Een zwarte week
Gepast zwijgen 1
B de
1 S"'
Het P. S. T. gaat weer op pad
„HOND EM AST ATE"
dachte van Nederlands als van het
Israël van het westen, veel meer ver
werpelijk is de kerk, die zich achter
hoge en dikke muren terugtrekt en haar
zaligheid zoekt in het zitten vroom te
zijn, zonder zich iets van de wereld aan
te trekken.
Dat is muf en suf en goddeloos.
Het gaat de Here om de wereld.
Zoals Hij zijn Zoon gezonden heeft,
zo zendt de Here Jezus ons naar de
schare, die geen herder heeft.
Isolement zonder apostolaat is iets
verschrikkelijks.
Apostolaat veronderstelt een afzon
dering. Maar die afzondering is geen
doel.
Als we alleen maar weten van het
isolement (der personen want ons be
ginsel verdraagt geen aanpappen met
andere beginsels) zijn we geen kerk
meer, maar een secte.
Wanneer het Evangelie wel tot ons
komt, maar niet door ons wordt door
gegeven aan de wereld, zijn we als de
Dode Zee, waar de Jordaan wel in
stroomt, maar niet doorstroomt. Hoe
heel anders is het meer van Gennesa-
reth
Zo staat de kerk midden in het
volksleven en voortdurend gericht op
het volk. Roepend en waarschuwend.
Helpend en zo het nodig is lij
dend. Maar ze heeft een eigen leven
binnen eigen grenzen.
Een volk groeit uit de natuur, zon
der meer. Van geslacht tot geslacht. De
kerk groeit ook uit de gezinnen en het
gaat ook bij haar van geslacht tot ge
slacht. Maar de kerk heeft bovendien
een geheim.
We staan hier in het wonder.
Dat geheim en dat wonder is de
kracht van de kerk. Het is de verkie
zende genade van God in Jezus Chris
tus.
Dat geheim trekt de grenzen en zet
muren.
Maar muren scheppen ruimte.
A. D.
Zojuist heb ik het nieuws gehoord:
er is inzake Tsjecho-Slowakije een com
promis bereikt. Dat lijkt erg mooi, maar
een compromis tussen een wolf en een
schaap is een griezelige zaak.
De Russische tanks zullen van liever
lee zich terug trekken. Dat zegt na
tuurlijk al heel weinig. Wdnt ze kunnen
elk ogenblik terug komen. Trouwens,
wat is in de politiek een belofte waard
Dat Tsjecho-Slowakije aan het
kortste eind trekt, is duidelijk.
Toch hebben de Russen zich vergist
in de machtsverhoudingen. Niet wat
betreft de militaire macht. Want de on
derhandelaars van T.-S. hadden geen
enkele stok achter de deur. Maar achter
hen stond de eensgezinde overtuiging
van hun gehele volk. Tegen deze over
tuiging waren de Russische tanks
machteloos.
De T. en S. moeten nu wel een stap
achteruit. En dat valt hun hard. Maar
ze warén twee stappen vooruitgegaan
en blijven dus vorderen.
Twee dingen zeer zeer opmerkelijk.
Allereerst, dat wij in deze dngen er
helemaal niet aan denken dat de
Tsjechen uitgesproken communisten
zijn. En niettegenstaande dat hadden
zij de sympathie van vrijwel de hele
wereld.
Er is dus alle aanleiding toe om iets
meer genuanceerd over het commu
nisme te denken. En vervolgens, dat
wij met grote beschaamdheid terug
moeten denken aan 40-45, toen wij
waren bezet door de Duitsers. Van
hoog tot laag werd er met de bezetters
samengewerkt. Van de hoogste com
missarissen tot de eenvoudigste agen
ten van politie. Dat waren geen N.S.B.-
ers, maar zij waren wel heel erg bereid
willig en vriendelijk. Volkomen anders
dan de T. en S. op wie de Russen
ondanks hun gemeenschappelijke com
munistische overtuiging, geen enkele
vat konden krijgen.
Ik schreef: een zwarte week. In meer
dan één opzicht.
Daar was het teleurstellende resul
taat van de G.O.S. Gelukkig kunnen
de gereformeerde kerken van Neder
land met de uitspraken van de G.O.S.
doen wat ze zelf willen. Zoals ook Ds.
Vorster dat zal doen, die baje tevreden
terugkeert naar zijn land.
Het is voor mij onbegrijpelijk, hoe de
zusterkerken van Suid-Afrika de vrij
moedigheid hadden een afgevaardigde
naar Nederland te sturen, die nog nooit
berouw getoond heeft over zijn lid
maatschap van de O.B. De Ossewa-
Brandwag, die een belediging was voor
Nederland.
Zaterdag 21 augustus j.l. werd, o.a.
in het dagblad Trouw", door zes
protestantse kerken en de rooms-katho-
lieke kerk in ons land een verklaring
Gepubliceerd inzake de inval in
Tsjecho-Slowakije; de gereformeerde
kerken stelden zich daar niet achter,
wat door de hoofdredactie van
..Trouw" d.w.z. door Dr. Bruins
Slot betreurd werd. Dinsdag 27
augustus maakte Dr. P. G. Kunst, de
praeses van het moderamen der gene
rale synode van de gereformeerde ker
ken, in Trouw" enkele breedvoerige
aantekeningen bij deze gang van
zaken.
In die interkerkelijke verklaring
stond o.a.: „Gevreesd moet worden dat,
zolang de politiek van instandhouding
van militaire pakten gevoerd wordt,
situaties als die in Hongarije van 1956
en in Tsiecho-Slowakije van thans, zich
kunnen blijven voordoen. Men zal dan
immers van oordeel blijven dat afbrok
keling van de eigen machtsposities niet
kan worden geduld en desnoods met
gebruikmaking van geweld dienen te
worden voorkomen. De kerken beseffen
dat de mogelijkheid of de volken in
Oost-Europa hun eigen politieke struc-
'n Zwarte week ook vanwege de reis
van Paus Paulus naar Zuid-Amerika,
waar hij in Bogota het eucharistische
congres bijwoonde (met veel pracht en
praal versierde bediening van de Mis).
Wat zullen de revolutionaire pastoors
zich geërgerd hebben aan al het opium,
waarmee de armen verdoofd zijn ge
worden.
Wij zijn in 1581 de opstand begon
nen tegen de Spaanse uitbuiters (af
zwering van de koning van Hispanje,
die wij tot 1581 altijd hadden geëerd).
De geuzen waren al eerder begon
nen. Trouwens, die zijn in Zuid-Ameri
ka nu ook al actief.
Ten slotte: in Chicago heeft, naar
men vermoedt, McCarthy, geen kans
meer tegenover zijn mededinger Hum
phry, een man van wie ook ik niet
graag een tweedehands auto zou kopen.
In het oosten heb je blijkbaar soorten
in communisme. Maar in het westen
heb je democratie in soorten. Het gaat
er tenminste raar toe in Chicago. Geef
mij maar een klein land met onze poli
tieke partijen.
En misschien het ergste van alles: de
vliegtuigen die voedsel moeten bren
gen aan een verhongerend volk worden
beschoten en gehinderd.
Onder de ogen van de hele wereld
wordt een heel volk uitgeroeid. Ieder
een schreeuwt ach en wee. Maar wie
doet er wat aan En waar komen al
die wapenen van Nigeria vandaan
Onze Koningin (Wilhelmina)
stuurde indertijd een oorlogsschip om
Paul Krüger te halen. Wie stuurt een
luchtmacht naar Biafra om het Rode
Kruis te beschermen
Het was een zwarte week. A. D.
turen kunnen kiezen, mede afhankelijk
is van een hervorming der bestaande
militaire pakten."
Dr. Kunst schrijft ,,het daarmee als
christen, die over zulke vraagstukken
een eigen oordeel tracht te vormen,
voor een goed deel eens te zijn", maar
hij meent dat de kerk ,,in haar openbaar
spreken zeer bescheiden dient te zijn
als zij over militaire pakten, over poli
tieke structuren verklaringen uitgeeft".
Een bescheidenheid, die de gerefor
meerde kerken in hun eigen kansel-
boodschap overduidelijk betracht heb
ben. Dr. Kunst had de gewraakte ver
klaring misschien nog kunnen accep
teren, als die uitgegeven was door het
interkerkelijk vredesberaad als zodanig,
maar niet nu die werd gepubliceerd
namens de kerken, met alle gewicht van
het „kerkelijk s'prekenf'. „Wanneer",
aldus Dr. Kunst, „in de kring van de
gereformeerde kerken een verklaring
van dit gewicht wordt uitgegeven of
mee ondertekend, moet de zaak zo staan
dat de op dat moment verantwoorde
lijke leiding van de kerken in haar ge
weten overtuigd is dat ze aan zulk een
verklaring de kerken, predikanten en
gemeenteleden mag binden. Dit wordt
namens hen verklaard."
Dit bezwaar, dat sommigen wellicht
formeel toeschijnt, is in wezen uiterst
Op de a.s. jeugdzondag willen wij Gods
bijzondere zegen vragen over het
jeugdkerkewerk. Hoe dankbaar wij
mogen zijn voor de ontwikkeling, die
op dit terrein plaats vond er is toch
nog veel, waar wij mee zitten. Zo moge
het ons gegeven worden al onze jonge
ren te bereiken.
principieel. Hoe concreet mag de kerk
zijn in haar spreken over politieke en
maatschappelijke vraagstukken Deze
vraag heeft een rol gespeeld bij de be
schamende besprekingen op de recente
gereformeerde oecumenische synode
van het rassenvraagstuk, deze vraag
zal niet vermeden kunnen worden bij
de nabesprekingen van Uppsala.
Ik hoop daarop in deze kerkbode
nog wel terug te komen. Voorlopig wil
ik volstaan met Dr. Kunst en de lezers
van dit blad enkele vragen voor te
leggen.
Moet de kerk altijd spreken namens
(de meerderheid van) predikanten en
gemeenteleden Mag de kerk nooit
spreken tot de gemeenteleden Ik zie
wel het gevaar dat een minderheid zich
dan vanaf de hoogten der progressivi
teit en exclusiviteit te pas en vooral te
onpas belerend tot de meerderheid gaat
richten. Maar toch wil ik de laatstge-
stelde vraag met ja beantwoorden, van
uit de hoop dat ook kerkelijke minder
heden zich door Gods Woord niet al
leen zullen laten aansporen, maar ook
laten inkomen, en vanuit het geloof dat
Gods Geest dan leiding en licht zal
geven.
Hiermee kom ik bij de vraag die
voor mij het dringendst is. Leidt de
opvatting, die Dr. Kunst en de andere
leden van het moderamen bracht, tot
afzijdigheid van het kerkelijk spreken
over pdlitieke situaties niet tot ver
waarlozing van de grootste gave der
Heilige Geest aan de gemeente: de pro
fetie Of, nog erger, vloeit deze af
zijdigheid uit een dergelijke verwaar
lozing voort
Streeft vooral naar het profeteren,
schrijft Paulus (1 Cor. 14: 1). Vallen
de politieke en maatschappelijke noden
der wereld buiten dat spreken der
kerk
M. Beinema
Of, om het wat minder dichterlijk te
zeggen: van 16-21 september a.s. zullen
30.000 collectanten in heel ons land
meewerken aan de jaarlijkse inzame
ling voor het Protestants Interkerkelijk
Thuisfront.
Het is niet voor niets, dat men een
legerpredikant gevraagd heeft deze
collecte bij de leden van onze kerken
FEUILLETON
door
HERMAN DE MUINCK
35)
„Arme Heieen zei Lucie weer.
„Ja, 't is ellendig voor haar. Maar ik heb haar ge
waarschuwd. Van het begin aan heb ik die vent niet
vertrouwd. Papa moest er ook niets van hebben, maar
mama was blind. Zij vond het alleen vreemd, dat hij
niet eens kwam kennis maken. Heieen zei dan: „Dat
komt wel; niet overhaasten". Wie weet, wat hij haar
wijs gemaakt heeftZij is niet blind, maarNstekeblind
geweest."
Lucie stond op. Zij kon het geval niet verwerken.
Stond er ook machteloos tegenover.
„Ik moet weg", zeide zij. ,,'t Wordt mijn tijd. Zou
je vader nog in de kamer zijn
„Dat zal wel. Maar je praat er met niemand
over, hé
„Geen sprake van. Je kunt er op rekenen."
Jochem van Adrigem zat de courant te lezen of
deed „alsof". Lucie had diep medelijden met hem, toen
zij zijn bleek gelaat zag en de dofstaande ogen. Maar
praten kon zij niet met hem. Daar was de belofte
aan Hermien. Ze zou trouwens toch niet weten, wat
te zeggen.
„Dag, oom. Ik moet gaan. 'k Hoop dat tante mor
gen beter is."
„De hoofdpijn zal misschien wel over zijn. Maar
de restHij slikte de verdere woorden van de
zin in en zei droevig: „Dag. Lucie, het beste, kind,
en tot ziens."
Lucie nam zich voor, er de eerste weken niet heen
te gaan. Zij voelde wel, dat haar komst nu niet ge
wenst was.
Die avond kon zij de slaap niet te pakken krijgen.
Het beeld van de hooghartige Heieen zweefde haar
voor ogen. En die zou nu, als er geen huwelijk kwam
(en Hermien was wel zeer positief in haar uitlating:
daarvan was geen sprake) te zijner tijd een onge
huwde moeder zijn. Kon zij maar eens met haar praten.
Maar zij was immers machteloos Heieen zou niet
eens met haar willen praten.
Zij hield zich aan haar voornemen en ging pas
twee weken later naar oom en tante, die geen van
beiden thuis waren. Oom zou wel op het Departe
ment zijn. Alleen Hermien was thuis. Loes was naar
school.
„Je hebt gelijk, dat je weggebleven bent. Zo pret
tig is het hier niet. Er is het een en ander gebeurd,
wat precies weet i-k niet. Mama heeft de stoute
schoenen aangetrokken en heeft eerst met zijn
moeder en daarna met zijn vader gepraat. Wat een
vernedering, niet Wat er bepraat is, weet ik niet.
'k Hoorde toevallig een woordenwisseling tussen papa
en mama in de slaapkamer en papa zei, vrij luid:
„Geld Ze kunnen er in barsten".
Ik weet er verder niets van en wil het ook niet
weten. Maar dat wijst er wel op, dat er geld is aan
geboden. 't Is beschamend."
„En Heieen
„Die is er niet. We weten alleen, dat zij in Rotter
dam is. Een week gaan logeren, heeft ze gezegd. Maar
geen adres. Familie hebben we er niet, kennissen ook
niet. We waren erg ongerust, maar gister kwam er
een kaart met het bericht, dat zij morgen thuiskomt.
Het is een raadselachtige geschiedenis. Papa en mama
begrijpen er niets van."
Er viel niet veer meer te vertellen. De beide meis
jes dronken een kopje thee. Tante Suze bleef uit,
zodat Lucie weer vertrok, alles met elkaar een won
derlijke historie vindend.
Nauwelijks een week later, lopend in de Spuistraat,
waar zij in een winkel was geweest, onmoette zij Her
mien.
„Laten we in een tearoom een kopje koffie of zo
gaan drinken", stelde deze voor. „Wanneer kom je
,,'k Heb nu maar een paar uur", antwoordde Lucie,
op haar horloge kijkend. „Wat gaan gebruiken kan
nog wel. Is hier in de buurt
„Hier vlakbij is een tearoom."
Toen het tweetal daar zat, vroeg Lucie: „Hoe is
het thuis
„Blijf voorlopig maar weg. 't Is nog hommeles.
Heieen is thuisgekomen. Zij heeft aan mama verteld,
dat zij in Rotterdam door een dokter geholpen is.
't Is vast een wanhoopsdaad geweest. Blijkbaar heeft
zij nog contact met jonkheer Losbol gehad, want ge
loof maar, dat die dokter een hoop geld gekost heeft.
Ze heeft trouwens een week in een hotel gelogeerd.
Dat kost me ook wat. Mama was woest, toen zij het
hoorde. En papa is er kapot van. Maar ja, je doet er
niets meer aan. Publieke schande is nu vermeden, maar
'k weet wel, wat ik liever gedaan zou hebben. Enfin,
't is afgelopen. Heieen zal wel wat geleerd hebben
denk ik."
Lucie had met stomme verwondering zitten luisteren.
Zij begreep van het verhaal zo goed als niets. Enkele
jaren geleden had haar moeder haar op de hoogte ge
bracht van sexuele vraagstukken. Een kennis, een me
vrouw uit Zeestad, had dat toen vreemd gevonden.
Zoiets doe je toch nietMaar Lucie's moeder had ge
zegd: „Ik weet, dat de ouders de opgroeiende kinderen
niet inlichten. Men vindt het niet fatsoenlijk. Maar zo
denk ik er niet over. 't Is beter, dat zij het van mij
hoort dan van praatjes onder de leerlingen op school,
't Is toch een volkomen eerlijke en natuurlijke zaak".
Zo was Lucie op de hoogte, zij het niet van alle
bijzonderheden. Vandaar, dat zij het verhaal van Her
mien niet begreep. Zij vroeg er ook niet naar. Van
Hermien wilde zij het niet vernemen. Het drong alleen
vaag tot haar door, dat Heieen niet een ongehuwde
moeder zou worden. Maar hoe kon dat nu Zij be
sloot, zonder in bijzonderheden te treden of namen
te noemen, Adri Vermeulen eens te vragen.
(Wordt vervolgd)
