankzegging.
Zaamslag 10.00 en 15.00 uur Ds. Zwaan.
Zoutespui 10.00 en 15.00 uur Ds. Firet te Scher-
penzeel.
CLASSIS GOES
Baarland 10.00 en 14.30 uur Ds. de Boer te Fer-
werd.
Borssele 10.00 en 14.30 uur Ds. v. d. Veen, bed.
H. Avondmaal en Dankzegging. t
Colijnsplaat 10.00 uur Ds. Wamelink.
16.30 uur Ds. Noordhof.
Driewegen 10.30 uur Ds. Heuzeveldt.
14.30 uur Leesdienst.
Geersdijk 10.00 en 14.30 uur Ds. Blokland.
Goes (Westerkerk) 10.00 uur Ds. de Bruijne.
17.00 uur Ds. Heuzeveldt.
(Oosterkerk) 9.00 uur Ds. Heuzeveldt.
17.00 uur Ds. de Bruijne.
's-Gravenpolder 111
Heinkenszand 10.00 en 17.00 uur Ds. Tieleman
(herdenking 100-jarig bestaan).
Kamperland 10.00 en 14.30 uur Ds. Poelman.
Kapelle 9.10 en 10.30 uur en 17.00 uur Ds. de
Bruin te Rotterdam.
Kruiningen 10.00 en 14.30 uur Ds. v. d. Molen.
Lewedorp 9.15 uur en 14.30 uur Ds. Poelman te
Kamperland.
Nieuwdorp 111
Wemeldinge 111
Wissenkerke 10.30 uur Ds. Noordhof.
14.30 uur Ds. Wamelink te Middelburg.
Wolphaartsdijk 10.00 en 14.30 uur Ds. Fossen te
Dordrecht.
Yerseke 10.00 en 14.30 uur Ds. Terlaak.
