^leeuwóe 3<£erkbode
oncentrati^
America tioif
Van de Orgelbank
Oorlogsmisdaden
DE LANGE EN DE KORTE WEG
En verhindert ze niet
OFFICIEEL ORGAAN TEN DIENSTE VAN DE GEREFORMEERDE KERK IN ZEELAND.
Hoofd-Redacteur Dr. A. DONDORP, Gapinge, Telefoon (0 1189) 4 70.
Redactie en medewerkers Ds. B. Wentsel, Brouwershaven J. A. v. Bennekom, Middelburg Dr. A. J. Boom, Vlissingen;
Ds. M. V. de Craene, St. LaurensDrs. A. Elshout, Koudekerke
Ds. W. H. Gispen, Terneuzen; Dr. P. C. Kraan, Vlissingen;
Ds. G. S. Oegema, Arnemuiden; Dr. J. H. Becker. Nieuwerkerk;
Drs. M. Beinema, Middelburg; Ds. C. W. de Bruijne, Goes.
Adres voor opgave advertenties en predikbeurten Littooij Olthoff, Spanjaardstraat 47, Middelburg.
Abonnementsprijs
5.per halfjaar
bij vooruitbetaling.
Advertenties
20 cent per mm.
Bij abonnement lager.
Losse nummers 15 cent.
Drukkers-Uitgevers
Littooij Olthoff
Spanjaardstraat 47
Middelburg, tel. 24 38
Giro no. 4 22 80
J
23e JAARGANG No. 29
6 FEBRUARI 1969
„Ik worstel
en ontkom"
Verenig mijn hart om uw naam
te wezen. Psalm 86 11 b.
Het menselijke hart is een wonderlijke zaak. Daarin huist van alles. Meer
dan wij weten, maar soms - in onze dromen en in onze onwillekeurige ge
dachten - worden we het gewaar.
Daar zit de oude mens en de nieuwe mens in voortdurende tegenstrijdigheid.
Paulus heeft daar een boekje over opengedaan: „Niet wat ik wens, het
goede, doe ik, maar wat ik niet wens, het kwade, dat doe ik". Rom. 7 19.
Daar zitten ook allerlei neigingen, die moeilijk met elkaar te rijmen zijn.
Dat is niet alleen de dubbelhartigheid(Jac. 4:8) maar ook gebrek aan
karaktervastheid, waardoor we zo makkelijk allerlei invloeden ondergaan.
Daardoor is onze levensgang zo weinig een recht-toe - recht-aan wandelen
in de waarheid (vs. 11 a). Wat heffen wij weinig het hele hart naar boven
om God te loven (vs. 12).
Daarom bidden wij: verenig mijn hart, o Here".
In de berijming, zowel de oude als de nieuwe, staat: voeg het tezaam.
D.w.z. bindt het in. Maak die gecompliceerde zaak daar van binnen in mij
eenvoudig. Laat de bijzaken de hoofdzaak niet overwoekeren. Loshangende
ranken moeten worden opgebonden. Loshangende kleren moeten omgord
worden.
Die gordel is de vrees voor de naam: Here. De restpectvolle liefde en aan
dacht voor wat God tegen ons zegt en voor ons wezen wil.
„Laat mijn hart geconcentreerd zijn op U, die het centrum bent van mijn
bestaan".
A. D.
GEROEPEN
Levend
onder een hemel van vrede
aan de navelstreng van het Woord
een begin van gehoor
niet langer doof, denken:
een stolp van zwijgen
is wat omringt
maar weten: ik ben geroepen
ik beweeg in de huid van mijn naam
ik kom tot mijzelf
een gehoorleven
met overal kleine aanzetten tot handen
o God -
met een stem
INGE LIEVAART.
(uit: Dialogisch)
Soms kun je beter de knop van de
T.V. omdraaien en een boek nemen. In
ieder geval moet je dat doen, vóór dat
je je schoen uittrekt en die naar het
kastje gooit. Bovendien is het nooit
goed voor je hart, om je boos te maken.
Maar de narigheid is, als je zit te
kijken en het bevalt je niet, dat je dan
voortdurend denkt: „nu zal het beter
worden". Net als een hengelaar die
maar zitten blijft zonder iets te vangen
in de gedachte: „nu zullen ze bijten".
Het is een wonderlijke zaak met dat
kastje kijken. U kunt het ook wat def
tiger zeggen: „de rol van de massa
communicatie-middelen en hun invloed".
Dit onderwerp behandelde Mr. Dr. J.
Ozinga (voorz. van de N.C.R.V.) ter
gelegenheid van de opening van het ge
bouw van het C.C.S. (christelijk cul
tureel centrum) in Rijswijk (Z.H.).
Hij verklaarde ten aanzien van de
invloed van de T.V. aan het begin èn
aan het eind van zijn zeer belangwek
kende rede: „ik weet er niet veel van
af ik weet het niet allemaal zeker".
Maar een ding, dat wèl zeker is, is
dat U op vrijdagavond 7 februari de
N.C.R.V. (2de net) moet aanzetten om
half elf (Jammer, dat het zo laat is!).
Dan krijgt u nml. een reportage te zien
van een kerkdienst voor mensen met
een geestelijke handicap, opgenomen in
de Hoeksteenkerk aan de Sportsingel te
Rotterdam.
In deze dienst zal Ds. C. Langbroek
uit Veenendaal voorgaan. Dat is een
Chr. Geref. veldprediker (majoor).
Tevens is hij een van de hoofdbestuurs
leden van Filadelfia.
De dienst duurt natuurlijk iets langer,
maar de uitzending slechts 'rb 12
minuten.
Naar wij menen te weten is deze
reportage de eerste in zijn soort.
Ik weet wel zeker, dat de invloed van
dit filmpje op de kijkers groot zal zijn,
zo dat ze nog meer zullen gaan mee
leven met al die gehandicapte kinderen,
dan tot nog toe en nog meer waardering
zullen hebben (en tonen) voor het
prachtige werk dat Filadelfia doet.
Noteer: vrijdag 7 februari, 10.30 uur,
tweede net.
A. D.
Amerika vandaag. Zo luidt de titel
van een in het Spaans gesteld verslag
over een vergadering, die enkele jaren
geleden gehouden werd in Chili. Het
was de tweede Latijns-Amerikaanse
vergadering over Kerk en Maatschappij,
die van reformatorische zijde was uit
geschreven.
Uitgebreid en met vrucht werd daar
gesproken. Er werd getracht een bij
drage te leveren tot het Evangelisch
denken in Latijns Amerika. Niet als
resultaat van een paar „denkende her
senen" maar als resultaat van een ge
meenschap van gelovigen bestaande uit
een zeer grote verscheidenheid van
Prot. stromingen en theologische scha
keringen, die niettemin deel heeft aan
hetzelfde geloof en de gehoorzaamheid
aan dezelfde Heer.
Waarom we dit hier noemen Wel
als een bewijs van de bewustwording
van de kerken in Latijns Amerika. Als
een teken van het opengaan van de
ogen voor de verantwoordelijkheid van
de kerk voor de sociale en maatschap
pelijke noden van de landen, waartoe zij
behoort.
Regelmatig verschijnen publikaties
waarin nagedacht wordt over de wijze
van aanpak van allerlei nood.
De beinvloeding van de kerken en
universiteiten, die niet meer onverander
lijk en onverstoorbaar kalm de situatie
van het ogenblik mogen accepteren,
heeft meer en meer de aandacht.
Ook vanuit ons werelddiakonaat gaan
periodiek financiële bijdragen naar
Latijns Amerika om dergelijke alctivi-
teiten mogelijk te maken.
Zo stuurde het werelddiakonaat van
de Gereformeerde Kerken in 1968 bij
voorbeeld een bedrag van bijna
40.000,— naar Latijns Amerika om de
sociale gerechtigheid te helpen bevor
deren.
Want de kerken staan gelukkig niet
meer stil in dit Latijns Amerika dat
langzaam, maar absoluut zeker in be
weging gaat komen. Er moet een nieuwe
sociale orde komen. Er moet een begin
van een oplossing komen voor de ten
hemel schreiende sociale nood van mil-
lioenen verpauperde mensen. En de
kerken begrijpen het, dat ze hierin
moeten deelnemen. Een steeds groter
wordende minderheid van christenen
krijgt oog voor deze problemen. Zij
heeft het daarbij niet gemakkelijk want
de kerk als instituut heeft nu eenmaal
een neiging tot verstarring. Men moet
er weer aan wennen dat het Christen
dom niet slechts iets is voor de binnen
kamer, maar dat het een zoutend zout
moet zijn tot vernieuwing en omvorming
van het maatschappelijk bestel.
Ook in de vorm van konkrete hulp
verlening is het werelddiakonaat zich de
laatste jaren gaan bezighouden met
Latijns Amerika.
In verhouding tot de omvang van de
problemen en de grootte van de bevol
king is het niets, dat zijn wij ons bewust.
Maar er is een begin. Een begin dat
alleen maar groter kan worden. Want
wie zich eenmaal ook maar iets bewust
is gaan maken van de taak van de
Christen ook daar in dat onmetelijke
Zuid Amerika, kan er niet meer onder
uit dat hier aangepakt zal moeten wor
den. Niet later maar nü, in het Latijns-
Amerika van vandaag.
M. Akse.
I
De organisten van de Kring Zeeland
van de G.O.V. kwamen op woensdag
22 januari bijeen.
Deze vergadering werd gehouden in
de Chr. Geref. Kerk te Goes. Ditmaal
was er een avondvergadering voor de
genen die zaterdagsmiddags niet
kunnen.
Deze vergadering stond onder leiding
van onze Kringleider dhr. T. Fraanje.
Na behandeling van de huishoudelijke
zaken door de kringcorrespondent en
verdere administratie geregeld was, be
gaven verschillende collega's zich achter
de speeltafel van het nieuwe orgel van
deze kerk. Dit orgel werd in 1967 door
de firma Koch uit Apeldoorn gebouwd.
Electrisch systeem.
Na het spelen hadden we de koffie
pauze. De kerkeraad van deze kerk was
zo vriendelijk ons de koffie gratis aan
te bieden. „Dit is ook een teken van
meeleven met ons werk op de orgel-
bank". Vervolgens kreeg collega Drs.
de Jong gelegenheid voor z'n toelich
ting over „de melodieën van de nieuwe
gezangen"Het ligt in de bedoeling.dat
we een groot gezangboek krijgen. Hier
wordt dan ook druk aan gewerkt, door
dichters en musici. Drs. de Jong zit zelf
in die commissie, zodoende krijgen we
een blik in deze keuken van de synode
commissie als organisten. We zullen
straks als organist en gemeente en pre
dikant veel moeten gaan studeren om
het goede kerklied weer in onze kerken,
zingbaar te maken.
Collega de Jong begeleidde ons aan
de speeltafel met verschillende van deze
nieuwe gezangen. De volgende kring
vergadering hopen we D.V. in Wol-
phaartsdijk te houden op zaterdag 22
maart a.s. om 14 uur in de Geref. Kerk
Dan hopen we weer op een goede
opkomst. Zoals in Goes ondanks „regen
en wind".
Noteer alvast de datum collega's en
veel sterkte bij de voorstudie.
Namens de Kring Zeeland
van de G.O.V.
Kringcorrespondent P. Th. v. Belzen.
Enige malen heb ik in de loop der
jaren de drie formulieren van enigheid
ondertekend. Dus ook de Heidelberger
Catechismus, waar in zondag 2 staat,
dat wij van nature tot alle kwaad ge
neigd zijn.
Ondanks deze belijdenis, kunnen we
er slecht tegen als er aanmerkingen op
ons worden gemaakt.
Men vergeet wel eens, dat er staat
„van nature".
Door Gods algemene genade wordt
die „natuur" gelukkig in toom ge
houden. Wij doen meer zonden met
onze gedachten dan met onze woorden,,
en meer met onze woorden dan met
onze werken.
Ik heb b.v. op catechisatie wel eens.
gedacht: dat meisje zou ik d'r nek wel
eens om willen draaien. Maar ik heb het
gelukkig nooit gedaan.
Door heel onze sociale ordening
wordt die boze en verdorven natuur van
ons onder de duim gehouden. Dat is
maar goed ook want anders zouden we
niet met elkaar kunnen leven (crime
does not pay
Ik veronderstel dat U, die dit leest:
niet geneigd bent mij te haten. Maar
U bent dit wel van nature.
Dat blijkt maar al te duidelijk als die
remmen van onze sociale ordeningen
wegvallen.
B.v. in paniek.
En in drift.
Ook bij geestelijke afwijkingen, of
in angst.
Het is in de oorlog duidelijke ge
bleken, dat er zeer nette mensen waren,
die in normale omstandigheden hun
vrouw hielpen afwassen en de kinderen
hun huiswerk overhoorden, in bepaalde
Wie zondagavond, 26 januari, naai
de extra uitzending van de K. R. O.
heeft gekeken, heeft zich wellicht ver
bijsterend afgevraagd, wat heeft dit
alles te betekenen?
Eerst verscheen immers op de beeld
buis een van de vijf r. k. studenten
pastores, die 's morgens gedurende de
dienst had aangekondigd „dat vier van
de studentenpastores van de r.k. studen
tengemeente besloten hadden naar aan
leiding van het feit dat een van hun
wenste in het huwelijk te treden en zijn
ambt verder wilde uitoefenen, wat van
de bisschop van Haarlem niet mocht,
'n eigen gemeente te stichten, die los
zou staan van de r.k. Kerk' De
woorden die daarbij gesproken werden,
waren overduidelijk. De r.k. kerk, met
name Rome zelf werd beschuldigd van
het feit dat zij nog steeds was en wilde
zijn 'n geestelijke dictatuur, die meende
de gewetens van de mensen te moeten
onderwerpen aan het haar eigene kort-
zinnig gezag.
Nadien trad de bisschop van Haarlem
op om zijn standpunt over dit alles uit
een te zetten. Hij was het natuurlijk
met het standpunt van deze studenten
pastores niet eens. Toch sloeg hij al
met al maar 'n trieste figuur op de
beeldbuis. Hij was, zo zeide hij, ook voor
ontkoppeling van ambt en celibaat, maar
dat moest dan gebeuren met de ganse
officiële roomse kerk, dus met alle lan
den tegelijk. Hij noemde dit de lange
weg, tegenover de korte weg die de
studentenpastores hebben ingeslagen.
Dick de Vree, die deze K.R.O. uit
zending besloot, meende ook nog zijn
duit in het zakje te moeten doen. Wat
hij zei was echter zo conservatief dat
dit gedeelte beter achterwege had kun
nen blijven omdat het toch, na de eerste
twee sprekers, zinloos was.
Wat de eerste twee sprekers aangaat,
moet het ons nu toch wel duidelijk wor
den, dat in Nederland er 'n grote tegen
stelling bestaat binnen de R.K. kerk.
Zeker, die is er altijd geweest, maar ze
is nog nooit zo definitief uitgesproken
als nu. Nederland is binnen de R.K.
kerk wel degelijk een van de meest
vooruitstrevende provincies (zo ziet men
het vanuit Rome). Dat de bisschoppen,
niettegenstaande hun vooruitstrevend
heid, toch nog aan Rome vast houden,
is duidelijk. Het accepteren van de cor
rectie op de door hunzelf gemaakte
■catechismus, was de eerste aanduiding,
situaties zijn uitgegroeid tot mis
dadigers.
Ik denk aan heel vëel kampbeulen,
die van huis uit keurige lieden waren.
De laatste dagen werd het Neder
landse volk opgeschrikt door verhalen
over oorlogsmisdaden die onze soldaten
tijdens de acties tegen de Indonesiërs
zouden hebben begaan.
Ik begrijp dat niet.
Dachten die geschokte lezers en
kijkers dan, dat Nederlandse mensen
anders waren dan andere en dat wij
van die „vreemde smetten vrij" waren
Het is toch onmogelijk om oorlog te
voeren en je handen schoon te houden
Ik werp geen blaam op het Neder
landse verzet, al.s ik zeg dat er ook
door de onzen in angst, paniek of drift
dingen gebeurd zijn, die niet hadden
mogen gebeuren.
Wat zijn er niet een fouten gemaakt
vlak na de oorlog .tn de behandeling
van de N.S.B.-ers Ook wraak maakt
de remmen van fatsoen los.
Zo zullen er ook in Indië zeer ver
keerde dingen gedaan zijn door sol
daten, die volkomen onvoorbereid, met
een guerrilla-oorlog werden geconfron
teerd. Ik vind het belachelijk dat dit
„onthuld" moest worden. Dat sprak toch
van zelf En ik neem het niemand
kwalijk. Allerminst die soldaten.
En men hoeft van mij heus geen
onderzoek in te stellen. Dat zou er toe
leiden dat er wat zondebokken zouden
■gezocht moeten worden. En daarmee
zouden d'an alle anderen hun handen
in pure -onschuld kunnen wassen, ook
degenen., die verantwoordelijk waren
voor hef. ontketenen van die acties, die
(achten if gezien) geen schijn van kans
van sla gen hadden.
Hetvaren vooral de zendingsmensen,
die het van te voren hebben gezien. En
dat men er het bijltje enigszins bij neer
legde. De tweede moeilijkheid bestond
in' het feit of men nu de ontkoppeling
van ambt en celibaat (het niet huwen
van de priester) zou aandurven. De tijd
is hiervoor niet rijp, zegt men van bis
schoppelijke kant. De tijd is wel rijp,
zeker in Nederland, zeggen de studen
tenpastores, en zij trokken hun con
clusie.
Wanneer wij de zaak zo bekijken
zou men kunnen zeggen dat het hier
vóór alles gaat om het wel of niet ge
trouwd zijn van de priester. Niets is
echter minder waar. Het gaat hier in
wezen om het al of niet accepteren van
het onfeilbaar leergezag van Rome. In
'n boekje „Exodus" dat in België werd
samengesteld en dat o.a. geschreven is
door gewezen priesters, las ik 'n artikel
dat met de goedkeuring van de schrijver
uit „de Bazuin" werd overgenomen. In
dit artikel wordt duidelijk gesteld „dat
niet het huwelijk de oorzaak er van is
dat zoveel priesters uittreden, maar wel
het feit dat ze meer en meer de indruk
krijgen te vechten voor 'n verloren zaak.
En deze zaak is verloren omdat de R.K.
kerk 'n fossiel is geworden die alle leef
baarheid mist".
Er staan nog meer harde zaken en
feiten in dit boekje waardoor je je weer
ineens in de middeleeuwen waant. Dat
dit bij onze zuiderburen nog kan is
duidelijk. Ook hier weten we niet alles.
We weten echter voldoende om in te
zien dat de strijd hier in volle gang is.
De officiële R.K. kerk zal moeten be
seffen dat het niet om haar gaat, maar
om de Here Jezus. Daarom zal ze niet
de lange weg moeten verkiezen boven
de korte om daardoor als het ware haar
eigen leven te rekken, terwijl de schare
omkomt van de honger. Gelukkig is
deze schare nu in Nederland zelf mon
dig genoeg om haar eigen weg te gaan.
De woorden van bisschop Zwartkruis
„dat hij niets anders kon zeggen dan
dat iemand die zich van de R.K. kerk
losmaakt iets onvervangbaars los
laat" was na de woorden van pater
Oosterhuis „dat de R.K. kerk zich nog
altijd beschouwd als de enige ware
kerk" 'n losse flodder die gelost moest
worden omwille van de goedgelovige
R.K. gemeente. Het is te hopen dat de
R.K. gemeenschap ziet dat niet het los
laten van Rome als Rome de zaak is
waar het om gaat, maar het al of niet
loslaten van Christus.
M. V. J. de Craene.
die hebben gewaarschuwd. Maar onze
regering en wij allemaal hebben het
niet gezien.
Er was ergens een rustend zendings
man. Een voortreffelijke christen. Hij
werd candidaat voor ouderling gesteld.
Maar er moest een extra kerkeraad
worden belegd omdat er bezwaren tegen
hem waren ingebracht. Hij leefde nml.
in zonde tegen het 5de gebod omdat
hij de politionele acties afkeurde. Geluk
kig werd het bezwaar als „niet wettig"
aangemerkt.
Ik wil maar zeggen: wij dragen alle
maal samen de schuld van wat er in
Indonesië is gebeurd. Laten wij dit
openlijk erkennen en er voor de rest
over ophouden. Wat voor belang wordt
er mee gediend
Er zit in dat alles zoveel farizeisme.
Zijn wij beter Wij die hier thuis
konden blijven
Laten we zondag 2 van de Catechis
mus nog maar eens lezen.
Wat een oorlogsmisdaden zijn er in
ons land gepleegd 1940-'45.
Dat Max Blokzijl in de Standaard
redactie werd toegelaten - om van de
Telegraaf maar te zwijgen - was een
oorlogsmisdaad. Het tekenen van de
ariërparagraaf was een misdaad tegen
de Joden. Het werken voor de vijand
was een misdaad tegen het eigen vader
land.
Zo zou ik door kunnen gaan. Die
brave welgedane Nederlandse agenten,
die mij aan de Duitsers hebben over
geleverd, begingen oorlogsmisdaden.
Hier is geen eind aan. Niemand heeft
er schone handen kunnen houden. Ook
wij, keurig nette Nederlanders, hebben
geen keurig-nette oorlog kunnen voeren.
Laten we er over ophouden
A. D.